Еңбек қауiпсiздiгi - еңбек қызметі процесінде жұмыскерлерге зиянды және (немесе) қауіпті өндірістік факторлардың әсерін болғызбайтын іс-шаралар кешенімен қамтамасыз етілген, жұмыскерлердің қорғалуының жай-күйі (ҚР Еңбек кодексінің 1-бабы 1-тармағының 23-тармақшасы)

Еңбек қауіпсіздігі жағдайлары – жұмыскер еңбек міндеттерін орындаған кезде еңбек процесі мен өндірістік ортаның еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау талаптарына сәйкестігі;

Осылайша, қауіпсіздік техникасы жұмыс берушінің жұмыскердің өз еңбек міндеттерін орындау процесінде қауіпсіз еңбек жағдайларын жасауға бағытталған іс-әрекеттерін білдіреді.

Еңбектi қорғау - құқықтық, әлеуметтік-экономикалық, ұйымдастырушылық-техникалық, санитариялық-эпидемиологиялық, емдеу-профилактикалық, оңалту және өзге де іс-шаралар мен құралдарды қамтитын, еңбек қызметі процесінде жұмыскерлердің өмірі мен денсаулығының қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесі.

Еңбек кодексінің 22-бабына сәйкес жұмыскердің:

• еңбек қауіпсіздігіне және еңбекті қорғауға;
• еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау талаптарына сәйкес жабдықталған жұмыс орнына;
  
  
• еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттiк органға және (немесе) аумақтық бөлімшеге жұмыс орнындағы еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жағдайларын зерттеп қарауды жүргізу туралы өтініш білдіруге, сондай-ақ еңбек жағдайларын, қауіпсіздігін және еңбекті қорғауды жақсартуға байланысты мәселелерді тексеру мен қарауға өкілдік етіп қатысуға құқығы бар;
  
  

Жұмыскер:

• жұмыс орнында еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау, өрт қауіпсіздігі, өнеркәсіптік қауіпсіздік және өндірістік санитария жөніндегі талаптарды сақтауға міндетті;

Жұмыс беруші:

• еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау бойынша ішкі бақылауды жүзеге асыруға міндетті;

Еңбек шартында зиянды және (немесе) қауіпті өндірістік факторларды, кепілдіктерді, жеңілдіктерді және ҚР заңнамасында және ұжымдық шартта көзделген осындай жағдайлардағы жұмысы үшін өтемақы төлемдерін қоса алғанда, жұмыскердің еңбек жағдайларының шынайы сипаттамалары көрсетілуге тиіс.

Сондай-ақ, ауыр жұмыстарда, зиянды (ерекше зиянды) және (немесе) қауіпті еңбек жағдайларында, сондай-ақ жерасты жұмыстарында жұмыс істейтін жұмыскерлермен еңбек шартын жасасу болашақ жұмыскер денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті мемлекеттік органның нормативтік құқықтық актілерінде белгіленген талаптарға сәйкес алдын ала медициналық тексеруден өткеннен және денсаулық жағдайы бойынша қарсы көрсетілімдер анықталғаннан кейін жүзеге асырылуға тиіс. Аса қауіпті жұмыстармен, машиналар мен механизмдермен байланысты жұмыстармен айналысатын қызметкерлер ауысым алдында медициналық куәландырудан өтуі тиіс.

ҚР Еңбек кодексінің 201-бабының 2-тармағына сәйкес - жұмыс беруші жұмыс орындарында еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі белгіленген талаптарды сақтау және анықталатын бұзушылықтарды жою бойынша шұғыл шаралар қабылдау мақсатында еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі ішкі бақылауды жүзеге асырады.

Еңбек кодексінің 202-бабында көрсетілгендей - 1. Жұмыскерлерінің саны елуден асатын, өндірістік қызметті жүзеге асыратын ұйымдарда еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау талаптарының сақталуына ішкі бақылауды жүзеге асыру мақсатында жұмыс беруші ұйымның тікелей бірінші басшысына немесе ол уәкілеттік берген адамға бағынатын еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қызметін құрады.

2. Ұйымдағы еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау қызметі туралы үлгілік ережені еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган әзірлейді.
3. Жұмыскерлерінің саны елуге дейінгі жұмыс беруші қызмет ерекшелігін ескере отырып, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі маман лауазымын енгізеді не еңбек қауіпсіздігін және еңбекті қорғауды қамтамасыз ету жөніндегі міндеттерді басқа маманға жүктейді.

4. Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қызметі немесе ҚР ЕК 202-бабының 3-тармағында көрсетілген маман:

1) өндірістік, тұрмыстық және басқа да үй-жайларға кедергісіз кіруге және қарап-тексеруге;
2) қауіпсіз және саламатты еңбек жағдайларын жасау, ұйымның құрылымдық бөлімшелерінде өндірістік жарақаттану мен кәсіптік аурулардың алдын алу жөніндегі профилактикалық іс-шаралардың әзірленуін және орындалуын бақылауды жүзеге асыруға;
3) ұйымның құрылымдық бөлімшелерінің жұмыскерлеріне анықталған еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау талаптарын бұзушылықтарды жою жөнінде шаралар қолдану туралы орындалуы міндетті нұсқаулар беруге құқылы.

5. Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қызметі немесе ҚР ЕК 202-бабының 3-тармағында көрсетілген маман:

1) ай сайын ұйымдарда өндірістік жарақаттану мен кәсіптік аурулардың жай-күйі мен себептеріне талдау жүргізуге және олардың алдын алу іс-шараларын әзірлеуге және оларды тұрақты сақтау үшін ұйымның электрондық дерекқорына енгізуге;
2) жұмыскерлерді, басшылар мен еңбек қауіпсіздігін және еңбекті қорғауды қамтамасыз етуге жауапты адамдарды еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау мәселелері бойынша оқытуды, нұсқау беруді және білімін тексеруді ұйымдастыруға;
3) еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғаларды тергеп-тексеру тәртібінің сақталуын қамтамасыз етуге міндетті.
6. Шағын кәсіпкерлік субъектілерінде еңбек қауіпсіздігін және еңбекті қорғауды ұйымдастыру жеке немесе заң тұлғалармен шарттық негізде жүзеге асырылуы мүмкін.

Жұмыскерлердi, басшыларды және еңбек қауiпсiздiгi мен еңбектi қорғауды қамтамасыз етуге жауапты адамдарды еңбек қауiпсiздiгi және еңбектi қорғау мәселелерi бойынша оқыту, нұсқама беру және бiлiмдерiн тексеру ережелерi мен мерзiмдерiне сәйкес.

• Жұмыскерлерді еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау мәселелері бойынша оқыту және олардың білімін тексеру жылына кемінде бір рет жүзеге асырылады.
• Еңбек қауiпсiздiгi мен еңбектi қорғауды қамтамасыз етуге жауапты басшылар мен адамдар (бұдан әрi - жауапты жұмыскерлер) оқу орталықтарында еңбек қауiпсiздiгi және еңбектi қорғау мәселелерi бойынша оқудан және бiлiмiн тексеруден мерзiмдi, кемiнде үш жылда бiр рет өтедi.

• Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау мәселелері бойынша оқыту және білімін тексеру күндізгі нысанда немесе «on-line» режимінде желілік технология бойынша қашықтан жүргізіледі.

Оқу орталықтарының мыналарды қамтитын материалдық-техникалық базасы бар:

1) аудио-, бейнетехникамен жабдықталған оқу сыныбы (жеке немесе жалға алынған);

2) тестілеуге арналған компьютерлер;

3) оқытудың әртүрлі тақырыптары бойынша көрнекі құралдар;

4) оқу-әдістемелік материалдар (мерзімді басылымдар).

 Қашықтан оқыту кезінде оқу процесін ұйымдастыру үшін оқу орталығында:

1) білім алушылар мен оқу контенті үшін оқу-әдістемелік және ұйымдастырушылық-әкімшілік ақпаратты қамтитын беттері бар білім беру порталы;

2) интернет желісі арқылы "on-line" режимінде (бейнеконференция) оқыту мүмкіндігі бар мультимедиялық сыныптар болуы тиіс.";

• Емтихан комиссиясы комиссия төрағасы мен мүшелерінен тұрады. Емтихан комиссиясының құрамына оқу орталығының басшысы, мемлекеттік қадағалау және бақылау органдарының мамандары (келісім бойынша), жұмыскерлердің өкілі, сондай-ақ осы Қағидалардың 24-тармағында атап көрсетілген мамандар қатарындағы адамдар кіреді.";

• Жауапты жұмыскерлердің білімін тексеру үшін емтихан комиссиясы тестілеу өткізеді.

Тестілеу процесі емтихан тапсыратын адамдарды сәйкестендіру және процестің өзін бақылау мақсатында бейне және аудио жазбамен тіркеледі. Жазба алты ай бойы сақталады.";

Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау бойынша білімін тексеруден өтпеген жауапты жұмыскерлер Еңбек кодексінің 48-бабы 2-тармағының 2) тармақшасына сәйкес оны қайта өткенге дейін жұмыстан шеттетіледі.

Ауысым алдындағы медициналық куәландыруды талап ететін кәсіптердің тізімі.

      Ауысым алдындағы медициналық куәландыруды талап ететін әсіптер тізімі,

Жұмысқа қабылданатын барлық жұмыскерлер (ұйымның меншiк нысанына қарамастан) еңбек қауiпсiздiгi және еңбектi қорғау мәселелерi бойынша бiлiмдерiн тексерудi кейiннен мiндеттi түрде жүргiзе отырып, жұмыс берушi ұйымдастыратын алдын ала оқытудан мiндеттi түрде өтедi. Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау мәселелері бойынша алдын ала оқытудан, нұсқама беруден және білімін тексеруден өтпеген жұмыскерлер жұмысқа жіберілмейді. Ұйымда еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғауды қамтамасыз етуге жауапты адамдар мерзімді түрде, үш жылда кемінде бір рет тиісті білім беру ұйымдарында біліктілікті арттыру курстарында еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау мәселелері бойынша оқудан және білімін тексеруден өтуге міндетті. Жұмыскерлер саны 50 және одан да көп жұмыскерлерді құрайтын өндірістік кәсіпорындарда еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау талаптарының сақталуына ішкі бақылауды жүзеге асыру мақсатында еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қызметі құрылады.

Ұйымдағы еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қызметі туралы үлгілік ереже

    Қауіпсіздік қызметі туралы үлгілік ереже
               

Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қызметінің нұсқаулары (Ұйымдағы еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қызметі туралы үлгілік ережеге 1-қосымша)

    Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қызметінің нұсқаулары
  

Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қызметінің нұсқауларын тіркеу журналы

Кауіпсіздік қызметінің нұсқауларын тіркеу журналы