ҚОЖӘ - қоршаған ортаға жағымсыз әсері

Табиғи орта мен антропогендік ортаны қамтитын, адамды қоршап тұрған жағдайлардың, материалдық дүние заттары мен объектілерінің жиынтығы қоршаған орта деп танылады.

Жалпы ережелер

Қоршаған ортаға теріс әсер ететін объектілердің санаттары

Төлемақы төлеушілер

Есептілік

Декларацияны тапсыру мерзімдері

Төлем мөлшерлемелері

Жалпы ережелер

ҚР Экологиялық кодексінің 7-бабына сәйкес - Қоршаған ортаның сапасы деп қоршаған ортаның қасиеттері мен сипаттамаларының жиынтығы түсініледі, олар оның құрамдастарының өзара іс-қимылындағы жай-күйін көрсететін физикалық, химиялық, биологиялық және өзге де көрсеткіштер негізінде айқындалады.

Қоршаған орта, егер оның сапасы табиғи ортаның экологиялық қауіпсіздігі мен табиғи теңгерімін, оның ішінде экологиялық жүйелердің, табиғи және табиғи-антропогендік объектілер мен табиғи кешендердің орнықты жұмыс істеуін, сондай-ақ биоәртүрліліктің сақталуын қамтамасыз ететін болса, адамның өмірі мен денсаулығы үшін қолайлы деп есептеледі.

Қоршаған ортаны қорғау мемлекет, жеке және заңды тұлғалар жүзеге асыратын, табиғи ортаны сақтауға және қалпына келтіруге, қоршаған ортаның ластануын және оған кез келген нысандарда залал келтірілуін болғызбауға, қоршаған ортаға жағымсыз антропогендік әсерді барынша азайтуға және оның салдарларын жоюға, Қазақстан Республикасының орнықты дамуының өзге де экологиялық негіздерін қамтамасыз етуге бағытталған шаралар жүйесін білдіреді.

Қоршаған ортаға теріс әсер ететін объектілердің санаттары

Қоршаған ортаға жағымсыз әсер ететін объектілер, ҚР Экологиялық кодексінің 12-бабында көрсетілгендей, осындай әсер ету деңгейі мен тәуекеліне қарай төрт санатқа бөлінеді:

• қоршаған ортаға елеулі жағымсыз әсер ететін объектілер (I санаттағы объектілер);
• қоршаған ортаға бірқалыпты жағымсыз әсер ететін объектілер (ІІ санаттағы объектілер);
• қоршаған ортаға болмашы жағымсыз әсер ететін объектілер (III санаттағы объектілер);
• қоршаған ортаға барынша аз жағымсыз әсер ететін объектілер (IV санаттағы объектілер).

Экологиялық кодекске 2-қосымшада өздерінің негізінде қоршаған ортаға жағымсыз әсер ететін объектілерді І, ІІ немесе ІІІ санаттағы объектілерге жатқызу жүзеге асырылатын қызмет түрлері және өзге де өлшемшарттар белгіленеді.

Кодекстің 2-қосымшасында көрсетілмеген немесе онда баяндалған өлшемшарттарға сәйкес келмейтін қызмет түрлері IV санаттағы объектілерге жатады.

Төлемақы төлеушілер

ҚР СК 574-бабында айқындалған төлемақы төлеушілер шаруа немесе фермер қожалықтары үшін арнаулы салық режимін қолданатын салық төлеушілерді қоспағанда, ҚР Экологиялық кодексіне сәйкес айқындалған I, II және III санаттағы объектілердің операторлары болып табылады.

Мыналар:

• ластаушы заттар шығарындылары;
• ластаушы заттардың төгінділері;
• көмілген қалдықтар;
• көмірсутекті барлау және (немесе) өндіру операцияларын жүргізу кезінде түзілетін, күкірт карталарында ашық түрде орналастырылған күкірт түрінде есепті кезеңде (І және ІІ санаттағы объектілер үшін – белгіленген нормативтер және лимиттер шегінде, ІІІ санаттағы объектілер үшін – декларацияланған көлем шегінде) қоршаған ортаға жағымсыз әсер етудің (радиоактивті қалдықтар үшін – масса, белсенділік өлшем бірлігі), оның ішінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган және оның аумақтық органдары Қазақстан Республикасы экологиялық заңнамасының сақталуына мемлекеттік экологиялық бақылауды (мемлекеттік экологиялық бақылау) жүзеге асыру нәтижелері бойынша белгіленген нақты көлемі салық салу объектісі болып табылады.

Есептілік

Салық кодексінің 574-бабында айқындалған шаруа немесе фермер қожалықтары үшін АСР қолданатын салық төлеушілерді қоспағанда, қоршаған ортаға теріс әсері үшін төлемақы төлеушілер «Қоршаған ортаға теріс әсері үшін төлемақы жөніндегі декларация (870.00-нысан)» жасайды.

Төлемақы төлеушілер декларацияны:

• стационарлық ластау көздері бойынша - ластау объектісінің орналасқан жері бойынша;
• мемлекеттік тіркеуге жататын жылжымалы көздер бойынша - осындай тіркеуді жүргізу кезінде уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын жылжымалы көздерді тіркеу орны бойынша;
• мемлекеттік тіркеуге жатпайтын ластанудың жылжымалы көздері бойынша - салық төлеушінің орналасқан жері бойынша тапсырады.

Декларацияны тапсыру мерзімдері

Төлем көлемі 100 АЕК-ке дейінгі төлеушілер жиынтық жылдық көлемде ҚР СК 579-бабының 3-тармағына сәйкес 20 наурыздан кешіктірмей декларацияны (СЕН 870.00) ұсынады;

Жиынтық жылдық көлемде төлем көлемі 100 АЕК-ке дейінгі төлеушілерді қоспағанда, төлемақы төлеушілер тоқсан сайын СЕН 870.00 ҚР СК 579-бабының 2-тармағына сәйкес есепті тоқсаннан кейінгі екінші айдың 15-күнінен кешіктірмей ұсынады:

• 1 тоқсан үшін 15 мамырдан кешіктірмей;
• 2 тоқсан үшін 15 тамыздан кешіктірмей;
• 3-тоқсан үшін 15 қарашадан кешіктірмей;
• 4 тоқсан үшін 15 ақпаннан кешіктірмей.

Салық салу объектілері болмаған кезде қоршаған ортаға эмиссия үшін төлемақы жөніндегі декларация ҚР СК 208-бабының 9) тармақшасына сәйкес тапсырылмайды.

Төлем мөлшерлемелері

Төлемақы сомасын төлеушiлер ҚР СК 576, 577-баптарына сәйкес қоршаған ортаға эмиссиялардың нақты көлемдерiне және белгiленген мөлшерлемелерге сүйене отырып есептейдi. Жергiлiктi өкiлдi органдардың мөлшерлемелерді екi еседен асырмай көтеруге құқығы бар.

Қоршаған ортаға эмиссия үшін төлемақы сомасын жеке шотқа тарату БСК 105 316 870.00.001-жолынан жүзеге асырылады.

870.00-нысан бойынша декларация деректерін ашу үшін ҚР ҚМ 2018 жылғы 19 наурыздағы № 388 бұйрығымен салық тіркелімінің нысаны (№ 15 қосымша) бекітілді, оны толтыру ҚР СК 215-бабына сәйкес салық төлеушінің міндеті болып табылады.

«Қоршаған ортаға эмиссия үшін төлемақы жөніндегі декларация (870.00-нысан)» салықтық есептілігін жасау ережелері