ҚР Салық кодексінің 1-бабының 65-тармағына сәйкес - Онлайн-сауда - тауарлармен электрондық сауда - бір мезгілде мынадай шарттар сақталған кезде:

• тауарларды өткізу жөніндегі мәмілелерді ресімдеу электрондық нысанда жүзеге асырылса;
• тауарлар үшін ақы төлеу қолма-қол емес төлеммен жүргізілсе;
• тауарларды сатып алушыға (алушыға) жеткізетін өз қызметі болса не жүктерді тасымалдау бойынша көрсетілетін қызметтерді, курьерлік және (немесе) пошталық қызметті жүзеге асыратын тұлғалармен шарттар болса, интернет-дүкен және (немесе) интернет-алаң арқылы ақпараттық технологиялар көмегімен жүзеге асырылатын, жеке тұлғаларға тауарларды өткізу жөніндегі кәсіпкерлік қызмет.

Жалпы ережелер

Төлемдер

Бухгалтерлік есеп

Электрондық саудаға салық салу

Жалпы ережелер

«Сауда қызметін реттеу туралы» Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 12 сәуірдегі № 544 Заңына сәйкес:

электрондық сауда – тауарларды өткізу жөніндегі, ақпараттық-коммуникациялық техногиялар арқылы жүзеге асырылатын кәсіпкерлік қызмет.

Электрондық сауда алаңы - электрондық саудаға қатысушыларды инфрақұрылыммен, оның ішінде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалана отырып, олардың арасында жұмыстар мен қызметтер көрсетуге арналған шарттар жасасуды қамтамасыз ететін интернет-ресурс.

Электрондық саудадағы делдал - электрондық сауданы ұйымдастыру жөнінде қызметтер көрсететін тұлға.

Электрондық саудаға қатысушылар - сатып алушы, сатушы және (немесе) электрондық сауда алаңы ретінде қатысатын жеке және заңды тұлғалар.

Электрондық сауданы ұйымдастыру бойынша қызметтер көрсететін тұлғалар жататын электрондық саудадағы делдалдар электрондық саудаға қатысушыларға теңестіріледі.

Электрондық сауда алаңдары:

1) электрондық сауда алаңында жұмыс істейтін электрондық саудаға қатысушылармен танысуға;

2) қызықтыратын тауарларды сатып алушылар мен сатушыларды іздеуді, сондай-ақ электрондық саудаға қатысушылар электрондық сауда алаңына орналастыратын тауарларға қажеттіліктер мен ұсыныстар туралы ақпарат алуды жүзеге асыруға;

3) сәйкестендіру құралдарын пайдалану арқылы қауіпсіз электрондық құжат айналымын электрондық сауда қатысушылары арасында жүзеге асыруға мүмкіндік береді.

Сондай-ақ өзгерістер ақпараттың құпиялылығын қамтамасыз ету және сатып алушының өз міндеттемелерін орындауы үшін шарттарды қамтамасыз ету бөлігінде электрондық саудадағы делдалдарға қойылатын талаптарды белгілейді.

Осылайша, электрондық сауданы ұйымдастырушылар, яғни делдалдар кәсіпкерлерге ұсынатын интернет-алаңдарда тауарларды сату тауарлардың электрондық саудасына жатады.

Электрондық сауданы жүзеге асыру үшін сатушының не тауарларды өткізу үшін өзінің электрондық сауда алаңы болуы, не осындай алаңның иесімен онда өз тауарларын орналастыру туралы шарт жасасуы тиіс.

Сатушы интернет-дүкенде сатушы ретінде құқықтары мен міндеттері нақты айқындалуға тиіс жария шартты немесе оферта орналастырады тауарларды сатып алушы, сатып алынатын тауарлар үшін ақы төлеу шарттары мен түрлері, «Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы» ҚР Заңына сәйкес тауарларды алу және оларды қайтару шарттары дербес деректерді қорғау туралы ақпаратты, тауардың сипаттамасын және толыққанды сауданы жүзеге асыру үшін қажетті өзге де шарттар мен талаптарды қамтиды.

Электрондық сауда электрондық сауда қатысушыларының электрондық байланыс құралдарын пайдалана отырып, тауарларды сатып алу-сатуға келісім (шарт) негізінде сауда мәмілелерін жасасу жолымен жүзеге асырылады.

Электрондық саудаға қатысушылардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау сауда қызметінің субъектілері үшін көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.

Өзі өндірген тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) қоспағанда, сатушының тауарларға меншік құқығын растайтын құжаттардың болуы оны сатушы электрондық коммерция мақсатында пайдаланатын интернет-ресурстар арқылы өткізу үшін шарт болып табылады.

Жоғарыда сипатталған және басқа да ережелер Тауарлардың ішкі саудасы қағидаларында айқындалған.

Электрондық сауда алаңдарына әлеуметтік желілерді де жатқызуға болады.

Ішкі сауда қағидаларына сәйкес тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) әлеуметтік желілер арқылы өткізу кезінде сатушы (оның ішінде интернет-дүкен) тұтынушылардың құқықтарын қорғау және сауда қызметін реттеу туралы заңнама талаптарының сақталуын қамтамасыз етеді.

Тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) әлеуметтік желілер арқылы сатуға тауардың (жұмыстың, көрсетілетін қызметтің) негізгі тұтынушылық қасиеттері, сатушының атауы, оның заңды мекенжайы және ҚР ұялы байланыс операторында тіркелген абоненттік нөмірі туралы мәліметтер қамтылған интернет-ресурстарға (электрондық сауда алаңы, интернет-дүкен, ақпараттық-жарнамалық сауда алаңы) сілтеме орналастырылған кезде жол беріледі.

Бұрын қолданыста болған тауарлар Қағидалардың 9-параграфында көзделген шарттар сақталған кезде интернет-ресурстар арқылы сатуға жатады.

Төлемдер

Электрондық коммерция мәмілелері бойынша төлемдер мен ақша аударымдарын жүзеге асыру тәсілдері «Ақша төлемі мен аударымы туралы» Заңда (бұдан әрі - Заң) белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.

Заңның 25-бабының 7-тармағында қолма-қол ақшасыз төлемдер және (немесе) ақша аударымдары осы Заңда және ҚР ҰБ нормативтік құқықтық актілерінде айқындалған тәртіппен банк шоттарын пайдалана отырып, сондай-ақ оларды теңгемен және шетел валютасымен пайдаланбай төлем құралдары негізінде жүзеге асырылатыны айқындалған.

Қолма-қол жасалмайтын төлемдерді жүзеге асыру қағидалары бойынша Қазақстан Республикасының аумағында ақша аударымдары «Төлемдер және төлем жүйелері туралы» Заңның 25, 45-57-баптарының, «Валюталық реттеу және валюталық бақылау туралы» Заңның 6-бабының, «Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы» Заңның 5, 7, 12 және 13-баптарының талаптарына сәйкес теңгемен және шетел валютасымен банк шоттарын пайдаланумен және банк шоттарын ашпай жүзеге асырылады.

Банк шоттарын ашпастан жүзеге асырылатын қолма-қол ақшасыз төлемдерге және (немесе) ақша аударымдарына ақша жөнелтуші және (немесе) бенефициар банк шоттарын пайдаланбастан жүзеге асыратын және ақша жөнелтуші көрсеткен бенефициардың пайдасына аудару үшін қолма-қол ақшаны салу және (немесе) бенефициардың қолма-қол ақшаны алуы арқылы жүргізілетін төлемдер мен ақша аударымдары жатады.

Қолма-қол ақшасыз төлемдер және (немесе) ақша аударымдары электрондық нысанда немесе қағаз тасымалдағышта ұсынылған, сондай-ақ қашықтан кіру жүйесін пайдалана отырып, банк жүйесінде қалыптастырылған жөнелтушінің төлем құжаттарының негізінде жүзеге асырылады.

Қағаз тасымалдағышта жасалатын төлем құжаттарының нысандары Қағидаларда айқындалады. Электрондық нысанда жіберілетін төлем құжаттары төлем құжатының әрбір түрі мен нысаны үшін Қағидаларда белгіленген деректемелерді қамтиды.

Бухгалтерлік есеп

«Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы» ҚР Заңының 7-бабына сәйкес есепте барлық оқиғалар мен операциялар нысанын уәкілетті орган бекіткен бастапқы есепке алу құжаттарының негізінде көрсетіледі.

Бастапқы құжаттар операция немесе оқиға жасалған кезде не олар аяқталғаннан кейін тікелей жасалуға тиіс.

Тауарларды өткізу кезінде Бухгалтерлік есепті жүргізу ережесіне сәйкес қорларды бір жаққа босатуға жүкқұжат ресімделеді.

Тауарларды интернет-дүкен арқылы өткізу кезінде сатушы қорларды сатып алушының жағына жіберуге арналған жүкқұжатты және тауарды сатып алушыға дейін жеткізген жағдайда тауарды жеткізу жөніндегі ілеспе-тауар құжаттарын (тауар-көлік жүкқұжатын) ресімдейді.

Сатушы «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы» Қазақстан Республикасы Заңының, Бухгалтерлік есепті жүргізу ережесінің, Үлгі шот жоспарының, Қаржылық есептілік стандарттарының ережелеріне сәйкес тауарлармен электрондық сауданы жүзеге асыру кезінде бухгалтерлік есепті жүзеге асырады, оларға сәйкес сатушыда есеп саясаты әзірленеді.

Тауарлармен электрондық сауданы жүзеге асыру кезінде шоттардың ұсынылатын корреспонденциясы:

Электрондық саудаға салық салу

ҚР Салық кодексінің 28-бабына сәйкес - Тауарлармен электрондық сауданы жүзеге асыратын және Қазақстан Республикасы салық заңнамасының корпоративтік табыс салығының есептелген сомасын азайту, дара кәсіпкер кірісінің салық салынатын сомасын дара кәсіпкердің салық салынатын кірісіне азайту, жеке тұлғаның салық салынатын кірісін дара кәсіпкердің салық салынатын кірісіне азайту бөлігіндегі нормаларын қолданатын тұлғалар осындай қызмет жөніндегі ақпаратты орналасқан жеріндегі салық органына уәкілетті орган бекіткен тәртіппен, мерзімдерде және нысан бойынша беруге міндетті.

Тауарлармен электрондық сауда кезінде тауарларды жөнелтуді, тасымалдауды, жеткізуді жүзеге асыратын тұлғалар салық органының сұрау салуы бойынша мәліметтерді уәкілетті орган бекіткен тәртіппен, мерзімдерде және нысан бойынша ұсынады.

Салық кодексінің 24-бабының 17-тармақшасында ҚР СК 88-бабы 1-тармағының 10) тармақшасында көзделген қызмет бойынша тіркеу есебінде тұрған салық төлеушілер бойынша банктік шоттардың бар екені және олардың нөмірлері туралы, осы шоттардағы ақша қалдықтары мен қозғалысы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкімен келісу бойынша уәкілетті орган белгілеген тәртіппен және мерзімдерде ұсыну белгіленген;

ҚР Салық кодексінің 88-бабы 1-тармағының 10) тармақшасына сәйкес жекелеген қызмет түрлерiн жүзеге асыратын салық төлеушi ретінде тіркеу есебіне қоюға мынадай қызмет түрлерін тауарлармен электрондық сауданы жүзеге асыратын салық төлеушілер жатады.

Бұл ретте, ҚР СК 88-бабының 4-тармағына сәйкес - Жекелеген қызмет түрлерін жүзеге асыратын салық төлеуші ретінде тіркеу есебіне қою "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасының Заңында айқындалатын тәртіппен, жекелеген қызмет түрлерін жүзеге асыратын салық төлеуші ретінде қызметтің басталғаны немесе тоқтатылғаны туралы хабарламаның негізінде жүргізіледі.

ҚР СК 293-бабының 3-тармағына сәйкес - тауарлармен электрондық сауданы жүзеге асыратын салық төлеуші Салық кодексінің 302-бабына сәйкес есептелген корпоративтік табыс салығын 100%-ға азайтады. Егер оң бағамдық айырма сомасының осындай қызмет бойынша операциялар бойынша туындаған теріс бағамдық айырма сомасынан асып кетуін ескере отырып, тауарлармен электрондық сауданы жүзеге асырудан түскен табыстар жылдық жиынтық табыстың кемінде 90%-ын құраған жағдайда осы тармақтың ережелері қолданылады. Осы шарт сақталмаған жағдайда салық төлеушiнiң осы баптың ережелерiн қолдануға құқығы жоқ. ҚР СК 293-бабының 3-тармағы 2023 жылғы 1 қаңтарға дейін қолданыста болды.

ҚР Салық кодексінің 166-бабының 1-тармағына сәйкес Қазақстан аумағында ақшалай есеп айырысуды жүзеге асыру кезінде БКМ қолданылады және сатып алушыға БКМ чегі беріледі.

БКМ қолдану мақсатында «Ақшалай есеп айырысу» ұғымы енгізіледі, ҚР Салық кодексінің 165-бабы - ақшалай есеп айырысулар - қолма-қол ақша және (немесе) төлем карточкаларын және (немесе) ұтқыр төлемдерді пайдалана отырып есеп айырысу арқылы тауарды сатып алу, жұмыстарды орындау, қызметтерді көрсету үшін жүзеге асырылатын есеп айырысулар;

Егер сатып алушы төлем картасының көмегімен POS-терминал арқылы төлем жасаса немесе интернет арқылы картадан аударым жасаса, онда сатушы осындай төлемдерді алған кезде сатып алушыға БКМ бақылау чегін беруге міндетті.

МКК-ның 2018 жылғы 31 шілдедегі № КГД-19-ЮЛ-Б-1286-КГД-20285 хатында картадан, оның ішінде сайт арқылы төлем алу кезінде сатушы төлемді БКМ арқылы тексеріп, сатып алушыға БКМ чегін беруі қажет деп белгіленген.

ҚР СК 166-бабына сәйкес сатушы ДБФ бар БКМ сатып алуы және БКМ бақылау чектерін беруі тиіс:

• тауарларды өзі шығарған кезде, өз курьері арқылы алған кезде сатып алушыдан қолма-қол ақшамен төлем алған кезде;
• төлемді POS-терминал арқылы алған кезде;
• сайт арқылы төлем алған кезде, яғни сатып алушы төлем картасынан ақша аударған жағдайда.

Электрондық сауданы жүзеге асыру кезiнде сатушы арнаулы салық режимiн де (егер ол акцизделетiн тауарларды көтерме саудада сатпаса), сондай-ақ жалпыға бiрдей белгiленген салық салу режимiн де қолдана алады.

Арнаулы салық режимдерiн қолдану кезiнде сатушы қолданылатын режимдерге сәйкес салықтар төлейдi, бiрақ сатушының АСР қолдану кезiнде ҚР СК ережелерiнде көзделген жеңiлдiктердi қолдануға құқығы жоқ.

ҚР СК 357-бабының 2-тармағына сәйкес ДК кірісінің салық салынатын сомасын тауарлармен электрондық сауданы жүзеге асыратын ДК салық салынатын кірісіне азайту, егер осындай қызмет операциялары бойынша пайда болған теріс бағамдық айырма сомасынан оң бағамдық айырма сомасының асып кетуі ескеріле отырып, тауарлармен электрондық сауданы жүзеге асырудан түсетін кірістер ДК салықтық кезең үшін жиынтық түрде алған кірісінің кемінде 90% құраса, жүргізіледі. Бұл шарт сақталмаған кезде ДК осы тармақтың бірінші бөлігі үшінші және төртінші абзацтарының ережелерін қолдануға құқылы емес.

ҚР ҚМ 2018 жылғы 16 ақпандағы № 222 бұйрығымен Тауарлардың электрондық саудасын жүзеге асыратын және КТС, ЖТС азайтуды қолданатын тұлғалардың ұсыну қағидалары, мерзімдері мен нысандары бекітілді.

Тұлғалар үшін ақпаратты ұсыну бойынша есепті кезең күнтізбелік жыл болып табылады.

Ақпарат есепті жылдан кейінгі жылдың 31 наурызынан кешіктірілмей ұсынылады.

Ақпаратты келу тәртібінде де, электрондық нысанда да СЕӨС АЖ немесе Салық төлеушінің кабинеті арқылы ұсынуға болады.

Салық салудың басқа режимін қолданған кезде (жалпыға бірдей белгіленгеннен басқа) КТС (ЖТС) азайту бойынша жеңілдік қолданылмайды.

ҚР ҰЖ 03-2019 экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеуіші (ЭҚЖЖ)

Кәсіпорынның негізгі экономикалық қызмет түрін айқындау әдістемесі Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті төрағасының 2020 жылғы 7 қыркүйектегі № 35 бұйрығы.