Салықтық шегерім – бұл салық жүктемесін азайту.

Салықтық шегерімдердің түрлері

Салықтық шегерімдерді қолдану

Стандартты салықтық шегерімдер

Салықтық шегерімдердің түрлері

Салық кодексінің 342-бабына сәйкес - Жеке тұлғаның мынадай салықтық шегерім түрлерін қолдануға құқығы бар:

1) міндетті зейнетақы жарналары түріндегі салықтық шегерім – Қазақстан Республикасының әлеуметтік қорғау туралы заңнамасында белгіленген мөлшерде;

2) міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға арналған жарналар бойынша салықтық шегерім;

3) стандартты салықтық шегерімдер (бұдан әрі - стандартты шегерімдер);

4) көп балалы отбасылар үшін салық шегерімі;

5) өзге де салықтық шегерімдер (бұдан әрі - өзге де шегерімдер), олар:

• ерікті зейнетақы жарналары бойынша салықтық шегерімді;
• оқуға салықтық шегерімді;
• медицинаға арналған салықтық шегерімді;
• сыйақылар бойынша салықтық шегерімді қамтиды.

Салықтық шегерімдерді қолдану

Салықтық шегерімдерді:

1) МЗТ түрінде, МӘМСЖ бойынша, стандартты шегерімдер, көп балалы отбасылар үшін - салық агентінде;

2) МЗЖ түрінде, МӘМСЖ бойынша, стандартты шегерімдер, көп балалы отбасылар үшін – салық агентінде қолданбаған жағдайда дербес;

3) осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілмегендер – дербес қолданылуы тиіс.

Көп балалы отбасылар үшін салық шегерімінің және күнтізбелік жылда салық агентінде де, жеке тұлғада да дербес қолданылған өзге де шегерімдердің жалпы сомасының шекті мөлшері 564 АЕК-тен аспауы тиіс.

Салықтық шегерімдер салықтық шегерімдерді қолдану құқығын растайтын құжаттар (бұдан әрі - растайтын құжаттар) негізінде қолданылады. Мұндай құжаттардың түпнұсқалары жеке тұлғада осы Кодекстің 48-бабының 2-тармағында белгіленген талап қоюдың ескіру мерзімі ішінде жеке тұлғада сақталады.

Салық шегерімдері ҚР СК 342-бабының 1-тармағында көрсетілген тәртіптегі реттілікпен қолданылады.

МЗЖ түріндегі және МӘМС-ке арналған жарналар бойынша салықтық шегерімді қоспағанда, салықтық шегерімдерді салық агенті төлем көзінен:

1) уәкілетті орган белгілеген нысан бойынша жеке тұлғаның салықтық шегерімдерді қолдану туралы өтініші;

2) растайтын құжаттардың көшірмелері негізінде қолданады. Мұндай көшірмелер үш жылды құрайтын талап қоюдың ескіру мерзімі ішінде салық агентінде сақталады.

Күнтізбелік жыл ішінде салық агенті ауысқан кезде, оның қайта ұйымдастырылу жағдайларын қоспағанда, алдыңғы салық агентінде түзілген, салықтық шегерімнің қолданылмаған сомасы жаңа салық агентінде есепке алынбайды.

Осы тармақтың ережесі осы Кодекстің 346-бабы 1-тармағының 2) және 3) тармақшаларында көзделген стандартты шегерімдерге қолданылмайды, ол бойынша алдыңғы салық агентінде түзілген салықтық шегерімнің асып кетуі осы Кодексте белгіленген шекте жаңа салық агентінде есепке алынады. Бұл ретте жеке тұлға осы Кодекстің 359-бабында айқындалған тәртіппен алдыңғы салық агенті берген жеке тұлғамен есеп айырысулар туралы анықтаманы береді.

Жеке тұлға МЗЖ түріндегі және МӘМС-ке арналған жарналар бойынша салықтық шегерімдерді қоспағанда, салықтық кезеңде салықтық шегерімнің белгілі бір түрін бір салық агентінде ғана қолдануға құқылы.

Егер салық агенті жеке тұлғаның кірістен жеке табыс салығын ұстап қалу күнінен кеш өтініш жасауы себебінен жеке тұлғаның осындай кірісіне салықтық шегерімдерді қолданбаған жағдайда, онда жеке тұлға осындай кірістен жеке табыс салығын ұстап қалуды жүргізген салық агентіне өтініш пен растайтын құжаттарды ұсынуға құқылы, солардың негізінде салық агенті ҚР СК 48-бабының 2-тармағында көзделген талап қоюдың ескіру мерзімі шегінде кірістерге қайта есептеу жүргізеді.

Салық агентінде түзілген салықтық шегерімдердің асып кету сомасын, сондай-ақ салық агентінде салықтық шегерімнің қолданылмаған сомасын жеке тұлға дербес салық салуға жататын жеке тұлғаның салық салынатын кірісін есептеу кезінде жеке тұлға дербес есепке алады.

Стандартты салықтық шегерімдер

1. Стандартты шегерімдер мыналар болып табылады:

Республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарында қолданыста болған АЕК-тің 14 еселенген мөлшері. Стандартты шегерім әрбір күнтізбелік ай үшін қолданылады. Күнтізбелік жыл ішіндегі стандартты шегерімнің жалпы сомасы республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарында қолданыста болған айлық есептік көрсеткіштің 168 еселенген мөлшерінен аспауға тиіс.

2) осы тармақшаны қолдану күніне мұндай адамның:

• Ұлы Отан соғысына қатысушы, жеңілдіктер бойынша Ұлы Отан соғысының қатысушыларына теңестірілген адам және басқа мемлекеттердің аумағындағы ұрыс қимылдарының ардагері;
• Ұлы Отан соғысы жылдарында тылдағы қажырлы еңбегі мен мінсіз әскери қызметі үшін бұрынғы КСР Одағының ордендерімен және медальдарымен наградталған адам;
• 1941 жылғы 22 маусым – 1945 жылғы 9 мамыр аралығында кемінде алты ай жұмыс істеген (қызмет өткерген) және Ұлы Отан соғысы жылдарында тылдағы қажырлы еңбегі мен мінсіз әскери қызметі үшін бұрынғы КСР Одағының ордендерімен және медальдарымен наградталмаған адам;
• бірінші, екінші немесе үшінші топтардағы мүгедектігі бар адам;
• мүгедектігі бар бала болып табылатыны негізінде күнтізбелік жыл үшін АЕК-тің 882 еселенген мөлшері.

Жеке тұлғаның осы тармақшаны қолдануға бірнеше негіздері болған жағдайда, кірістерді алып тастау осы тармақшада белгіленген кіріс шегінен аспауға тиіс;

3) осы тармақшаны қолдану күніне мұндай адамның:

• он сегіз жасқа толғанға дейін әрбір осындай мүгедектігі бар бала үшін – мүгедектігі бар баланың ата-анасының, қорғаншыларының, қамқоршыларының бірі;
• өмір бойына әрбір осындай адам үшін – "бала кезінен мүгедектігі бар адам" деген себеппен мүгедектігі бар адам деп танылған адамның ата-анасының, қорғаншыларының, қамқоршыларының бірі;
• асырап алынған бала он сегіз жасқа толғанға дейін әрбір осындай адам үшін – бала асырап алушылардың бірі;
• жетім балаларды, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды баланы қабылдайтын отбасына беру туралы шарттың қолданылу мерзімі кезеңінде әрбір осындай адам үшін – жетім балаларды және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды баланы қабылдайтын отбасына қабылдап алған ата-аналардың бірі болып табылатыны негізінде күнтізбелік жыл үшін АЕК-тің 882 еселенген мөлшері.

Осы тармақшаның ережелері:

• қорғаншылыққа және қамқоршылыққа мұқтаж адамдардың қорғаншылары және қамқоршылары болып табылатын тиісті білім беру ұйымдары, медициналық ұйымдар, халықты әлеуметтік қорғау ұйымдары әкімшіліктерінің жұмыскерлеріне қатысты олардың осындай ұйымдарымен еңбек қатынастарында болуына байланысты;
• Қазақстан Республикасының неке-отбасы заңнамасына сәйкес асырап алынатын баланың (балалардың) анасымен немесе әкесімен некеге тұратын (ерлі-зайыптылықта болатын) адамдарға қатысты қолданылмайды.

2. Салық кодексінің 346-бабы 1-тармағының 2) және 3) тармақшаларында көзделген стандартты шегерімдер осы салықтық шегерімдерді қолдану үшін негіз туындаған, бар немесе болған күнтізбелік жылда қолданылады.