Таңбалау – бұл өндіруші туралы ақпаратты, сериялық нөмірін және бұзылудан қорғау кодын қамтитын тауардағы арнайы шифрланған белгі. Ол тауар тізбегінің барлық қатысушыларына: өндірушілерге, дистрибьюторларға, жеткізушілерге, бөлшек сауда нүктелеріне, тұтынушыларға бір-бірімен жылдам және сенімді өзара іс-қимыл жасауға көмектеседі. Жобаның басты мақсаты – халықты жалған өнімнен қорғау және көлеңкелі бизнес пен контрафактіге қарсы тұру.

Тауарларды таңбалауды енгiзудi елдер көлеңкелi экономиканың деңгейiн төмендету мақсатында, жалған (денсаулыққа қауiптi) контрафактiлiк өнiмдердi қысқарту үшiн және сайып келгенде, тұтынушылардың, тауарларды адал өндiрушiлер мен сатушылардың құқықтарын қорғау үшiн жүзеге асырады. Таңбалау тауардың өндірушіден сатып алушыға дейінгі жолын қадағалау мүмкіндігінің арқасында тиімді.

Тауарлар айналымына қатысушы үшін таңбалау жүйесіндегі жұмыс процесі айтарлықтай қарапайым. Өндіруші жүйеде тіркеледі, өз тауарын бірыңғай каталогта тіркейді, таңбалаудың цифрлық кодтарын шығаруға өтінімді қалыптастырады, генерацияланған кодтарды алады және тауарлардың орамындағы цифрлық кодтардың мөрімен өнімді шығаруды бастайды.

Цифрлық код - бұл жоғалту немесе қолдан жасау мүмкін емес тауар паспорты, ол тауарды дайындаушы зауыттан соңғы тұтынушыға дейін барлық жолды бақылауға мүмкіндік береді. Тауарды айналымға шығару электрондық ілеспе құжаттарды қалыптастыру жолымен жүзеге асырылады. Таңбалау жүйесінде де, кәсіпорынның есепке алу жүйесімен интеграциялау арқылы да.

Тауар айналымы кезінде цифрлық код тауарлардың барлық ілеспе құжаттарында көрсетіледі, соның арқасында кез келген сәтте өндіруші туралы ақпаратты, тауарға рұқсат беру құжаттарын, тауардың жарамдылық мерзімін және өзге де ақпаратты көруге болады.

Таңбаланған тауардың айналымнан шығуы оны бөлшек саудада өткізу кезінде онлайн-кассада өтеді. Мобильдік қосымша арқылы тұтынушылар тек өздеріне және жақындарына арналған заңды өнімдерді сатып алу үшін тауардың шынайылығын тексеріп, оның шындығын біле алады.

Экспорт жағдайында тауардың цифрлық коды туралы ақпарат сатып алушыға тауар және оны өндіруші туралы барлық ақпарат қолжетімді болатын басқа елге берілетін болады.

Таңбалау және қадағалау жүйесін енгізу:

1) тұтынушы үшін:

- сапалы және заңды тауар сатып алу мүмкіндігі есебінен азаматтардың өмір сүру және денсаулық деңгейін арттыруды,

 - тауарларды қоғамдық бақылау функциясын іске асыруды.

2) бизнес үшін:

- Just-in-Time жұмыс қағидатын енгізу есебінен шығындарды қысқартуды (дәл мерзімінде),

- нарықта заңсыз өнімді алмастыру есебінен пайданы ұлғайтуды,

- адал өндіруші брендін қорғауды,

3) мемлекет үшін:

- көлеңкелі экономика үлесін төмендетуді,

- бюджетке түсімдердің өсуін қамтамасыз етеді.

Тауарларды таңбалау жүйесі – Қазақстанның цифрлық экономикасын дамыту жолындағы маңызды кезеңдердің бірі, ол қазақстандық өнім өндірушілерді қорғауды қамтамасыз етеді, сондай-ақ контрафактілік өнімнің тұтынушыға қолжетімділігі үшін елеулі кедергі орнатады.

Көлеңкелі нарықпен күресу құралы ретінде тауарларды сандық таңбалау мен қадағалау Қазақстанда 2018 жылы басталды. 2022 жылғы қазандағы жағдай бойынша міндетті таңбалау 4 тауар тобы бойынша енгізілді:

• үлбір бұйымдары;
• темекі бұйымдары;
• аяқ киім;
• дәрілік заттар.

Жаңа тауарлар 2022 жылдың шілдесінен бастап таңбаланады

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 25 сәуірдегі № 242 қаулысымен «Таңбалауға жататын тауарлардың тізбесін айқындау туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2020 жылғы 10 қыркүйектегі № 568 қаулысына өзгеріс енгізілді.

Қаулы «Сауда қызметін реттеу туралы» 2004 жылғы 12 сәуірдегі Қазақстан Республикасы Заңының 6-бабының 11-1) тармақшасына, Еуразиялық экономикалық одақта тауарларды сәйкестендіру құралдарымен таңбалау туралы 2018 жылғы 2 ақпандағы келісімге сәйкес әзірленді және Қазақстан Республикасында тауарлардың таңбалануы және қадағалануы жүйесінің жұмыс істеуін жедел қамтамасыз ету мақсатында бақылау (сәйкестендіру) белгілерімен таңбалауға жататын тауарлардың тізбесін айқындайды.

Қаулы Қазақстан Республикасында тауарларды таңбалау және қадағалау жүйесінің сапалы жұмыс істеуін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді, бұл өз кезегінде ел аумағына тауарларды жеткізу тізбегінің ашықтығын арттыру есебінен мемлекеттік бюджет түсімдеріне оң әсерін тигізеді. Қаулының негізгі мақсаттары:

1) тұтынушы үшін – сатып алынатын тауар туралы толық ақпаратпен қамтамасыз ету, контрафактілік өнімнен қорғау;

2) кәсіпкерлер үшін – бизнес жүргізудің бәсекелестік жағдайларын теңестіру, нарықты заңсыз өнімнен және зияткерлік меншікке құқықтарды сақтаудан қорғау;

3) мемлекет үшін – көлеңкелі экономика көлемін қысқарту және бюджетке салықтар түсімін ұлғайту болып табылады.

Жаңа талаптар бойынша таңбаланған өнімді сату үшін 3 қадам

1️. elk.prod.markirovka.ismet.kz (http://elk.prod.markirovka.ismet.kz/) сайтындағы тауарларды таңбалау және қадағалау жүйесіне қосылу (Таңдау - «жеке кабинетті тіркеуге көшу»). Тіркеу кезінде ДК басшысының сертификатын ЭЦҚ пайдалану керек.  
* Егер Сіз әзірге ЭЦҚ алмаған болсаңыз, онда Ұлттық куәландырушы орталықтың сайтында https://pki.gov.kz (https://pki.gov.kz/) алу тәртібімен танысыңыз.

2️. Тауардан DataMatrix кодын оқу үшін 2D-СКАНЕР сатып алу керек. Үздік 2D-СКАНЕРЛЕР іріктемесін https://www.ismet.kz/ru/main/equipment-scanners (https://www.ismet.kz/ru/main/equipment-scanners) сайтынан таба аласыз.  
* Егер сіз 2D-СКАНЕР жұмыста пайдалансаңыз, онда жаңасын сатып алудың қажеті жоқ.

3️. Сіздің онлайн-БКМ дүкенінен 2D-СКАНЕР пайдалана отырып, таңбаланған өнімдерді сатуға кірісіңіз.  
* Сізде ФДО (фискалдық деректер операторымен) шарттың болуы міндетті. ФДО-мен қосымша келісім жасасу талап етілмейді. Бірақ егер шарт болмаса, онда оны жасасу қажет. Шарт жасасу мәселелері бойынша 160 бірыңғай анықтама нөміріне қоңырау шалыңыз.

Жұмыс барысында сатушы DataMatrix тауарының таңбалау кодын сканерлейді, касса чекті қалыптастырады және бір уақытта ФДО-ға ақпарат береді. ФДО өз кезегінде ақпаратты тауарларды таңбалау және қадағалау жүйесіне таратады, онда тауарды сату және айналымнан шығару фактісі тіркеледі.

Толық ақпарат алу үшін 8 (800) 080-65-65 телефонына (қоңырау шалу тегін) немесе https://www.ismet.kz/ru/main/about-marking (https://www.ismet.kz/ru/main/about-marking) бойынша хабарласуға болады