Демалыс ақысын есептеу - орташа күндiк кірісті демалыс күндерiнiң санына көбейту.

Орташа күндік жалақы оқиғаның алдындағы 12 ай үшін есептелген жалақы сомасын нақты жұмыс істелген күндердің санына бөлу жолымен есептеледі. Егер қызметкер бір жылдан аз жұмыс істесе, онда орташа күндік жалақыны есептеу үшін нақты жұмыс істеген уақыт алынады.

Орташа күндік жалақы - уақыт бірлігі үшін орташа жалақы (күн, сағат) (яғни кезеңдегі жалпы жалақыны жұмыс істеген сағаттардың жалпы санына бөлу қажет).

Орташа жалақыны есептеу тәртібі Орташа жалақыны есептеудің бірыңғай қағидаларымен регламенттеледі.

ҚР Еңбек кодексі 87-бабына сәйкес - Жұмыскерлерге жыл сайынғы ақылы еңбек демалыстары беріледі.

ҚР Еңбек кодексінің 87-бабының 2-тармағына сәйкес жыл сайынғы ақы төленетін еңбек демалысы жұмыскердің тынығуына, жұмысқа қабілеттілігін қалпына келтіруіне, денсаулығын нығайтуына және жұмыскердің өзге де жеке қажеттіліктеріне арналады және жұмыс орны (лауазымы) мен орташа жалақысы сақтала отырып, белгілі бір күнтізбелік күндер санына беріледі. Осы «орташа жалақы», ескі дәстүр бойынша, қарапайым халық арасында «демалыс ақысы» деп аталады. Дегенмен, қолданыстағы заңнамада мұндай атау жоқ.

Егер осы Кодексте, Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінде, еңбек, ұжымдық шарттарда және жұмыс берушінің актілерінде көбірек күн саны көзделмесе, жұмыскерлерге ұзақтығы күнтізбелік жиырма төрт күн болатын жыл сайынғы ақы төленетін негізгі еңбек демалысы беріледі.

Демалыс берiлген кезде жұмыс берушi демалыс күндерiн толық немесе бөлiп берiлгенiне қарамастан есептеуге және төлеуге мiндеттi. Демалыс ақысының сомасы демалыс күндерiнiң санына барабар есептеледi.

Егер демалыс Демалыс кестесi бойынша берiлетiн болса, демалысқа дейiн үш күннен кешiктiрiлмей демалыс ақысын төлеу бұйрық бойынша жүргiзiлуi тиiс. Егер демалыс демалыс кестесiн бұза отырып берiлсе, онда жұмыс берушiде керiсiнше жағдайда демалыс берiлген күннен бастап үш жұмыс күнiнен кешiктiрiлмей әкiмшiлiк негiз туындайды.

Еңбек Кодексінің 90-бабына сәйкес жыл сайынғы ақы төленетін еңбек демалыстарының ұзақтығы қолданылатын жұмыс режимдері мен ауысымдық кестелерге қарамастан жыл сайынғы ақылы еңбек демалысы күндеріне келетін мереке күндерін есептемегенде күнтізбелік күндермен есептеледі.

Жыл сайынғы ақылы еңбек демалысының жалпы ұзақтығын есептеу кезінде жыл сайынғы ақылы қосымша еңбек демалыстары жыл сайынғы негізгі ақылы еңбек демалысымен қосылады.

Осыған байланысты жыл сайынғы ақылы еңбек демалысы күнтізбелік күндермен беріледі.

Еңбек демалысына ақы төлеудің есептелген сомаларына қызметкердің жалақысы секілді салықтар салынады, жарналар мен аударымдар алынады:

• Салық кодексінің 318-бабына және 322-бабына сәйкес демалысты, сыйлықақыны төлеуге төлем көзінен жеке табыс салығы (ЖТС) салынады;

• Салық кодексінің 484-бабы 2-тармағының 1-тармақшасына сәйкес демалысқа, сыйлықақыға әлеуметтік салық (ӘС) салынады;

• «Міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы» Заңның 15-бабына сәйкес демалысқа, сыйлықақыға әлеуметтік аударымдар (ӘА) салынады; (2023 жылғы 1 шілдеден кейін - ҚР Әлеуметтік кодексінің 245-бабы).

• «Зейнетақымен қамсыздандыру туралы» Заңының 24-бабына сәйкес демалысқа, сыйлықақыға зейнетақы жарналары (МЗЖ) салынады; (2023 жылғы 1 шілдеден кейін - ҚР Әлеуметтік кодексінің 249-бабы).

• «Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы» Заңның 29-бабының 1-тармағына сәйкес демалысқа, сыйлықақыға медициналық сақтандыруға міндетті жарналар мен аударымдар (МӘМСЖ және МӘМСА) салынады;

• «Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы» Заңның 29-бабы 4-тармағының 5) тармақшасына сәйкес жұмыстан босатылған кезде пайдаланылмаған демалыс үшін өтемақыға медициналық сақтандыруға (МӘМС) міндетті аударымдар салынбайды: жұмыс беруші - жеке тұлғаның қызметі тоқтатылған не жұмыс беруші - заңды тұлға таратылған, қызметкерлердің саны немесе штаты қысқартылған жағдайларда еңбек шарты бұзылған кезде Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген мөлшерде өтемақы төлемдеріне салық салынбайды.

Осылайша, демалысқа ақы төлеу жұмыскердің кірісі болып танылады және ЖТС, ӘС, МЗЖ, ӘА және МӘМС салынады.

"Демалысты есептеу" калькуляторы