Жұмыскерлер штатын қысқарту - бұл жұмыс берушіде бар штаттық кестеден штаттық лауазымдарды алып тастау.

Жұмыскерлердің санын немесе штатын қысқарту кезіндегі қадамдар (ҚР Еңбек кодексі 52-бабының 1-тармағының 2) тармақшасы)

Штат санының қысқаруы себебінен еңбек шарты бұзылған кезде жұмыс беруші барлық қажетті шарттарды:

1) Еңбек кодексінің 53-бабына сәйкес жұмыс беруші Еңбек кодексінің 52-бабы 1-тармағының 2) тармақшасында көзделген негіздер бойынша еңбек шартын бұзған кезде жұмыскерлерді қысқарту туралы 1 айдан кешіктірмей жазбаша ескертуге міндетті (бұл жағдайда жұмыс беруші жұмыскердің келісімін сұрамайды, ал оны алдағы қысқарту туралы хабардар етеді).

Жұмыскердің жазбаша келісімімен еңбек шартын бұзу хабарлама мерзімі өткенге дейін жүргізілуі мүмкін.

Еңбек кодексінің 52-бабы 1-тармағының 2) және 4) тармақшаларында көзделген негіздер бойынша екі жылдан кем қалған Қазақстан Республикасының Әлеуметтік кодексінде белгіленген зейнеткерлік жасқа толғанға дейін жұмыс беруші мен жұмыскерлердің өкілдері тең санынан құрылған комиссияның оң шешімі болмайынша жұмыскерлермен еңбек шартын бұзуға жол берілмейді.

2) ҚР Әлеуметтік кодексінің 103-бабы 2-тармағының 2-тармақшасына сәйкес жұмыс беруші жұмыспен қамту орталықтарына жазбаша немесе «Электрондық еңбек биржасы» арқылы жұмыскерлердің алдағы уақытта жұмыстан босатылатыны туралы ақпаратты кемінде бір ай бұрын (жұмыстан босатылатын жұмыскерлердің лауазымдары мен кәсіптерін, мамандықтарын, біліктілігі мен еңбекақы мөлшерін және мерзімдерін көрсете отырып, оған қатысы бар жұмыскерлердің саны мен санаттары туралы) ұсынуға міндетті;

3) Еңбек кодексінің 96-бабына сәйкес жұмыскерлерге пайдаланылмаған демалыс үшін өтемақы Еңбек кодексінің 131 бабына сәйкес жұмысынан айырылған жағдайда өтемақы және жұмыс істеген кезеңі үшін жалақы есептеуге және төлеуге;

4) еңбек шартын бұзғаннан кейін 3 жұмыс күнінен кешіктірмей еңбек шартын бұзу туралы деректерді ЕШЕБЖ жүйесіне енгізуге міндетті.

Жұмыс берушінің экономикалық жағдайының нашарлауына байланысты штат санының қысқаруына байланысты еңбек шарты бұзылған жағдайда жұмыс беруші жұмыскерге жұмыс істеген кезеңіне ақы төлеуге тиіс болады; егер жұмыскерде пайдаланылмаған демалыс күндері қалса, Еңбек кодексінің 95-бабына сәйкес пайдаланылмаған демалыс үшін өтемақы төлеуге міндетті.

Еңбек кодексінің 131-бабына сәйкес, жұмыс беруші жұмыс берушінің экономикалық жай-күйінің нашарлауына әкеп соққан өндіріс, орындалатын жұмыстар және көрсетілетін қызметтер көлемі азайған жағдайда, жұмыс берушінің бастамасы бойынша еңбек шарты бұзылған кезде екі айдағы орташа жалақы мөлшерінде жұмысынан айырылуына байланысты өтемақы төлемдерін жүргізеді.

Жалақы төлеуге, егер жұмыскер жұмыстан босатылғанға дейiн қандай да бiр уақыт жұмыс iстесе, пайдаланылмаған демалысы үшiн өтемақы, жұмысынан айырылған кезде өтемақы бiр айдағы орташа жалақы мөлшерiнде, ал егер қысқару себебi жұмыс берушi қызметiнiң экономикалық нашарлауы болса, онда жұмысынан айырылған кезде өтемақы 2 айдағы орташа жалақы мөлшерiнде төленедi.