Салықтық тіркелім - салық агентінің салық салу объектілері туралы деректерді қамтитын құжаты.

Салықтық тіркелім салық төлеушінің (салық агентінің) салық салу объектілері және (немесе) салық салуға байланысты объектілер туралы, сондай-ақ шет мемлекеттерден, халықаралық және шетелдік ұйымдардан, шетелдіктерден, азаматтығы жоқ адамдардан алынған ақша және (немесе) мүлік туралы, сондай-ақ Салық кодексінің 29-бабының 1-тармағына сәйкес көрсетілген ақшаны және (немесе) өзге де мүлікті жұмсау туралы мәліметтерді қамтитын құжаты болып табылады.

Жалпы ережелер

Салықтық тіркелімдерге не кіреді

Салықтық тіркелімдердің белгіленген нысандары

Салықтық тіркелімдерді ресімдеу және ұсыну

Салықтық тіркелімдерді жүргізу

Әкімшілік жауапкершілік

Жалпы ережелер

Салықтық тіркелімдер Салық кодексінің 190-бабының 5-тармағында көрсетілген салықтық есепке алу мақсатын қамтамасыз ету үшін ақпаратты қорыту мен жүйелеуге арналған.

Салықтық есепке алу деректерін қалыптастыру салық салу мақсаты үшін пайдаланылатын ақпаратты хронологиялық тәртіппен көрсету арқылы және салықтық есепке алу деректерінің салықтық кезеңдер арасындағы (оның ішінде, нәтижелері бірнеше салықтық кезеңде ескерілетін, кейінгі салықтық кезеңдерде салық салу объектісінің мөлшеріне әсер ететін не бірқатар жылға ауысатын операциялар бойынша) сабақтастығын қамтамасыз ете отырып жүзеге асырылады.

Салық төлеуші (салық агенті) салықтық тіркелімдерді арнаулы нысандар түрінде жасайды. Уәкілетті орган белгілеген салықтық тіркелімдердің нысандарын қоспағанда, салық төлеуші (салық агенті) салықтық тіркелімдердің нысандарын және оларда салықтық есепке алу деректерін көрсету тәртібін осы баптың ережелерін ескере отырып, өзі дербес әзірлейді және салықтық есепке алу саясатында бекітеді.

Салықтық тіркелімдерде шаруашылық операцияларының дұрыс көрсетілуін оларға қол қойған адамдар қамтамасыз етеді.

Салықтық тіркелімдерге не кіреді

Салық кодексінің 215-бабына сәйкес - Салық тіркелімдері мыналарды қамтиды:

• салық төлеуші (салық агенті) Салық кодексінің 190-бабының ережелерін ескере отырып, салықтық есепке алу саясатында белгілеген нысандар бойынша салық төлеуші (салық агенті) өзі дербес жасайтын салықтық тіркелімдерді
• салық төлеуші (салық агенті) жасайтын, жасалу нысандары мен қағидаларын уәкілетті орган бекітетін салықтық тіркелімдерді қамтиды.

Салық тіркелімдері мынадай міндетті деректемелерді қамтуға тиіс:

1) тіркелімнің атауы;

2) салық төлеушінің (салық агентінің) сәйкестендіру нөмірі;

3) тіркелім жасалған кезең;

4) тіркелімді жасауға жауапты адамның тегі, аты, әкесінің аты (егер ол жеке басын куәландыратын құжатта көрсетілген болса).

"Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес бухгалтерлік есепке алуды жүргізу мен қаржылық есептілік жасауды жүзеге асырмайтын дара кәсіпкерлер үшін уәкілетті орган мыналарды:

1) кірістерді, оның ішінде қолма-қол ақшасыз есеп айырысулар арқылы алынған кірістерді;

2) сатып алынған тауарларды, жұмыстарды және көрсетілетін қызметтерді;

3) төлем көзінен салық салуға жататын жеке тұлғалардың кірістерінен жеке табыс салығын, сондай-ақ әлеуметтік салықты және әлеуметтік төлемдерді салу объектілерін;

4) мыналар:

• қоршаған ортаға теріс әсер еткені;
• жерүсті көздерінің су ресурстарын пайдаланғаны үшін төлемақы жөніндегі салықтық міндеттемелерді есепке алу жөніндегі ақпаратты көрсетуге арналған салықтық тіркелімдердің нысандарын белгілеуге құқылы.

Салықтық тіркелімдер қағаз жеткізгіштерде жүргізілген жағдайда мұндай салықтық тіркелімдердегі қателерді түзету негізделген болуға және түзету енгізген жауапты адамның қолымен расталып, енгізілген түзетулердің күні мен негіздемесі көрсетілуге тиіс.

Тіркелген шегерімді пайдалана отырып арнаулы салық режимін қолданатын дара кәсіпкерлер үшін уәкілетті орган мыналарды:

1) запастарды;

2) кірістерді;

3) төлем көзінен салық салуға жататын жеке тұлғалардың кірістерінен жеке табыс салығын, сондай-ақ әлеуметтік салық және әлеуметтік төлемдер салу объектілерін есепке алу жөніндегі ақпаратты көрсетуге арналған салықтық тіркелімдердің нысандарын белгілеуге құқылы.

Бірыңғай жер салығын төлеушілер қоршаған ортаға теріс әсер еткені үшін төлемақы жөніндегі салықтық міндеттемелерді есепке алу бойынша салықтық тіркелімді қоспағанда, салықтық тіркелімдерді жүргізуге міндетті.

Салық тіркелімдерінің белгіленген нысандары

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2018 жылғы 19 наурыздағы № 388 бұйрығымен мынадай ақпаратты көрсету үшін салық тіркелімдерінің нысандары және оларды жасау қағидалары бекітілді:

1. салық салудан босатуды, корпоративтік табыс салығы, инвестициялық салық преференциялары бойынша салық салынатын табысты азайтуды қолдану (сілтемені қараңыз);
2. тіркелген активтер топтарының (кіші топтарының) құндық теңгерімдерін айқындау және тіркелген активтер бойынша кейінгі шығыстар (сілтемені қараңыз);
3. туынды қаржы құралдары (сілтемені қараңыз);
4. бейрезидент заңды тұлғаның Қазақстан Республикасындағы тұрақты мекемесі шегерімге жатқызған басқару және жалпы әкімшілік шығыстарының сомасы (сілтемені қараңыз);
5. лизинг шарты бойынша берілген мүлік;
6. Қазақстан Республикасы Салық кодексінің (ҚР СК) 232-бабы 5-тармағының 8) - 10) тармақшаларында көзделген борышкерлерге қойылатын талаптар мөлшерін азайтуды есепке алу (сілтемені қараңыз);
7. жеке қосалқы шаруашылықпен айналысатын тұлғадан агроөнеркәсіптік кешен саласындағы дайындаушы ұйымның, ауыл шаруашылығы кооперативінің және (немесе) ауыл шаруашылығы шикізатын қайта өңдеуді жүзеге асыратын заңды тұлғаның ауыл шаруашылығы өнімін сатып алуын және оны өткізуін есепке алу (сілтемені қараңыз);
8. туроператордың қызметтеріне - шығу және келу туризмі бөлінісінде (сілтемені қараңыз);
9. шет мемлекеттерден, халықаралық және шетелдік ұйымдардан, шетелдіктерден, азаматтығы жоқ адамдардан ақша және (немесе) өзге де мүлік алу, сондай-ақ көрсетілген ақшаны және (немесе) өзге де мүлікті жұмсау бойынша (сілтемені қараңыз);
10. қосылған құн салығын есептеу мақсаттары үшін тауарлардың қалдықтары түріндегі айналым (сілтемені қараңыз);
11. тауарлардың қалдықтары бойынша есепке жатқызылатын қосылған құн салығы (сілтемені қараңыз);
12. ҚР СК 698-бабы 2-тармағы 2) тармақшасының алтыншы абзацына сәйкес ауыл шаруашылығы кооперативінің өз мүшелеріне тауарларды өткізуі, сондай-ақ мұндай тауарларды пайдалануға, сенімгерлік басқаруға, жалға беруі ( сілтеме);
13. ҚР СК 698-бабы 2-тармағы 2) тармақшасының бесінші абзацына сәйкес ауыл шаруашылығы кооперативінің өз мүшелері үшін жұмыстарды (қызметтерді) орындауы (көрсетуі) (сілтемені қараңыз).

Экспедитор үшiн салық тiркелiмiнiң нысанын уәкiлеттi орган бекiтпеген, сондықтан экспедитор осы нысанды дербес жасай алады, бiрақ 7-бапта белгiленген . ҚР Салық кодексі 215-бабының 7-тармағында белгіленген ақпараттың болуы қажеттi шарт болып табылады.

Мысал: «Тасымалдаушылар және (немесе) көлік экспедициясы шарты шеңберінде көрсетілетін жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді берушілер, сондай-ақ осындай жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің құны туралы ақпаратты ашу» салықтық тіркелімі (сілтемені қараңыз)

Салық тіркелімдерін ресімдеу және ұсыну

Салықтық тіркелімдер қағаз жеткізгіштерде жүргізілген жағдайда мұндай салықтық тіркелімдердегі қателерді түзету негізделген болуға және түзету енгізген жауапты адамның қолымен расталып, енгізілген түзетулердің күні мен негіздемесі көрсетілуге тиіс.

Салықтық тіркелімдер тексеруді жүзеге асыратын салық органдары лауазымды адамдарының талап етуі бойынша салықтық тексерулерді жүргізу кезінде салық органдарының лауазымды адамдарына қағаз жеткізгіштерде және (немесе) электрондық жеткізгіштерде ұсынылады.

Салық төлеушілер салықтық мониторинг шеңберінде салық органдарының немесе олардың лауазымды адамдарының талап етуі бойынша салықтық тіркелімдерді ұсынады.

Салық төлеуші (салық агенті) салықтық тіркелімдерді электрондық нысанда жасаған кезде салықтық тексеру барысында және салықтық мониторинг шеңберінде салық органдарының немесе олардың лауазымды адамдарының талап етуі бойынша салықтық тіркелімдерді электрондық жеткізгіштерде және осындай салықтық тіркелімдердің қағаз жеткізгіштегі көшірмелерін ұсынуға міндетті, олар басшысының және салық төлеушінің (салық агентінің) осы салықтық тіркелімдерін жасауға жауапты адамдардың (адамның) қолымен, сондай-ақ салық төлеушіде (салық агентінде) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген негіздер бойынша мөр болмаған жағдайларды қоспағанда, салық төлеушінің (салық агентінің) мөрімен куәландырылуға тиіс.

Салықтық тіркелім салық төлеуші/салық агенті салық органдарына тапсырған салық есептілігіндегі әрбір жолды таратып жазу үшін мәліметтерді қамтуы тиіс.

Салық тіркелімдерін жүргізу:

• есепке алу жүйесін өздігінен тексеруге мүмкіндік береді (егжей-тегжейлі ашып көрсету кезінде тіркелімдер бойынша деректер есептіліктегі тиісті жолмен сәйкес келуі тиіс);
• салық органдарының хабарламаларына жауап дайындауды едәуір жеңілдетеді (мысалы, СЕН 100.00 және СЕН 300.00 арасында салыстырмалы тіркелімді жүргізу кезінде);
• салық төлеушінің/салық агентінің ұстанымын қорғаудағы қосымша тармақ болып табылады (мысалы, салық органдары тексерген кезде)

Салық тіркелімдерінің нысандарын белгілеуге құқығы бар уәкілетті орган Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі болып табылады.

2020 жылға арналған салық тіркелімдерінің нысандары «Салық тіркелімдерінің нысандарын және оларды жасау қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2018 жылғы 19 наурыздағы № 388 бұйрығымен белгіленген (01.01.2020 жылғы жағдай бойынша өзгерістермен) - сілтемені қараңыз

2022 жылғы 1 қаңтардан бастап Салық кодексінің 215-бабының 7-1-тармағы қолданысқа енгізіледі

Төтенше ахуал нәтижесiнде не төтенше ахуалдың қолданылу кезеңiнде тауарлар бүлiнген, жоғалған жағдайда салық төлеушi үшiн салық тiзiлiмiн жасау жөнiндегi мiндеттi енгiзу. Сондай-ақ осы салық тіркелімінде көрсетілуі тиіс мәліметтер көзделген.

7-1. Төтенше ахуалдар салдарынан не төтенше жағдайдың қолданылуы кезеңінде тауарлар бүлінген, жоғалған жағдайларда қосылған құн салығын төлеуші салықтық тіркелім жасайды, онда осы баптың 3-тармағында көзделген мәліметтер, сондай-ақ мынадай деректер көрсетіледі:

1) тауардың атауы;

2) есепке жатқызылған қосылған құн салығының сомасы;

3) тауардың баланстық құны;

4) мұндай тауар бойынша қосылған құн салығын бұрын есепке жатқызуға негіз болған құжаттың деректемелері (атауы, нөмірі, күні), сондай-ақ тауардың қосылған құн салығынсыз құны (салық салынатын айналым мөлшері).

Әкімшілік жауапкершілік

Әкімшілік жауаптылық туралы кодексте мынадай әкімшілік жазалар көзделген (276-бап Есепке алу құжаттамасының болмауы және салық есебін жүргізуді бұзу):

• Салық төлеушіде есепке алу құжаттамасының болмауы және (немесе) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген есепке алу құжаттамасын жасау және сақтау жөніндегі талаптардың алғашқы рет анықталған сақталмауы - ескерту
• әкiмшiлiк жаза қолданылғаннан кейiн бiр жыл iшiнде қайталап жасалған әрекеттер мынадай мөлшерде айыппұл салуға әкеп соғады:
• шағын кәсіпкерлік субъектілеріне немесе коммерциялық емес ұйымдарға - 25 АЕК
• орта кәсіпкерлік субъектілеріне - 50 АЕК
• ірі кәсіпкерлік субъектілеріне - 75 АЕК

Салық төлеушіде есепке алу құжаттамасының болмауы деп бухгалтерлік құжаттаманың және (немесе) салықтық нысандардың, салықтық есепке алу саясатының, салық салу объектілерін және (немесе) салық салуға байланысты объектілерді айқындау үшін, сондай-ақ салық міндеттемесін есептеу үшін негіз болып табылатын өзге де құжаттардың болмауы түсініледі.