Құжаттық тексеру - салықтық тексеру түрлерінің бірі.

Қоршаған ортаға эмиссиялар үшін төлемақы бойынша салық міндеттемесін орындауды қоспағанда (шығарындылар үшін қоршаған ортаға эмиссиялар үшін төлемақы бойынша салық міндеттемесін қоспағанда), салық органы жүзеге асыратын, Қазақстан Республикасының салық заңнамасы, сондай-ақ орындалуын бақылау салық органдарына жүктелген Қазақстан Республикасының өзге де заңнамасы нормаларының орындалуын тексеру салықтық тексеру болып табылады.

Салықтық тексерулерді тек қана салық органдары жүзеге асырады.

Салықтық тексеру нысандары

Кешенді, тақырыптық, қарсы тексерулер

Тексеру түрлері

Салықтық тексерулер жүргізу мерзімі

Салықтық тексеру туралы хабарлама

Салықтық тексерулер жүргізудің басталуы

Салықтық тексеруді аяқтау

Салықтық тексеру нысандары

ҚР Салық кодексінің 138-бабына сәйкес - Салықтық тексерулер:

• кешенді,
• тақырыптық,
• қарсы тексеру,
• хронометраждық зерттеу нысанында жүзеге асырылады.

Салықтық тексеруді жүргізу, Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жағдайларды қоспағанда, салық төлеушінің (салық агентінің) қызметін тоқтата тұрмауға тиіс.

Салық органдары заңды тұлғаның өзiне салықтық тексерудің жүргiзiлуiне қарамастан, заңды тұлғаның құрылымдық бөлiмшелерiне салықтық тексерулерді жүзеге асыруға құқылы.

Кешенді, тақырыптық, қарсы тексерулер

Салық органы салықтардың, бюджетке төленетiн төлемдердің және әлеуметтік төлемдердің барлық түрі бойынша салықтық міндеттеменің орындалу мәселелері бойынша салық төлеушіге (салық агентіне) қатысты жүргізетін тексеру кешенді тексеру болып табылады.

Тақырыптық тексерулер жүргізу ҚР СК 142-бабында регламенттелген.

Тақырыптық тексеру – салық органы салық төлеушіге (салық агентіне) қатысты мынадай мәселелер:
1) салықтардың және (немесе) бюджетке төленетiн төлемдердiң жекелеген түрлерi бойынша салықтық мiндеттеменi орындау;
2) Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттердiң аумағынан Қазақстан Республикасының аумағына импортталған тауарлар бойынша қосылған құн салығы және (немесе) акциз бойынша салықтық мiндеттемені орындау;
3) сот жасалуын іс жүзінде жұмыстарды орындамай, қызметтерді көрсетпей, тауарларды тиеп-жөнелтпей жүзеге асырылды деп таныған шот-фактура жазып беру жөніндегі әрекет (әрекеттер) бойынша салықтық міндеттемені айқындау;
3-1) іс жүзінде жұмыстарды орындамай, қызметтерді көрсетпей, тауарларды тиеп-жөнелтпей шот-фактураларды жазып беру жөніндегі әрекеттерді жасау фактісі бойынша өзіне (өздеріне) қатысты сотқа дейінгі тергеп-тексеру жүргізіліп жатқан салық төлеушімен (салық төлеушілермен) өзара есеп айырысу бойынша салықтық міндеттемені айқындау;
4) салық төлеушi мен оның дебиторлары арасындағы өзара есеп айырысуларды айқындау;
5) халықаралық шарттардың (келiсiмдердiң) ережелерiн қолданудың құқыққа сыйымдылығы;
6) қосылған құн салығының асып кету сомаларының, оның ішінде қайтару ұсынылған соманың анықтығын растау және т.б. болып табылады (ҚР СК 142-бабы).

Салық органы кешенді немесе тақырыптық тексеру жүргізіп отырған салық төлеушімен (салық агентімен) операцияларды жүзеге асыратын тұлғаларды салық органының осындай операциялар туралы қосымша ақпарат алу, көрсетілген салық төлеушіні (салық агентін) тексеру барысында туындайтын мәселелер бойынша операциялар мазмұны мен фактісін растау мақсатында тексеруі қарсы тексеру болып табылады.

Қарсы тексеру кешенді немесе тақырыптық тексеруге қатысты қосалқы тексеру болып табылады.

Қарсы тексерулер уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен тағайындалады.

Салық органы салық төлеушінің зерттеп-қарау жүргізілетін кезең ішіндегі нақты кірісін және кіріс алуға бағытталған қызметпен байланысты нақты шығындарын анықтау мақсатында жүргізетін тексеру хронометраждық зерттеп-қарау болып табылады.

Салық органы хронометраждық зерттеп-қарауды жүргізу туралы шешімді уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен, салық төлеушінің тіркеу деректерінде көрсетілген орналасқан жері бойынша және (немесе) салық салу объектiсiнің және (немесе) салық салуға байланысты объектiнің орналасқан жері бойынша шығарады.

Тексеру түрлері

Барлық жүргізілетін Салықтық тексерулер мынадай түрлерге бөлінеді:

1) тәуекел дәрежесін бағалау негізінде мерзімді салықтық тексерулер;

2) жоспардан тыс салықтық тексерулер.

Салық органдары салықтық есептілікті, уәкілетті мемлекеттік органдардың мәліметтерін, сондай-ақ салық төлеушілердің (салық агенттерінің) қызметі бойынша ресми және ашық ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді талдау нәтижелері бойынша салық төлеушілерге (салық агенттеріне) қатысты тағайындайтын тексерулер тәуекел дәрежесін бағалау негізінде мерзімдік салықтық тексерулер болып табылады.

Уәкілетті органның шешімімен бекітілген жартыжылдық график тәуекел дәрежесін бағалау негізінде мерзімдік салықтық тексерулер тағайындауға негіз болып табылады.

Тексеру жүргізудің жартыжылдық графиктеріне өзгерістер енгізуге жол берілмейді.

Уәкілетті орган тексерулер жүргізудің жартыжылдық жиынтық графигін тексерулер жүргізілетін жылдың алдындағы жылдың 25 желтоқсанына дейінгі және ағымдағы күнтізбелік жылдың 25 мамырына дейінгі мерзімде интернет-ресурста орналастырады.

Жоспардан тыс салықтық тексерулер – осы баптың 2-тармағында көрсетiлмеген, оның iшiнде:
1) салық төлеушiнiң (салық агентiнiң) өзiнiң салықтық өтiнiшi немесе шағымы бойынша, оның ішінде:

• резидент-заңды тұлғаның, бейрезидент-заңды тұлғаның құрылымдық бөлiмшесiнiң бөлiну арқылы қайта ұйымдастырылуына немесе таратылуына байланысты;
• бейрезидент-заңды тұлғаның Қазақстан Республикасында тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын қызметiн тоқтатуына байланысты;
• дара кәсiпкер қызметiнiң тоқтатылуына байланысты;
• қосылған құн салығы бойынша тiркеу есебiнен алынуына байланысты;
• салық төлеушiнiң (салық агентiнiң) тексеру нәтижелерi туралы хабарламаға шағымына байланысты жүзеге асырылатын тексерулер болып табылады;

Салықтық тексерулер жүргізу мерзімі

ҚР СК 146-бабына сәйкес - Нұсқамада көрсетілетін салықтық тексерулерді жүргізу мерзімі, нұсқама табыс етілген күннен бастап отыз жұмыс күнінен аспауға тиіс.

Салықтық тексеруді жүргізу мерзімін:

1) осы тармақтың 2) тармақшасында көрсетілген жағдайларды қоспағанда, құрылымдық бөлімшелері жоқ заңды тұлғалар, ДК және Қазақстан Республикасында біреуден аспайтын тұрған жері болған кезде қызметін тұрақты мекемелер арқылы жүзеге асыратын бейрезиденттер үшін:

• салықтық тексеруді тағайындаған салық органы - 45 жұмыс күніне дейін;
• жоғары тұрған салық органы - 60 жұмыс күніне дейін;

2) құрылымдық бөлімшелері бар заңды тұлғалар және Қазақстан Республикасында біреуден астам тұрған жері болған кезде қызметін тұрақты мекемелер арқылы жүзеге асыратын бейрезиденттер, сондай-ақ салықтық мониторингке жататын салық төлеушілер үшін:

• салықтық тексеруді тағайындаған салық органы - 75 жұмыс күніне дейін;
• жоғары тұрған салық органы - 180 жұмыс күніне дейін ұзартуы мүмкін.

Егер ҚР СК 146-бабының 5 және 7-тармақтарында өзгеше белгіленбесе, ұзарту немесе тоқтата тұру мерзімдерін ескере отырып, кешенді немесе тақырыптық тексеруді жүргізу мерзімі:

1) осы тармақтың 2) тармақшасында көрсетілген жағдайларды қоспағанда, құрылымдық бөлімшелері жоқ заңды тұлғалар, дара кәсіпкерлер және Қазақстан Республикасында біреуден аспайтын тұрған жері болған кезде қызметін тұрақты мекемелер арқылы жүзеге асыратын бейрезиденттер үшін - 60 жұмыс күні;

2) құрылымдық бөлімшелері бар заңды тұлғалар және Қазақстан Республикасында біреуден астам тұрған жері болған кезде қызметін тұрақты мекемелер арқылы жүзеге асыратын бейрезиденттер, сондай-ақ салықтық мониторингке жататын салық төлеушілер үшін - 180 жұмыс күнінен аспауға тиіс.

Қосылған құн салығының қайтаруға ұсынылған асып кету сомаларының анықтығын растау бойынша тақырыптық тексерулерді жүргізу, оны ұзарту және тоқтата тұру мерзімі осы Кодекстің 431-бабында көзделген мерзімдер сақтала отырып белгіленеді.

Хронометраждық зерттеп-қарауды жүргізу кезінде нұсқамада көрсетілген мерзім 30 жұмыс күнінен аспауға тиіс.

Осы бапта көзделген салықтық тексеру мерзімінің өтуін ұзарту және (немесе) тоқтата тұру хронометраждық зерттеп-қарауды жүргізу кезінде қолданылмайды.

Хронометраждық зерттеп-қарау, егер тексерілетін тұлға өз қызметін көрсетілген уақытта және күндері жүзеге асыратын болса, жұмыстан тыс уақытта (түнгі уақытта, демалыс, мереке күндері) жүргізілуі мүмкін.

Салықтық тексеру туралы хабарлама

ҚР СК 147-бабының негізінде - Салық органдары, егер осы бапта өзгеше белгіленбесе, тәуекел дәрежесін бағалау негізінде мерзімдік салықтық тексеруді жүргізу басталғанға дейін кемінде күнтізбелік 30 күн бұрын салық төлеушіге (салық агентіне) уәкілетті орган белгілеген нысан бойынша салықтық тексеруді жүргізу туралы хабарлама жібереді немесе табыс етеді.

Хабарлама салық төлеушіге (салық агентіне) тіркеу деректерінде көрсетілген тұрған жері бойынша жіберіледі немесе табыс етіледі.

Хабарламасы бар тапсырыс хатпен пошта арқылы жіберілген хабарлама пошта немесе өзге байланыс ұйымының жауабы алынған күннен бастап табыс етілді деп есептеледі.

Салық төлеуші (салық агенті) тіркеу деректерінде көрсетілген тұрған жері бойынша болмаған жағдайда, тәуекел дәрежесін бағалау негізінде мерзімдік салықтық тексеруді жүргізу хабарламай жүзеге асырылады.

Хабарламада салықтық тексерудің нысаны, тексерілуге жататын мәселелердің тізбесі, қажетті құжаттардың алдын ала тізбесі, салықтық тексеруді жүргізу кезіндегі салық төлеушінің (салық агентінің) құқықтары мен міндеттері, сондай-ақ салықтық тексеруді жүргізу үшін қажетті басқа да деректер көрсетіледі.

Салық органы салық төлеушінің (салық агентінің) тексеруді жүргізу үшін қажетті, салық салуға байланысты құжаттарды жасырып қалуы немесе жойып жіберуі мүмкін деген негізделген тәуекел болған не тексеруді мүмкін етпейтін немесе оны толық көлемде жүргізуге мүмкіндік бермейтін басқа да мән-жайлар болған жағдайларда, салық төлеушіге (салық агентіне) тексерудің басталғаны туралы хабарламастан тәуекел дәрежесін бағалау негізінде мерзімдік салықтық тексеруді бастауға құқылы.

Салық органы тәуекел дәрежесін бағалау негізінде мерзімдік салықтық тексеруді жоғары тұрған салық органының жазбаша рұқсаты негізінде салық төлеушіге (салық агентіне) хабарламастан жүзеге асырады.

 Салықтық тексерулер жүргізудің басталуы

ҚР СК 149-бабына сәйкес егер осы баптың 6-тармағында өзгеше белгіленбесе, салық төлеушіге (салық агентіне) нұсқама табыс етілген күн салықтық тексеру жүргізудің басталған күні болып есептеледі.

Тексеруді жүргізетін салық органының лауазымды адамы нұсқаманы салық төлеушіге (салық агентіне) табыс етеді.

Нұсқаманы табыс еткен кезде салық төлеуші (салық агенті) салық органы нұсқамасының данасына нұсқамамен танысқаны және оны алғаны туралы қолын, сондай-ақ нұсқаманы алған күні мен уақытын қояды.

Осы тармақтың ережелері осы Кодекстің 142-бабы 1-тармағының 18) - 12) тармақшаларында көрсетілген мәселелер бойынша тақырыптық тексерулерге қолданылмайды.

Салықтық тексеруді аяқтау

Салық төлеушіге салықтық тексеру актісін тапсырған күн салықтық тексеру мерзімінің аяқталуы болып есептеледі. Салықтық тексеру актiсiн алған
кезде салық төлеушi оны алғаны туралы салық қызметi органдарының салық тексеруi актiсiнiң данасына қол қоюға мiндеттi. Салық төлеушінің орналасқан жері бойынша болмауына байланысты актіні салық төлеушіге тапсыру мүмкін болмаған
кезде Салық кодексінде белгіленген тәртіппен куәгерлерді тарта отырып, салықтық тексеру жүргізіледі. Бұл ретте салықтық тексеру актісін жасау күні салықтық тексеру аяқталған күн болып табылады. Егер салықтық тексеру аяқталғаннан кейін ҚР салық заңнамасын бұзушылықтар анықталмаған
жағдайда, бұл туралы салықтық тексеру актісінде тиісті жазба жасалады. Салықтық тексеру актісіне құжаттардың қажетті көшірмелері, салық қызметі органының лауазымды адамы жүргізген есеп айырысулар және басқа да материалдар қоса беріледі.