Демалыс бойынша резерв - бұл демалыс, пайдаланылмаған демалыс үшiн өтемақы төлеу және болашақта пайдалану үшiн ағымдағы кезеңде құрылатын бюджеттен тыс қорларға жарна төлеу көзi.

Ұйым есепті кезеңнің соңында түгендеу нәтижелері бойынша резервті қосымша есептеуді не демалыс бойынша резервтің артық есептелген сомаларын есептен шығаруды жүзеге асырады.

Егер ұйым ҰҚЕС қолданса, онда осы стандартта «жұмыскерлердің демалыстары бойынша резервтер» ұғымы көзделмеген.

Егер ұйым ХҚЕС (ХҚЕС (IAS) 19 «Жұмыскерлерге сыйақылар») немесе ШОБ үшін ХҚЕС (28-бөлім) қолданса, демалыстар бойынша резервтер қаржылық есептілікте танылады.

ХҚЕС (IAS) 19 сәйкес ұйым жинақталатын ақы төленетін демалыстарды төлеуге күтілетін шығындарды есепті кезеңнің соңындағы жағдай бойынша жинақталған пайдаланылмаған демалыстар үшін жұмыскерге төлеуді көздейтін қосымша сома ретінде бағалауы тиіс.

ХҚЕС (IAS) 37 «Бағалау міндеттемелері, шартты міндеттемелер және шартты активтер» сәйкес бағалау міндеттемесі:

·        ұйымның өткен оқиға нәтижесінде нақты міндеті (заңды немесе орынды) болатын;

·        осы міндетті орындау үшін экономикалық пайданы қамтитын ресурстардың қандай да бір әкетілуіне қажеттіліктің туындауы ықтимал болып табылатын;

·        міндет сомасы дұрыс бағалануы мүмкін жағдайда қолданылады.

Егер бұл шарттар орындалмаса, резерв танылмауға тиіс.

Демалыстар бойынша резервті есептеудің бірыңғай әдістемесі жоқ, сондықтан шығыстарды бағалауға барынша барабар әдістемені таңдап, оны есеп саясатында бекіту қажет.

Резервті есептеу бухгалтерлік есепте есепті жыл ішінде шығыстарды біркелкі бөлуге мүмкіндік береді.

1С-те демалыстар бойынша резервтерді есепке алуға байланысты операциялар «Жұмыскерлерге сыйақылар бойынша резервтер» құжатында «Жалақы» бетбелгісінде көрсетіледі.

Жазбалар:

- жұмыскерлердің демалыстары бойынша резервтерді есептеу: Дт - Үлгілік шот жоспарының 7, 8-бөлімдерінің шоттары, Кт 3430;

- резерв есебінен демалыстар, пайдаланылмаған демалыстар бойынша өтемақылар есептеу: Дт 3430, Кт 3350;

- резерв есебінен ӘС, ӘА, МӘМС есептеу: Дт 3430, Кт 3150, 3211, 3213.

Әрбiр кезеңнiң аяғында 3430-шот бойынша сальдо жұмыскерлердiң демалысына күтiлетiн шығындардың жаңадан жүргiзiлетiн есептеулерi негiзiнде мiндеттi түрде түзетiлуге тиiс.

3430-шот бойынша сальдоны түзету мынадай жазбалармен көрсетіледі:

- сальдоны қосымша есептеу: Дт - Үлгілік шоттар жоспарының 7, 8-бөлімдерінің шоттары, Кт - 3430-шот;

- сальдоны қалпына келтіру (азайту): Дт 3430, Кт 6290.

Бағалау міндеттемесінің мөлшерін айқындаудың жалпы тәртібі мынадай: бағалау міндеттемесі кредиторлармен есеп айырысу үшін қажетті сомада есепті күнгі жағдай бойынша бухгалтерлік есепте танылады.

Осылайша, есепті кезеңнің соңындағы бухгалтерлік есептегі демалыстарға ақы төлеу резервінің шамасы ұйымның барлық жұмыскерлерге бір мезгілде демалыстарды есептеуге және төлеуге тура келетіндей «шартты» берешегіне тең болуы тиіс.

Демалыс бойынша резерв жалпы белгiленген тәртiппен барлық жұмыскерлер бойынша есептеледi.

Резерв сомасын есептеу үшін әдетте жұмыскерлердің есеп айырысу кезеңіндегі жыл сайынғы демалысының пайдаланылмаған күндерінің санын алады және жұмыскерлердің орташа күндік жалақысына көбейтеді.

Орташа күндік жалақы Орташа жалақыны есептеудің бірыңғай қағидаларына сәйкес айқындалады (ҚР Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 30 қарашадағы № 908 бұйрығымен бекітілген).

Резерв сомасына сондай-ақ резерв сомасына жататын әлеуметтік салық және әлеуметтік аударымдар, МӘМС-ке аударымдар сомасы қосылады.

Резервті есепті күнгі жағдай бойынша есептеуге болады.

Жұмыскерлердің демалыстары бойынша күтілетін шығындарды есептеу ұйымның есеп саясатында көзделген әдіс бойынша жасалады.

Резерв сомасының мөлшері залал шамасынан есептеледі. Мысалы, ЕТҚ сомасын, демалыс кестесін және жұмыскерлер санын пайдалана отырып, демалыстар резервінің шамамен алғандағы сомасын есептейсіз. Сомада есептеулердің өзі ғана емес, салықтардың болжамды сомасы да ескеріледі. Резервтер оларды іс жүзінде пайдаланған кезде ғана шегерімге алынуы мүмкін.

1С-те демалыс резервтерін есептеу үшін «Жалақыға» - «Резервтерге» көшіңіз. Жаңа мән жасаңыз. Резервтің түрін көрсетіңіз - «жұмыскерлердің сыйақылары бойынша». Шығын бабын таңдаңыз. Егер резервпен байланысты шығындар бабы болмаса, жаңа шығындар бабын жасап, оны таңдаңыз. СЕ бойынша шегерімге қабылдау түрін көрсетіңіз, өтеу сәтіндегі мәнді таңдаңыз. Резервті есептеуге арналған базаға пайдаланылатын есептеулердің барлық түрлерін қосыңыз. Қосымша бетте аударымдар мөлшерін ұйымды көрсетіңіз, аударымдар мөлшерлемесі - бұл сіздің есеп саясатыңызда жазылған резерв %-ы, әлеуметтік салық, әлеуметтік аударымдар және МӘМС мөлшері, есепке алу шотына 3430-шотты белгілеңіз. Бұдан әрі резервтер «Жалақыны регламенттік есепте көрсету» құжаты жүргізілгеннен кейін есептелетін болады.

Осылайша, демалыстар бойынша резерв жоғарыда сипатталғандай есептеледі: ұйымның есеп саясатында ұйымның демалыстар бойынша резервті қалай оятатынын, қандай кезеңділікпен есептейтінін жазу керек. Практикада кейбір ұйымдар демалыс бойынша резервтерді ай сайын, басқалары - жарты жылда бір рет немесе ұйым әзірлеген есеп саясатына сәйкес есепті күнге жылына бір рет есептейді.

Ұйым есепті кезеңнің соңында түгендеу нәтижелері бойынша резервті қосымша есептеуді не демалыс бойынша резервтің артық есептелген сомаларын есептен шығаруды жүзеге асырады. Кадр қызметі жыл соңында пайдаланылмаған демалыс күндерінің саны мен пайдаланылмаған демалыс күндерінің саны қалған жұмыскерлердің тізімін бухгалтерияға ұсынады және бұдан әрі бухгалтерия пайдаланылмаған демалыс бойынша резерв есептейді.

Демалысты және демалыс өтемақысын есептеу кезiнде, егер демалыс бойынша резерв компанияның есебiнде көрсетiлмесе немесе ол демалыс деректерiн есептеу үшiн жеткiлiксiз болса, Д-т үлгi шот жоспарының 7, 8-бөлімдері, әйтпесе Дт 3430-шот.