ТІЖ - тауарларға ілеспе жүкқұжат.

ҚР Салық кодексінің 1-бабының 63-тармақшасына сәйкес тауарларға ілеспе жүкқұжат (бұдан әрі - ТІЖ) - Салық кодексінде белгіленген жағдайларда, тәртіппен, нысан бойынша және мерзімдерде электрондық нысанда ресімделетін құжат.

2021 жылдан бастап Қазақстан Республикасында «Тауарларға және олардың құжат айналымына ілеспе жүкқұжаттарды ресімдеу жөніндегі пилоттық жобаны іске асыру қағидалары мен мерзімдерін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2020 жылғы 16 қарашадағы № 1104 бұйрығымен көзделген тауарларға ілеспе жүкқұжаттарды (ЕТЖ) ресімдеу жөніндегі пилоттық жоба басталды.

Кәсіпкерлік субъектілері алкоголь өнімдері мен темекі өнімдерінің айналымын жасау кезінде тауарларға ілеспе жүкқұжаттарды (ТІЖ) ресімдеуі қажет.

Салық салу мақсаттары үшін ТІЖ не болып табылады

ТІЖ ресімдеу тәртібі

ТІЖ қашан ресімделуге тиіс

ТІЖ қашан ресімделмеуге тиіс

ТІЖ ресімдеу мерзімдері

ТІЖ растау

Тақырыптық тексеру

ТІЖ ресімдеу жөніндегі пилоттық жобаның қағидалары мен мерзімдері

2023 жылғы 1 сәуірден бастап ТІЖ міндетті жазып беру

Салық салу мақсаттары үшін ТІЖ не болып табылады

Салық салу, сондай-ақ салықтық және кедендік әкімшілендіру мақсаттары үшін ТІЖ:

Тауарларға ілеспе жүкқұжаттарды және олардың құжат айналымын ресімдеу қағидаларына сәйкес салық салу, сондай-ақ салықтық және кедендік әкімшілендіру мақсаттары үшін:

1) тауарға ілеспе, оның ішінде салық төлеушіге тауарлардың тиелгенін растайтын құжат;

2) бастапқы бухгалтерлік құжат болып табылады.

ТІЖ ресімдеу тәртібі

Тауарларға ілеспе жүкқұжаттарды ресімдеу жөніндегі міндет қолданылатын тауарлар тізбесіне, сондай-ақ Тауарларға ілеспе жүкқұжаттарды ресімдеу қағидаларына және олардың құжат айналымына сәйкес

Қағидалардың 6-тармағы - осы Қағидалардың 64-тармағында көрсетілген, қағаз жеткізгіште ресімдеуге жататын жағдайларды қоспағанда, ТІЖ электрондық нысанда ресімделеді.

ТІЖ өнім беруші (әкелген кезде - алушы) осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша «Виртуалды қойма» модулі арқылы мемлекеттік немесе орыс тілдерінде ресімдейді.

Осы бұйрықпен бекітілген Тауарларға ілеспе жүкқұжаттарды ресімдеу жөніндегі міндет қолданылатын тауарлар тізбесінің (бұдан әрі - Тізбе) реттік нөмірлері 5, 6, 7 және 8-жолдарында көрсетілген тауарлар бойынша ТІЖ «Виртуалды қойма» модулі қолданылмай ресімделеді.

ТІЖ қағаз жеткізгіштерде ресімдеу кезінде өнім беруші (әкелу кезінде - алушы) осы Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Тауарларға қағаз ілеспе жүкқұжаттарын тіркеу және есепке алу журналын (бұдан әрі - Журнал) жүргізеді.

Қағидалардың 9-тармағы - егер:

1) ТІЖ Қазақстан Республикасының салық заңнамасында және "Электрондық құжат және электрондық цифрлық қолтаңба туралы" Қазақстан Республикасының Заңында (бұдан әрі - Электрондық құжат туралы заң) белгіленген талаптарға сәйкес келсе;

2) ) ЭШФ АЖ-да ТІЖ-ға электронды нысанда тіркеу нөмірі берілсе;

3) қағаз түріндегі ТІЖ Журналда тіркелген болса ТІЖ ресімделген болып саналады.

ТІЖ қашан ресімделуге тиіс

13-тармақ. ТІЖ:

1) Тізбенің реттік нөмірлері 1, 2, 3, 3-1 және 3-2-жолда көрсетілген тауарларды Қазақстан Республикасының аумағында алып өту, өткізу және (немесе) тиеп-жөнелту кезінде;

2) Тізбенің реттік нөмері 4-жолда корсетілген тауарларды Қазақстан Республикасының аумағында өткізу кезінде;

3) тауарларды жеңіл автомобильмен әкелуді қоспағанда, ЕАЭО мүше мемлекеттердің аумағынан Қазақстан Республикасының аумағына тауарларды әкелу кезінде;

4) Тізбенің реттік нөмірлері 1, 2, 3, 3-1, 3-2 және 4-жолда көрсетілген тауарларды Қазақстан Республикасының аумағынан ЕАЭО мүше болып табылмайтын мемлекеттердің аумағына әкету кезінде;

5) тауарларды жеңіл автомобильмен әкетуді қоспағанда, Қазақстан Республикасының аумағынан ЕАЭО мүше мемлекеттердің аумағына тауарларды әкету кезінде;

6) Қазақстан Республикасының аумағында мемлекеттік меншікке айналдырылған мүлікті өткізу кезінде (Тізбенің реттік нөмерлері 1, 2, 3, 3-1, 3-2 және 4-жолында көрсетілген тауарлар) рәсімдеуге жатады.

ТІЖ қашан ресімделмеуге тиіс:

14-тармақ. АЕМ:

бөлшек сауда кезінде, мынадай жағдайларда тауарларды өткізу кезінде есеп айырысулар:

• сатып алушыға бақылау-касса машинасының чегін ұсына отырып, қолма-қол ақшамен және (немесе) көрсетілетін қызметтерге ақы төлеу терминалдар арқылы;
• төлем карточкаларын пайдаланып, төлемдерді жүзеге асыруға арналған жабдықты (құрылғыны) қолдана отырып;
• жеке тұлғаларға тауарларды өткізу кезінде есеп айырысулар электрондық ақшамен немесе электрондық төлем құралдарын пайдалана отырып жүзеге асырылған кезде;

2) Тізбенің реттік нөмірлері 3, 3-1 және 3-2-жолда көрсетілген автожанармай құю станциялары тауарларды бөлшек саудада өткізуі кезінде;

3) ЕАЭО мүше болып табылмайтын мемлекеттердің аумағынан және ЕАЭО мүше мемлекеттердің аумағынан магистральды құбыржол жүйесі бойынша және (немесе) электр беру желілері бойынша тауарларды Қазақстан Республикасының аумағына әкелу кезінде;

4) ЕАЭО мүше болып табылмайтын мемлекеттердің аумағына және ЕАЭО мүше мемлекеттердің аумағына магистральды құбыржол жүйесі бойынша және (немесе) электр беру желілері бойынша тауарларды Қазақстан Республикасының аумағынан әкету кезінде;

5) Тізбенің реттік нөмірлері 1, 2 және 3-жолдарда көрсетілген тауарларды қоспағанда, тауарларды бір тұлғаның шегінде және (немесе) бір тұлғаның құрылымдық бөлімшелері арасында Қазақстан Республикасының аумағында өткізу кезінде;

6) ЕАЭО-ға мүше болып табылмайтын мемлекеттердің аумағы тасымалдауды бастау орны болып табылатын ЕАЭО мүше мемлекеттердің аумағынан Қазақстан Республикасының аумағына тауарларды әкелу кезінде;

7) ЭҚҚ виртуалды қойма арқылы жазып беруге жататын Тізбенің 1, 2, 3 және 4-реттік нөмірлерінде көрсетілген тауарларды қоспағанда, олар бойынша ЕАЭО-ға мүше болып табылмайтын мемлекеттің аумағы межелі ел болып табылатын Қазақстан Республикасының аумағынан ЕАЭО-ға мүше мемлекеттердің аумағына тауарларды әкету кезінде ресімдеуге жатпайды.

ТІЖ ресімдеу мерзімдері

15-тармақ. Өнім беруші (алушы әкелген кезде) «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 176-бабында көзделген мынадай мерзімдерде ТІЖ:

1) тауарларды Қазақстан Республикасының аумағымен алып өту, өткізу және (немесе) тиеп-жөнелту кезінде – тауарларды алып өту, өткізу және (немесе) тиеп-жөнелту басталғаннан кешіктірілмей;

2) тауарларды Қазақстан Республикасының аумағына:

• ЕАЭО-ға мүше болып табылмайтын мемлекеттердің аумағынан әкелу кезінде – Тізбенің реттік нөмірлері 1, 2 және 3-жолында көрсетілген, олар бойынша кедендік тазарту жүргізілген тауарларды алып өту, өткізу және (немесе) тиеп-жөнелту басталғаннан кешіктірілмей;
• ЕАЭО-ға мүше мемлекеттердің аумағынан әкелу кезінде – Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын кесіп өткенге дейін;

3) Тізбенің реттік нөмірлері 1, 2, 3 және 4-жолында көрсетілген тауарларды Қазақстан Республикасының аумағынан ЕАЭО-ға мүше болып табылмайтын мемлекеттердің әкету кезінде – тауарларды алып өту, өткізу және (немесе) тиеп-жөнелту басталғаннан кешіктірілмей;

4) тауарларды Қазақстан Республикасының аумағынан ЕАЭО-ға мүше мемлекеттердің аумағына әкету кезінде – тауарларды алып өту, өткізу және (немесе) тиеп-жөнелту басталғаннан кешіктірілмей;

5) ЕАЭО-ға мүше бір мемлекеттің аумағынан Қазақстан Республикасының аумағы арқылы ЕАЭО-ға мүше басқа мемлекеттің аумағына халықаралық автомобиль тасымалдарын жүзеге асыру кезінде – Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын кесіп өткен кезде автомобиль өткізу пунктінде ұсынады.

ТІЖ растау

16-тармақ. ТІЖ алушы ТІЖ ЭШФ АЖ-да тіркелген күннен бастап күнтізбелік 20 (жиырма) күн ішінде расталған немесе бас тартылған ТІЖ ұсыну жүзеге асырылатын, көліктің кез келген түрі арқылы тауарды жеткізуді (тасымалдауды) қоспағанда, АЖ арқылы ұсынады ЭШФ АЖ-да ТІЖ тіркелген күннен бастап күнтізбелік 10 (он) күн ішінде "Электрондық құжат және электрондық цифрлық қолтаңба туралы" Қазақстан Республикасының Заңында айқындалған тәртіппен ЭЦҚ-мен қол қойылған, расталған және бас тартылған ТІЖ ЭШФ АЖ арқылы ұсынады.

17. Алушының ТІЖ растауы мынадай жағдайларда:

1) тауарларды экспортқа өткізу кезінде;

2) халықаралық ұшуларды, халықаралық әуе тасымалдарын орындайтын шетелдік авиакомпаниялардың әуе кемелеріне жанармай құю кезінде әуежайлар жүзеге асыратын авиациялық жанар-жағармайды өткізу кезінде;

3) алушы бір мезгілде мынадай өлшемшарттарға сәйкес келген кезде бөлшек сауданы жүзеге асыратын субъект болып табылатын:

• оңайлатылған декларация негізінде арнаулы салық режимін қолданатын;
• ҚҚС төлеуші ретінде тіркеу есебінде тұрмайтын;
• қызметінің түріне (бөлшек сауда, экономикалық қызметтің жалпы жіктеуішіне сәйкес азық-түлікпен және сусындармен қамтамасыз ету бойынша қызметтер көрсету,) сәйкес келетін;
• деректерді тіркеу және беру функциясы бар бақылау-касса машинасын қолданатын салық төлеушіге тауарларды өткізу кезінде.

Мұндай салық төлеуші ТІЖ ресімдеу кезінде алушының санатына автоматты түрде "Шағын сауда нүктесі" белгісі қойылады.

4) Тізбенің реттік нөмірі 3-жолында көрсетілген тауарларды түпкілікті тұтынушыға өткізу кезінде талап етілмейді.

Салықтық бақылау нысандары шеңберінде: тауарларға ілеспе жүкқұжаттарды ресімдеу тәртібінің сақталуын бақылау жүзеге асырылады; ҚР Салық кодексінің 69-бабы 3-тармағының 7) тармақшасы.

Тақырыптық тексеру

ТІЖ болған жағдайда салық органдары Тақырыптық тексеру жүргізеді. ҚР Салық кодексінің 142-бабы 1-тармағының 15-тармақшасы)

Тақырыптық тексеру – салық органы салық төлеушіге (салық агентіне) қатысты мынадай мәселелер:

тауарларды Қазақстан Республикасының аумағы арқылы, оның ішінде Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттер арасында халықаралық автомобиль тасымалдарымен жүзеге асырылатын алып өту, өткізу және (немесе) тиеп-жөнелту кезінде; тауарларды Еуразиялық экономикалық одаққа мүше болып табылмайтын мемлекеттердiң және Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттердiң аумағынан Қазақстан Республикасының аумағына әкелген кезде; тауарларды Қазақстан Республикасының аумағынан Еуразиялық экономикалық одаққа мүше болып табылмайтын мемлекеттердiң және Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттердiң аумағына әкеткен кезде тауарларға ілеспе жүкқұжаттардың болуы және тауарлар атауының, санының (көлемінің) тауарларға ілеспе жүкқұжаттарда көрсетілген мәліметтерге сәйкес келуі;

ТІЖ ресімдеу жөніндегі пилоттық жобаның қағидалары мен мерзімдері

Тауарларға ілеспе жүкқұжаттарды және олардың құжат айналымын ресімдеу жөніндегі пилоттық жобаны іске асыру қағидалары мен мерзімдері. Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2020 жылғы 16 қарашадағы № 1104 бұйрығы. Қазақстан Республикасы Қаржы министрі ТІЖ міндетті ресімдеуді іске қосу мерзімдері 2021 жылғы 4 маусымдағы № 531 бұйрыққа қол қойды, онда мыналар бекітілген:

Пилоттық жобаның мерзімі аяқталады және міндетті түрде ТІЖ жазып беру басталады:

2021 жылғы 1 қазаннан бастап акцизделетін өнімдер және ЕАЭО аясындағы импорттық-экспорттық операциялар бойынша.

2022 жылғы 1 қаңтардан бастап ЭШФ ВҚ арқылы жазып беруге жататын тауарлар бойынша.

2022 жылғы 1 тамыздан бастап ДСҰ-ны алулар тізбесінен тауарлар және халықаралық шарттар мен ҚР заңнамасына сәйкес таңбалауға жататын тауарлар бойынша.

Тауарларға ілеспе жүкқұжаттарды ресімдеу жөніндегі міндет қолданылатын тауарлардың тізбесі, сондай-ақ Ресімдеу қағидалары және олардың құжат айналымы. Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің бірінші орынбасары - Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2019 жылғы 26 желтоқсандағы № 1424 бұйрығы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2019 жылғы 30 желтоқсанда № 19784 болып тіркелді.

Өткiзу кезiнде - ТІЖ сатушы (жеткiзушi) ресiмдейдi, ал тауарларды әкелу кезiнде ТІЖ импорттаушы (тауарды алушы) жазып бередi және осындай ТІЖ-дан тауарлар алушының Виртуалды қоймасына түседi. ТІЖ Виртуалды қойма арқылы мемлекеттік немесе орыс тілдерінде жазып беріледі және ЭЦҚ-мен қол қойылады.

ҰШЖ бойынша пилоттық жобаның мерзімі 2023 жылдың 1 сәуіріне дейін ұзартылды.

Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары - Қаржы министрінің 2022 жылғы 13 сәуірдегі № 401 бұйрығымен:

• Тауарларға ілеспе жүкқұжаттарды ресімдеу жөніндегі міндет қолданылатын тауарлардың тізбесіне
• Тауарларға ілеспе жүкқұжаттарды ресімдеу қағидалары және олардың құжат айналымына
• Тауарларға ілеспе жүкқұжаттарын ресімдеу жөніндегі пилоттық жобаны іске асыру қағидалары мен мерзімдері және олардың құжат айналымына өзгерістер енгізілді.

Өзгерістер 2022 жылғы 1 сәуірден бастап қолданысқа енгізіледі және туындаған құқықтық қатынастарға қолданылады.

Пилоттық жоба ҰШЖ-ны міндетті енгізуге «жұмсақ» көшуді қамтамасыз етуге бағытталған және салық төлеушілердің ҰШЖ-мен жұмысқа бейімделуіне, өздерінің есепке алу жүйелерін және сатып алушылармен және жеткізушілермен өзара іс-қимылды реттеуге арналған.

Пилотты жүргізу кезінде әкімшілік жауапкершілік шаралары қолданылмайды.

2022 жылғы 22 қазаннан бастап ТІЖ бойынша пилоттық жобаға өзгерістер енгізіледі: қатысушылар кеңейтілді, бөлшек сауда бойынша өзгертілді.

Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары - Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2022 жылғы 6 қазандағы № 1040 бұйрығымен «Тауарларға және олардың құжат айналымына ілеспе жүкқұжаттарды ресімдеу жөніндегі пилоттық жобаны іске асыру қағидалары мен мерзімдерін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2020 жылғы 16 қарашадағы № 1104 бұйрығына толықтырулар мен өзгерістер енгізілді.

Енді ТІЖ:

1) сату нүктесі арқылы жүзеге асырылатын бөлшек сауда кезінде мынадай жағдайларда:

тауарларды өткізу кезінде олар үшін есеп айырысу жүзеге асырылатын:

• сатып алушыға бақылау-касса машинасының чегін ұсына отырып және (немесе) көрсетілетін қызметтерге ақы төлеу терминалдары арқылы қолма-қол ақшамен;
• төлем карточкаларын пайдалана отырып төлемдерді жүзеге асыруға арналған жабдықты (құрылғыны) қолдана отырып;
• есеп айырысу электрондық ақшамен немесе электрондық төлем құралдарын пайдалана отырып жүзеге асырылатын тауарларды жеке тұлғаларға өткізу кезінде ресімдеуге жатпайды.

2023 жылғы 1 сәуірден бастап ТІЖ міндетті жазып беру

«Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің кейбір бұйрықтарына өзгерістер енгізу туралы» 2023 жылғы 15 наурыздағы № 278 бұйрықпен ТІЖ ресімдеу және «Виртуалды қойма» модулін қолдану бойынша жеңілдіктер көзделген.

Осы бұйрықпен 2023 жылғы 1 сәуірден бастап ТІЖ МІНДЕТТІ ЖАЗЫП БЕРУ:

• Тауарларды қадағалау тетігі туралы келісімге (СЭҚ ТН-ның 11 коды - тоңазытқыштар, мұздатқыштар) сәйкес мұнай өнімдері, алкоголь өнімдері және қадағалануға жататын тауарлар бойынша Виртуалды қойманы қолдана отырып, Қазақстан ішінде;
• ЕАЭО шеңберінде тауарлардың импортына/экспортына ТІЖ барлық тауарлар бойынша жазылады (Виртуалды қоймаға байланыстырмай).

Осылайша, Қазақстан ішінде тауарларды сату кезінде ТІЖ тек 4 санат бойынша ресімделуі қажет: биоотын, алкоголь өнімдері, мұнай өнімдері, бақылауға жататын тауарлар. Қалған тауарлар бойынша ТІЖ және Виртуалды қойманы қолдану ерікті негізде жүзеге асырылады.

2023 жылғы 1 сәуірден бастап Қазақстан ішінде:

• ДСҰ-ның Алулар тізбесіндегі тауарлар бойынша СНТ жазып берудің қажеті жоқ

• олар бойынша ЭШФ Виртуалды қойма арқылы жазып беріледі.