Кассалық кiтап – бастапқы құжаттармен расталған ұйым жасаған барлық кассалық операциялар хронологиялық тәртiппен көрсетiлетiн есеп тiзiлiмi.

Бухгалтерлік есепті жүргізу қағидаларына сәйкес - Қолма-қол ақшамен есеп айырысуды жүзеге асыру үшін субъектілер КО-4 нысанындағы кассалық кітапты жүргізеді, ол 2013 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілген. Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2012 жылғы 20 желтоқсандағы № 562 бұйрығына 4-қосымша.

Кассир касса кітабын қабылданған және берілген қолма-қол ақша қаражаты бойынша толтырады. Оның нысаны Қаржы министрінің № 562 бұйрығымен бекітілген, оның күші жойылған жоқ.

Кассалық кiтап жататын кассалық құжаттарды ресiмдеу тәртiбi Бухгалтерлiк есеп жүргiзу қағидаларымен белгiленген.

Субъектінің кассасына қолма-қол ақшаны қабылдау нысаны субъектінің бас бухгалтері немесе оған уәкілетті тұлға қол қойған 562 бұйрықпен бекітілген КО-1 нысанындағы кассалық кіріс ордері (бұдан әрі - кіріс ордері) бойынша жүргізіледі.

Кассадан қолма-қол ақша беру нысаны 562 бұйрықпен бекітілген КО-2 нысанындағы кассалық шығыс ордері (бұдан әрі - шығыс ордері) бойынша жүргізіледі. Шығыс ордеріне субъектінің басшылығы, бас бухгалтер немесе субъектінің басшылығы уәкілеттік берген тұлға және кассир қол қояды.

Барлық кіріс және шығыс ордерлерін оларды кассаға бергенге дейін бухгалтерлік қызмет нысаны 562 бұйрықпен бекітілген кіріс және шығыс кассалық құжаттарды тіркеу журналына (КО-3 нысаны) тіркейді.

Нысаны 562 бұйрықпен бекітілген шығыс ордері немесе төлем ведомосы (Т-2 нысаны) бойынша жеке тұлғаға ақша беру кезінде кассир алушының жеке басын куәландыратын құжатты (азаматтың паспортын немесе жеке куәлігін) көрсетуді талап етеді, құжаттың атауы мен нөмірін, оны кім және қашан бергенін жазады.

Ақша алушы шығыс ордеріне немесе ведомоске өз қолымен сиямен (шарикті қаламмен) қол қояды.

Субъектінің тізімдік құрамында тұрмайтын тұлғаларға қолма-қол ақша беру әрбір тұлғаға жеке жазылатын шығыс ордерлері бойынша немесе жасалған шарттардың негізінде жеке ведомость бойынша жүргізіледі.

Субъектілер қолма-қол ақшамен есеп айырысуды жүзеге асыру үшін нысаны 562 бұйрықпен бекітілген КО-4 нысанындағы касса кітабын жүргізеді. Касса кітабы нөмірленеді, тігіледі және осы ұйымның мөрімен (ол болған кезде) бекітіледі. Касса кітабындағы парақтар саны субъект басшылығының, бас бухгалтердің қолдарымен расталады.

Касса кітабындағы жазбалар екі данада жүргізіледі. Парақтардың екінші даналары кассирдің есебі болып табылады. Парақтардың бірінші даналары касса кітабында қалады. Парақтардың бiрiншi және екiншi даналары бiрдей нөмiрлермен нөмiрленедi.

Касса операцияларын жүргiзудiң автоматтандырылған тәсiлi кезiнде осы параграфта белгiленген тәртiптiң сақталуы қамтамасыз етiледi. Қағаз тасығыштарда басып шығарылған касса кітабы хронологиялық тәртіппен брошюраланады.

Кассалық кiтапқа жазбаны кассир әрбiр ордер немесе төлем тiзiмдемесi бойынша қолма-қол ақшаны алғаннан немесе бергеннен кейiн бiрден жүргiзедi. Күн сайын, жұмыс күнінің соңында кассир бір күнгі операциялардың қорытындыларын санайды, кассадағы қолма-қол ақшаның қалдығын шығарады және кассаның кіріс және шығыс құжаттарын қоса бере отырып, кассаның есебін (бір күнгі касса кітабындағы жазбалардың екінші жыртылмалы парағын) касса кітабына қолхатпен бухгалтерлік қызметке береді. Бір мезгілде кассир кассадағы қолма-қол ақша қалдығын нақты қолма-қол ақшамен салыстырады.

Шығыс ордерінде немесе төлем ведомосінде алушының қолы қойылмай кассадан қолма-қол ақша беру кассадағы қолма-қол ақша қалдығын ақтау үшін қабылданбайды. Бұл сома жетіспеушілік болып саналады және кассирден өндіріп алынады. Кіріс ордерлерімен ақталмаған қолма-қол ақша кассаның артығы болып саналады және субъектінің кірісіне есептеледі.

Касса кітабын дұрыс және уақтылы жүргізуді ұйымдастыру бас бухгалтерге жүктеледі.

Жұмыскерлерінің саны он адамнан аспайтын, штатында кассирі жоқ шағын кәсіпкерлік субъектілерінде оның міндеттерін жазбаша өкім (бұйрық) бойынша субъектінің басшылығы не бас бухгалтер орындайды.

Бастапқы есепке алу құжаттарының нысандарын бекіту туралы. Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2012 жылғы 20 желтоқсандағы № 562 бұйрығы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2013 жылғы 14 қаңтарда № 8265 болып тіркелді.