ҚҚС төлеушілер мемлекеттік кірістер органдарында (бұдан әрі – МКО) ҚҚС бойынша тіркеу есебіне өз еркімен немесе міндетті түрде тұрған тұлғалар, сондай-ақ ҚР аумағына тауарларды импорттаушылар (олар ҚҚС төлеушілер ретінде тіркелу есебінде тұратындығына немесе тұрмайтындығына қарамастан) болып табылады.

ҚҚС бойынша міндетті есепке қою

Айналым мөлшерін айқындау және оған не енгізіледі

Айналым асып кетсе не істеу керек

ҚҚС бойынша ерікті есепке қою

ҚҚС бойынша есепке қойылғаннан кейін не істеу керек

ҚҚС бойынша тіркеу есебіне тұрмағаны үшін жауапкершілік

ҚҚС бойынша міндетті есепке қою

ҚР Салық кодексінің 82-бабының 1-тармағына сәйкес ҚҚС бойынша міндетті есепке қоюға:

• резидент заңды тұлғалар,
• заңды тұлғалар - ҚР-да қызметін филиал немесе өкілдік арқылы жүзеге асыратын бейрезиденттер;
• ДК;

• жеке практикамен айналысатын адамдар жатады.

Салық төлеушiлер олардың тiлегiне қарамастан, егер жылдық айналымның ең төменгi мөлшерi асып кеткен жағдайда, ДК немесе ЖШС ҚҚС бойынша тiркеу есебiне тұруға мiндеттi екенiн есте сақтаулары тиiс.

ҚР Салық кодексінің 82-бабының 4-тармағына сәйкес - Ең төменгі айналым республикалық бюджет туралы заңмен белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарында қолданыста болған 20 000 еселенген АЕК мөлшерін құрайды.

Осы тармақтың бірінші бөлігінде белгіленген ең төмен айналымға оңайлатылған декларация негізінде арнаулы салық режимін қолданатын дара кәсіпкердің республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарына қолданыста болатын айлық есептік көрсеткіштің 124 184 еселенген мөлшері шегіндегі, үш құрамдасты интеграцияланған жүйе міндетті түрде қолданыла отырып, қолма-қол ақшасыз есеп айырысу нысанында жасалған айналымдары қосылмайды.

Ең төмен айналымға бөлшек салықтың арнаулы салық режимін қолданатын салық төлеушінің айналымдары да қосылмайды.

Айналым мөлшерін айқындау және оған не енгізілмейді

ҚР Салық кодексінің 369-бабының 1 және 2-тармақтарына сәйкес ҚҚС бойынша тіркеу есебіне қою мақсатында айналымға:

• тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді өткізу бойынша (ҚР Салық кодексінің 370-бабына сәйкес салық салынбайтын айналым сомасынан басқа);
• ҚР Салық кодексінің 373-бабына сәйкес бейрезиденттен жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді сатып алу кезінде;
• тауарлардың қалдықтары түрінде (ҚР Салық кодексінің 370-бабының 3-тармағында көрсетілгендерден басқа);
• егер жаңа ұйым ҚҚС бойынша есепке тұрмаса, қайта ұйымдастыру (бөліп шығару) кезінде жасалатын өткізу актісінен берілетін тауарлар бойынша айналымдар сомасы енгізіледі.

Айналым мөлшері күнтізбелік жыл ішінде өсу қорытындысымен айқындалады.

Әдетте, МКО айналымның өсуін дербес қадағалайды және салық төлеушіге жақын арада ҚҚС бойынша есепке тұру қажеттігі туралы алдын ала хабарлама жібереді.

Есепке қою мерзімін өткізіп алмау үшін салық төлеушінің мүддесі үшін өз айналымының мөлшерін өз бетінше қадағалап отыру қажет.

Айналым асып кетсе не істеу керек

Ең төменгі айналым мөлшері асып кеткен жағдайда тіркеу орны бойынша Мемлекеттік кірістер басқармасына (бұдан әрі – МКБ) ҚҚС төлеуші ретінде тіркеу есебіне қою туралы салықтық өтініш беру қажет.

Өтiнiштi жедел - асып кеткен ай аяқталған күннен бастап 10 жұмыс күнiнен кешiктiрмей беру қажет.

ТБЖ бойынша жоғары тәуекел дәрежесі берілген салық төлеушілер тек қағаз нысанында ғана өтініш беруі тиіс екеніне назар аударамыз (ҚР Салық кодексінің 82-бабының 2-тармағы).

Өтініш берген ДК немесе ЖШС осы өтініш берілген күннен бастап бірден ҚҚС төлеуші болады.

ҚҚС бойынша ерікті есепке қою

Заң бойынша ҚҚС бойынша тiркеу есебiне тұруға мiндеттi емес адамдар, солай бола тұрса да, мұны өз еркiмен жасауға құқылы.

ҚҚС бойынша тіркеу есебіне ерікті түрде қою тәртібі ҚР Салық кодексінің 83-бабымен реттеледі. Есепке қою рәсімі ҚҚС төлеуші ретінде міндетті тіркеу кезіндегіге ұқсас. Тіркеу орны бойынша МКБ-ға салықтық өтініш беру қажет.

Мұны (ҚР Салық кодексі 83-бабының 1-тармағы):

• қағаз жеткізгіште;
• Egov.kz порталы немесе Салық төлеушінің кабинеті арқылы онлайн режимінде;
• резидент заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу кезінде, БСН беру кезінде бірден жасауға болады.

Өтініш берушілер салықтық өтініш берген күннен бастап (немесе БСН ұлттық тізілімінде мемлекеттік тіркелген күннен бастап) ҚҚС төлеушілер болады.

ҚР Салық кодексінің 82-бабының 1-тармағына сәйкес ҚҚС бойынша міндетті есепке қоюға:

• мемлекеттік мекемелер;
• резидент заңды тұлғалардың құрылымдық бөлімшелері;
• шаруа немесе фермер қожалықтары үшін АСР қолданатын салық төлеушілер (АСР-ге жататын қызмет бойынша) жатпайды.

Мұндай ұйымдар ең аз айналым мөлшерінен асқан жағдайда да ҚҚС бойынша тіркеу есебіне тұра алмайды.

Белгілі бір санаттағы адамдарды ҚҚС бойынша тіркеу есебіне ерікті түрде қоюдан да бас тартылды.

ҚР Салық кодексінің 83-бабының 1-тармағына сәйкес есепке тұруға:

• ДК немесе жеке практикалық тұлғалар болып табылмайтын жеке тұлғалардың;
• мемлекеттік мекемелердің;
• ҚР-да қызметін филиал, өкілдік арқылы жүзеге асырмайтын бейрезиденттердің;
• резидент заңды тұлғалардың құрылымдық бөлімшелерінің;

• ойын бизнесіне салық салынуға жататын қызмет бойынша казиноның, ойын автоматтары залдарының, тотализатордың, букмекерлік кеңселердің;
• ҚР Салық кодексінің 424-бабы 4-тармағына сәйкес тарату декларациясын тапсырмаған салық төлеушілердің құқығы жоқ.

ҚҚС бойынша тіркеу есебіне қойылғаннан кейін не істеу керек

Салық төлеуші ҚҚС бойынша тіркеу есебіне тұрғаннан кейін онда тоқсан сайын СЕН 300.00 Қосылған құн салығы бойынша декларацияны тапсыру және бюджетке ҚҚС төлеу бойынша міндет пайда болады.

ҚҚС есептеу және төлеу тәртібі ҚР Салық кодексінің 425 - 421-баптарымен реттеледі.

ҚҚС мөлшерлемесі:

• жалпы жағдайда 12%;
• ҚР Салық кодексінің 44-тарауында көзделген жағдайларда 0% құрайды.

Декларация тоқсанына бір рет, есепті тоқсаннан кейінгі екінші айдың 15-күніне дейінгі мерзімде ұсынылады (ҚР Салық кодексінің 424-бабының 1-тармағы).

Сонымен бір мезгілде сатып алынған және сатылған шот-фактуралар бойынша шот-фактуралардың тізілімдері ұсынылады (ҚР Салық кодексінің 424-бабының 2-тармағы).

ҚҚС бюджетке есепті тоқсаннан кейінгі екінші айдың 25-күніне дейін төлеген жөн (ҚР Салық кодексінің 425-бабының 1-тармағы).

ҚҚС бойынша тіркеу есебіне тұрмағаны үшін жауапкершілік

Бұдан бұрын айтылғандай, МКБ табысы шекті деңгейге жақындап қалған салық төлеушілерді қадағалайды.

Егер МКБ ең төменгі айналым деңгейінің асып кетуін белгілесе, ал салық төлеуші 10 жұмыс күні ішінде ҚҚС бойынша есепке қою туралы өтініш бермесе, мыналар орын алады (ҚР Салық кодексінің 82-бабының 7-тармағы және 8-тармағы):

• салық төлеушінің өтініш беру мерзімі өткен күннен бастап 5 жұмыс күні ішінде МКБ хабарлама жібереді;
• егер хабарлама тапсырылған күннен бастап 30 жұмыс күні өткен соң салық төлеуші ҚҚС бойынша тіркеу есебіне тұрмаса, МКБ оның банктік шоттары бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұрады.

Бұдан басқа, осындай салық төлеушілер үшін әкімшілік жауапкершілік көзделген. ҚР ӘҚБтК 269-бабының 3-тармағына сәйкес ҚҚС бойынша тіркеу есебіне қою туралы салықтық өтініш беру мерзімін бұзу 50 АЕК мөлшерінде айыппұл салумен жазаланады.