Алимент - бұл бір адам «Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы» Кодекске сәйкес оны алуға құқығы бар басқа адамға беруге міндетті ақшалай немесе материалдық қаражат. Алименттің ең көп тараған жағдайы - баланы асырап-бағуға арналған төлемдер, алайда алимент балалардың аналарына да, өзін-өзі асырай алмайтын ерлі-зайыптыларға да, ата-аналарға да төленуі мүмкін.

Бекітілген Кәмелетке толмаған балаларды асырап-бағуға алимент ұсталатын жалақының және/немесе өзге де кіріс түрлерінің тізбесіне сәйкес кәмелетке толмаған балаларды асырап-бағуға алимент ұстаудың ата-аналар алатын жалақының (ақшалай сыйақының, асырап-бағудың) және өзге де табыстың барлық түрлерінен жүргізілетіні көрсетілген. Бұл ретте ұлттық немесе шетелдік валютаның қандай валютада екені мүлдем маңызды емес. 

Осылайша, алимент:

1) қызметкерлерге нақты жұмыс істеген уақыты үшін немесе орындаған жұмысы үшін еңбек ақы төлеу жүйесінде көзделген белгіленген лауазымдық айлықақыларға (мөлшерлемелерге) байланысты есептелген жалақыдан;
2) еңбекке ақы төлеу жүйесінде көзделген қосымша ақылар мен үстеме ақылардың барлық түрлерінен, сондай-ақ еңбек ақы төлеу қоры шегінде үнемделген қаражат немесе тиісті мекемені қамтуға көзделген қаражат есебінен алынатын үстеме ақылардан;
3) еңбек ақы төлеу жүйесінде көзделген сыйлықақылардан (ақшалай сыйақылардан);
4) «Атқарушылық іс жүргізу және сот орындаушыларының мәртебесі туралы» ҚР Заңының 98-бабының 7-тармағында көзделген төлемдерді қоспағанда, барлық өтемақы төлемдерінен;
5) демалыс уақытында сақталатын жалақыдан, сондай-ақ бірнеше жылғы демалыстарды қосқан жағдайда ғана пайдаланылмаған демалысқа төленетін ақшалай өтемақыдан;
6) комиссиялық сыйақыдан (сақтандыру агенттеріне, брокерлерге);
7) азаматтық заңнамаға сәйкес жасалатын және бір жолғы сипаттағы емес шарттар бойынша орындалған жұмыстар, ұсынылған көрсетілген қызметтер үшін алынған кірістерден;
8) авторлық сыйақы төлемдерінен;
9) зейнетақы төлемдерінің барлық түрлерінен, "Атқарушылық іс жүргізу және сот орындаушыларының мәртебесі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 98-бабымен көзделген жәрдемақыларды қоспағанда, мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыдан, атаулы әлеуметтік көмек сомаларынан;
10) білім беру ұйымдарында білім алушыларға төленетін стипендиялардан;
11) заңды тұлға құрмай кәсіпкерлік қызметпен айналысудан түскен кірістерден;
12) мүлікті жалға беруден түскен кірістерден;
13) бағалы қағаздар бойынша түскен кірістерден және заңды тұлғаның мүлкін басқаруға қатысудан түскен басқа да кірістерден;
14) "Семей ядролық сынақ полигонындағы ядролық сынақтардың салдарынан зардап шеккен азаматтарды әлеуметтік қорғау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 13-бабының 1) тармақшасымен және "Арал өңіріндегі экологиялық қасірет салдарынан зардап шеккен азаматтарды әлеуметтік қорғау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 13-бабының 1-тармағының 2) тармақшасымен көзделген кірістерден ұсталады.

Бұл ретте әскери қызметшілерден, құқық қорғау және арнайы мемлекеттік органдардың қызметкерлерінен алимент ұстау қызметтік міндеттерін орындауға байланысты олар алатын төлемдердің мынадай түрлерінен:

1) лауазымдық жалақыдан, әскери, арнайы атақ бойынша берілетін жалақыдан, арнайы атақ немесе сыныптық шен үшін қосымша еңбекақыдан және Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген қызмет өткерудің ерекше жағдайлары үшін үстеме ақыдан;
2) "Семей ядролық сынақ полигонындағы ядролық сынақтардың салдарынан зардап шеккен азаматтарды әлеуметтік қорғау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 13-бабының 1) тармақшасымен және "Арал өңіріндегі экологиялық қасірет салдарынан зардап шеккен азаматтарды әлеуметтік қорғау туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 13-бабы 1-тармағының 2) тармақшасымен көзделген;
3) еңбекақы төлеу жүйесінде көзделген тұрақты әрі біржолғы сипаттағы және тиісті органды қамтуға көзделген қаражатты үнемдеу есебінен алынатын сыйақылардан (ақшалай сыйақылардан);
4) тиісті органды ұстауға көзделген қаражатты үнемдеу есебінен алынатын үстеме ақылар мен қосымша ақылар сомасынан;
5) мертіккен жағдайда төленетін бір жолғы өтемақыны; зиянды немесе қысылтаяң жағдайлардағы жұмыс үшін өтемақы төлемдерін; табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар салдарын жою кезінде экологиялық әсерден зардап шеккендерге төленетін ақшалай соманы; тұрғын үйді жалдағаны (жалға алу) үшін мақсатты өтемақыны; жекешелендіруге жатпайтын, оның ішінде жабық және оқшауланған әскери қалашықтарда, шекара заставалары мен комендатураларда орналасуы салдарынан қызметтік тұрғын үйді өтеусіз жекешелендіру құқығының орнына алушыға төленетін ақшалай өтемақыларын; кепілдік берілген тегін медициналық көмектің көлемі шегінде емделуге жұмсалған шығындарды өтеуге төленетін ақшалай соманы; қызметі бойынша ауысқан, әскери қызметтен шығарылған кезде, стационарлық емделуге барған және кері қайтқан кезде Қазақстан Республикасының аумағы бойынша көлікпен жол жүруге, сондай-ақ қызметі бойынша ауысқан және әскери қызметтен шығарылған кезде он тоннаға дейін жеке мүлікті тасымалдауға жұмсалған шығындарды өтеуге төленетін ақшалай соманы; пошта жөнелтілімдеріне арналған шығындарды өтеуге төленетін ақшалай соманы; оқуға жұмсалған шығындарды өтеуге төленетін ақшалай соманы; бір елді мекеннен басқасына қоныс аударуға байланысты қызмет бабымен ауысқан кездегі көтерме жәрдемақыны; іссапарға жіберілген қызметкерлерге берілетін өтемақы төлемдерін; коммуналдық көрсетілетін қызметтерге жұмсалатын шығыстарды төлеу үшін төленетін ақшалай өтемақыларды; әскери қызметшілердің көрсетілетін қызметтерге, құқық қорғау және арнайы мемлекеттік органдар қызметкерлерінің қызметтік міндеттерін орындауымен байланысты келтірілген шығындарын өтеумен байланысты өтемақы төлемдерін қоспағанда, өтемақы төлемдерінің барлық түрлерінен.
6) әскери-оқу, арнайы оқу орындары курсанттарының (тыңдаушыларының) лауазымдық жалақыларын (стипендияларын) қоспағанда, барлық өтемақы түрлерінен жүргізіледі.
Заң алимент ұсталуға тиіс табыстың ең төменгі немесе ең жоғары сомасының шамасын белгілемейді, өйткені алимент ұстап қалу ресми расталған табыстың кез келген сомасынан іс жүзінде жүргізіледі.

«Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы» Кодекске

сәйкес, егер ерлі-зайыптылардың арасында алимент төлеу тәртібі мен мөлшері туралы келісім жасалса, онда факт бойынша төлем уағдаластыққа сәйкес келуі тиіс. Егер алимент төлеу туралы келісім болмаса, онда Кодекстің 139-бабына сәйкес кәмелетке толмаған балаларға алиментті сот олардың ата-аналарынан өндіріп алады.

Алимент ай сайын:

• бір балаға - ата-анасының табысының және/немесе өзге де табысының төрттен бір бөлігіне (1/4);
• екі балаға - ата-анасының табысынан және/немесе өзге де табысынан үштен бірі (1/3);
• үш және одан да көп балаға - ата-анасының жалақысының және/немесе өзге де табысының жартысы (1/2).

Кейбiр жағдайларда бұл үлестердiң мөлшерiн тараптардың материалдық немесе отбасылық жағдайын және басқа балалар сияқты өзге де назар аударарлық мән-жайларды ескере отырып, сот азайтуы немесе ұлғайтуы мүмкiн. Алимент төлеушінің жалақысынан ұстап қалу мөлшерінің
жалғыз шектеушісі «Атқарушылық іс жүргізу және сот орындаушыларының мәртебесі туралы» Заңның 95-бабы болып табылады, оған сәйкес борышкердің жалақысының немесе өзге де табысының кемінде 50% сақталуы тиіс.

«Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы» Кодекстің 141-бабына сәйкес - ата-аналардың кәмелетке толмаған балаларына алимент төлеу туралы келісімі болмаған кезде және ата-ананың табысына және (немесе) өзге де кірісіне үлестік қатынаста алимент өндіріп алу мүмкін болмаған, қиындық тудырған немесе тараптардың бірінің мүдделерін елеулі түрде бұзатын жағдайларда, сот тұрақты ақша сомасында немесе бір мезгілде үлеспен және тұрақты ақша сомасында ай сайын өндіріп алынатын алимент мөлшерін айқындауға құқылы.
Мұндай жағдайларға тұрақты емес, өзгермелі табысы және (немесе) өзге де кірісі бар не, егер ата-ана табысын және (немесе) өзге де кірісін толығымен немесе ішінара заттай алатын ата-аналардан алимент өндіріп алу жатады.
2. Күндізгі оқу нысаны бойынша жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру жүйесінде, жоғары білім беру жүйесінде оқитын жиырма бір жасқа дейінгі балаларға күтіп-бағу қаражатын өндіріп алу алимент төлеу туралы келісім болмаған кезде сот тәртібімен тұрақты ақша сомасында жүргізіледі.

Соттарда талапкерлер - алимент өндіріп алу туралы талаптар бойынша мемлекеттік баж төлеуден босатылады (ҚР СК 616-бабы).

ӘҚБтК 671-бабы негізінде атқарушылық құжат бойынша ұстап қалуды жүргiзетiн тұлғаның сот орындаушысына және алимент алатын адамға төлем төлейтiн адамның жұмыстан босатылғаны туралы, сондай-ақ оның жаңа жұмыс орны мен тұрғылықты жерi туралы, егер бұл оған белгiлi болса, дәлелсiз себептермен бiр ай мерзiмде хабарламауы, - 10 АЕК мөлшерiнде айыппұл салуға әкеп соғады.