Ілеспе құжат - бұл жүкті тасымалдаудың заңдылығын, оның тиістілігін, жүк алушы мен жүк жөнелтушінің саны мен атауын куәландыратын құжат.

Негізгі ілеспе құжат мыналар болып табылады: ТІЖ – тауарларға ілеспе жүкқұжат.

ҚР Салық кодексінің 1-бабының 63-тармақшасына сәйкес тауарларға ілеспе жүкқұжат (бұдан әрі – ТІЖ) - Салық кодексінде белгіленген жағдайларда, тәртіппен, нысанда және мерзімде электрондық нысанда ресімделетін құжат.

2021 жылдан бастап Қазақстан Республикасында «Тауарларға және олардың құжат айналымына ілеспе жүкқұжаттарды ресімдеу жөніндегі пилоттық жобаны іске асыру қағидалары мен мерзімдерін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2020 жылғы 16 қарашадағы № 1104 бұйрығымен көзделген тауарларға ілеспе жүкқұжаттарды (ТІЖ) ресімдеу жөніндегі пилоттық жоба басталды.

Кәсіпкерлік субъектілері алкоголь өнімдері мен темекі өнімдерінің айналымын жасау кезінде тауарларға ілеспе жүкқұжаттарды (ТІЖ) ресімдеуге міндетті.

Тауарларға және олардың құжат айналымына ілеспе жүкқұжаттарды ресімдеу қағидаларына сәйкес:

Салық салу, сондай-ақ салықтық және кедендік әкімшілендіру мақсаттары үшін ТІЖ:

1) тауарға ілеспе құжат, оның ішінде салық төлеушіге тауарлардың тиелгенін растайтын құжатпен;

2) бастапқы бухгалтерлік құжат болып табылады.

Тауарларға ілеспе жүкқұжаттарды ресімдеу тәртібі және олардың құжат айналымы

Тауарларға ілеспе жүкқұжаттарды ресімдеу жөніндегі міндет қолданылатын тауарлар тізбесіне, сондай-ақ Тауарларға ілеспе жүкқұжаттарды ресімдеу қағидаларына және олардың құжат айналымына сәйкес

Қағидалардың 6-тармағы - осы Қағидалардың 64-тармағында көрсетілген, қағаз жеткізгіште ресімдеуге жататын жағдайларды қоспағанда, ТІЖ электрондық нысанда ресімделеді.

ТІЖ өнім беруші (әкелген кезде - алушы) осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша «Виртуалды қойма» модулі арқылы мемлекеттік немесе орыс тілдерінде ресімдейді.

Осы бұйрықпен бекітілген Тауарларға ілеспе жүкқұжаттарды ресімдеу жөніндегі міндет қолданылатын тауарлар тізбесінің (бұдан әрі - Тізбе) реттік нөмірлері 5, 6, 7 және 8-жолдарында көрсетілген тауарлар бойынша ТІЖ «Виртуалды қойма» модулі қолданылмай ресімделеді.

ТІЖ қағаз жеткізгіштерде ресімдеу кезінде өнім беруші (әкелу кезінде - алушы) осы Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес нысан бойынша Тауарларға қағаз ілеспе жүкқұжаттарын тіркеу және есепке алу журналын (бұдан әрі - Журнал) жүргізеді.

Қағидалардың 9-тармағы - егер:

1) ТІЖ Қазақстан Республикасының салық заңнамасында және "Электрондық құжат және электрондық цифрлық қолтаңба туралы" Қазақстан Республикасының Заңында (бұдан әрі - Электрондық құжат туралы заң) белгіленген талаптарға сәйкес келсе;

2) ЭШФ АЖ-да ТІЖ-ға электронды нысанда тіркеу нөмірі берілсе;

3) қағаз түріндегі ТІЖ Журналда тіркелген болса ТІЖ ресімделген болып саналады.

13-тармақ. ТІЖ:

1) Тізбенің реттік нөмірлері 1, 2 және 3-жолында көрсетілген тауарларды Қазақстан Республикасының аумағында алып өту, өткізу және (немесе) тиеп-жөнелту кезінде;

2) Тізбенің реттік нөмірі 4-жолында корсетілген тауарларды Қазақстан Республикасының аумағында өткізу кезінде;

3) тауарларды жеңіл автомобильмен әкелуді қоспағанда, ЕАЭО мүше мемлекеттердің аумағынан Қазақстан Республикасының аумағына тауарларды әкелу кезінде;

4) Тізбенің реттік нөмірлері 1, 2, 3 және 4-жолында көрсетілген тауарларды Қазақстан Республикасының аумағынан ЕАЭО мүше болып табылмайтын мемлекеттердің аумағына әкету кезінде;

5) тауарларды жеңіл автомобильмен әкетуді қоспағанда, Қазақстан Республикасының аумағынан ЕАЭО мүше мемлекеттердің аумағына тауарларды әкету кезінде;

6) Қазақстан Республикасының аумағында мемлекеттік меншікке айналдырылған мүлікті өткізу кезінде (Тізбенің реттік нөмірлері 1, 2, 3 және 4-жолында көрсетілген тауарлар) рәсімдеуге жатады.

14-тармақ. ТІЖ:

бөлшек сауда кезінде, мынадай жағдайларда тауарларды өткізу кезінде есеп айырысулар:

• сатып алушыға бақылау-касса машинасының чегін ұсына отырып, қолма-қол ақшамен және (немесе) көрсетілетін қызметтерге ақы төлеу терминалдар арқылы;

·        төлем карточкаларын пайдаланып, төлемдерді жүзеге асыруға арналған жабдықты (құрылғыны) қолдана отырып;

• жеке тұлғаларға тауарларды өткізу кезінде есеп айырысулар электрондық ақшамен немесе электрондық төлем құралдарын пайдалана отырып жүзеге асырылған кезде;

2) Тізбенің реттік нөмірі 3-жолында көрсетілген автожанармай құю станциялары тауарларды бөлшек саудада өткізуі кезінде;

3) ЕАЭО мүше болып табылмайтын мемлекеттердің аумағынан және ЕАЭО мүше мемлекеттердің аумағынан магистральды құбыржол жүйесі бойынша және (немесе) электр беру желілері бойынша тауарларды Қазақстан Республикасының аумағына әкелу кезінде;

4) ЕАЭО мүше болып табылмайтын мемлекеттердің аумағына және ЕАЭО мүше мемлекеттердің аумағына магистральды құбыржол жүйесі бойынша және (немесе) электр беру желілері бойынша тауарларды Қазақстан Республикасының аумағынан әкету кезінде;

5) Тізбенің реттік нөмірлері 1, 2 және 3-жолдарында көрсетілген тауарларды қоспағанда, тауарларды бір тұлғаның шегінде және (немесе) бір тұлғаның құрылымдық бөлімшелері арасында Қазақстан Республикасының аумағында өткізу кезінде;

6) ЕАЭО-ға мүше болып табылмайтын мемлекеттердің аумағы тасымалдауды бастау орны болып табылатын ЕАЭО мүше мемлекеттердің аумағынан Қазақстан Республикасының аумағына тауарларды әкелу кезінде;

7) ЭҚҚ виртуалды қойма арқылы жазып беруге жататын Тізбенің реттік нөмірлері 1, 2, 3 және 4-жолдарында көрсетілген тауарларды қоспағанда, олар бойынша ЕАЭО-ға мүше болып табылмайтын мемлекеттің аумағы межелі ел болып табылатын Қазақстан Республикасының аумағынан ЕАЭО-ға мүше мемлекеттердің аумағына тауарларды әкету кезінде ресімдеуге жатпайды.

15-тармақ. Өнім беруші (алушы әкелген кезде) «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 176-бабында көзделген мынадай мерзімдерде ТІЖ:

1) тауарларды ҚР аумағымен алып өту, өткізу және (немесе) тиеп-жөнелту кезінде – тауарларды алып өту, өткізу және (немесе) тиеп-жөнелту басталғаннан кешіктірілмей;

2) тауарларды ҚР аумағына:

ЕАЭО-ға мүше болып табылмайтын мемлекеттердің аумағынан әкелу кезінде – олар бойынша кедендік тазарту жүргізілген тауарларды алып өту, өткізу және (немесе) тиеп-жөнелту басталғаннан кешіктірілмей;

ЕАЭО-ға мүше мемлекеттердің аумағынан әкелу кезінде – ҚР Мемлекеттік шекарасын кесіп өткенге дейін;

3) тауарларды Қазақстан Республикасының аумағынан ЕАЭО-ға мүше болып табылмайтын мемлекеттердің әкету кезінде – тауарларды алып өту, өткізу және (немесе) тиеп-жөнелту басталғаннан кешіктірілмей;

4) ЕАЭО-ға мүше бір мемлекеттің аумағынан Қазақстан Республикасының аумағы арқылы ЕАЭО-ға мүше басқа мемлекеттің аумағына халықаралық автомобиль тасымалдарын жүзеге асыру кезінде – Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасын кесіп өткен кезде автомобиль өткізу пунктінде ұсынады.

16-тармақ. ТІЖ алушы ТІЖ ЭШФ АЖ-да тіркелген күннен бастап күнтізбелік 20 (жиырма) күн ішінде расталған немесе бас тартылған ТІЖ ұсыну жүзеге асырылатын, көліктің кез келген түрі арқылы тауарды жеткізуді (тасымалдауды) қоспағанда, АЖ арқылы ұсынады ЭШФ АЖ-да ТІЖ тіркелген күннен бастап күнтізбелік 10 (он) күн ішінде "Электрондық құжат және электрондық цифрлық қолтаңба туралы" Қазақстан Республикасының Заңында айқындалған тәртіппен ЭЦҚ-мен қол қойылған, расталған және бас тартылған ТІЖ ЭШФ АЖ арқылы ұсынады.

17-тармақ. Алушының ТІЖ алғанын растауы мынадай жағдайларда:

1) тауарларды экспортқа өткізу кезінде;

2) тауарларды дара кәсіпкер болып табылмайтын жеке тұлғаға өткізу кезінде;

3) алушы бір мезгілде мынадай өлшемшарттарға сәйкес келген кезде бөлшек сауданы жүзеге асыратын субъект болып табылатын:

• оңайлатылған декларация негізінде арнаулы салық режимін қолданатын;
• ҚҚС төлеуші ретінде тіркеу есебінде тұрмайтын;

·        қызметінің түріне (бөлшек сауда, экономикалық қызметтің жалпы жіктеуішіне сәйкес азық-түлікпен және сусындармен қамтамасыз ету бойынша қызметтер көрсету,) сәйкес келетін;

• деректерді тіркеу және беру функциясы бар бақылау-касса машинасын қолданатын салық төлеушіге тауарларды өткізу кезінде.

Мұндай салық төлеуші ТІЖ ресімдеу кезінде алушының санатына автоматты түрде "Шағын сауда нүктесі" белгісі қойылады.

4) Тізбенің реттік нөмірі 3-жолында көрсетілген тауарларды түпкілікті тұтынушыға өткізу кезінде талап етілмейді.

Салықтық бақылау нысандары шеңберінде: тауарларға ілеспе жүкқұжаттарды ресімдеу тәртібінің сақталуын бақылау жүзеге асырылады; ҚР Салық кодексінің 69-бабы 3-тармағының 7) тармақшасы.

ҚР Салық кодексінің 176-1-бабына сәйкес - Қадағалап отыруға жататын тауарлардың айналымын жүзеге асыратын салық төлеушілер:

электрондық құжаттар түрінде ресімдеу техникалық іркілістерден болған ақпараттық жүйелердің жарамсыздығына, байланыс құралдарының (телекоммуникация желілерінің және Интернет ақпараттық-телекоммуникациялық желісінің) жұмысының бұзылуына, электр энергиясының өшіп қалуына байланысты, сондай-ақ Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта белгіленген тәртіппен айқындалған өзге де жағдайларда мүмкін болмайтын жағдайды қоспағанда, ілеспе құжаттарды электрондық құжаттар түрінде ресімдеуге;

• ұлттық қадағалап отыру жүйесіне енгізілуге жататын толық және анық мәліметтерді ұсынуға міндетті.

Электрондық шот-фактура ұлттық қадағалау жүйесінің ілеспе құжаты болып табылады.

ҚР Салық кодексінің 386-бабы 2-тармағының негізінде - Мыналар тауарлар экспортын растайтын құжаттар болып табылады:

4) тауарға ілеспе құжаттардың көшірмелері.

Тауарлар экспорт кедендік рәсімімен орналастырыла отырып, магистральдық құбыржолдар жүйесі арқылы немесе электр беру желілері арқылы әкетілген жағдайда тауарға ілеспе құжаттар көшірмелерінің орнына тауарларды қабылдап алу-тапсыру актісі ұсынылады;

Еуразиялық экономикалық одақта тауарлар экспорты, импорты, қызметтер көрсету кезінде тауарға ілеспе құжаттар деп (ҚР СК 443-бабы):

• халықаралық автомобиль жүкқұжаты,
• темір жол көлігінің жүкқұжаты,
• тауар-көлік жүкқұжаты,
• бірыңғай үлгідегі жүкқұжат,
• багаж ведомосы,
• пошта ведомосы,
• багаж түбіртегі,
• әуе жүкқұжаты,
• коносамент,

сондай-ақ тауарларды құбыржол көлігімен және электр беру желілері арқылы өткізу кезінде пайдаланылатын құжаттар және акцизделетін тауарлардың жекелеген түрлерін өткізу кезінде пайдаланылатын, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарында және Қазақстан Республикасы қатысушысы болып табылатын халықаралық шарттарда көзделген тасымалдар кезінде тауарлар мен көлік құралдарына ілесіп жүретін өзге де құжаттар; шот-фактуралар, ерекшеліктер, тиеп-жөнелту және орау парақтары, сондай-ақ тауарлар туралы мәліметтерді, оның ішінде тауарлардың құнын растайтын және Қазақстан Республикасы қатысушысы болып табылатын халықаралық шарттарға сәйкес пайдаланылатын басқа да құжаттар түсініледі.