МӘМС жарналары (МӘМСЖ) - жеке тұлғаның кірісінен ұсталатын сома, ол оның атынан медициналық сақтандыру жүйесіне міндетті төлем ретінде аударылады. Қазақстанда МӘМС жарналарын төлеу 2020 жылдан бастап енгізілді, төлемдер ҚР барлық азаматтары үшін жүргізіледі.

МӘМС жарналары

МӘМС-ке аударымдар

МӘМСЖ төлеуден кім босатылды

Қандай төлемдерден МӘМСЖ ұсталмайды

МӘМСЖ есептеу мерзімдері

Аударуға арналған деректемелер

Енгізілген өзгерістер мен толықтырулар

МӘМС жарналары

Қорға төленуге тиіс МӘМС-ке мемлекеттің жарналары:

2020 жылғы 1 қаңтардан бастап – мемлекет жарналарын есептеу объектісінің 1,4 пайызы;
2021 жылғы 1 қаңтардан бастап – мемлекеттің жарналарын есептеу объектісінің 1,6 пайызы;
2022 жылғы 1 қаңтардан бастап – мемлекеттің жарналарын есептеу объектісінің 1,7 пайызы;
2023 жылғы 1 қаңтардан бастап – мемлекет жарналарын есептеу объектісінің 1,8 пайызы;
2024 жылғы 1 қаңтардан бастап – мемлекеттің жарналарын есептеу объектісінің 1,9 пайызы;
2025 жылғы 1 қаңтардан бастап – мемлекет жарналарын есептеу объектісінің 2 пайызын;
2026 жылғы 1 қаңтардан бастап – мемлекет жарналарын есептеу объектісінің кемінде 2, бірақ 3 пайызынан аспайтын мөлшерде белгіленеді. Бұл ретте мемлекет жарналарының мөлшерi жыл сайын тиiстi қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңда белгiленедi.

Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы ҚРЗ 28-бабына сәйкес:

Жұмыскерлердің, оның ішінде мемлекеттік және азаматтық қызметшілердің, сондай-ақ азаматтық-құқықтық сипаттағы шарттар бойынша кірістер алатын жеке тұлғалардың және жеке көмекшілердің қорға төлеуге жататын жарналары мынадай мөлшерде белгіленеді:

  • 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап – жарналарды есептеу объектісінің 1 пайызы;
  • 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап – жарналарды есептеу объектісінің 2 пайызы.

1-1. Осы Заңның 14-бабы 2-тармағының 2-1) тармақшасында көзделген жұмыскерлердің қорға төленуге жататын жарналары:

2023 жылғы 1 қаңтардан бастап – бірыңғай төлем мөлшерлемесінің 10,0 пайызы;

2024 жылғы 1 қаңтардан бастап - бірыңғай төлем мөлшерлемесінің 9,3 пайызы;

2025 жылғы 1 қаңтардан бастап – бірыңғай төлем мөлшерлемесінің 8,4 пайызы;

2026 жылғы 1 қаңтардан бастап – бірыңғай төлем мөлшерлемесінің 8,1 пайызы;

2027 жылғы 1 қаңтардан бастап – бірыңғай төлем мөлшерлемесінің 7,8 пайызы;

2028 жылғы 1 қаңтардан бастап – бірыңғай төлем мөлшерлемесінің 7,6 пайызы мөлшерінде белгіленеді.

ДК, жеке практикамен айналысатын тұлғалардың жарналары 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап жарналарды есептеу объектісінің 5% мөлшерінде белгіленеді.

Дербес төлеушілердің жарналары 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап жарналарды есептеу объектісінің 5% -ы мөлшерінде белгіленеді.

Бұл ретте республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарына қолданыста болатын айлық есептік көрсеткіштің мөлшері қолданылады.

МӘМС-ке аударымдар

Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға аударымдар

1. Жұмыс берушілердің қорға төленуге жататын аударымдары:

  • 2017 жылғы 1 шілдеден бастап - аударымдарды есептеу объектісінің 1 пайызы;
  • 2018 жылғы 1 қаңтардан бастап - аударымдарды есептеу объектісінің 1,5 пайызы;
  • 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап - аударымдарды есептеу объектісінің 2 пайызы;
  • 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап - аударымдарды есептеу объектісінің 3 пайызы мөлшерінде белгіленеді.

1-1. Бірыңғай төлем төлеушілер үшін «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 776-3-бабының 1-тармағында белгіленген бірыңғай төлем мөлшерлемесінен аударымдар мөлшері:

  • 2023 жылғы 1 қаңтарда – 15,0 пайыз;
  • 2024 жылғы 1 қаңтарда - 13,95 пайыз; («Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне бизнес жүргізу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2024 жылғы 6 сәуірдегі № 71-VІIІ Қазақстан Республикасының Заңымен Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы Заңның 27-бабының 1-1-тармағының үшінші абзацына өзгерістер енгізілді)
  • 2025 жылғы 1 қаңтарда - 12,6 пайыз;
  • 2026 жылғы 1 қаңтарда - 12,1 пайыз;
  • 2027 жылғы 1 қаңтарда - 11,6 пайыз;
  • 2028 жылғы 1 қаңтарда - 11,4 пайыз.

Жұмыс берушінің жұмыскерге, оның ішінде мемлекеттік және азаматтық қызметшіге осы Заңның 29-бабына сәйкес есептелген табыстар түрінде төленетін шығыстары аударымдарды есептеу объектісі болып табылады.

Бұл ретте бірыңғай төлемнен аударымдарды есептеу үшін алынатын ай сайынғы кіріс республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген жалақының ең төменгі мөлшерінің 10 еселенген мөлшерінен аспауға тиіс.

2023 жылғы 19 ақпаннан бастап МӘМС-ке аударымдарды және (немесе) жарналарды есептеу (ұстап қалу) және аудару қағидалары мен мерзімдеріне бірыңғай төлем бойынша (2023 жылғы 1 ақпандағы № 21 бұйрық) енгізілген толықтырулар қолданысқа енгізілді (2017 жылғы 30 маусымдағы № 478 бұйрық).

МӘМСЖ төлеуден кім босатылды

Қорға жарна (МӘМСЖ) төлеуден:

• әскери қызметшілер;
• арнаулы мемлекеттік органдардың қызметкерлері;
• құқық қорғау органдарының қызметкерлері.

• мемлекет төлейтіндер:

1) балалар;

2) жұмыссыз ретінде тіркелген адамдар;

3) жұмыс істемейтін жүкті әйелдер;

4) осы тармақтың 5) тармақшасында көзделген адамдарды қоспағанда, бала (балалар) үш жасқа толғанға дейін оны (оларды) тәрбиелеп отырған жұмыс істемейтін адам (баланың заңды өкілдерінің бірі);

5) жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты, бала (балалар) үш жасқа толғанға дейін оның (олардың) күтіміне байланысты демалыста жүрген адамдар;

6) мүгедектігі бар балаға күтім жасауды жүзеге асыратын жұмыс істемейтін адамдар;

7) бірінші топтағы мүгедектігі бар адамға күтім жасауды жүзеге асыратын жұмыс істемейтін адамдар;

8) зейнетақы төлемдерін алушылар, оның ішінде Ұлы Отан соғысының ардагерлері;

9) қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесінің мекемелерінде (қауіпсіздігі барынша төмен мекемелерді қоспағанда) сот үкімі бойынша жазасын өтеп жатқан адамдар;

10) тергеу изоляторларындағы адамдар, сондай-ақ үйқамақ түріндегі бұлтартпау шарасы қолданылған жұмыс істемейтін адамдар;

11) жұмыс істемейтін қандастар;

12) "Алтын алқа", "Күміс алқа" алқаларымен наградталған немесе бұрын "Батыр ана" атағын алған, сондай-ақ I және II дәрежелі "Ана даңқы" ордендерімен наградталған көпбалалы аналар;

13) мүгедектігі бар адамдар;

14) орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары білім беру, сондай-ақ жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында күндізгі оқу нысанында білім алып жатқан адамдар;

15) жұмыс істемейтін мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек алушылар босатылады.

Қандай төлемдерден МӘМСЖ ұсталмайды

Қорға жарналар (МӘМСЖ) мынадай төлемдер мен кірістерден ұсталмайды:

1) ҚР СК 319-бабының 2-тармағында көрсетілген кірістерден:

  • жұмыскерлердің жұмысы жолда өтетін, жүріп-тұру сипатындағы өтемақылар;
  • қызметтік іссапарлар кезіндегі өтемақылар;
  • жұмыскерді басқа жерге жұмысқа ауыстыру не басқа жерге көшу кезіндегі шығыстарды бюджет қаражаты есебінен өтеу;
  • жұмыскерлердің далалық жабдықталымы;
  • жұмыс берушінің вахталық әдіспен жұмыс істейтін адамдарды қамтамасыз етуге арналған шығыстары;
  • жұмыс берушінің жұмыскерлерді олардың тұрғылықты жерінен жұмыс орнына дейін және кері жеткізуге байланысты шығыстары;
  • берілген арнайы киімнің құны;
  • өмірді сақтандыру жөніндегі сақтандыру ұйымдарына сақтандыру сыйлықақыларын төлеу үшін жіберілген БЖЗҚ салымшыларының және ерікті жинақтаушы зейнетақы қорларының зейнетақы жинақтарының сомасы;
  • бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына МКЗЖ, ЖМЗЖ;
  • жеке тұлғаның МӘМС жүйесінде оған медициналық көмек көрсету кезінде алған табысы;
  • жұмыс берушінің жұмыскерді оқытуға, біліктілігін арттыруға немесе қайта даярлауға ақы төлеуге арналған шығыстары;
  • дербес білім беру ұйымынан бейрезидент жеке тұлғаның тұруына, медициналық сақтандырылуына, жол жүруіне арналған шығыстар;
  • бюджет қаражаты есебінен төленетін жәрдемақылар мен өтемақылар;

2) ҚР СК 341-бабы 1-тармағының 10), 12) және 13) тармақшаларында көрсетілген табыстарды қоспағанда, ҚР СК 341-бабының 1-тармағында көрсетілген кірістерден:

  • балаларға және асырауындағы адамдарға алынған алименттер;
  • жеке тұлғаларға олардың банктердегі салымдары (депозиттері) бойынша төленетін сыйақылар;
  • 6 АЕК шегіндегі бір лотерея бойынша ұтыс;
  • күнтізбелік жыл ішінде салық агенті жүргізген төлемдердің әрбір түрі бойынша 94 АЕК шегіндегі төлемдер:

- жеке тұлға медициналық көрсетілетін қызметтерді (косметологиялықтан басқа) алғанын және оларға төленген нақты шығыстарын, немесе ауырған жағдайдан ерікті сақтандыру шарты және ауырған жағдайдан ерікті сақтандыру шарты бойынша сақтандыру сыйлықақыларының төленгенін растайтын құжат болған кезде жұмыс берушінің ауырған жағдайдан ерікті сақтандыру шарттары бойынша жұмыскердің пайдасына сақтандыру сыйлықақыларын төлеуге арналған шығыстарын растайтын құжаттарды берген кезде – жеке тұлғаның медициналық көрсетілетін қызметтерге (косметологиялықтан басқа) шығыстарын жабу үшiн;

- жұмыскер баланың (балалардың) тууы туралы куәліктің (куәліктердің) көшірмесін берген кезде – баласы туылған кезде жұмыскерге материалдық көмек көрсету түріндегі;

- қайтыс болуы туралы анықтама немесе қайтыс болуы туралы куәлік болған кезде – жерлеуге арналған төлемдер.

  • жасына байланысты зейнетақы төлемдері, еңбек сіңірген жылдары үшін зейнетақы төлемдері және (немесе) мемлекеттік базалық зейнетақы төлемі;
  •  оқуға арналған шығыстар;
  • Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан төленетін әлеуметтік төлемдер;
  • стипендиялар;
  • қайырымдылық және демеушілік көмек түрінде алынған мүліктің құны;
  • сақтандыру жағдайына байланысты сақтандыру төлемдері;
  • он алты жасқа толмаған балаларға арналған балалар лагерьлеріне жолдамалардың құны;

3) ҚР СК 654-бабының 10) тармақшасында көрсетілген кірістерден:

  • дербес білім беру ұйымы бейрезидент жеке тұлға алған тұруға, медициналық сақтандыруға, Қазақстан Республикасынан тыс жерде тұратын жерінен ҚР-да қызметтерін жүзеге асыратын жерге дейін және кері қарай әуе көлігімен жол жүруге арналған шығыстарды төлеу (өтеу) түрінде іс жүзінде жүргізген материалдық пайда.

4) гранттар қаражаты есебінен төлемдер (жұмыскерлерге еңбекақы төлеу және азаматтық-құқықтық сипаттағы шарттар бойынша жеке тұлғаларға жұмыстарға (көрсетілетін қызметтерге) ақы төлеу түріндегі төлемдерден басқа);

5) жұмыс беруші - жеке тұлғаның қызметтері тоқтатылған не жұмыс беруші - заңды тұлға таратылған, жұмыскерлер саны немесе штаты Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген мөлшерде қысқартылған жағдайларда еңбек шарты бұзылған кезде өтемақы төлемдері.

МӘМСЖ есептеу мерзімдері

Жұмыскерлердің, оның ішінде мемлекеттік және азаматтық қызметшілердің МӘМС аударымдарын және (немесе) МӘМС жарналарын (МӘМСЖ) есептеуді (ұстап қалуды) және аударуды жұмыс беруші ай сайын жүзеге асырады.

АҚС шарттары бойынша кіріс алатын жеке тұлғалардың жарналарын есептеуді (ұстап қалуды) және аударуды осындай шарттар жасалған салық агенттері ай сайын жүзеге асырады.

ДК, жеке практикамен айналысатын тұлғалардың ай сайынғы жарналарын есептеу және төлеу кейіннен Мемлекеттік корпорация қордың шотына аудару үшін банктер немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар арқылы жүзеге асырылады.

Дербес төлеушілердің МӘМС жарналарын қорға төлеу кейіннен Мемлекеттік корпорация қордың шотына аудару үшін банктер немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар арқылы жүргізіледі. (МӘМС туралы Заңның 30-бабы).

МӘМС есептелген (ұсталған) аударымдары және (немесе) МӘМС жарналары (МӘМСЖ) кейіннен Мемлекеттік корпорация қордың шотына аудару үшін банктер немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар арқылы:

1) дара кәсіпкерлер мен заңды тұлғалар (осы тармақтың 2) және 5) тармақшаларында көрсетілген тұлғалардан басқа), жеке практикамен айналысатын адамдар - кірістер төленген айдан кейінгі айдың 25-күнінен кешіктірмей;

2) дара кәсіпкерлер мен заңды тұлғалар, жеке практикамен айналысатын тұлғалар өз пайдасына - ай сайын, есепті айдан кейінгі айдың 25-інен кешіктірмей;

3) дербес төлеушілер - есепті айдан кейінгі айдың 25-інен кешіктірмей аударады (МӘМС туралы Заңның 30-бабы).

МӘМС аударымдарының және (немесе) МӘМС жарналарының
(МӘМСЖ) уақтылы аударылмаған сомаларын мемлекеттік кіріс органдары өндіріп алады және төлеуші әрбір кешіктірілген күн үшін (қорға төлеу күнін қоса алғанда) Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің базалық мөлшерлемесінің 1,25 еселенген мөлшерінде есептелген өсімпұлмен қордың шотына аударуға тиіс. (МӘМС туралы Заңның 31-бабы).

Аударуға арналған деректемелер

МӘМС-ке жарналарды (МӘМСЖ) аударуға арналған деректемелер:
• KZ92009MEDS368609103
• 160440007161
• GCVPKZ2A

МӘМСА үшін ТБК - 121
МӘМСЖ үшін ТБК - 122

Енгізілген өзгерістер мен толықтырулар

2022 жылдың 5 қыркүйегінен бастап МӘМС-тегі сақтандыру бойынша өзгерістер күшіне енді

2022 жылғы 4 шілдедегі № 134-VІI Заңмен еріктілер қызметі, қайырымдылық, мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс, стратегиялық әріптестікті іске асыруға мемлекеттік тапсырыс, үкіметтік емес ұйымдарға арналған гранттар мен сыйлықақылар, дәрілік және әлеуметтік қамсыздандыру мәселелері бойынша «Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы» 2015 жылғы 16 қарашадағы Қазақстан Республикасының Заңына өзгерістер енгізілді.

3-тармақтың бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:

"3. Осы Заңның 14-бабы 2-тармағы бірінші бөлігінің 9) тармақшасында көзделген адамдарды қоспағанда, қорға өздері үшін аударымдар және (немесе) жарналар төленбеген адамдар міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесіндегі медициналық көмекке құқық алу үшін қорға төленбеген кезең үшін, бірақ төлем күнінің алдындағы он екі айдан асырмай, республикалық бюджет туралы заңда ағымдағы қаржы жылына белгіленген жалақының ең төмен мөлшерінің 5 пайызы мөлшерінде әрбір ай үшін жарналар төлеуге міндетті".

Бап мынадай мазмұндағы 3-2-тармақпен толықтырылды:

"3-2. Осы Заңның 14-бабы 2-тармағы бірінші бөлігінің 9) тармақшасында көзделген, қорға жарналар төлемеген адамдар міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесіндегі медициналық көмекке құқық алу үшін қорға мынадай тәсілдердің бірімен:

1) төлем күнінен кейінгі он екі ай кезең үшін республикалық бюджет туралы заңда ағымдағы қаржы жылына белгіленген жалақының ең төмен мөлшерінің 5 пайызы мөлшерінде, әрбір ай үшін;

2) төленбеген кезең үшін, бірақ төлем күнінің алдындағы он екі айдан асырмай, республикалық бюджет туралы заңда ағымдағы қаржы жылына белгіленген жалақының ең төмен мөлшерінің 5 пайызы мөлшерінде әрбір ай үшін жарналар төлейді".

Осылайша, сақтандырылған адам мәртебесін алу үшін:

  1. Өткен 12 айдың өткiзiп алған кезеңдерiн төлеу және мәртебесiн жоғалтпау үшiн жарналарды одан әрi тұрақты төлеудi жалғастыруға болады. Бұл тәсіл қарызы бар, ал қазіргі уақытта ресми түрде жұмысқа орналасқандар үшін ыңғайлы, енді ол үшін жарналар түсуде;
  2. Ағымдағы айды қоспағанда, алдағы 12 айға жарна төлеуге болады және жыл бойы сақтандырылуға тиіс. Мәртебе келесі айдан бастап пайда болады. Егер мәртебені ағымдағы айда алу қажет болса, онда ол үшін де төлем жасау қажет.

Жарналарды екінші деңгейлі банктер, банктердің мобильді қосымшалары, «Қазпошта» және төлем терминалдары арқылы дербес төлеуші ретінде әр ай үшін жеке төлеу керек. Барлық төлемдерді «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы 2-3 күн ішінде өңдейді, содан кейін мәртебе беріледі.

Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға аударымдарды және (немесе) жарналарды есептеу (ұстап қалу) және аудару мерзімдерінің қағидалары және Аударымдарды және (немесе) жарналарды уақтылы және (немесе) толық төлемегені үшін артық (қате) есептелген аударымдар, жарналар және (немесе) өсімпұл сомаларын төлеушілерге қайтаруды жүзеге асыру қағидалары".

 

Возврат к списку