Бас кiтап компания қолданатын бухгалтерлiк есептiң барлық шоттары бойынша есептi жылдың деректерi көрсетiлетiн бухгалтерлiк есептiң тiркелiмi болып табылады.

Қазақстан Республикасының «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы» ҚР Заңының 7-бабында есепке алуға қабылданған бастапқы құжаттардағы ақпарат бухгалтерлік есеп тіркелімдерінде жинақталады және жүйеленеді.

Бухгалтерлік есеп тіркелімдерінің деректері топтастырылған түрде қаржылық есептілікке көшіріледі. Электрондық жеткiзгiштерде бастапқы құжаттарды және бухгалтерлiк есеп тiркелiмдерiн жасау кезiнде дара кәсiпкерлер мен ұйымдар операциялардың басқа қатысушылары үшiн, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес талап ету құқығы берiлген мемлекеттiк органдардың талап етуi бойынша осындай құжаттардың көшiрмелерiн қағаз жеткiзгiштерде дайындауға тиiс. 

Заңды тұлғалар Заңның 2-бабына сәйкес бухгалтерлік есеп жүргізуге және салық есептілігін жасауға міндетті. 

1С бағдарламасында бас кітап автоматты режимде ресімделеді.

Қазіргі уақытта бухгалтерлік есеп тіркелімдерінің нысандарын бекіту туралы бұйрықтың күші жойылды. Осыған байланысты бухгалтерлік есеп тіркелімдерін субъект дербес әзірлейді және есеп саясатында бекітеді. 

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2013 жылғы 31 қаңтардағы № 50 бұйрығына 

сәйкес Тіркелімдер мынадай міндетті деректемелерді қамтиды:

1) тiркелiм ашылған бухгалтерлік есеп шотының нөмірі мен атауы;

2) дебет пен кредит бойынша корреспонденттік шот нөмірі;

3) операция сомасы;

4) кезең ішінде дебет пен кредит айналымдарының жиыны;

5) кезең ішінде дебет пен кредит айналымдарының жиыны. 

Қызмет түріне, операцияның сипатына қарай тіркелімге қосымша деректемелер енгізіледі.

10. Бухгалтерлік есеп тіркелімдері хронологиялық, талдамалы, синтетикалық және аралас болып бөлінеді. 

Бухгалтерлік есептің хронологиялық тіркелімі бухгалтерлік операциялар туралы ақпаратты олардың жасалуына қарай хронологиялық тәртіпте қамтиды.

Бухгалтерлік есептің талдамалы тіркелімі талдамалы шоттардың деректерін қамтиды. Мысалы, қорлардың есеп шоттары үшін қорлар ұстанымдары бөлінісіндегі, персоналмен есеп айырысу шоттары үшін қызметкерлер бөлінісіндегі деректер және т.б.. 

Бухгалтерлік есептің синтетикалық тіркелімі бухгалтерлік есептің шоттарының немесе бөлімдерінің жинақталған деректерін қамтиды. 

Бастапқы операцияларды тіркеу бухгалтерлік есептің хронологиялық тіркелімдері нысанында жүргізіледі. 

Деректерді жүйелеу және талдау үшін талдамалық және синтетикалық тіркелімдер пайдаланылады. Субъектілер қаржылық есептілікті дайындау кезінде субъектінің қызметінің сипатына және операцияларының көлеміне сәйкес келетін, қаржылық есептілікте ұсынылған бухгалтерлік есептің мәліметтерін ашатын еркін нысандағы жинақтаушы тіркелімдерді қағаз немесе электрондық түрде жасайды.

11. Егер қажетті мәліметтерді автоматтандырылған жүйеден алған жағдайда, автоматтандырылған нысанда бухгалтерлік есеп жүргізетін субъектілер бухгалтерлік есептің тіркелімдерін жасамайды.

Бірақ субъект бұрын қолданыста болған нысандарға сүйене отырып, бухгалтерлік есеп тіркелімдерін әзірлеуге құқылы. 

Бас кiтапты жыл басында шоттардың бекiтiлген жұмыс жоспарының барлық шоттары бөлiнiсiнде ашқан орынды. Сонда олардың кейбіреулері бойынша жыл басында қаражат қалдығы болмаған және жыл ішінде осы шоттар бойынша айналымдар пайда болған жағдайда кітапта орын сақталады, бұл тіркеліммен жұмысты едәуір жеңілдетеді. 

Жыл басындағы сальдо бірінші жолда көрсетіледі. Бұдан әрі Бас кітапқа жазу журнал-ордерлерден ай сайын бір айдың қорытындысы бойынша жүзеге асырылады. Әрбiр ай үшiн жеке жол бөлiнедi, онда дәйектiлiкпен жазылуы тиiс: жазба жүргiзiлетiн ай; осы шот жүргізілетін тиісті журнал-ордерден алынған кредиттік айналым (жалпы сома); шоттың дебеті бойынша
айналымдар (корреспонденттік шоттар бөлігінде); айдың соңындағы қалдық. 

Бас кiтапта әрбiр шот бойынша дебеттiк айналым сомасы әр түрлi журнал-ордерлердiң жазбалары бойынша жинақталады. Әрбiр журнал-ордерлерден айналым сомасы Бас кiтапқа есепке алу тiркелiмдерiн өзара салыстырғаннан, журнал-ордерлердi толық ресiмдегеннен және оларды құрайтын адамдар қол қойғаннан кейiн ғана жазылады. 

Журнал-ордерлерден Бас кiтапқа барлық айналымдарды көшiру аяқталғаннан кейiн әрбiр шот бойынша дебеттiк айналымдар сомасы есептеледi және олардың қорытындысы «Дебет бойынша жиыны» бағанына жазылады. Кредиттік айналым сомалары осы сәтте Бас кітаптың шоттарына көшірілгендіктен, бухгалтерде көптеген шоттар бойынша (толық сальдолардан басқа) қалдықтарды
айдың соңы тікелей Бас кітапта. Ашылған сальдосы бар шоттар бойынша айдың аяғындағы қалдықтар сомасы осы шоттар көрсетiлетiн тиiстi журнал-ордерлерден көшiрiледi. 

Бас кiтаптағы шоттар бойынша есептелген қалдықтар айналымдар сияқты осы сомалар жинақталған тiркелiмдердiң деректерiмен салыстырылады.