Цифрлық майнинг - бұл блокчейн арқылы деректер блоктарының тұтастығын растауды қамтамасыз ететін, деректерді шифрлаудың және өңдеудің берілген алгоритмдеріне сәйкес компьютерлік қуаттарды пайдалана отырып есептеу операцияларын жүргізу процесі. (Қазақстан Республикасындағы цифрлық активтер туралы Заңның 1-бабының 8-тармағы).

Цифрлық майнинг: жалпы ережелер

Цифрлық майнинг жөніндегі қызметті лицензиялау

Цифрлық майнинг үшін төлемақы

Индекс: 1-ЦМИМ «Цифрлық майнингті дамытуға инвестициялар туралы мәліметтер» нысаны

Цифрлық майнинг: жалпы ережелер

Цифрлық активтер туралы заң 2023 жылғы 1 сәуірден бастап қолданысқа енгізілді, бұған 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілетін 8-баптың 4-тармағы кірмейді, 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап 2025 жылғы 1 қаңтарға дейін осы тармақ мынадай редакцияда қолданылады деп белгіленді:

"4. Қазақстан Республикасының аумағында цифрлық майнингтің нәтижесінде алынған цифрлық активтерді өткізген жағдайда, мұндай цифрлық активтер салық салу мақсаттары үшін цифрлық майнерлер мен цифрлық майнингтік пулдардың кірістері туралы мәліметтерді ұсыну қағидаларына сәйкес кемінде жетпіс бес пайыз мөлшерінде "Астана" халықаралық қаржы орталығының лицензиясы бар цифрлық активтер биржалары арқылы міндетті түрде сатылуға жатады."

Цифрлық активтер туралы Заңға сәйкес Қазақстан Республикасының экономикалық дамуы мен бәсекеге қабілетті болуы үшін Қазақстан Республикасында цифрлық активтерді шығару және олардың айналымы, цифрлық майнинг жөніндегі қызметті дамыту цифрлық активтер саласындағы мемлекеттік реттеудің мақсаты болып табылады.

Заңда сондай-ақ мынадай анықтамалар берілген:

цифрлық майнер - бұл цифрлық майнинг жөніндегі қызметті жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының дара кәсіпкері немесе заңды тұлғасы;

цифрлық майнингтік пул - Қазақстан Республикасының цифрлық активтер туралы заңнамасына сәйкес аккредиттелген, цифрлық майнерлердің цифрлық майнингке арналған аппараттық-бағдарламалық кешенінің қуаттарын біріктіру қызметін ұсынатын, цифрлық майнерлердің бірлескен қызметінің нәтижесінде алынған цифрлық активтерді олардың арасында бөлуді жүзеге асыратын заңды тұлға.

ҚР-ғы Цифрлық активтер туралы заңның 8-бабында атап өтілгендей, цифрлық майнинг жөніндегі қызметті цифрлық майнер цифрлық майнинг деректерін өңдеу орталығын пайдалана отырып, цифрлық майнингтік пул арқылы жүзеге асырады.

Цифрлық майнерлер өз қызметін цифрлық майнинг жөніндегі қызметті жүзеге асыруға арналған лицензияларға сәйкес жүзеге асырады.

Цифрлық майнер цифрлық майнингтің нәтижесінде туындаған қамтамасыз етілмеген цифрлық активтердің меншік иесі болып табылады.

Қазақстан Республикасының аумағында цифрлық майнингтің нәтижесінде алынған цифрлық активтерді өткізген жағдайда, мұндай цифрлық активтер салық салу мақсаттары үшін цифрлық майнерлер мен цифрлық майнингтік пулдардың кірістері туралы мәліметтерді ұсыну қағидаларына сәйкес кемінде жетпіс бес пайыз мөлшерінде "Астана" халықаралық қаржы орталығының лицензиясы бар цифрлық активтер биржалары арқылы міндетті түрде сатылуға жатады. (01.01.2024 жылдан қолданылады, 01.01.2024 жылдан 01.01.2025 жылға дейін қолданыста болады)

Қазақстан Республикасының дара кәсіпкерлеріне, заңды тұлғаларына Қазақстан Республикасының аумағында цифрлық майнинг жөніндегі қызметті жүзеге асыруға рұқсат етіледі және ол қамтамасыз етілмеген цифрлық активтерді шығаруға және олардың айналымына жатпайды.

Өзін-өзі реттейтін ұйымға және Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіпкерлер палатасына мүшелікті қоспағанда, цифрлық майнинг жөніндегі қызметке қатысы жоқ өзге қызметті жүзеге асыруға, сондай-ақ заңды тұлғалардың жарғылық капиталдарына қатысу үлестерін немесе акцияларын сатып алуға, коммерциялық емес ұйымдарды құруға және олардың қызметіне қатысуға тыйым салынады.

Цифрлық майнинг жөніндегі қызметті лицензиялау

Цифрлық майнинг жөніндегі қызмет өтініш берушіге үш жыл мерзімге берілетін цифрлық майнинг жөніндегі қызметті жүзеге асыруға арналған лицензия негізінде жүзеге асырылады.

Цифрлық майнинг жөніндегі қызметті жүзеге асыруға арналған лицензия мынадай кіші түрлер бойынша:

• І кіші түр бойынша – меншік құқығында немесе басқа да заңды негіздерде цифрлық майнинг деректерін өңдеу орталығы бар цифрлық майнерге;
• ІІ кіші түр бойынша – меншік құқығында немесе басқа да заңды негіздерде цифрлық майнинг деректерін өңдеу орталығы жоқ және цифрлық майнинг деректерін өңдеу орталығында орналастырылған, өзіне меншік құқығында тиесілі цифрлық майнингке арналған аппараттық-бағдарламалық кешенді пайдалана отырып, цифрлық майнингті жүзеге асыратын цифрлық майнерге беріледі.

Цифрлық майнинг жөніндегі қызметті жүзеге асыруға арналған лицензиялар Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына және цифрлық майнинг жөніндегі қызметті лицензиялау қағидаларына сәйкес беріледі.

Лицензиялық алымның мөлшері, оны есептеу және төлеу тәртібі "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасының Кодексінде (Салық кодексі) айқындалады.

Цифрлық майнинг үшін төлемақы

«Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының Кодексіне (Салық кодексі) өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасының Заңымен және «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының Кодексін (Салық кодексі) қолданысқа енгізу туралы» Қазақстан Республикасының 24.06.2021 жылғы № 53-VII Заңымен Салық кодексінің 69-тарауы «Цифрлық майнинг үшін төлемақы» атты 11-параграфымен толықтырылды.

Цифрлық майнинг үшін төлемақы цифрлық майнинг кезінде тұтынылған электр энергиясының көлемі үшін алынады.

Цифрлық майнингті жүзеге асыратын тұлғалар төлемақы төлеушілер болып табылады.

Салық кодексінің 606-3-бабында көрсетілгендей цифрлық майнинг мақсатында төлемақыны есептеу есепті кезеңде тұтынылған электр энергиясының 1 киловатт-сағаты үшін бағаға байланысты мөлшерлеме бойынша жүргізіледі.

ҚР СК 606-3-бабының 2-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, меншікті электр энергиясын цифрлық майнинг мақсатында пайдалану кезінде төлемақы тұтынылған электр энергиясының 1 киловатт-сағаты үшін 10 теңге мөлшерлемесі бойынша есептеледі.

Цифрлық майнинг мақсатында төлемақы Қазақстан Республикасының аумағындағы меншікті электр станцияларында жаңартылатын электр энергиясы көздерінен өндірілген электр энергиясын пайдаланған кезде тұтынылған электр энергиясының 1 киловатт-сағаты үшін 1 теңге мөлшерлемесі бойынша есептеледі.

Электр энергиясын тұтыну көлемін есепке алудың бақылау аспаптары болмаған және (немесе) олар ақаулы күйде болған кезде цифрлық майнинг мақсатында төлемақы тұтынылған электр энергиясының 1 киловатт-сағаты үшін 25 теңге мөлшерлемесі бойынша есептеледі.

Электр энергиясын тұтыну көлемін есепке алудың бақылау аспаптары болмаған және (немесе) олар ақаулы күйде болған жағдайларда цифрлық майнинг мақсатында тұтынылған электр энергиясының көлемі электр энергиясының ең жоғары қуатын тәулік бойы тұтыну есебінен есептеледі.

Бiр мезгiлде әртүрлi төлем мөлшерлемелерін қолданудың бiрнеше негiздерi болған кезде неғұрлым жоғары төлем мөлшерлемесі қолданылады.

Төлемақыны есептеу үшін салық кезеңі тоқсан болып табылады.

2023 жылғы 01 қаңтардан бастап цифрлық майнингті жүзеге асыратын тұлғаларда цифрлық майнинг үшін ақы төлеу жөніндегі декларацияны (880.00 нысаны) тапсыру бойынша міндеттеме туындайды, салық төлеушінің орналасқан жері бойынша мемлекеттік кірістер органына жүзеге асырылады.

Декларацияны ұсыну мерзімі - тоқсан сайын, есепті тоқсаннан кейінгі екінші айдың 15-інен кешіктірмей.

Цифрлық майнинг үшін төлемақы төлеу есепті тоқсаннан кейінгі екінші айдың 25-күнінен кешіктірілмей жүзеге асырылады.

Сонымен қатар, өткен кезең үшін 2022 жылға (салық кезеңі - жыл) салық есептілігін ұсыну қажет.

Осылайша, Салық кодексінің 606-3-бабының жаңа редакциясына сәйкес цифрлық майнинг үшін төлемақы мөлшерлемесінің мөлшері 1 киловатт-сағат электр энергиясының құнына байланысты болады.

1 квт/сағ э/э бағасы деп тұтынушы мен энергиямен жабдықтаушы ұйым арасында жасалған шартта және (немесе) қосылған құн салығын (ҚҚС) қоса алғанда, коммерциялық есепке алу аспаптарының нақты көрсеткіштері негізінде энергиямен жабдықтаушы ұйым жазып берген төлем құжатында көрсетілген электр энергиясының құны түсініледі.

Индекс: 1-ЦМИМ «Цифрлық майнингті дамытуға инвестициялар туралы мәліметтер» нысаны

Бұдан басқа, төлеушілер өз қызметінің нәтижелері туралы Қазақстан Республикасы Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігінің Ақпараттық қауіпсіздік комитеті болып табылатын майнинг мәселелері жөніндегі уәкілетті органды хабардар етуі қажет.

Уәкілетті органды хабардар ету:

• Қазақстан Республикасы Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігінің мекенжайына, Нұр-Сұлтан қаласы, Мәңгілік Ел даңғылы, 55/14 С2.4 мекенжайына қағаз тасығышта.
• немесе e-Otinish, Egov порталдары арқылы электрондық нысанда жүргізіледі.

Ақпараттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету саласындағы уәкiлеттi орган (ЦДжАӨМ) тоқсан сайын, есептi тоқсаннан кейiнгi екiншi айдың 15-iнен кешiктiрмейтiн мерзiмде майнинг мәселелерi жөнiндегi уәкiлеттi органға төлемақы төлеушiлер туралы мәлiметтердi ұсынады.

Ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы уәкілетті орган уәкілетті органға тек қана төлемақы төлеушілер туралы мәліметтерді ұсынады (тоқсан сайын).

Қазақстан Республикасы Цифрлық даму, инновация және аэроғарыш өнеркәсібі министрінің 2021 жылғы 2 шілдедегі № 233/НҚ бұйрығымен әкімшілік деректерді жинауға арналған нысандар бекітілді.

Бұл есептілік нысанын:

• цифрлық майнинг бойынша қызметті жүзеге асыратын заңды тұлғалар - «Цифрлық майнингті дамытуға инвестициялар туралы мәліметтер» әкімшілік деректерді жинауға арналған Индекс: 1-ЦМИМ нысанын тапсырады;