Кәсіби бухгалтер - кәсіби ұйымның мүшесі болып табылатын, кәсіби бухгалтер сертификаты бар жеке тұлға.

Кәсіби бухгалтерлікке кандидаттарды сертификаттау шарттары

1. Кәсіби бухгалтерлікке кандидаттарды сертификаттауды сертификаттау жөніндегі ұйым жүзеге асырады.

2. Сертификаттау жөніндегі ұйым кәсіби бухгалтерлікке кандидаттарды сертификаттау бағдарламалары бойынша материалдарды әзірлеуді, басып шығаруды және таратуды жүзеге асырады, емтихан процесін ұйымдастырады.

3, Сертификаттау жөніндегі ұйым мынадай рұқсат беру талаптарына жауап беруі тиіс:

1) оқуға тәуелсіз емтихан жүйесінің болуы;

2) Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасына шолуды, оларды жаңарту жүйесін қамтитын емтихан модульдерінің болуы;

3) бір немесе бірнеше кәсіби ұйымдармен өзара іс-қимыл туралы келісімнің болуы;

4) уәкілетті орган бекіткен аккредиттеу қағидаларына сәйкестігі.

Бір немесе бірнеше кәсіби ұйымдармен өзара іс-қимыл туралы келісімнің болуы туралы талапты сақтау аккредиттеу туралы куәлік берілген кезден бастап алты ай өткен соң міндетті.

4. Кәсіби бухгалтерлікке кандидаттарды сертификат алу үшін емтихандарға қатысуға жіберу кәсіби бухгалтерлерге қойылатын біліктілік талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

5. Емтихан тапсырған адамдар уәкілетті органмен келісілген нысан бойынша бірыңғай үлгідегі сертификат алады.

Сертификаттың жарамдылық мерзімі шектелмеген.

«Кәсіби бухгалтер» сертификаттау туралы ереже алғаш рет 2007 жылы «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы» ҚР Заңында жарияланған болатын. Сертификаттау практикаға 2009 жылы енгізілді. Қолданыстағы «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы» заңның (бұдан әрі - Заң) 9-бабына сәйкес жария мүдделі ұйымның бас бухгалтері лауазымына кәсіби бухгалтер тағайындалады. Бұл жария мүдделі ұйымның бас бухгалтері үшін «Кәсіби бухгалтер» сертификатының болуы туралы талап міндетті болып табылады дегенді білдіреді.

Бұл ретте Заңның 1-бабының 7) тармақшасында жария ұйымдардың тізбесі айтылған, олар: жария мүдделі ұйымдар – қаржы ұйымдары (қызметінің айрықша түрі шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру болып табылатын заңды тұлғаларды қоспағанда), акционерлік қоғамдар (коммерциялық еместерін қоспағанда), жер қойнауын пайдаланушы ұйымдар (кең таралған пайдалы қазбаларды өндіретін ұйымдардан басқа), астық қабылдау кәсіпорындары және жарғылық капиталдарында мемлекеттің қатысу үлесі бар ұйымдар, сондай-ақ шаруашылық жүргізу құқығына негізделген мемлекеттік кәсіпорындар.

«Кәсіби бухгалтер» сертификациясы бухгалтердің кәсіби біліктілік деңгейін бағалау және арттыру мақсатында құрылған.

Сертификаттау міндеттері:

• Бухгалтерлердің білім деңгейін көтеру;
• Бухгалтер мәртебесін арттыру

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2021 жылғы 2 желтоқсандағы № 1261 бұйрығымен «Кәсіби бухгалтерлікке кандидаттарды сертификаттауды жүргізу қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары - Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2014 жылғы 25 маусымдағы № 291 бұйрығына өзгерістер мен толықтырулар енгізілді.

ҚР ҚМ 2014 жылғы 25 маусымдағы № 290 бұйрығымен бекітілген Кәсіби бухгалтерлердің біліктілігін арттыру қағидаларына сәйкес кәсіби бухгалтерлердің біліктілігін арттыру үшін үш жылдық мерзім белгіленді, оның ішінде 120 сағат оқыту қажет.

Кәсіби бухгалтер 3 (үш) жылда 120 (жүз жиырма) сағат, бірақ жылына кемінде 20 (жиырма) сағат біліктілікті арттыру курстарынан өтеді. Бұл кезең кәсіби бухгалтер сертификатын алған жылдан кейінгі жылдан басталады.

Бір жылдық кезеңге кәсіби бухгалтердің экономикалық, қаржылық, бақылау-тексеру немесе құқықтық салалардағы немесе жоғары оқу орындарындағы бухгалтерлік есеп пен аудит бойынша ғылыми-оқытушылық қызмет саласындағы жұмыс өтіліндегі үзіліс, сондай-ақ бала үш жасқа толғанға дейін оның күтіміне байланысты жалақысы сақталмайтын демалыс кірмейді.

120 сағаттық оқытудың кемінде 60 сағаты біліктілікті арттыру курсының міндетті сағаттары, яғни аккредиттелген Бухгалтерлердің кәсіби ұйымымен өзара іс-қимыл жасайтын ұйымдарда (оқу орталықтарында) және сертификаттауға енгізілетін пәндер бойынша өткізілетін оқыту сағаттары болуы тиіс

01.01.2022 жылдан бастап кәсіби бухгалтерлікке үміткерлер мынадай пәндер бойынша емтихан тапсырады:

• халықаралық қаржылық есептілік стандарттары бойынша қаржылық есеп пен есептілік;
• басқарушылық есеп;
• қаржы және қаржы менеджменті;
• салықтар;
• құқық (азаматтық құқық, банк ісі, сақтандыру және зейнетақы заңнамасы);
• этика.

 сондай-ақ осы пәндер бойынша ғылыми жұмыстарды жазу, қорғау және жариялау.

Біліктілікті арттыру туралы сертификаттарды «Есептер» бөліміне жеке кабинетке жүктеу арқылы біліктілікті арттыру курстарынан өткен жылдан кейінгі жылдың 1 ақпанынан кешіктірмей ұсыну қажет. Бухгалтерлердің кәсіби ұйымы ҚР Қаржы министрлігіне есептік жылдан кейінгі жылдың 15 наурызына дейінгі мерзімде мүшелердің біліктілігін арттыру туралы есепті ұсынады.

Аудиторлыққа кандидаттарды аттестаттау жөніндегі біліктілік комиссиясы берген «аудитор» біліктілігін беру туралы біліктілік куәлігі бар адам жеке басын куәландыратын құжатты және куәліктің нотариалды куәландырылған көшірмесін ұсынған кезде жоғарыда көрсетілген емтихандарды тапсырудан босатылады.

Diploma in the International Financial Reporting (Диплоумэ ин зэ Интернашнэл Файнаншл Рипортин) (DipIFR ACCA (ДИайпиЭФАР ЭЙСИСИЭЙ) - Халықаралық Қаржылық Есеп саласындағы, бухгалтерлік есеп саласындағы Дипломы бар тұлға халықаралық қаржылық есептілік стандарттары бойынша қаржылық есеп пен есептілік пәні бойынша емтихан тапсырудан босатылады.

Кәсіби бухгалтерлікке кандидаттар, The Association of Chartered Certified Accountants (Зэ Исоушиэйшн оф Чартерд Сертифаид Экаунтэнтс) (ACCA (Ұлыбритания) ЭЙСИСИЭЙ) – Дипломды Сертификатталған Бухгалтерлер Қауымдастығының толық халықаралық біліктілік иегерлері салық және құқық пәндері бойынша емтихан тапсырады.

Кәсіби бухгалтерлікке кандидаттар, The Association of Chartered Certified Accountants (Зэ Исоушиэйшн оф Чартерд Сертифаид Экаунтэнтс) (ACCA (Ұлыбритания) ЭЙСИСИЭЙ) - Тиімділік басқару, Қаржылық есептілік, Қаржылық менеджмент, Кәсіби әдеп жөніндегі Дипломды Сертификатталған Бухгалтерлер Қауымдастығының орыс тіліндегі сертификаттарының иелері тиісті емтихандар тапсырудан босатылады.

Кәсіби бухгалтерлікке кандидаттар, Chartered Institute of Management Accountants (Чартерд Институты оф Маниджмэнт Экаунтэнтс) (CIMA (Ұлыбритания) СИАЙЭМЭЙ) - Бухгалтерлік есеп және аудит саласындағы Дипломды Басқарушы Бухгалтерлер Институтының толық біліктілігінің иелері басқарушылық есеп пән бойынша емтихан тапсырудан босатылады.

Адвокатқа немесе нотариусқа не судьяға біліктілік емтиханын тапсырған кәсіби бухгалтерлікке кандидат құқық пәні бойынша емтихан тапсырудан босатылады.

Кәсіби бухгалтерлікке кандидаттар үшін заңнамада «Кәсіби бухгалтерлерге қойылатын біліктілік талаптарын бекіту туралы» ҚР Қаржы министрінің 13.12.2007 жылғы № 455 бұйрығына сәйкес біліктілік талаптары көзделген.

2022 жылғы 24 қыркүйектен бастап Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары - Қаржы министрінің 2022 жылғы 8 қыркүйектегі № 932 бұйрығымен «Кәсіби бухгалтерлерге қойылатын біліктілік талаптарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2007 жылғы 13 желтоқсандағы № 455 бұйрығына өзгерістер енгізілді.

Кәсіби бухгалтерлерге қойылатын біліктілік талаптарында:

• бухгалтерлік, экономикалық, қаржылық, аудиторлық, бақылау-тексеру, есепке алу-талдау жұмысы саласында немесе жоғары, орта білімнен кейінгі, техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орындарында бухгалтерлік есеп пен аудит бойынша ғылыми-оқытушылық қызмет саласында кемінде соңғы үш жыл жұмыс өтілі болуы тиіс.

Бұл өзгерістер Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары - Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2014 жылғы 25 маусымдағы № 291 бұйрығымен бекітілген Кәсіби бухгалтерлерге кандидаттарды сертификаттауды жүргізу қағидаларының кәсіби бухгалтерлерге кандидатты сертификаттауға тіркеу үшін жұмыс өтілін растайтын құжаттарды ұсыну бөлігінде 10-тармағына сәйкес келтіруге байланысты.

2022 жылғы 7 қазаннан бастап БКҰ мен бухгалтерлерді сертификаттау жөніндегі ұйымдардың Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Ішкі мемлекеттік аудит комитетіне ұсынылатын жаңа есептілігі қолданысқа енгізіледі.

. Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2022 жылғы 16 қыркүйектегі № 965 бұйрығымен «Кәсіби ұйымдардың, сертификаттау жөніндегі ұйымдардың есеп беру тізбесін, нысандарын және кезеңділігін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2017 жылғы 1 тамыздағы № 467 бұйрығына өзгерістер енгізілді.

Сервис Учёт. Оқыту ПРОФ Бухгалтер