Жұмыссыз - жұмыс іздеуші және жұмысқа кірісуге дайын жеке тұлға (ҚР Әлеуметтік кодексі 1-бабы 1-тармағының 67-тармақшасы)

2023 жылғы 1 шілдеден кейін

2023 жылғы 1 шілдеге дейін

2023 жылғы 1 шілдеден кейін

Кім жұмыссыз ретінде тіркелмейді

Жұмыссыздың міндеттері

Жұмысқа орналастыру жөніндегі міндет қашан тоқтатылады

Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтiк төлем алу құқығы

Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тағайындау

Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша төленетін әлеуметтік төлемдерден ұстап қалу

Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тағайындаудың шарты мен мөлшері

Төлемді тағайындау үшін тіркеу

Осы бапқа сәйкес ҚР Әлеуметтік кодексінің 99-бабына сәйкес жұмыс іздеуші адам уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен оның деректері мемлекеттік органдардың және (немесе) ұйымдардың ақпараттық жүйелері арқылы тексерілгеннен кейін жұмыссыз адам ретінде тіркеледі.

Мансап орталығынан, оның ішінде Электрондық еңбек биржасы арқылы жұмыс туралы ұсыныс алған тіркелген жұмыссыз адам мансап орталығын ұсынылған жұмысқа келісетіні немесе одан бас тартатыны туралы уәкілетті мемлекеттік орган айқындайтын тәртіппен хабардар етуге тиіс.

Кім жұмыссыз ретінде тіркелмейді

Мыналар:

1) он алты жасқа толмаған;

2) жұмыспен қамтылған адамдар;

3) осы Кодекстің 207-бабының 3-1-тармақтарында белгіленген зейнеткерлік жасқа жеткен адамдар;

4) жұмысы мен табысының (кірісінің) жоқ екендігі туралы көрінеу жалған мәліметтерді қамтитын құжаттарды, сондай-ақ басқа да анық емес мәліметтерді ұсынған адамдар;

5) осы Кодекске сәйкес жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шараларына қатысуға үміткер студенттер мен жалпы білім беретін мектептердің жоғары сынып оқушылары;

6) сот шешімі бойынша түзеу жұмыстарына не қоғамдық жұмыстарға, сондай-ақ бас бостандығынан айыру түріндегі жаза шартты түрде тағайындалмаған жағдайда, осындай жазаға сотталған адамдар жұмыссыз адам ретінде тіркелмейді.

Жұмыссыздың міндеттері

Жұмыссыздар:

1) жұмыс берушінің өтінімі бойынша кәсіптік оқытуды аяқтағаннан кейін ол мәлімдеген жұмыс орнына жұмысқа орналасуға;

2) осы Кодекске және жұмыс іздеуші адамдарды, жұмыссыздарды тіркеу және мансап орталықтары көрсететін еңбек делдалдығын жүзеге асыру қағидаларына сәйкес мансап орталығына бару немесе оны хабардар ету тәртібін, шарттары мен мерзімдерін сақтауға;

3) мансап орталығы хабардар еткен күннен бастап үш жұмыс күні ішінде жұмысқа орналасу мәселесі бойынша жұмыс берушіге жүгінуге;

4) мансап орталығына:

• тұрғылықты жерін ауыстыруды;
• тұрақты, уақытша жұмысқа, азаматтық-құқықтық сипаттағы шарттар бойынша жұмысқа орналасуды;
• кәсіпкерлік қызметпен айналысуды;
• ұйымдық-құқықтық нысаны мен меншік нысанына қарамастан, ұйымға құрылтайшы (ортақ құрылтайшы) болуды;
• мүгедектік тобын белгілеуді немесе оның өзгеруін;
• зейнетақы төлемдерін тағайындауды қоса алғанда, жұмыссыз адаммен одан әрі жұмыс істеу тәртібіне әсер ететін өзгерістер туралы мәліметтерді уақтылы, бес жұмыс күні ішінде ұсынуға міндетті.

Жұмысқа орналастыру жөніндегі міндет қашан тоқтатылады

Әлеуметтік кодекстің 99-бабы 4-тармағының 1) тармақшасында көзделген жұмысқа орналастыру жөніндегі міндет:

1) басқа тұрақты жұмысқа орналасқан жағдайда;

2) жұмыссыз адамның тиісті құжаттармен расталатын қайтыс болуына байланысты;

3) әскери қызметке шақыруға байланысты;

4) сот шешімі бойынша бас бостандығынан айырылған жағдайда;

5) жүктілікке байланысты;

6) үш жасқа дейінгі баланы (балаларды) өзі тәрбиелеген жағдайда;

7) техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарына оқуға түсуге байланысты тоқтатылады.

Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтiк төлем алу құқығы

ҚР Әлеуметтік кодексінің 113-бабының негізінде міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушы осы Кодекстің 99-бабына сәйкес жұмыссыз ретінде тіркелген күннен бастап жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем алу құқығы туындайды.

Мансап орталығы алушыны субсидияланатын жұмыс орнына, кәсіптік оқуға жіберген кезде оның жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем алу құқығы сақталады.

Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тағайындауға жүгіну мерзімі жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем алу құқығы туындаған күннен бастап он екі айдан аспауға тиіс.

Мемлекеттік корпорацияның және (немесе) Қордың кінәсінан уақтылы алынбаған не толық алынбаған жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем сомасы оған құқық туындаған күннен бастап өткен уақыт үшін мерзімі шектелмей төленеді.

Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тағайындау үшін жүгінген күннен кейін Қорға оны есептеуге қабылданған кезең үшін әлеуметтік аударымдар түскен жағдайда, алушыға жұмысынан айырылу жағдайы бойынша тағайындалған әлеуметтік төлемдердің мөлшерін қайта есептеу жүргізілмейді.

Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тағайындау

Әлеуметтік төлем алуға құқығы бар адамның өтініші жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемді тағайындауға негіз болып табылады.

Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем "Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес проактивті көрсетілетін қызмет арқылы тағайындалған кезде оны тағайындау үшін өтініш беру талап етілмейді.

Егер міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушы жұмыссыз ретінде тіркелсе, оның мансап орталығының жолдамасы бойынша субсидияланатын жұмыс орындарына, кәсіптік оқуға қатысу фактісіне қарамастан, жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тағайындалады.

Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнің мөлшерін есептеу (айқындау), тағайындау, жүзеге асыру, тоқтата тұру, қайта есептеу, қайта бастау, тоқтату және оны тағайындау (тағайындаудан бас тарту) туралы шешімді қайта қарау тәртібін уәкілетті мемлекеттік орган айқындайды.

Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша төленетін әлеуметтік төлемдерден ұстап қалу

Әлеуметтік кодекстің 117-бабының негізінде жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнен 10 пайыз мөлшерінде МЗЖ ұсталады және Әлеуметтік кодекске сәйкес бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына жіберіледі.

Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнің алушының өтініші негізінде ұсталатын артық есепке жатқызылған (төленген) сомаларын қоспағанда, жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнен ұстап қалу атқарушылық іс жүргізу тәртібімен жүргізілуі мүмкін.

Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнен ұстап қалу төленуге тиісті сомадан жүргізіледі.

Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлемнен төленуге тиісті соманың 25 пайызынан көп ұстап қалуға болмайды.

Жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем тағайындаудың шарты мен мөлшері

Әлеуметтік кодекстің 118-бабында белгіленгендей міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушыға жұмысынан айырылу жағдайы бойынша әлеуметтік төлем әлеуметтік төлемге құқық туындаған күннен бастап:

• ол үшін алты айдан он екі айға дейін әлеуметтік аударымдар жүргізілген жағдайда – ұзақтығы бір айға;
• ол үшін он екі айдан жиырма төрт айға дейін әлеуметтік аударымдар жүргізілген жағдайда – ұзақтығы екі айға;
• ол үшін жиырма төрт айдан отыз алты айға дейін әлеуметтік аударымдар жүргізілген жағдайда – ұзақтығы үш айға;
• ол үшін отыз алты айдан қырық сегіз айға дейін әлеуметтік аударымдар жүргізілген жағдайда – ұзақтығы төрт айға;
• ол үшін қырық сегіз айдан алпыс айға дейін әлеуметтік аударымдар жүргізілген жағдайда – ұзақтығы бес айға;
• ол үшін алпыс және одан да көп айға әлеуметтік аударымдар жүргізілген жағдайда – ұзақтығы алты айға, бірақ міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысушы осы Кодекстің 207-бабының 1-тармағында көзделген жасқа толған мерзімнен асырылмай тағайындалады.

Төлемді тағайындау үшін тіркеу

Жұмыстан босатылған жұмыскерге төлем тағайындау үшін:

• Egov.kz порталында авторлану;
• «Жұмысқа орналастыру және жұмыспен қамту» бөлімінде «Жұмыс іздеп жүрген адамдарды тіркеу» қызметін таңдау;
• қызметті барлық өрістерді толтырып онлайн режимінде тапсырыс беру және өтінімді ЭЦҚ-мен қол қою арқылы жіберу қажет;
• бір күн ішінде өтініш берушінің тұрғылықты жері бойынша халықты жұмыспен қамту орталығы (бұдан әрі - ХЖО) бос жұмыс орындарын ұсынады;
• егер жұмыс табылмаса, 3 жұмыс күні ішінде қашықтан жұмыссыз мәртебесі беріледі (қажет болған жағдайда, қосымша ақпарат жинау үшін өтініш берушімен ХЖО қызметкері байланысады).

Жұмыссыз ретінде тіркелгені туралы мәліметтер болған жағдайда, ЕХӘҚМ ақпараттық жүйесі ұялы телефонға белсенді форматта МӘСҚ-дан төлем тағайындау бойынша қызмет көрсетуге SMS-хабарлама жібереді. Келіскен жағдайда SMS-хабарламаға жауап беру қажет. Төлем автоматты түрде тағайындалады.

МӘСҚ қаражаты есебінен жұмысынан айырылған жағдайда төленетін әлеуметтік төлем жұмыстан шығу себептеріне қарамастан жүзеге асырылады және ол жұмыс іздеп жүрген кезде жұмыссыз адамды қолдауға арналған.

2023 жылғы 1 шілдеге дейін

Жұмыссыз адам - жұмыс іздеуді жүзеге асыратын және жұмысқа кірісуге дайын жеке тұлға;

Міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесінің қатысушылары болып табылатын, белгіленген тәртіппен жұмыссыз деп танылған адамдардың «Міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес жұмысынан айырылған жағдайда Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан әлеуметтік төлемдер алуға құқығы бар.

2. Мiндеттi әлеуметтiк сақтандыру жүйесiнiң қатысушылары болып табылатын жұмыссыздардың жұмысынан айырылған жағдайда әлеуметтiк төлем алу құқығы халықты жұмыспен қамту орталығы оларды кәсiптiк оқуға, әлеуметтiк жұмыс орындарына, қоғамдық жұмыстарға жiберген кезде сақталады.

3. Халықты жұмыспен қамту орталығы алушы жұмыссыз ретінде есептен шығарылған күннен бастап екі жұмыс күні ішінде Мемлекеттік корпорация арқылы Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына ақпарат береді.

Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қоры осы тармақтың бірінші бөлігінде көзделген алынған ақпарат негізінде жұмысынан айырылған жағдайда төленетін әлеуметтік төлемдерді Қазақстан Республикасының міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы заңнамасында көзделген тәртіппен және шарттарда тоқтатады.

Қолданыстағы заңнамаға сәйкес жұмыстан босатылған жұмыскерлер міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысу өтіліне және соңғы 24 айдағы табысына байланысты 1 айдан 6 айға дейін жұмысынан айырылу бойынша әлеуметтік төлемдер алады. Төлем жоғалған кірістің 40%-ға дейінгі мөлшерінде МӘСҚ қаражаты есебінен жүзеге асырылады.

Жұмыстан босатылған қызметкерге төлем тағайындау үшін:

• Egov.kz порталында авторлану;
• «Жұмысқа орналастыру және жұмыспен қамту» бөлімінде «Жұмыс іздеп жүрген адамдарды тіркеу» қызметін таңдау;
• қызметті барлық өрістерді толтырып онлайн режимінде тапсырыс беру және өтінімді ЭЦҚ-мен қол қою арқылы жіберу қажет;
• бір күн ішінде өтініш берушінің тұрғылықты жері бойынша халықты жұмыспен қамту орталығы (бұдан әрі - ХЖО) бос жұмыс орындарын ұсынады;
• егер жұмыс табылмаса, 3 жұмыс күні ішінде қашықтан жұмыссыз мәртебесі беріледі (қажет болған жағдайда, қосымша ақпарат жинау үшін өтініш берушімен ХЖО қызметкері байланысады).

Жұмыссыз ретінде тіркелгені туралы мәліметтер болған жағдайда, ЕХӘҚМ ақпараттық жүйесі ұялы телефонға белсенді форматта МӘСҚ-дан төлем тағайындау бойынша қызмет көрсетуге SMS-хабарлама жібереді. Келіскен жағдайда SMS-хабарламаға жауап беру қажет. Төлем автоматты түрде тағайындалады.

МӘСҚ қаражаты есебінен жұмысынан айырылған жағдайда төленетін әлеуметтік төлем жұмыстан шығу себептеріне қарамастан жүзеге асырылады және ол жұмыс іздеп жүрген кезде жұмыссыз адамды қолдауға арналған.