Жер салығы - меншiк құқығында, тұрақты жер пайдалану құқығында немесе бастапқы өтеусiз уақытша жер пайдалану құқығында жер учаскесi бар заңды және жеке тұлғалар төлейтiн салық.

Жер салығын төлеуші кім болып табылады

Жер салығын төлеуші кім болып табылмайды

Салық салу объектілері

Салықты есептеу және төлеу тәртібі

Төлеу мерзімі

Салық кезеңі

Салық есептілігі

Салықты төлеу тәсілі

Жауапкершілік

Жер салығын төлеуші кім болып табылады

Жер салығын төлеушілер:
1) меншік құқығында;
2) тұрақты жер пайдалану құқығында;
3) бастапқы өтеусiз уақытша жер пайдалану құқығында салық салу объектiлерi бар тұлғалар болып табылады.
2. Заңды тұлға өз шешімімен өзінің құрылымдық бөлімшесін жер салығын өз бетінше төлеуші деп тануға құқылы.
Егер осы бапта өзгеше белгіленбесе, заңды тұлғаның осындай тану немесе осындай тануды тоқтату туралы шешімі осындай шешім қабылданған жылдан кейінгі жылдың 1 қаңтарынан бастап қолданысқа енгізіледі.

Жер салығын төлеуші кім болып табылмайды

2022 жылғы 1 қаңтардан бастап ҚР Салық кодексінің 497-бабына өзгерістер енгізілді - Салық салынбайтын жерлер тізбесіне «Семей ядролық қауіпсіздік аймағы туралы» ҚР Заңының жобасын іске асыру шеңберінде ядролық қауіпсіздік аймағының жерлері енгізілген (СК 497-бабының 2-тармағы).

Мыналар жер салығын төлеушілер болып табылмайды:
1) шаруа немесе фермер қожалықтары үшін арнаулы салық режимін қолданатын салық төлеушілер – осы арнаулы салық режимі қолданылатын қызметте пайдаланылатын жер учаскелерi бойынша;
2) мемлекеттік мекемелер және орта білім беретін мемлекеттік оқу орындары;
3) қылмыстық жазаларды атқару саласындағы уәкiлеттi мемлекеттік органның түзеу мекемелерiнiң мемлекеттiк кәсiпорындары;
4) діни бірлестіктер.

Салық салу объектілері

ҚР СК 500-бабына сәйкес - Жер учаскесі (жер учаскесіне ортақ үлестік меншік кезінде - жер үлесі) салық салу объектісі болып табылады.

2. Мыналар салық салу объектісі болып табылмайды:
1) елдi мекендердiң ортақ пайдалануындағы жер учаскелерi.
2) ортақ пайдаланудағы мемлекеттiк автомобиль жолдарының желiсi алып жатқан жер учаскелерi.
3) Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешімi бойынша консервацияланған объектiлер орналасқан жер учаскелерi;
4) жалға берiлетiн үйлердi күтiп-ұстау үшiн сатып алынған жер учаскелерi;
5) осы Кодекстің 519-бабы 3-тармағының 6) тармақшасында көрсетілген ғимараттар, құрылыстар орналасқан жер учаскелері.
Темiр жол көлiгi, энергетика және электрлендiру, байланыс жүйелерi ұйымдары, мұнай мен газ өндiрудi, тасымалдауды жүзеге асыратын ұйымдар: темiр жолдар, иелiктен айыру белдеулерi, темiр жол станциялары, вокзалдар алып жатқан жер учаскелерi, электр беру желiлерiнiң тiректерi мен шағын станциялар, мұнай құбырлары мен газ құбырлары, байланыс желiлерiнiң тiректерi алып жатқан учаскелер үшiн салық төлейдi (501-бап).

Салықты есептеу және төлеу тәртібі

Жер салығын есептеу осы тараудың ережелерін ескере отырып, әрбiр жер учаскесi бойынша жеке-жеке салықтық базаға тиiстi салық мөлшерлемесін қолдану арқылы жүргiзіледi.
Мемлекет жер учаскесіне меншік құқығын, тұрақты немесе бастапқы өтеусіз уақытша жер пайдалану құқығын берген кезде салық төлеуші жер салығын жер учаскесіне осындай құқықтар берілген айдан кейінгі айдан бастап есептейді.
Жер учаскесiн иелену құқығы немесе пайдалану құқығы тоқтатылған жағдайда жер салығы жер учаскесiн пайдаланудың іс жүзіндегі кезеңi үшiн есептеледi.
Жер салығы бюджетке жер учаскесiнiң орналасқан жерi бойынша төленедi. (ҚР СК 511-бабы.).

ДК, ЖШС, сондай-ақ ҚЖС, АҚ және басқа да заңды тұлғалар жер салығын дербес есептейді, ал жеке тұлғаларға жер салығының сомасын салық органдары есептейді.
Жер салығының сомасы жер учаскесінің алаңын (салық базасын) негізге ала отырып, жер учаскесін нақты пайдалану кезеңі үшін есептеледі және жердің санатына және оның орналасқан жеріне:
сатушы салық сомасын ағымдағы жылдың 1 қаңтарынан бастап ол жер учаскесін беретін айдың басына дейін есептейді, ал сатып алушы жер учаскесіне құқығы туындаған айдың басынан бастап кезеңге есептейді.

Төлеу мерзімі

Ағымдағы төлемдердің мөлшері салық кезеңінің басында бар салық салу объектілері бойынша салық базасына тиісті салық мөлшерлемелерін қолдану арқылы айқындалады.

Шағын бизнес субъектілері үшін арнаулы салық режимдерін қолданатын ДК-ны қоспағанда, салық төлеушілер ағымдағы салық төлемдерінің сомаларын салық кезеңінің 25 ақпанынан, 25 мамырынан, 25 тамызынан және 25 қарашасынан кешіктірмей тең үлестермен төлейді.

Ағымдағы төлемдер = (Мөлшерлеме * Салық кезеңінің басында бар учаскелер алаңы).

Есептелген соманы төлеу үшін салық кезеңінің 25 ақпанынан, 25 мамырынан, 25 тамызынан және 25 қарашасынан кешіктірмей 4-ке бөлу және (тең үлестермен) аудару қажет.

Салық кезеңі ішінде салық міндеттемелері туындаған кезде, оның ішінде заңды тұлғалар салық салу объектiлерiн пайдалануға, сенімгерлік басқаруға берген немесе мүліктік жалдау (жалға беру) шарты бойынша берілген кезде:
1) осындай салықтық кезең ішінде ағымдағы салық сомаларын төлеудің келесі кезекті мерзімі оларды бірінші төлеу мерзімі болып табылады;
2) ағымдағы төлемдерді төлеудің соңғы мерзімінен кейін осы баптың 8-тармағында көзделген мерзімдерде тек түпкілікті есеп айырысу және салық сомасын төлеу жүргізіледі.

Салық кезеңі

1 қаңтардан бастап 31 желтоқсанға дейінгі күнтізбелік жыл жер салығын есептеу үшін салық кезеңі болып табылады.

Компания түпкілікті есеп айырысуды жүргізеді және жер учаскесінің орналасқан жері бойынша есепті жылдан кейінгі жылдың 10 сәуірінен кешіктірмей бюджетке жер салығын төлейді.

АСР қолданатын ДК жер салығын есепті жылдан кейінгі жылдың 10 сәуіріне дейін төлейді (ағымдағы төлемдерді аудармайды).
Жеке тұлғаларға жер салығының сомасын салық органы есептейді.

Салықтық есептілік

Кәсіпкерлік қызметте пайдаланылатын (пайдалануға жататын) жер учаскелері бойынша ДК (шағын бизнес субъектілері үшін арнаулы салық режимін қолданатын ДК қоспағанда) және заңды тұлғалар жер учаскелерінің орналасқан жері бойынша салық органдарына ағымдағы салық кезеңінің 15 ақпанынан кешіктірмей ұсынады салық кезеңінің басындағы жағдай бойынша айқындалған салық міндеттемелері бойынша СЕН 701.01 жер салығы бойынша ағымдағы төлемдердің есеп-қисабын.

Салық төлеуші кезекті (салық кезеңі ішінде) ағымдағы төлемдерді төлеу мерзімі басталғанға дейін күнтізбелік он күннен кешіктірмейтін мерзімде:

• ағымдағы төлемдерді төлеудің соңғы мерзімінен кейін туындағандарды қоспағанда, салық кезеңі ішінде салық міндеттемелері туындаған кезде - ағымдағы төлемдердің есеп-қисабын;
• салық кезеңі ішінде жер салығы бойынша салық міндеттемелері өзгерген кезде - осындай төлемдердің мөлшерін тиісінше түзетумен және оларды төлеудің алдағы мерзімдеріне тең үлестермен бөлумен ағымдағы төлемдердің қосымша есеп-қисабын.

Ағымдағы төлемдердi төлеудiң соңғы мерзiмiнен кейiн салық мiндеттемелерi туындаған кезде салық төлеушiлер ағымдағы төлемдердiң есебiн ұсынбайды. Бұл ретте ағымдағы төлемдердің есебі немесе ағымдағы төлемдердің қосымша есебі ағымдағы төлемдерді төлеудің кезекті мерзімі басталған айдың бірінші күніндегі жағдай бойынша салық міндеттемелері туындаған немесе өзгерген объектілер бойынша табыс етіледі.

СЕН 7000.00 декларациясы жер учаскелерінің орналасқан жері бойынша салық органдарына есепті салық кезеңінен кейінгі жылдың 31 наурызынан кешіктірілмейтін мерзімде:
1) заңды тұлғалар;
2) ДК - кәсіпкерлік қызметте пайдаланылатын (пайдалануға жататын) жер учаскелері бойынша айқындалған салық міндеттемелері бойынша;
3) жеке тұлғалар (оның ішінде жеке практикамен айналысатын тұлғалар) - кәсіпкерлік қызметте және (немесе) осындай жеке практикаға байланысты қызметте пайдаланылатын (пайдалануға жататын) жер учаскелері бойынша айқындалған салық міндеттемелері бойынша тапсырады.

Салықты төлеу тәсілі

Жер салығын төлеуді бірнеше тәсілмен жүргізуге болады:

• екінші деңгейдегі банктер бөлімшесінің кассасы арқылы;
• салық органдарындағы касса арқылы;
• интернет-банкинг көмегімен (егер қызмет қолжетімді болса);
• Электрондық үкімет порталы арқылы

Берешек сомасын мыналардан білуге болады:

• Салық қызметі бөлімшесінде (өзімен бірге ЖСН немесе БСН және паспорт болуы керек);
• Электрондық үкімет порталында.

Жауапкершілік

ӘҚБтК-нің 279-бабы 11-тармағының негізінде - Салық агентінің Қазақстан Республикасының салық заңнамасында белгіленген мерзімде ұстап қалуға және (немесе) бюджетке аударуға жататын салықтар сомасын ұстамауы немесе толық ұстамауы:

• жекеше нотариустарға, жеке сот орындаушыларына, адвокаттарға, шағын кәсіпкерлік субъектілеріне немесе коммерциялық емес ұйымдарға 20% мөлшерінде
• орта кәсіпкерлік субъектілеріне - 30% мөлшерінде,
• ірі кәсіпкерлік субъектілеріне - ұсталмаған салық және басқа да міндетті төлемдер сомасының 50% мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғады.