Қайырымдылық көмек - қоғамдық пайдаға бағытталған өтеусіз көмек.

Қайырымдылық көмек - жалпы ережелер

Коммерциялық емес ұйымның қайырымдылық көмек алуы

Жеке тұлғалардан мүлікті өтеусіз алу

Жеке тұлғалардың қайырымдылық көмек алуы

Қайырымдылық көмек көрсетуді құжаттамалық растау

Қайырымдылық көмек - жалпы ережелер

ҚР СК 1-бабына сәйкес қайырымдылық көмек - өтеусіз негізде:

• демеушілік көмек түрінде;
• жеке тұлғаны әлеуметтік қолдау түрінде;
• коммерциялық емес ұйымға оның жарғылық қызметін қолдау мақсатында;
• әлеуметтік салада қызметін жүзеге асыратын ұйымға, осы ұйымның осы Кодекстің 290-бабының 2-тармағында көрсетілген қызмет түрлерін жүзеге асыруы мақсатында осы ұйымның;
• осы Кодекстің 290-бабының 3-тармағында көрсетілген шарттарға сай келетін, әлеуметтік салада қызметін жүзеге асыратын ұйымға берілетін мүлік.

2019 жылғы 1 қаңтардан бастап Қазақстан Республикасының 2022 жылғы 21 желтоқсандағы № 165-VII Заңымен қайырымдылық көмек көрсету немесе алу кезінде салықтарды есептеу бойынша Салық кодексіне өзгерістер енгізілді.

Салық кодексінің 1-бабының жаңа редакциясына сәйкес төтенше жағдай салдарынан зардап шеккен жеке тұлғаға мүлікті өтеусіз негізде беру салық салу мақсаттары үшін қайырымдылық көмек деп танылады.

Жарғылық капиталына мемлекет жүз пайыз қатысатын заңды тұлға қор нысанында құрылған коммерциялық емес ұйымнан өтеусіз алынған мүліктің құнын, мемлекеттік меншік объектілерін күрделі жөндеу және реконструкциялау құнын КТС бойынша табыс деп танымайды.

Қор нысанында құрылған коммерциялық емес ұйым қайырымдылық көмек шеңберінде тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді өтеусіз негізде беру кезінде ҚҚС-нан босатылады.

Салық кодексінің 288-бабы негізінде корпоративтік табыс салығын есептеу мақсатында салық төлеушілердің салық салынатын табыстың 3 (мониторингте тұрған ірі салық төлеушілер) немесе 4 пайызынан (барлық қалған салық төлеушілер) аспайтын жалпы сома мөлшерінде салық салынатын табысты азайтуға құқығы бар екендігі көзделген:

• көмек алушы адам тарапынан өтініш негізінде салық төлеушінің шешімі болған кезде қайырымдылық көмек бойынша шығыстарға;
• коммерциялық емес ұйым алушы болып табылатын өтеусіз берілген мүліктің құны түріндегі шығыстарға (Салық кодексінің 288-бабы).

Өтініш хат негізінде қайырымдылық көмек көрсету туралы бұйрық шығарылады. Егер компания жалпыға бірдей белгіленген салық салу режимін қолданса, онда салық салынатын табысты 4%-ға азайтуға құқылы.

Коммерциялық емес ұйымның қайырымдылық көмек алуы

Коммерциялық емес ұйымның өтеусіз алынған мүлік, оның ішінде қайырымдылық көмек, грант, Салық кодексінің 1-бабы 1-тармағының 13) тармақшасында көрсетілгендерді қоса алғанда, өтеусіз негізде алынған демеушілік көмек, ақша және басқа да мүлік түріндегі табыстары жылдық жиынтық табыстан алып тастауға жатады (Салық кодексінің 289-бабы) ). Тиісінше, бұл көмекке корпоративтік табыс салығы салынбайды.

Жеке тұлғалардан мүлікті өтеусіз алу

Жеке тұлғаның басқа жеке тұлғадан өтеусіз негізде, оның ішінде сыйға тарту және мұрагерлік түрінде алған жұмыстары мен қызметтерін қоса алғанда, жеке тұлғаның салық салуға жататын табыстарынан мүлік алып тасталады.

Бұл жеңілдіктер:

• дара кәсіпкер алған және кәсіпкерлік мақсаттарда пайдалануға арналған мүлікке;
• Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен мұраға қалған, бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қоры және ерікті жинақтаушы зейнетақы қорлары төлейтін зейнетақы жинақтарына қолданылмайды ("Салық және басқа да міндетті төлемдер туралы "Қазақстан Республикасының Кодексін қолданысқа енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі - Енгізу туралы заң) 33-бабының редакциясында Салық кодексінің 341-бабы 1-тармағының 33) тармақшасы).

Тиісінше мүлікті, оның ішінде ақшаны басқа жеке тұлғадан өтеусіз негізде алған жеке тұлғалар, егер осы қаражат кәсіпкерлік мақсатта пайдаланылмаса, ЖТС төлеуден босатылады.

Жеке тұлғалардың қайырымдылық көмек алуы

Сондай-ақ қайырымдылық және демеушілік көмек түрінде алынған мүліктің құны жеке табыс салығы салынуға жататын кірістерден алып тастауға жатады (Енгізу туралы Заңның 33-бабының редакциясында Салық кодексінің 341-бабы 1-тармағының 34) тармақшасы).

Өз кезегінде, жеке тұлғаны әлеуметтік қолдау - салық агентінің республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының басында қолданыста болған айлық есептік көрсеткіштің 647 еселенген мөлшері (бұдан әрі - 647 АЕК) шегіндегі мүлікті Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес әлеуметтік қолдауға құқығы бар жеке тұлғаға бір жыл ішінде өтеусіз беруі. (ҚР Салық кодексі 1-бабы 1-тармағының 20-тармақшасы)

Осы тармақшада көзделген адамдар санаттарының тізбесін уәкілетті органмен келісім бойынша мемлекеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті орган бекітеді («Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес әлеуметтік қолдауға құқығы бар жеке тұлғалар санаттарының тізбесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2018 жылғы 8 ақпандағы № 42 бұйрығы).

Демек, төтенше жағдай салдарынан зардап шеккен жеке тұлғаға өтеусіз негізде берілетін мүлік, сондай-ақ әлеуметтік қолдауға құқығы бар жеке тұлғаға өтеусіз көрсетілген 647 АЕК шегінде бір жылға әлеуметтік қолдау түріндегі қайырымдылық көмекке жеке табыс салығы салынбайды.

Қайырымдылық көмек көрсетуді құжаттамалық растау

Қайырымдылық көмек көрсетуді растау үшін мынадай құжаттар қажет:

1) салық төлеушінің қайырымдылық көмек көрсету туралы бұйрығы;

2) көмек алатын адам тарапынан өтініш;

3) бар болған жағдайда бастапқы құжаттар (шот-фактура, жүкқұжат және т.б.);

4) екі тарап қол қойған қабылдау-тапсыру актісі (активтерді берген жағдайда).

Бастапқы құжаттаманың, оның ішінде қорларды есепке алу бойынша үлгілік нысандары «Бастапқы есепке алу құжаттарының нысандарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2012 жылғы 20 желтоқсандағы № 562 бұйрығымен белгіленген. Қорлардың түсуі Кіріс ордерімен (Қорлардың кіріс ордері (З-1 нысаны)) ресімделеді, қорларды есептен шығару Қорларды есептен шығару актісімен (Қорларды есептен шығару актісі 3-6 нысаны) ресімделеді.

Салық кодексінің 372-бабы 1-тармағының 1) тармақшасына сәйкес тауарларды өткізу бойынша айналым тауарды өтеусіз беруді де білдіреді.

Бұл ретте тауарларды өтеусіз беру кезінде тауарларды өтеусіз беру кезінде өткізу бойынша салық салынатын айналым мөлшері, егер Қазақстан Республикасының трансферттік баға белгілеу туралы заңнамасында өзгеше көзделмесе, оларды беру күніне салық төлеушінің бухгалтерлік есебінде көрсетуге жататын (көрсетілген) берілетін тауарлардың баланстық құны мөлшерінде айқындалады (Салық кодексінің 381-бабының 5-тармағы).

Беруші тарап осы құжатты Салық кодексінің 412-бабымен ресімдеуге қойылатын барлық талаптарды сақтай отырып, шот-фактура ұсынатын болады.

Беруші тарап үшін мүлікті өтеусіз беру өткізу болып табылады, сондықтан беруші тарап шот-фактура жазып береді және онда есептеуге ҚҚС туындайды.

Бұл ретте ҚР СК 412-бабының 1-тармағымен тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді өткізу бойынша айналым жасау кезінде:

1) осы Кодекстің 367-бабы 1-тармағының 1) тармақшасында көзделген қосылған құн салығын төлеушілер шот-фактура жазып беруге міндетті.

Демек, берілген тауарға ЭШФ жазып беру қажет.

Берiлген мүлiктiң құны салық есебiнде кiрiске де, шегерiмге де жатпайды.

Беруші тараптағы жазбалар:

Д-т 7212 Әкімшілік шығыстар (КТС бойынша шегерімге жатпайтын) К-т 1330 Тауарлар - Өтеусіз берілген мүлік

Д-т 7212 Әкімшілік шығыстар (КТС бойынша шегерімге жатпайтын) К-т 3130 Қосылған құн салығы - Мүлікті өтеусіз беру кезінде есептелген ҚҚС (қалыптасқан өзіндік құннан)