ЖШС жабу (тарату) – бұл компанияның қызметін түпкілікті тоқтату туралы шешім қабылдау нәтижесінде туындаған рәсім.

Қандай жағдайларда ЖШС тіркеуден шығару (тарату) талап етілуі мүмкін

ЖШС тіркеуден шығару (тарату) – бұл заңнама нормаларын сақтауды, әрбір кезең үшін белгіленген мерзімдерді сақтауды, сондай-ақ құжаттарды дайындауды талап ететін процесс.

Алайда, барлық ережелер бойынша жүргізілген тарату құрылтайшыларға болашақта өздерін мемлекеттік органдардың проблемаларынан, сондай-ақ түрлі айыппұлдардан қорғауға мүмкіндік береді.

Тіркеуден шығару мынадай жағдайларда талап етілуі мүмкін:

• қатысушылардың бастамасы бойынша (ерікті түрде);
• соттың шешімі бойынша (мәжбүрлеп).

Егер ЖШС БСН уақтылы алмаса және ҚР ҚМ аумақтық МКБ-да салық төлеуші ретінде тіркелмесе, ұйым мәжбүрлеп таратылуы мүмкін. Сондай-ақ мәжбүрлеп тарату соттың шешімі бойынша ұйым банкрот деп танылған жағдайда оған қауіп төндіреді.

Екі жағдайда да барлық мәселелер Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу және филиалдар мен өкілдіктерді есептік тіркеу туралы Заңмен, атап айтқанда Заңның 16-бабымен реттеледі.

ЖШС ерікті түрде тарату тәртібі

ЖШС тарату айтарлықтай ұзақ процесс болып табылады және алты айға дейін созылады және бірқатар рәсімдерді сақтауды талап етеді.

Заңды тұлғаларды таратудың жалпы тәртібі Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексімен, салық міндеттемелерін орындау бөлігінде - Салық кодексімен, еңбек құқықтық қатынастары бөлігінде - Еңбек кодексімен реттеледі.

«Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктер туралы» ҚР Заңының 43-бабының 2-тармағының 7) тармақшасына сәйкес тарату туралы шешім қабылдау ЖШС қатысушыларының жалпы жиналысының ерекше құзыретіне жатады, ол жалпы жиналыстың хаттамасымен не жалғыз қатысушының шешімімен ресімделеді.

Бұл шешімде тарату комиссиясын тағайындау және оның құрамы, тарату тәртібі мен мерзімдерін айқындау, қызметкерлерді, мемлекеттік органдар мен кредиторларды хабардар ету туралы мәселелерді көрсету қажет.

Тарату комиссиясы тағайындалған кезден бастап оған заңды тұлғаның мүлкi мен iстерiн басқару жөнiндегi өкiлеттiктер ауысады. Тарату комиссиясы таратылатын заңды тұлғаның атынан сотта әрекет етеді (ҚР АК (Жалпы бөлім) 50-бабының 2-тармағы).

Әділет органдарының хабарламасы.

Заңды тұлғаны тарату туралы шешім қабылдаған орган бұл туралы заңды тұлғаларды тіркеуді жүзеге асыратын әділет органына не «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясына, тіркелген жері бойынша мемлекеттік кіріс органына дереу жазбаша немесе электрондық цифрлық қолтаңбаны қолдана отырып, интернет-ресурс арқылы хабарлауға міндетті (ҚР АК (Жалпы бөлім) 50-бабының 1-тармағы).

Жұмыскерлерді және Халықты жұмыспен қамту орталығын хабардар ету.

ҚР ЕК-нің 53-бабының 1-тармағына сәйкес, егер еңбек, ұжымдық шарттарда хабарлаудың неғұрлым ұзақ мерзімі көзделмесе, жұмыс беруші жұмыс берушінің қызметінің тоқтатылуына байланысты еңбек қатынастарының тоқтатылғаны туралы жұмыскерлерді кемінде бір ай бұрын жазбаша хабардар етуге міндетті.

«Халықты жұмыспен қамту туралы» ҚР Заңының 28-бабы 2-тармағының 2) тармақшасына сәйкес Жұмыс беруші жұмыс беруші – заңды тұлғаның таратылуына байланысты алдағы уақытта жұмыскерлердiң жұмыстан босайтыны туралы, жұмыстан босатылуы мүмкiн жұмыскерлердiң саны мен санаттары туралы ақпаратты босатылатын жұмыскерлердiң лауазымдары мен кәсіптерін, мамандықтарын, бiлiктiлiгiн және еңбегіне ақы төлеу мөлшерiн және олар жұмыстан босатылатын мерзiмдерді көрсете отырып, жұмыстан босату басталғанға дейін кемінде бір ай бұрын халықты жұмыспен қамту орталығына жазбаша түрде немесе "Электрондық еңбек биржасы" мемлекеттік ақпараттық порталы арқылы толық көлемде беруге міндетті.

Салық органының хабарламасы.

Салық кодексінің 58-бабының 1-тармағына сәйкес резидент заңды тұлға тарату туралы шешім қабылданған күннен бастап үш жұмыс күні ішінде бұл туралы өзінің орналасқан жері бойынша салық органына жазбаша хабарлайды.

Баспа басылымдарында хабарландыру жариялау және кредиторларды хабардар ету.

Тарату комиссиясы ҚР АК (Жалпы бөлім) 50-бабының 3-тармағына сәйкес заңды тұлғаның таратылуы, сондай-ақ Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында таратылатын мерзімді баспасөз басылымдарында оның кредиторларының шағымдарын мәлімдеу тәртібі мен мерзімі туралы ақпарат жариялайды. Банкроттық жағдайларды қоспағанда, шағымдарды мәлімдеу мерзімі тарату туралы хабарландыру жарияланған кезден бастап екі айдан кем болмауға тиіс.

Тарату комиссиясы кредиторларды анықтау және берешекті алу шараларын қабылдайды, сондай-ақ кредиторларды заңды тұлғаның таратылғаны туралы жазбаша хабардар етеді.

Аралық тарату балансын жасау.

Тарату комиссиясы кредиторлардың наразылықтарын беру мерзімі өткеннен кейін таратылатын заңды тұлға мүлкінің құрамы, кредиторлар мәлімдеген наразылықтардың тізбесі, сондай-ақ оларды қарау нәтижелері туралы мәліметтерді қамтитын аралық тарату балансын жасайды.

Аралық тарату балансы жалпы жиналыстың хаттамасымен/жалғыз қатысушының шешімімен бекітіледі (ҚР АК 50-бабының 4-тармағы).

Таратудың салық есептілігін жасау.

ҚР СК 58-бабының 3-тармағына сәйкес таратудың салықтық есептілігі таратылатын заңды тұлға төлеуші және (немесе) салық агенті болып табылатын салықтардың, бюджетке төленетін төлемдердің түрлері және әлеуметтік төлемдер бойынша салықтық тексеру жүргізу туралы салықтық өтініш ұсынылған салықтық кезеңнің басынан бастап осындай өтініш ұсынылған күнге дейінгі кезең үшін жасалады.

Егер кезекті салықтық есептілікті ұсыну мерзімі таратудың салықтық есептілігі ұсынылғаннан кейін басталса, осындай кезекті салықтық есептілікті ұсыну таратудың салықтық есептілігі ұсынылған күннен кешіктірілмей жүргізіледі.

Тарату салықтық есептілігінің алдында тапсырылған салықтық есептілікте көрсетілген салықтар мен міндетті төлемдерді төлеу.

ҚР СК 58-бабының 4-тармағына сәйкес таратылатын заңды тұлға таратудың салықтық есептілігінде көрсетілген салықтарды, бюджетке төленетін төлемдерді және әлеуметтік төлемдерді салық органына таратудың салықтық есептілігі ұсынылған күннен бастап күнтізбелік он күннен кешіктірмей төлейді.

Егер таратудың салықтық есептілігінің алдында ұсынылған салықтық есептілікте көрсетілген салықтарды, бюджетке төленетін төлемдерді және әлеуметтік төлемдерді төлеу мерзімі осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген мерзім өткеннен кейін басталатын болса, онда төлеу (аудару) салық органына таратудың салықтық есептілігі ұсынылған күннен бастап күнтізбелік он күннен кешіктірілмей жүргізіледі.

Салықтық өтінішті және таратудың салық есептілігін беру

ҚР СК 58-бабының 2-тармағына сәйкес таратылатын заңды тұлға аралық тарату балансы бекітілген күннен бастап үш жұмыс күні ішінде өзінің орналасқан жеріндегі салық органына бір мезгілде:

1) салықтық тексеру жүргізу туралы салықтық өтінішті;

2) таратудың салықтық есептілігін ұсынады.

ҚР СК 58-бабының 5-тармағына сәйкес салық органдары салықтық тексеруді таратылатын заңды тұлғаның салықтық өтінішін салық органы алғаннан кейін жиырма жұмыс күнінен кешіктірмей бастауға тиіс.

Кредиторлардың талаптарын қанағаттандыру.

ҚР АК-нің 50-бабының 6-тармағына сәйкес аралық тарату балансына сәйкес оны бекіткен күннен бастап тарату комиссиясы ҚР АК 51-бабында белгіленген кезектілік тәртібімен кредиторларға ақша төлеуді жүргізеді.

Кредиторлармен есеп айырысу аяқталғаннан кейін тарату комиссиясы тарату балансын жасайды, оны заңды тұлға мүлкінің меншік иесі немесе заңды тұлғаны тарату туралы шешім қабылдаған орган бекітеді (ҚР АК 50-бабының 7-тармағы).

Кедендік алымдар мен төлемдер бойынша берешектің жоқтығы туралы анықтамалар.

Егер ЖШС сыртқы экономикалық қызметті жүзеге асырған болса, онда ол кедендік төлемдерге, салықтарға, арнайы, демпингке қарсы, өтемақы баждарына, өсімпұлдарға, пайыздарға берешектің жоқтығы туралы анықтама алу үшін кеден органдарына жүгінуі тиіс.

Тарату балансын салық органдарына ұсыну.

ҚР СК 58-бабының 13-тармағына сәйкес таратылатын заңды тұлға салық тексеруі аяқталғаннан кейін 3 жұмыс күнінен кешіктірмей орналасқан жері бойынша салық органына тарату балансын ұсынады.

Банктік шоттарды жабу салықтық тексеру аяқталғаннан кейін де жүзеге асырылады.

Мөрді жою.

ЖШС қызметі тоқтатылған жағдайда, оның мөрі (бар болса) жойылуға жатады. Мөрлерді жою оларды дайындаумен айналысатын компанияларда жүргізіледі. Жойылғаннан кейiн белгiленген нысандағы тиiстi акт берiледi.

Маңызды! Мөр жойылмас бұрын, ол жасаған және куәландырған барлық құжаттардың дұрыстығын тексеріңіз.

ЖШС таратылуын әділет органдарында тіркеу.

Құжаттарды тіркеуге не ЖШС тіркелген жері бойынша ХҚКО арқылы, не ЭЦҚ арқылы egov бойынша беруге болады.

«Заңды тұлғаларды және есептік тіркеу мен өкілдіктерді мемлекеттік тіркеу туралы» ҚР Заңының 16-бабына сәйкес заңды тұлға қызметінің тоқтатылуын мемлекеттік тіркеу үшін ХҚКО-ға тарату негізі бойынша:

1) Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі белгілеген нысан бойынша заңды тұлғаның таратылуын мемлекеттік тіркеу туралы өтініш;

2) қатысушылардың жалпы жиналысының хаттамасы/жалғыз қатысушының заңды тұлғаның мөрімен бекітілген шешімі;

3) Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында таратылатын мерзімді баспасөз басылымдарында заңды тұлғаның таратылуы, кредиторлардың шағымдарын мәлімдеу тәртібі мен мерзімдері туралы ақпараттың жарияланғанын растайтын құжат (тарату туралы хабарландыруы бар газет);

4) заңды тұлғаның мөрін (ол болған кезде) жою туралы құжат;

5) заңды тұлға (шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерін қоспағанда) қызметінің тоқтатылуын мемлекеттік тіркегені үшін «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясына төлегенін растайтын құжат.

«Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы заңды тұлғаны тарату туралы шешімді алғаннан кейін Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде белгіленген тарату тәртібінің сақталуын тексереді, заңды тұлғаны тарату туралы мәліметтерді Бизнес-сәйкестендіру нөмірлерінің ұлттық тізіліміне енгізеді.

Мемлекеттік кірістер органдары Бизнес-сәйкестендіру нөмірлерінің ұлттық тізілімінің мәліметтері негізінде мемлекеттік кірістер органдарында есепке алу жүргізілетін берешектің жоқ (бар) екендігі туралы мәліметтерді қызметін тоқтататын заңды тұлға бойынша ұсынады не мұндай заңды тұлға ҚР СК айқындаған тәртіппен міндеттемелерін орындамаған жағдайда берешек туралы көрсетілген мәліметтерді беруден бас тартады.

Егер тексеру барысында тарату тәртібінің бұзылуы анықталмаса, «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы заңды тұлғаны таратуды мемлекеттік тіркеу туралы өтініш берілген күннен кейінгі бес жұмыс күні ішінде заңды тұлға қызметінің тоқтатылуын тіркейді, ЖШС бұрынғы меншік иесіне заңды тұлғаны таратуды мемлекеттік тіркеу туралы бұйрықтың көшірмесі беріледі.

«Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы:

1) заңды тұлғаны тарату тәртібі бұзылған;

2) таратылатын заңды тұлғаның есептік тіркеуден шығарылмаған филиалдарының (өкілдіктерінің) болуы;

3) есепке алу мемлекеттік кірістер органдарында жүргізілетін берешек не мемлекеттік кірістер органдарының берешек туралы көрсетілген мәліметтерді беруден бас тартуы, осындай заңды тұлғаның «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» ҚР Кодексінде (Салық кодексі) және «Қазақстан Республикасында Кедендік реттеу туралы» ҚР Кодексінде белгіленген тәртіппен міндеттемелерін орындамауы жағдайында заңды тұлғаның қызметінің тоқтатылуын мемлекеттік тіркеуден бас тарту туралы шешім шығарады.

Заңды тұлға бұл туралы мәліметтер Бизнес-сәйкестендіру нөмірлерінің ұлттық тізіліміне енгізілгеннен кейін өз қызметін тоқтатты деп есептеледі.

ЖШС таратуға құжаттарды egov мемлекеттік қызметтер сайтында беру:

1) «Заңды тұлға қызметінің тоқтатылуын мемлекеттік тіркеу, филиал мен өкілдікті есептік тіркеуден шығару» қызметін таңдау;

2) электрондық өтінімді толтыру;

3) жоғарыда көрсетілген тізбе бойынша сканерленген құжаттарды қоса беру;

4) мемлекеттік алымды төлеу (шағын және орта бизнес субъектілеріне қызмет тегін көрсетіледі).

Қызмет көрсету мерзімі – өтінім берілген күннен кейінгі 5 жұмыс күні.

Қызмет көрсету нәтижесі

Заңды тұлға қызметінің тоқтатылуын мемлекеттік тіркеу немесе филиалдар мен өкілдіктерді есептік тіркеуден шығару туралы бұйрық немесе мемлекеттік қызмет көрсетуден дәлелді бас тарту.

Порталға – шағын және орта кәсіпкерлік субъектілері үшін заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу туралы хабарлама не көрсетілетін қызметті берушінің ЭЦҚ-мен куәландырылған электрондық құжат нысанында мемлекеттік қызметті көрсетуден бас тарту туралы көрсетілетін қызметті берушінің дәлелді жауабы жолданады.