Жалақысы сақталмайтын демалыс – жұмыскерлерге дәлелді себептермен берілетін әлеуметтік ақы төленбейтін демалыс.

Әлеуметтік демалыстардың түрлері

Жалақысы сақталмайтын демалыстың ұзақтығы

Бала күтімі бойынша жалақысы сақталмайтын демалыстан мерзімінен бұрын шығу

Әлеуметтік демалыстардың түрлері

ҚР ЕК 1-бабы 1-тармағының 13-тармақшасына сәйкес: Демалыс - жұмыс орны (лауазымы) мен осы Кодексте белгіленген жағдайларда орташа жалақысын сақтай отырып, жұмыскердің жыл сайынғы демалуын қамтамасыз ету немесе әлеуметтік мақсаттар үшін жұмыскерді белгілі бір кезеңге жұмыстан босату.

ҚР ЕК 87-бабының 5-тармағына сәйкес жұмыскерлерге әлеуметтік демалыстардың мынадай түрлері беріледі:

• жалақысы сақталмайтын демалыс;
• бала үш жасқа толғанға дейін оның күтіміне байланысты жалақы сақталмайтын демалыс;

Жалақысы сақталмайтын демалыстың ұзақтығы

ҚР ЕК 97-бабына сәйкес - Еңбек шарты тараптарының келісімі бойынша жұмыскердің өтініші негізінде оған жалақы сақталмайтын демалыс берілуі мүмкін.

Жалақы сақталмайтын демалыстың ұзақтығы жұмыскер мен жұмыс берушінің арасындағы келісім бойынша айқындалады.

Жұмыс беруші:

1) неке тіркелгенде;

2) бала туылғанда;

3) жақын туыстары, сондай-ақ зайыбы (жұбайы) және (немесе) олардың жекжаттары (ата-анасы бір және ата-анасы бөлек ағалы-інілер мен апалы-сіңлілер (қарындастар), ата-аналары (ата-анасы), балалары, атасы, әжесі, немерелері) қайтыс болғанда;

4) еңбек, ұжымдық шарттарда көзделген өзге де жағдайларда жұмыскердің хабарламасы негізінде күнтізбелік бес күнге дейін жалақы сақталмайтын демалыс беруге міндетті.

Жүкті әйелдерге, бала (балаларды) туған әйелдерге, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алған әйелдерге (еркектерге) баланың туылуына байланысты мынадай демалыстар беріледі:

• бала үш жасқа толғанға дейін оның күтіміне байланысты жалақысы сақталмайтын демалыс ҚР ЕК 99-бабының 1-тармағы.

Жұмыс беруші жұмыскерге:

1) ата-анасының таңдауы бойынша – баланың анасына не әкесіне;
2) баланы жалғыз тәрбиелеп отырған ата-анаға;
3) ата-ананың қамқорлығынсыз қалған баланы іс жүзінде тәрбиелеп отырған басқа туысына не қамқоршысына;
4) жаңа туған баланы (балаларды) асырап алған жұмыскерге бала үш жасқа толғанға дейін оның күтіміне байланысты жалақы сақталмайтын демалыс беруге міндетті.

Бала үш жасқа толғанға дейін оның күтімі бойынша жалақысы сақталмайтын демалыс оның ұзақтығын көрсете отырып және туу туралы куәлікті немесе баланың туу фактісін растайтын басқа құжатты ұсына отырып, жұмыскердің жазбаша өтініші негізінде беріледі.

Жұмыскер бала күтіміне байланысты демалысты бала үш жасқа толғанға дейін толық немесе бөліп пайдалана алады.

Бала үш жасқа толғанға дейін оның күтіміне байланысты жалақы сақталмайтын демалыс уақытында жұмыскердің жұмыс орны (лауазымы) сақталады.

Бала күтімі бойынша жалақысы сақталмайтын демалыстан мерзімінен бұрын шығу

Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 100-бабының 2-тармағына сәйкес бала 3 жасқа толғанға дейін оның күтіміне байланысты жалақысы сақталмайтын демалыс жұмыскердің қалауы бойынша жазбаша өтініші негізінде толық немесе бөліп пайдаланылуы мүмкін.

Осылайша, жұмыскердің демалысты толығымен немесе бөліп пайдалануға құқығы болғандықтан, жұмыскер өз қалауы бойынша мұндай демалыстың қандай мерзімге берілетінін таңдай алады. Жұмыскер бала күтімі бойынша демалысқа:

• бүкіл кезеңге (3 жыл);

·        белгіленген мерзімнен аз кезеңге (мысалы, 1 жыл);

• демалысты бөліп пайдалануға құқылы (мысалы, жұмыскер 1 жыл бала күтімі бойынша демалыста болады, содан кейін 1 жылға жұмысқа шығады, содан кейін жұмыс берушіге тағы 1 жылға демалыс беруге тағы бір өтініш береді).

ҚР Еңбек кодексінің 100-бабына сәйкес:

Бала үш жасқа толғанға дейін оның күтіміне байланысты жалақы сақталмайтын демалыс аяқталғанға дейін жұмысқа шыққан жағдайда, жұмыскер жұмыс берушіні өзінің ниеті туралы жұмыс басталғанға дейін бір ай бұрын хабардар етуге міндетті. ҚР ЕК 100-бабы.

Жұмыс беруші өз қаражаты есебінен жұмыскерлерге еңбекке уақытша жарамсыздығы бойынша жәрдемақы төлеуге міндетті.

Еңбекке уақытша жарамсыздығы бойынша әлеуметтік жәрдемақы:

• жалақысы сақталмайтын демалысқа келетін еңбекке уақытша жарамсыздық күндері үшін;
• бала үш жасқа толғанға дейін оның күтіміне байланысты жалақысы сақталмайтын демалысқа келетін еңбекке уақытша жарамсыздық күндері үшін төленбейді ҚР ЕК 133-бабының 4-тармағы.