Виртуалды қойма (ВҚ) - Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартқа сәйкес тауарларды қадағалау тетігінің автоматты режимде жұмыс істеуін қамтамасыз етуге арналған ЭШФ АЖ модулі (бұдан әрі - Модуль). Қазақстанда «Виртуалды қойма» модулі 2018 жылғы 1 сәуірден бастап тәжірибелік пайдалануға енгізілді.

«Виртуалды қойманы» жүргізу жөніндегі міндет

Виртуалды қоймалардың түрлері

Виртуалды қоймалардың белгілері

Тауарлар туралы ақпаратты Виртуалды қойма модуліне енгізу

Виртуалды қоймадағы тауарларды есепке алу

Виртуалды қоймадағы жұмыс

Виртуалды қойма құжаттары

Виртуалды қойма нысандары

Тауарлар тізбесі 

«Виртуалды қойманы» жүргізу жөніндегі міндет

Бастапқыда «Виртуалды қойманы» жүргізу міндеті автомобильдерді сататын салық төлеушілерге ғана қатысты болды, ал 2019 жылғы 1 шілдеден бастап және 2019 жылғы 1 қазаннан бастап «Виртуалды қойманы» жүргізу міндеті мыналарды сататын салық төлеушілерге қолданылады:

• шикі қант (2019 жылғы 1 шілдеден бастап);
• тоңазытқыш жабдығы (2019 жылғы 1 шілдеден бастап);
• мониторлар мен проекторлар (2019 жылғы 1 шілдеден бастап);
• шаңсорғыштар (2019 жылғы 1 қазаннан бастап);
• дайын суретті бірден алатын фотокамералар (2019 жылғы 1 қазаннан бастап);
• электрлік қыздыру кедергілері (2019 жылғы 1 қазаннан бастап);
• ҚР Салық кодексінің 433-бабына сәйкес ҚҚС төлеуші ҚҚС қайтару мақсатында бақылау шотын пайдаланған жағдайда өзге де тауарлар

Виртуалды қойманы жүргізу бойынша міндет қызметі Тізбедегі тауарларды өндірумен және сатумен немесе салық төлеушінің ҚҚС бойынша есепте тұрғанына қарамастан импортталған тауарларды сатумен байланысты салық төлеушілерге қолданылады. ВҚ модуліндегі салық төлеуші қоймаларының саны қолда бар қоймалардың немесе сауда нүктелерінің нақты санына сәйкес келуі тиіс. Әрбір жаңадан ашылған қойма үшін виртуалды қойма ашу керек.

Виртуалды қоймалардың түрлері:

1) «Қойма» - салық төлеушінің негізгі қоймасы, бірнеше қойманы тіркеуге болады;
2) «Бөлінбеген қойма» - ЭШФ АЖ пайдаланушылары үшін және бөлшек саудада тауар өткізуді жүзеге асыратын, оның ішінде ЭШФ АЖ тіркелмеген алушылар үшін автоматты түрде құрылатын қойма;
3) «Сату нүктесі» - тауарды сату орны, сату нүктесі дүкеннің сауда залында болуы мүмкін;
4) «мобильді қойма» - тауарларды өткізу мақсатында Қазақстан Республикасының аумағы бойынша тауарларды өткізуге арналған қойма;
5) «Мұрағат» - салық төлеушінің автоматты түрде есептен шығарылған тауарларын сақтау қоймасы, оған ТІЖ ресімдеу кезінде «Шағын сауда нүктесі» белгісі берілген.

Виртуалды қоймалардың белгілері:

1) «Басым қойма» - тауарларды виртуалды қоймадан автоматты түрде кіріске алу және есептен шығару үшін ЭШФ АЖ қатысушысы айқындаған қойма;
2) «Тауарларға арналған декларациялар бойынша тауарларды кіріске алу қоймасы» - тауарларға арналған декларациялар бойынша тауарларды автоматты түрде кіріске алуға арналған қойма;
3) «Жария қойма» - тауарларды өткізу және өткізу кезінде сатып алушы жеткізушіге қойманы таңдау үшін беретін қойма;
4) «Бірлескен қызметке қатысушылардың қоймасы» - бірлескен қызметке қатысушылар пайдаланатын қойма (бұдан әрі - ҚБҚ қоймасы);
5) «Лизингке арналған қойма» - белгілі бір уақыт ішінде әртүрлі контрагенттермен (өнім берушімен немесе алушымен) бірлесіп пайдалануға арналған қойма;
6) «Алыс-беріс шикізатын қайта өңдеу қоймасы» - алыс-беріс және шикізатты қайта өңдеуші пайдаланатын қойма;
7) «Қайта ұйымдастырылатын тұлғаның қоймасы» - кәсіпорынды қайта ұйымдастыру кезінде пайдаланылатын қойма.

ЭШФ АЖ әзірлеуші, тауарларды таңбалау жөніндегі оператор Пилоттық жобаға қатысушыларды техникалық қолдауды олардан сұрау салу алынған күннен бастап 5 (бес) жұмыс күні ішінде жүзеге асырады. 

Тауарлар туралы ақпаратты Виртуалды қойма модуліне енгізу

Тауарлар туралы барлық ақпарат Виртуалды қойма модуліне басқа электрондық модульдер мен құжаттардан енгізіледі.

Импортталған тауарлар бойынша - СЕН 328.00-ден; қайта сату үшін тауарларды сатып алу кезінде - жеткізушіден алынған ЭШФ-дан. 328.00-нысанындағы
мәліметтер тауардың ҚР мемлекеттік шекарасынан өтуі кезінде Виртуалды қойма модуліне автоматты түрде түседі. Өндірілген тауарлар
бойынша өндіруші өзі өндірілген тауардың атауын, оның сипаттамасын, тауардың шығу тегі туралы сертификаттың болуын және т.б. көрсете отырып, ВҚ модуліне деректерді енгізеді. Виртуалды қойма модулінен тауарларды
есептен шығару сатушы сатып алушының атына жазып берген ЭШФ бойынша жүргізіледі. ВҚ-дан тауарларды өткізу кезінде ЭШФ жүйедегі мәліметтермен автоматты түрде толтырылады.

2021 жылдан бастап Виртуалды қойма модулі ТІЖ  - тауарларға ілеспе жүкқұжатпен жұмыс істеу үшін міндетті болды. ТІЖ жазып беру Виртуалды қойманың көмегімен жүзеге асырылады.

2021 жылғы 16 қаңтардан бастап Қазақстанда ТІЖ пилоттық жобасы басталды, оның аясында: тауардың түрі маңызды емес ЕАЭО елдерінен Қазақстан аумағына тауарды импорттайтын салық төлеушілер құжат жазып беруге міндетті. Акцизделетін тауарларды (алкоголь, темекі және т.б.) және ВҚ тауарларын, оның ішінде ДСҰ мөлшерлемесі төмендетілген тауарларды
өткізетіндер. Қазақстаннан ЕАЭО елдеріне тауар
экспорттаушылар экспорт үшін де, импорт үшін де тауардың санаты маңызды емес.
Егер салық төлеуші ВҚ тауарларының негізгі тізбесіне кірмейтін және акцизделетін өнім болып табылмайтын тауарды импорттаса, онда оған тауарды әкелу кезінде ТІЖ жазып беру жеткілікті.

Виртуалды қоймадағы тауарларды есепке алу

Виртуалды қоймадағы тауарлар ерекше белгілері бойынша есепке алынады:

• 1-деңгейдегі ВҚЖА коды;
• СЭҚ ТН коды;
• тауарларға арналған декларациялар, әкелу туралы өтініштер немесе шығу сертификаты (Алулар тізбесіне кіретін тауарлар үшін);
• ТД-дағы жолдар немесе 328.00-нысан бойынша өтініштер;
• Тауардың өлшем бірліктері.

Виртуалды қоймаға қалдықтарды енгізу қойманы құрудан басталады. Қалдықтарды енгізгеннен кейін Виртуалды қоймадағы тауарлар нақты қалдықтарға сәйкес келуі тиіс. ВҚ-да тауарлардың қалай есепке алынғаны негізінде ТІЖ мен ЭШФ жазып беруге болады және тауарларды есепке алу деректері құжаттармен үйлестірілетін болады. ВҚ модулінде тек белгіленген тауарлардың есебі жүргізіледі.

Виртуалды қоймадағы жұмыс

Виртуалды қоймада жұмыс істеу үшін келесі әрекеттерді орындау қажет:

- Ұлттық куәландырушы орталықтың ЭЦҚ болуы, ЭЦҚ болмаған жағдайда ХҚКО-дан ЭЦҚ алу.

ХҚКО-да сертификаттар алу:

- AUTH_.. авторландыру сертификаты
- ЖТ үшін RSA немесе ЗТ үшін GOST қол қою сертификаты.
- Ұсынылатын браузерлерді пайдалану: IE 10, IE 11; Edge; Firefox 41+; Chrome 45+; Safari 8+; Opera 32 + Одан әрі браузерлердің өзекті нұсқасын қолдау және пайдалану ұсынылады. 

ЭШФ АЖ порталында CryptoSocket БҚ-нан NCALayer БҚ-на көшу жүзеге асырылды. 

NCALayer бағдарламасын орнату үшін:

- ҚР ҰКО сайтындағы орнату файлын көшіріп алу;
- сайтта орналастырылған NCALayer пайдаланушы нұсқаулығына сәйкес бағдарламалық қамтамасыз етуді орнатуды орындау. 

NCALayer бағдарламалық қамтамасыз етуін орнатқаннан және іске қосқаннан кейін, NCALayer белгішесін тінтуірдің оң жақ батырмасымен басып, «Модульдерді басқару» дегенді таңдаңыз. Ашылған модульдер тізімінде «ЭШФ модулін» таңдап, «Модулді орнату» батырмасын басыңыз, нәтижесінде модуль пайдаланушының компьютеріне орнатылады. ЭШФ АЖ-мен жұмысты әрбір бастау алдында NCALayer қосымшасын іске қосу қажет. Егер электрондық шот-фактура ЭШФ АЖ web-порталында жазып берілсе, және "G4. Тауардың коды (ЕАЭО СЭҚ ТН)" пайдаланушы ол бойынша виртуалды қойманы жүргізу міндетті СЭҚТН кодын көрсетеді, пайдаланушыға жұмысты «Виртуалды қойма» модулінің интерфейсіне көшіру және осы модульдан осындай кодпен ЭШФ жазып беру қажеттігі туралы хабарлама беріледі. 

ЭШФ АЖ web-порталында авторландыруды орындаңыз. ЭШФ АЖ-не кіргеннен кейін Сіз жұмыс істейтін профайлды таңдаңыз. «Виртуалды қойма» қосымша бетіне өтіңіз. ВҚ функционалы көрсетіледі. Виртуалды қойма модулінде жұмыс істеу үшін қойманы тіркеңіз. «Қоймалар» қосымша беті пайдаланушының қойма тізімін көрсетеді және қойманы тіркеуге мүмкіндік береді. Қоймада мынадай белгілер белгіленуі мүмкін: «Мұрагерлік» - осы қойма заңды тұлғаларды қайта ұйымдастыру кезінде құқықтық мирасқорға ауыстырылатын болады; «Әдепкі қойма» - осы қойманың атауы ВҚ нысандарын алдын ала толтыру кезінде пайдаланылады; аталған салық төлеушілерге бірлескен қызмет шеңберінде ЭШФ жазып беру кезінде тауарды таңдау үшін осы қойма қолжетімді болады.

ВҚ-мен жұмыс істеу үшін қосымша беттердің бірін таңдаңыз:

- «Тауарлардың қалдықтары» қосымша беті - салық төлеуші (бұдан әрі - СТ) тауарларының барлық қалдықтары көрсетіледі;
- «Қоймалар» қосымша беті СТ қоймасын құруға немесе жоюға мүмкіндік береді.
- «Нысандар журналы» қосымша беті ВҚ кіріс және есептен шығару нысандарын жасауға мүмкіндік береді.
- «ВҚЖА» қосымша беті анықтамалықтағы барлық позицияларды қарауға мүмкіндік береді. 

ВҚ жаһандық анықтамалығы иерархиялық болып табылады және мынадай деңгейлерді қамтиды:

• 1-деңгей - СЭҚ ӨЖ;
• 2-деңгей - СЭҚ ТН.

- «ТД» қосымша бетінде СТ атына ресімделген барлық тауарларға арналған Декларациялар бар.
- «СЕН 328.00» қосымша бетінде СТ атына ресімделген барлық СЕН 328.00 бар.
- «Шот-фактуралар» қосымша беті электрондық шот-фактуралармен жұмыс істеу функционалына өтуге мүмкіндік береді.

Виртуалды қойманың құжаттары:

Тауарларға арналған декларация (бұдан әрі - ТД) – үшінші елдерден импортталған тауарлар туралы ақпаратты қамтитын құжат. ТД СТ ВҚ-на кедендік ақпараттық жүйелерден автоматты түрде түседі. ТД-да көрсетілген СЭҚ ТН негізінде ВҚ-ға тауардың келуі жүзеге асырылады.

СЕН 328.00 - ЕАЭО-дан импортталған тауарлар туралы ақпаратты қамтитын құжат. СЕН 328.00 ҚР ҚМ МКК ақпараттық жүйесінен автоматты түрде келеді. СЕН 328.00-де көрсетілген СЭҚ ТН негізінде ВҚ-ға тауардың келуі жүзеге асырылады.

Электрондық шот-фактура (бұдан әрі - ЭШФ) - тауарды бір СТ-дан екіншісіне ауыстыру, яғни тауарды өткізу жүргізілетін құжат.

Виртуалды қойма нысандары

«Нысандар журналы» қосымша бетінде жасалатын Виртуалды қойма нысандары.

«Қалдықтар» нысаны қазір салық төлеушінің қоймаларында нақты бар тауардың қалдықтарын ВҚ кіріске алуға арналған. Бұл ВҚ жұмысы басталғанға дейін өндірілген, импортталған немесе сатып алынған тауар. «Өндіріс»
нысаны ВҚ жұмысы басталғаннан кейін өндірілген тауарды ВҚ-да кіріске алуға арналған.
«Есептен шығару» нысаны ВҚ-дан тауарды есептен шығаруға арналған. Есептен шығару мынадай себептер бойынша жүргізілуі мүмкін:
Өндіріс (оны өндіріс үшін пайдалануға байланысты есептен шығарылатын тауар);
Бүліну (бүлінген немесе жарамдылық мерзімі өткен тауар);
Жоғалту (жоғалған тауар);
Басқалары (есептен шығару жоғарыда көрсетілмеген басқа себептер бойынша жүргізіледі).
«Ішкі орын ауыстыру» нысаны бір СТ шеңберінде тауарды бір қоймадан екіншісіне ауыстыруға арналған.
«Қалдықтарды түзету» нысаны ВҚ-дағы қалдықтарды ұлғайтуға арналған. Егер бұрын «Қалдықтар» нысаны бойынша нақты бар қалдықтардың бір бөлігі ғана енгізілген жағдайда пайдаланылады. «Қалдықтар» нысанына ұқсас толтырылады. Айырмашылығы - тауар ВҚ ЖА-дан емес, ВҚ-дағы тауардың қалдықтарынан таңдап алынады, бұл деректерді енгізуге арналған уақытша шығындарды азайтады.

Назар аударыңыз! Пайдаланушы «Қалдықтар» нысаны бойынша өзі енгізген қалдықтарды ғана түзете алады.

ТД, СЕН 328.00 және «Өндіріс» нысаны бойынша ВҚ-да кіріске алынған тауарларды түзетуге болмайды. Сондай-ақ ЭШФ немесе басқа Нысандар бойынша алынған қалдықтарды түзетуге болмайды.

«Нақтылау» нысаны, егер:

- өлшем бірліктерін айырбастау;

- тауарды жинақтау;

- тауарды бөлшектеу;

- тауарды қайта сұрыптау қажет болса, пайдаланылады.

Физикалық белгілерді енгізуге арналған нысан қоймада қарапайым тауар ретінде тіркелген тауар үшін физикалық белгілерді енгізуге арналған, ал ВҚ ЖА-да бірегейлік белгісі көрсетілгеннен кейін бірегей тауар ретінде сатылуы тиіс.
"Бөліп шығару" түрімен қайта ұйымдастыру" нысаны "Бөліп шығару" түрімен қайта ұйымдастырылған жағдайда тауарды қоймада бөлуге арналған. ҚР ҚМ МКК ақпараттық жүйесінен ЗТ қайта ұйымдастыру туралы мәліметтер болған жағдайда ғана «Бөліп шығару» түріндегі «Қайта ұйымдастыру» нысаны пайдалануға қолжетімді болады. «Бөліп шығару» типімен қайта ұйымдастыру әрекеттегі ЗТ-дан жаңа ЗТ бөлініп шыққан кезде жүргізіледі, бұл ретте қайта ұйымдастырылатын ЗТ әрекет етуін жалғастырады. Қайта ұйымдастырылатын ЗТ ВҚ-дан бөлінген ЗТ-ға арналған тауарлары бар қойма "Бөліп шығару" типімен қайта ұйымдастыру" нысаны арқылы алушыға ауыстырылады. «Бөліп шығару» себебі бойынша заңды тұлғаларды қайта ұйымдастыру процесі, қайта ұйымдастырылатын салық төлеушінің қоймада «Мұрагерлік» белгісін алдын ала белгілеуімен ерекшеленеді, «Ішкі орын ауыстыру» ВҚ нысаны арқылы қоймаларды тауарлармен толықтырады.

Тауарлар тізбесі

Электрондық шот-фактуралар электрондық шот-фактуралардың ақпараттық жүйесінің «Виртуалды қойма» модулі арқылы жазып берілетін тауарлардың тізбесі.

ЭШФ АЖ-дағы «Виртуалды қойма» модулі арқылы ЭШФ жазып берілетін Тауарлардың жаңа тізбесі 2023 жылғы 15 наурыздағы № 278 бұйрықпен қабылданды.

2023 жылғы 1 сәуірден бастап Тізбе жаңа редакцияда мазмұндалды.

ЭШФ АЖ ВҚ модулі арқылы ЭШФ жазып берілетін тауарлар тізбесінде (№ 384 бұйрық) 2023 жылғы 1 сәуірден бастап:

• "Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттердің өзара трансшекаралық саудасы шеңберінде жекелеген тауарларды, оларды өткізу кезінде есепке алу жүйесін ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулық" Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2015 жылғы 9 желтоқсандағы № 640 бұйрығына сәйкес Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын кесіп өткен кезде мемлекеттік кірістер органдарының қағаз ЭШФ-ны куәландыруы арқылы осындай тауарлардың қозғалысын автоматты бақылау алып тасталғандықтан және бақылаудың қолданыстағы тәртібі қалатындықтан ДСҰ-ның Алулар тізбесінен тауарлар алып тасталды;
• бұл ретте тізбеге осындай тауарларды бақылауды қамтамасыз ету үшін акцизделетін тауарлар (алкоголь, мұнай өнімдері) енгізілді.