ҚР АК 45-бабының 4-тармағына сәйкес заңды тұлға оған екiншi бір заңды тұлғаның қосылуы жолымен қайта ұйымдастырылған кезде қосылған заңды тұлға қызметiнiң тоқтатылғаны туралы мәліметтер Бизнес-сәйкестендiру нөмiрлерiнiң ұлттық тiзiлiмiне енгізілген кезден бастап олардың бiрiншiсi қайта ұйымдастырылды деп есептеледі.

ҚР АК-нің 46-бабының 2-тармағына сәйкес заңды тұлғаны екiншi бiр заңды тұлғаға бiрiктiрген кезде бiрiктiрiлген заңды тұлғаның құқықтары мен мiндеттерi өткiзу құжатына сәйкес соңғысына ауысады.

ҚР АК сәйкес жаңадан пайда болған заңды тұлғаға қосылған заңды тұлғаның барлық құқықтары мен міндеттері тапсыру актісіне сәйкес ауысады.

Бiр немесе бiрнеше кәсiпорынды басқа кәсiпорынға қосу қосылатын серiктестiктердiң мүлкiн қосатын серiктестiктiң мүлкiне қосу жолымен жүзеге асырылады. Бұл ретте қосылатын кәсiпорындар таратылады, ал олардың барлық құқықтары мен мiндеттерi беру актiсiне сәйкес жарғысына қайта ұйымдастыруға байланысты өзгерiстер енгiзiлетiн қосатын кәсiпорынға ауысады.

Қосылуға, бірігуге қатысушы кәсiпорындардың атқарушы органдары қосылу, бірігу туралы шарттың жобаларын дайындайды және әрбiр серiктестiкке қатысушылардың жалпы жиналысының қарауына қосылу, бірігу және қосылу, бірігу туралы шартты бекiту туралы мәселелердi енгiзедi.

Қосылу, бірігу туралы шарттың келісілген мәтініне қоғамның осыған уәкілетті атқарушы органдары қол қояды.

Қосылу, бірігу туралы шартта қосылуға, бірігуге қатысатын қоғамдардың әрқайсысының фирмалық атауы, орналасқан жері және мекенжайы туралы мәліметтер, олардың баланстарының негізгі деректері қамтылуға, сондай-ақ қосылу, бірігу тәртібі мен шарттары көзделуге тиіс.

Қосылуға, бірігуге қатысушы кәсiпорындардың әрқайсысы оған қатысушылардың жалпы жиналысы қосылу, бірігу туралы шешiм қабылдаған күннен бастап екi ай мерзiмде өзiнiң барлық кредиторларына қосылу, бірігу туралы жазбаша хабарлама жiберуге және ресми баспасөз органдарында тиiстi хабарландыру беруге мiндеттi.

Кәсiпорындардың кредиторлары хабарламаны алған немесе хабарландыру жарияланған күннен бастап екi ай мерзiмде кәсiпорындардан қосымша кепiлдiктер не қоғамның тиiстi мiндеттемелерiн мерзiмiнен бұрын тоқтатуын немесе орындауын және шығындардың орнын толтыруын талап етуге құқылы. Талаптар кәсiпорындарға жазбаша нысанда жiберiледi, ал олардың көшiрмелерi кәсiпорындарды мемлекеттiк тiркеудi жүзеге асырған органға ұсынылуы мүмкiн.

Қосылуға, бірігуге қатысушы кәсiпорындардың әрқайсысы оның қатысушыларының жалпы жиналысы қосылу, бірігу туралы шешiм қабылдаған кезден бастап бұл шешiм туралы шешiм қабылданғаннан кейiн туындайтын мiндеттемелер бойынша кредиторларға хабарлауға мiндеттi.

Қоғамның қосылуы, бiрiгуi туралы шарттың негiзiнде қосылатын, бiрiгетiн қоғамдардың қатысушылары құрылтай шартын әзiрлейдi және құрылтай жиналысында қол қояды, ал бiрiгу кезiнде жаңадан құрылатын кәсiпорынның жарғысын бекiтедi және кәсiпорынның атқарушы және өзге де органдарын сайлайды.

Өткiзу актiсiнде қайта ұйымдастырылған заңды тұлғаның барлық кредиторлары мен борышкерлерiне қатысты барлық мiндеттемелерi бойынша, тараптар даулайтын мiндеттемелердi қоса алғанда, құқықтық мирасқорлық туралы ережелер болуға тиiс.

Өткiзу актiсiн заңды тұлға мүлкiнiң меншiк иесi немесе заңды тұлғаны қайта ұйымдастыру туралы шешiм қабылдаған орган бекiтедi және жаңадан пайда болған заңды тұлғаларды тiркеу немесе жұмыс iстеп тұрған заңды тұлғалардың құрылтай құжаттарына өзгерiстер енгiзу үшiн құрылтай құжаттарымен бiрге ұсынылады. Өткiзу актiсi қайта ұйымдастырылған серiктестiктiң барлық кредиторлары мен борышкерлерiне қатысты мiндеттемелерiнiң бүкiл жиынтығы бойынша, тараптар даулайтын мiндеттемелердi қоса алғанда, құқықтық мирасқорлық туралы ережелердi қамтуға тиiс.

Өткізу актісінде сондай-ақ:

- негізгі құралдар туралы мәліметтер;

- кредиторлық және дебиторлық берешек туралы мәліметтер;

- аяқталмаған шарттар бойынша құқықтар мен міндеттер туралы мәліметтер;

- ақша қаражаты туралы мәліметтер;

- қаржылық есептілік;

- тарату есептілігі қамтылуы тиіс.

Қосылу шартында:

- фирмалық атауы туралы;

- орналасқан жері туралы;

- қосылуға қатысушы серіктестіктердің әрқайсысының мекенжайы туралы;

- қосылатын серіктестік балансының негізгі деректері туралы;

- қосылу тәртібі мен шарттары туралы мәліметтер қамтылуы тиіс.

Құрылтай құжаттарымен тиісінше өткізу актісін ұсынбау, сондай-ақ онда қайта ұйымдастырылған заңды тұлғаның міндеттемелері бойынша құқықтық мирасқорлық туралы ережелердің болмауы жаңадан пайда болған заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеуден бас тартуға әкеп соғады.

Егер заңнама актілерінде немесе қайта ұйымдастыру туралы шешімде өзгеше көзделмесе, мүлік (құқықтар мен міндеттер) оны тіркеу сәтінде құқықтық мирасқорға ауысады.

Құқықтық мирасқор жаңа заңды тұлға ретінде қаралатындықтан, қосылған ұйымдардың қызметін тоқтату туралы жазбаны Тізілімге енгізу күніне құқықтық мирасқор кіріспе бухгалтерлік есептілікті қалыптастырады.

Есептілік тапсыру актісінің деректері және қосылатын ұйымдардың қорытынды бухгалтерлік есептілігінің сандық көрсеткіштері және қосылатын ұйым қызметінің тоқтатылуын мемлекеттік тіркеу күніне жасалған құқықтық мирасқордың бухгалтерлік есептілігінің сандық көрсеткіштері негізінде қалыптастырылады.

Әрбір қосылатын ұйымның қаржылық есептілігінде өзара есептер мен міндеттемелерді көрсететін сандық көрсеткіштерді, атап айтқанда:

- дивидендтер бойынша есеп айырысуларды қоса алғанда, осы ұйымдар арасындағы өзара дебиторлық және кредиторлық берешекті көрсететін сандық көрсеткіштерді;

- бір-біріне қаржы салымдарын;

- өзара операциялар нәтижесіндегі пайда мен залалды қоса алғанда, осы ұйымдардың өзара есеп айырысуларын сипаттайтын өзге де активтер мен міндеттемелерді алып тастау керек.

Бұдан әрі құқықтық мирасқор ұйым Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңға сәйкес жалпы белгіленген тәртіппен жылдық және (немесе) аралық есептілікті жасайды және ұсынады.

Активтер мен міндеттемелерді беру кезінде қосылатын заңды тұлға мынадай жазбалар жүргізеді:

Дт 0000

Кт 1, 2-бөлімдер шоттарың

Дт 3, 4, 5-бөлімдер шоттары

Кт 0000

Активтер мен міндеттемелерді және капиталды қосу және беру нәтижесінде қосылатын заңды тұлғада кезеңнің аяғында (қосылу күні) нөл болады.

Қосылу жүргізілетін заңды тұлғаға жаңа ақпараттық база құру және өткізу актісінің деректеріне сәйкес қосылатын ЖШС қалдықтарының сомасында жаңа база құрылған күнгі қалдықтарды ескере отырып, қалдықтарды көрсету ұсынылады:

Дт 1, 2-бөлімдер шоттары

Кт 0000

және

Дт 0000

Кт 3, 4, 5-бөлімдер шоттары

Осылайша, қосылу кезінде қосылатын ЖШС өткізу актісі бойынша қосылу сәтінде қолда бар барлық активтер мен міндеттемелерді береді.

Қосылу кезінде берешек ДТ/КТ өзара есептен шығару бойынша ешқандай бухгалтерлік жазбалар орындалмайды, ал қосылған ұйымдар қызметінің тоқтатылуын мемлекеттік тіркеу күніне реформаланған баланстарды жолма-жол қосу жүргізіледі.

Басқа ЖШС қосылатын ЖШС жаңа ақпараттық базаны қалыптастырады және қалыптастырылған қаржылық есептіліктің деректері бойынша бастапқы қалдықтарды енгізеді.

1С-те жаңа жалпы база қалыптастырылады және деректер «Бастапқы қалдықтарды енгізу» құжаты арқылы енгізіледі.

ҚР АК бойынша қосылған ЖШС шарттары бойынша міндеттемелерді құқықтық мирасқор орындайтын болады.

Кредиторларды хабардар ету мәселелері бойынша Әділет министрінің жауабымен таныса аласыз:

eGov ашық диалогы. ҚР Әділет министрінің жауабы

ҚР СК 62-бабына сәйкес заңды тұлға қосылу, бірігу, бөлініп шығу жолымен қайта ұйымдастыру туралы шешім қабылданған күннен бастап үш жұмыс күні ішінде бұл туралы орналасқан жері бойынша салық органына жазбаша хабарлайды.

Өткізу актісі бекітілген күннен бастап үш жұмыс күні ішінде қосылу, бірігу жолымен қайта ұйымдастырылатын заңды тұлға өзінің орналасқан жері бойынша салық органына бір мезгілде:

1) таратудың салық есептілігін;

2) өткізу актісін ұсынады.

Таратудың салық есептілігі қосылу, біріктіру жолымен қайта ұйымдастырылатын заңды тұлға төлеуші және (немесе) салық агенті болып табылатын салықтардың, бюджетке төленетін төлемдердің және әлеуметтік төлемдердің түрлері бойынша осындай есептілікті табыс ету жөніндегі міндеттеме туындаған салық кезеңінің басынан бастап оны салық органына ұсыну күніне дейінгі кезең үшін жасалады.

Біріктіру жолымен қайта ұйымдастыру кезінде таратудың салық есептілігін ұсыну жөніндегі міндеттеме жаңадан пайда болған заңды тұлғаның құрамына кірген әрбір заңды тұлғаға, біріктіру жолымен қайта ұйымдастыру кезінде қосылған заңды тұлғаға жүктеледі.

Таратудың салық есептілігін ұсынуды қоспағанда, қайта ұйымдастырылған заңды тұлғаның салық міндеттемесін орындау оның құқықтық мирасқорына (құқықтық мирасқорларына) жүктеледі.

Егер қайта ұйымдастырылатын заңды тұлғада салықтардың, бюджетке төленетін төлемдердің және өсімпұлдардың артық төленген сомалары болса, көрсетілген сомалар ҚР СК 102-бабында айқындалған тәртіппен қайта ұйымдастырылатын заңды тұлғаның салық берешегін өтеу есебіне есепке жатқызылуға тиіс.

Егер қайта ұйымдастырылатын заңды тұлғада салықтардың, бюджетке төленетін төлемдердің және өсімпұлдардың қате төленген сомалары болған жағдайда, онда көрсетілген сомалар ҚР СК 103-бабында айқындалған тәртіппен қайта ұйымдастырылатын заңды тұлғаға есепке жатқызуға жатады.

Қайта ұйымдастырылатын заңды тұлғада салық берешегі болмаған кезде:

1) салықтардың, бюджетке төленетін төлемдердің және өсімпұлдардың қате төленген сомалары ҚР СК 103-бабында айқындалған тәртіппен оның құқықтық мирасқорына (құқықтық мирасқорларына) ол (олар) қайта ұйымдастыру кезінде алған мүліктегі үлесіне барабар қайтарылуға жатады;

2) салықтардың, бюджетке төленетін төлемдердің және өсімпұлдардың артық төленген сомалары оның құқықтық мирасқорына (құқықтық мирасқорларына) ҚР СК 101-бабында айқындалған тәртіппен ол (олар) қайта ұйымдастыру кезінде алған мүліктегі үлесіне барабар қайтарылуға жатады.