Азаматтық құқықтағы сатып алу-сату шарттың неғұрлым кең таралған түрлерінің бірі.

Сатып алу-сату шарты бойынша бiр тарап (сатушы) мүлiктi (тауарды) екiншi тараптың (сатып алушының) меншiгiне, шаруашылық жүргiзуiне немесе жедел басқаруына беруге мiндеттенедi, ал сатып алушы осы мүлiктi (тауарды) қабылдауға және ол үшiн белгiлi бiр ақша сомасын (бағасын) төлеуге мiндеттенедi.

2. Бағалы қағаздар мен валюталық құндылықтарды сатып алу-сатуға, егер заң актiлерiнде оларды сатып алу-сатудың арнайы ережелерi белгiленбесе, осы параграфта көзделген ережелер қолданылады.

2-1. Ислам банкі банк қызметін жүзеге асырған кезде тауарларды сатып алу-сату ерекшеліктері Қазақстан Республикасының банк қызметін реттейтін заңнамалық актілерінде белгіленеді.

3. Осы Кодексте немесе өзге де заң актiлерiнде көзделген жағдайларда тауарлардың жекелеген түрлерiн сатып алу-сату ерекшелiктерi заң және өзге де нормативтiк құқықтық актiлермен айқындалады.

4. Егер осы құқықтардың мазмұнынан немесе сипатынан өзгеше туындамаса, осы параграфта көзделген ережелер мүліктік құқықтарды сатуға қолданылады.

5. Сатып алу-сату шарттарының жекелеген түрлерiне (бөлшек саудада сатып алу-сату, тауарларды жеткiзу, энергиямен жабдықтау, келiсiм-шарт жасау, кәсiпорынды сату), егер осы Кодекстiң осы түрлердiң шарттары туралы ережелерiнде өзгеше көзделмесе, осы параграфта көзделген ережелер қолданылады.

6. Мүлікті сот шешімдерін орындау үшін белгіленген тәртіппен сату кезінде сот орындаушысы сатушы ретінде әрекет етеді.

Тауар туралы шарттың талабы

1. Осы Кодекстің 116-бабының ережелері сақтала отырып, кез келген зат сатып алу-сату шарты бойынша тауар бола алады.

2. Шарт жасасу сәтiнде сатушыда бар тауарды, сондай-ақ егер заң актiлерiнде өзгеше белгiленбесе немесе тауардың сипатынан туындамаса, сатушы болашақта құратын немесе сатып алатын тауарды сатып алу-сатуға шарт жасалуы мүмкiн.

3. Егер шарт тауарлардың атауы мен санын (елеулі шарттар) анықтауға мүмкіндік берсе, тауар туралы шарт келісілген болып есептеледі.

Сатушының тауарды беру жөніндегі міндеттері

1. Сатушы сатып алушыға шартта көзделген тауарды беруге мiндеттi.

2. Егер шартта өзгеше көзделмесе, сатушы тауарды берумен бiр мезгiлде сатып алушыға оның керек-жарағын, сондай-ақ нормативтiк құқықтық актiлерде немесе шартта көзделген оған қатысты құжаттарды (тауардың жиынтықтылығын, қауiпсiздiгiн, сапасын, пайдалану тәртiбiн куәландыратын құжаттарды және т.б.) беруге мiндеттi.

Тауар беру міндетін орындау мерзімі

1. Сатушының тауарды сатып алушыға беру мiндетiн орындау мерзiмi шартпен, ал егер шарт мерзiмдi белгiлеуге мүмкiндiк бермесе, осы Кодекстiң 277-бабында көзделген ережелерге сәйкес айқындалады.

2, Сатып алу-сату шарты, егер шарттан мерзім бұзылған кезде сатып алушының шартты орындауға қызығушылығын жоғалтатыны анық туындаса, оны қатаң белгіленген мерзімге орындау шартымен жасалған деп танылады.

Сатушы мұндай шартты онда белгiленген мерзiм басталғанға дейiн немесе аяқталғаннан кейiн сатып алушының келiсiмiнсiз орындауға құқылы емес.

Заң актiлерiнде немесе шартта сатып алу-сату шартын бөлiп орындау жағдайлары (шартты орындаудың аралық мерзiмдерi) белгiленуi мүмкiн.

Сатушының тауарды беру міндетін орындау сәті

1. Егер сатып алу-сату шартында өзгеше көзделмесе, сатушының тауарды сатып алушыға беру міндеті:

1) егер шартта сатушының тауарды жеткізу жөніндегі міндеті көзделсе, тауарды сатып алушыға немесе ол көрсеткен тұлғаға тапсырған;

2) егер тауар сатып алушыға немесе ол көрсеткен тұлғаға тауардың орналасқан жерінде берілуге тиіс болса, тауарды сатып алушының иелігіне беру сәтінде орындалған болып саналады.

Шартта көзделген мерзiмге тауар тиiстi орында беруге дайын болған және сатып алушы шарттың талаптарына сәйкес тауардың беруге дайын екендiгi туралы хабардар болған кезде тауар сатып алушының иелiгiне берiлген болып есептеледi. Егер тауар шарттың мақсаттары үшін таңбалау арқылы немесе өзгеше түрде сәйкестендірілмесе, ол беруге дайын деп танылмайды.

2. Егер шартта өзгеше көзделмесе, сатып алу-сату шартынан сатушының тауарды жеткізу немесе тауарды сатып алушыға оның тұрған жерінде беру жөніндегі міндеті туындамаса, сатушының тауарды сатып алушыға беру міндеті сатып алушыға жеткізу үшін тауарды тасымалдаушыға немесе байланыс ұйымына тапсырған кезде орындалған болып есептеледі.

Бөлшек саудада сатып алу-сату шарты

Тауарларды сату жөнiндегi кәсiпкерлiк қызметтi жүзеге асыратын сатушы бөлшек саудада сатып алу-сату шарты бойынша әдетте кәсiпкерлiк қызметпен байланысты емес жеке, отбасылық, үйде немесе өзге де пайдалануға арналған тауарларды сатып алушыға беруге мiндеттенедi.

Бөлшек саудада сатып алу-сату шарты жария шарт болып табылады (осы Кодекстің 387-бабы).

Бөлшек сатып алу-сату шартының нысаны

Бөлшек саудада сатып алу-сату шарты, егер заң актілерінде немесе бөлшек саудада сатып алу-сату шартында, оның ішінде сатып алушы қосылатын формулярлар немесе өзге де стандартты нысандар талаптарында өзгеше белгіленбесе, сатушы сатып алушыға кассалық немесе тауарлық чекті немесе тауарға ақы төленгенін растайтын өзге құжатты берген кезден бастап тиісті нысанда жасалған болып есептеледі (осы Кодекстің 389-бабы). Сатып алушыда көрсетілген құжаттардың болмауы оны шарттың жасалғанын және оның талаптарын растайтын куәгерлік айғақтарға сілтеме жасау мүмкіндігінен айырмайды.