Салық шегерімі – бұл салық жүктемесін азайту.

ҚР Салық кодексінде оларды қолдану үшін негіздер болған жағдайда жұмыскерге берілетін салық шегерімдерінің тізімі регламенттелген.

2026 жылғы 1 қаңтардан бастап салықтық шегерімдер

2025 жылғы 1 қаңтардан бастап ЖТС бойынша салықтық шегерім (2025 жылғы 15 шілдедегі № 208-VІIІ ҚРЗ Заңына ретроспективалық өзгерістер)

2025 жылғы 1 қаңтардан бастап ЖТС бойынша салықтық шегерім

2025 жылғы 1 қаңтарға дейін ЖТС бойынша салықтық шегерім

2026 жылғы 1 қаңтардан бастап салықтық шегерімдер

Жаңа Салық кодексі (2025 жылғы 18 шілдедегі № 214-VIII ҚР Кодексі) 2026 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енді.

Салық реформасы шеңберінде салықтық шегерімдерді айтарлықтай оңтайландыру жүргізілді.

2026 жылғы 1 қаңтардан бастап жаңа Салық кодексіне сәйкес мынадай салықтық шегерімдер алып тасталды:

• көп балалы отбасылар үшін;
• оқуға;
• медицинаға;
• сыйақылар бойынша.

Салық кодексінің 401-бабына сәйкес жеке тұлғаның мынадай жеке салықтық шегерімдерді қолдануға құқығы бар:

• Әлеуметтік төлемдердің салықтық шегерімі, ол мыналарды қамтиды: АҚС шарттары бойынша жеке тұлғалардың кірістерінен ұсталатын МЗЖ, МӘМСЖ, ӘА;
• 30 АЕК құрайтын базалық салықтық шегерім;
• Әлеуметтік салық шегерімдері, бұл ҰОС қатысушылары, I-III топтағы мүгедектер, мүгедек балалардың ата-аналары үшін шегерімдер.

Жеке тұлға салықтық шегерімдерін:

1) салық агентінде;

2) салық агентінде қолданбаған кезде дербес қолданады.

Салық салу объектісін айқындау кезінде салық шегерімдері олар жоғарыда көрсетілген тәртіппен дәйектілікпен қолданылады.

Әлеуметтік төлемдердің салықтық шегерімі

Базалық салықтық шегерім

Әлеуметтік салықтық шегерімдер

Жеке тұлғаның салықтық шегерімдерді дербес қолдануы

Салық агентінде салықтық шегерімдерді қолдану

Әлеуметтік төлемдердің салықтық шегерімі

ҚР СК 402-бабында белгіленгендей әлеуметтік төлемдердің салықтық шегерімі мыналарды қамтиды:

• Міндетті зейнетақы жарналары (МЗЖ);
• Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға арналған жарналар (МӘМСЖ);
• АҚС шарттары бойынша жеке тұлғалардың кірістерінен ұсталатын әлеуметтік аударымдар (ӘА).

Жұмыскерлердің еңбек шарттары бойынша кірістерінен ұсталатын әлеуметтік аударымдарды ЖТС бойынша шегерімге жатқызуға болмайды. Бұл тек қана АҚС бойынша кірістер үшін көзделген.

2025 жылы көрсетілген шегерімдер жеке ретінде қолданылды, ал 2026 жылдан бастап олар әлеуметтік төлемдер бойынша жалпы шегерімнің құрамына енгізілді.

Базалық салықтық шегерім

Базалық салықтық шегерім 30 АЕК құрайды.

Базалық салықтық шегерім әрбір күнтізбелік ай үшін қолданылады, алайда оның жалпы сомасы күнтізбелік жыл үшін 360 АЕК-тен аспауға тиіс.

Базалық салықтық шегерім – айына 30 АЕК бұрын қолданыста болған 14 АЕК мөлшеріндегі стандартты шегерімді ауыстырады.

Әлеуметтік салықтық шегерімдер

Әлеуметтік салықтық шегерімдер  жаңа ҚР СК 404-бабында айқындалған және мыналарды қамтиды:

• 1 және 2 топтағы мүгедектігі бар адамдар үшін - 5 000 АЕК;

• Мынадай тұлғалар үшін 882 АЕК:

- 3 топтағы мүгедектігі бар;

- мүгедектігі бар бала;

- Ұлы Отан соғысына қатысушы, жеңілдіктер бойынша Ұлы Отан соғысына қатысушыларға теңестірілген адам және (немесе) басқа мемлекеттердің аумағындағы ұрыс қимылдарының ардагері;

- Ұлы Отан соғысы жылдарында тылдағы қажырлы еңбегі мен мінсіз әскери қызметі үшін бұрынғы КСР Одағының ордендерімен және медальдарымен наградталған адам;

- 1941 жылғы 22 маусым – 1945 жылғы 9 мамыр аралығында кемінде алты ай жұмыс істеген (қызмет өткерген) және Ұлы Отан соғысы жылдарында тылдағы қажырлы еңбегі мен мінсіз әскери қызметі үшін бұрынғы КСР Одағының ордендерімен және медальдарымен наградталмаған адам.

• 882 АЕК, егер тұлға:

- он сегіз жасқа толғанға дейін әрбір мүгедектігі бар бала үшін – осындай мүгедектігі бар баланың ата-анасының, қорғаншыларының, қамқоршыларының бірі;

- өмір бойына әрбір "бала кезінен мүгедектігі бар адам" деген себеппен мүгедектігі бар адам деп танылған осындай адам үшін – адамның ата-анасының, қорғаншыларының, қамқоршыларының бірі;

- асырап алынған бала он сегіз жасқа толғанға дейін әрбір бала асырап алушы үшін – осындай адамдардың бірі;

- жетім балаларды, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды баланы қабылдайтын отбасына беру туралы шарттың қолданылу мерзімі кезеңінде жетім балаларды және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды баланы қабылдайтын отбасына қабылдап алған әрбір ата-ана болса.

882 АЕК шегерімі:

• қорғаншылыққа және қамқоршылыққа мұқтаж адамдардың қорғаншылары және қамқоршылары болып табылатын тиісті білім беру ұйымдары, медициналық ұйымдар, халықты әлеуметтік қорғау ұйымдары әкімшіліктерінің жұмыскерлеріне қатысты олардың осындай ұйымдарымен еңбек қатынастарында болуына байланысты;

• Қазақстан Республикасының неке-отбасы заңнамасына сәйкес асырап алынатын баланың (балалардың) анасымен немесе әкесімен некеге тұратын (ерлі-зайыпты болатын) адамдарға қатысты қолданылмайтынын атап өту керек.

Әлеуметтік салықтық шегерімдер осы салықтық шегерімдерді қолдану үшін негіз туындаған, бар немесе болған күнтізбелік жылда қолданылады.

Жеке тұлғаның салықтық шегерімдерді дербес қолдануы

Жеке тұлға әлеуметтік төлемдердің салықтық шегерімін және әлеуметтік салықтық шегерімді салықтық шегерімдерді қолдану құқығын растайтын құжаттардың негізінде қолданады. Мұндай құжаттардың түпнұсқалары жеке тұлғада талап қою мерзімі ішінде - 3 жыл сақталады.

Салық агентінде түзілген салықтық шегерімдердің асып кету сомасын, сондай-ақ салық агентінде қолданылмаған салықтық шегерімнің сомасын жеке тұлғаның дербес салық салуына жататын салық салынатын кірісін есептеу кезінде жеке тұлға өзі дербес ескереді. (ҚР СК 409-бабы)

Әлеуметтік төлемдерді салықтық шегеруді жеке тұлға мынадай күндердің неғұрлым соңғысы келетін салық кезеңінде МӘМСЖ және (немесе) МЗЖ төленгенін растайтын құжаттың негізінде дербес қолданады:

• жарналарды есептеу күні;
• жарналарды төлеу күні.

Салық агентінде салықтық шегерімдерді қолдану

ҚР СК 437-бабына сәйкес төлем көзінен салық салуға жататын кірістерге салықтық шегерімдер Салық кодексінің 401-404-баптарында белгіленген нормаларға сәйкес қолданылады.

Базалық салықтық шегерім мен әлеуметтік салықтық шегерімдерді салық агенті төлем көзінен мыналардың:

1) жеке тұлғаның салық шегерімдерін қолдану туралы өтініші;

2) әлеуметтік салықтық шегерімді қолдану үшін растайтын құжаттардың көшірмелері негізінде қолданады.

Жеке тұлға базалық салықтық шегерімді бір салық агентінен ғана қолдануға құқылы.

Салық агентінде күнтізбелік ай үшін жұмыскердің кірісі және тауарларды өткізуден, жұмыстарды орындаудан, қызметтерді көрсетуден түсетін кіріс түріндегі бір жеке тұлғаға кірістерді төлеу бойынша міндеттемелері болған кезде базалық салықтық шегерім күнтізбелік ай үшін базалық салықтық шегерім сомасы шегінде мынадай ретпен:

      1) жұмыскердің кірісіне – осындай кіріс сомасы шегінде;

      2) салық агентіне тауарларды өткізуден, жұмыстарды орындаудан, қызметтерді көрсетуден түсетін кіріске – базалық салықтық шегерімнің қалған мөлшерінде қолданылады.

Салық агенті қайта ұйымдастырылған жағдайларды қоспағанда, ол күнтізбелік жыл ішінде ауысқан кезде алдыңғы салық агентінде түзілген базалық салықтық шегерімнің қолданылмаған сомасы басқа салық агентінде ескерілмейді.

Бір салық агентінде түзілген әлеуметтік салықтық шегерімнің қолданылмаған сомасы Салық кодексінде белгіленген шектерде басқа салық агентінде ескеріледі.

Бұл үшін жеке тұлға Салық кодексінің 446-бабында айқындалған тәртіппен күнтізбелік жылдың басынан басталған кезең үшін әлеуметтік салықтық шегерімді қолданған салық агенті (салық агенттері) берген жеке тұлғамен есеп айырысу туралы анықтаманы ұсынады.

Салық агентінде әлеуметтік төлемдердің салықтық шегерімі «Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес есептелген АҚС шарттары бойынша жеке тұлғалардың кірістерінен әлеуметтік аударымдар мен МӘМС жарналарының сомасына қолданылады. (ҚР СК 438-бабы)

2025 жылғы 1 қаңтардан бастап ЖТС бойынша салықтық шегерім (2025 жылғы 15 шілдедегі № 208-VІIІ ҚРЗ Заңына ретроспективалық өзгерістер)

2025 жылғы 15 шілдеде Мемлекет басшысы «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының Кодексіне және оны қолданысқа енгізу мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының заңдарына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы № 208-VІIІ ҚРЗ Заңына қол қойды. Осы Заңмен ҚР СК 342-бабына түзетулер енгізілді, оған сәйкес 2025 жылғы 01 қаңтардан бастап АҚС шарттары бойынша кірістерден әлеуметтік аударымдар бойынша жаңа салықтық шегерім ретроспективті енгізілді.

ҚР СК 342-бабына сәйкес: Жеке тұлғаның мынадай салықтық шегерім түрлерін қолдануға құқығы бар:

1) міндетті зейнетақы жарналары түріндегі салықтық шегерім – Қазақстан Республикасының әлеуметтік қорғау туралы заңнамасында белгіленген мөлшерде;

2) Қазақстан Республикасының міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы заңнамасында белгіленген мөлшерде – міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға арналған жарналар бойынша салықтық шегерім;

3) стандартты салықтық шегерімдер (бұдан әрі - стандартты шегерімдер); - барлық жеке тұлғалар үшін күнтізбелік айға АЕК-тің 14 еселенген мөлшері немесе күнтізбелік жылға АЕК-тің 168 еселенген мөлшері, сондай-ақ халықтың әлеуметтік осал топтары (мүгедек адамдар, мүгедек балалары барлар және басқалар) күнтізбелік жылға АЕК-тің 882 еселенген мөлшері;

 4) көп балалы отбасылар үшін салық шегерімі; - күнтізбелік жылға белгіленген АЕК-тің 282 еселенген мөлшерінен аспайтын мөлшерде;

 5) мыналарды қамтитын өзге де салықтық шегерімдер (бұдан әрі - өзге де шегерімдер):

• ерікті зейнетақы жарналары бойынша салықтық шегерім;
• оқытуға арналған салықтық шегерім; - күнтізбелік жылға белгіленген АЕК-тің 118 еселенген мөлшерінен артық емес;
• медицинаға арналған салықтық шегерім; - күнтізбелік жылға белгіленген АЕК-тің 118 еселенген мөлшерінен артық емес;
• сыйақылар бойынша салықтық шегерім; - күнтізбелік жылға белгіленген АЕК-тің 118 еселенген мөлшерінен артық емес;

6) Қазақстан Республикасының әлеуметтік қорғау туралы заңнамасында белгіленген мөлшерде – нысанасы жұмыстарды орындау (қызметтер көрсету) болып табылатын азаматтық-құқықтық сипаттағы шарттар бойынша кірістерден ұсталатын әлеуметтік аударымдар бойынша салықтық шегерім. (2025 жылғы 01 қаңтардан бастап № 208-VІIІ ҚРЗ Заңымен ретроспективалы түрде енгізілген)

Жеке тұлға:

1) салық агентінде – МЗЖ түріндегі, МӘМСЖ бойынша, стандартты шегерімдерді, көп балалы отбасылар үшін;

2) салық агентінде қолданбаған кезде дербес – МЗЖ түріндегі, МӘМСЖ бойынша, стандартты шегерімдерді, көп балалы отбасылар үшін;

3) дербес – осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілмеген салықтық шегерімдерді қолданады.

Салық агентінде, сол сияқты жеке тұлға дербес күнтізбелік жылда қолданған көп балалы отбасылар үшін салықтық шегерім мен өзге шегерімдер жалпы сомасының шекті мөлшері 564 АЕК-тен аспауға тиіс.

ҚР СК 346-бабы 1-тармағының 2) және 3)тармақшаларында көзделген ерікті зейнетақы жарналары және стандартты шегерім түріндегі салықтық шегерімдер салықтық шегерімдерді қолдану құқығын растайтын құжаттар негізінде қолданылады. Мұндай құжаттардың түпнұсқалары осы Кодекстің 48-бабының 2-тармағында белгіленген талап қою мерзімі ішінде жеке тұлғада сақталады.

Салықтық шегерімдер осы баптың 1-тармағында көрсетілген тәртіптегі реттілікпен қолданылады.

Осы Кодекстің 37-тарауын қолдану мақсатында айлық есептік көрсеткіш деп республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарына қолданыста болатын ең төмен жалақы мөлшері түсініледі.

Салық агентінде салық шегерімдерін қолдану

Міндетті зейнетақы жарналары, міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға арналған жарналар және нысанасы жұмыстарды орындау (қызметтер көрсету) болып табылатын азаматтық-құқықтық сипаттағы шарттар бойынша кірістерден ұсталатын әлеуметтік аударымдар түріндегі салықтық шегерімді қоспағанда, салық агенті салықтық шегерімдерді төлем көзінен:

• жеке тұлғаның салықтық шегерімдерді қолдану туралы өтініші;
• өзге салықтық шегерімдерден басқа, растайтын құжаттардың көшірмелері негізінде қолданады. Мұндай көшірмелер үш жылды құрайтын талап қоюдың ескіру мерзімі ішінде салық агентінде сақталады.

Күнтізбелік жыл ішінде салық агенті ауысқан кезде, оның қайта ұйымдастырылу жағдайларын қоспағанда, алдыңғы салық агентінде түзілген, салықтық шегерімнің қолданылмаған сомасы жаңа салық агентінде есепке алынбайды.

Осы тармақтың ережесі осы Кодекстің 346-бабы 1-тармағының 2) және 3) тармақшаларында көзделген стандартты шегерімдерге қолданылмайды, олар бойынша алдыңғы салық агентінде түзілген салықтық шегерімнің асып кетуі осы Кодексте белгіленген шекте жаңа салық агентінде есепке алынады. Бұл ретте жеке тұлға ҚР СК 359-бабында айқындалған тәртіппен алдыңғы салық агенті берген жеке тұлғамен есеп айырысулар туралы анықтаманы береді.

Жеке тұлға міндетті зейнетақы жарналары және міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жарналары түріндегі салықтық шегерімдерді қоспағанда, салықтық кезеңде салықтық шегерімнің белгілі бір түрін бір салық агентінде ғана қолдануға құқылы.

Салық агентінде күнтізбелік ай үшін жұмыскердің кірісі және тауарларды өткізуден, жұмыстарды орындаудан, қызметтер көрсетуден түсетін кіріс түріндегі бір жеке тұлғаға кірістерді төлеу бойынша міндеттемелер болған кезде стандартты шегерім күнтізбелік ай үшін стандартты шегерімнің жалпы сомасы шегінде мынадай реттілікпен:

• жұмыскердің кірісіне – осындай кіріс сомасы шегінде;
• салық агентіне тауарларды өткізуден, жұмыстарды орындаудан, қызметтерді көрсетуден түсетін кіріске – стандартты шегерімнің қалған мөлшерінде қолданылады.

АҚС шарттары бойынша кірістерден ұсталатын әлеуметтік аударымдар бойынша салық шегерімі ҚР Салық кодексінің жаңа 345-2-бабымен регламенттелген.

ҚР СК 345-2 бабына сәйкес нысанасы жұмыстарды орындау (қызметтерді көрсету) болып табылатын азаматтық-құқықтық сипаттағы шарттар бойынша ұсталатын әлеуметтік аударымдар бойынша салықтық шегерім салық агентінде нысанасы Қазақстан Республикасының әлеуметтік қорғау туралы заңнамасына сәйкес есептелген, нысанасы жұмыстарды орындау (қызметтерді көрсету) болып табылатын азаматтық-құқықтық сипаттағы шарттар бойынша ұсталатын әлеуметтік аударымдар сомасына, оларды есептеу күніне сай келетін салықтық кезеңде қолданылады.

Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға арналған жарналар бойынша салық шегерімі ҚР Салық кодексінің 345-1-бабымен реттеледі, оған сәйкес:

Салық агентінде МӘМСЖ бойынша салықтық шегерім "Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес есептелген міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға арналған жарналардың сомасына, оларды есептеу күніне сай келетін салықтық кезеңде қолданылады.

Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға арналған жарналар бойынша салықтық шегерімді жеке тұлға "Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы" Қазақстан Республикасының Заңына Заңына сәйкес есептелген міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға арналған жарналар сомасына мынадай күндердің неғұрлым кешірек болатын күні:

•  міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға арналған жарналарды есептеу күні;
• міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға арналған жарналарды төлеу күні сай келетін салықтық кезеңде, осындай жарналардың төленгенін растайтын құжаттың негізінде өз бетінше қолданады.

2025 жылғы 1 қаңтардан бастап ЖТС бойынша салықтық шегерім (енгізілген өзгерістерге дейін)

Салық кодексінің 342-бабына сәйкес жеке тұлғаның ЖТС бойынша мынадай салықтық шегерім түрлерін қолдануға құқығы бар:

1) міндетті зейнетақы жарналары түріндегі салықтық шегерім – Қазақстан Республикасының әлеуметтік қорғау туралы заңнамасында белгіленген мөлшерде;

2) міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға арналған жарналар бойынша салықтық шегерім;

3) стандартты салықтық шегерімдер (бұдан әрі - стандартты шегерімдер);

4) көп балалы отбасылар үшін салықтық шегерімдер; (01.01.2025 жылдан бастап)

5) мыналарды қамтитын өзге салықтық шегерімдер (бұдан әрі - өзге де шегерімдер):

• ерікті зейнетақы жарналары бойынша салықтық шегерім;
• оқытуға арналған салықтық шегерім; (01.01.2025 жылдан бастап)
• медицинаға арналған салықтық шегерім;
• сыйақылар бойынша салықтық шегерім.

Жеке тұлға:

1) салық агентінде – МЗЖ түріндегі, МӘМСЖ бойынша, стандартты шегерімдерді, көп балалы отбасылар үшін;

2) салық агентінде қолданбаған кезде дербес – МЗЖ түріндегі, МӘМСЖ бойынша, стандартты шегерімдерді, көп балалы отбасылар үшін салық;

3) дербес – осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілмеген салықтық шегерімдерді қолданады.

Салық агентінде, сол сияқты жеке тұлға дербес күнтізбелік жылда қолданған көп балалы отбасылар үшін салықтық шегерім мен өзге шегерімдер жалпы сомасының шекті мөлшері 564 АЕК-тен аспауға тиіс.

Салықтық шегерімдер салықтық шегерімдерді қолдану құқығын растайтын құжаттар (бұдан әрі - растайтын құжаттар) негізінде қолданылады. Мұндай құжаттардың түпнұсқалары жеке тұлғада Салық кодексінің 48-бабының 2-тармағында белгіленген талап қою мерзімі ішінде сақталады.

Салықтық шегерімдер Салық кодексінің 342-бабы 1-тармағында көрсетілген тәртіптегі реттілікпен қолданылады.

Салық агентінде салық шегерімдерін қолдану

Міндетті зейнетақы жарналары және міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға арналған жарналар түріндегі салықтық шегерімді қоспағанда, салық агенті салықтық шегерімдерді төлем көзінен:

1) уәкілетті орган белгілеген нысан бойынша салық шегерімдерін қолдану туралы жеке тұлғаның өтініші;

2) растайтын құжаттардың көшірмелері негізінде қолданады. Мұндай көшірмелер үш жылды құрайтын талап қоюдың ескіру мерзімі ішінде салық агентінде сақталады.

Күнтізбелік жыл ішінде салық агенті ауысқан кезде, оның қайта ұйымдастырылу жағдайларын қоспағанда, алдыңғы салық агентінде түзілген, салықтық шегерімнің қолданылмаған сомасы жаңа салық агентінде есепке алынбайды.

Ереже Салық кодексінің 346-бабы 1-тармағының 2) және 3) тармақшаларында көзделген стандартты шегерімдерге қолданылмайды, олар бойынша алдыңғы салық агентінде түзілген салықтық шегерімнің асып кетуі осы Кодексте белгіленген шекте жаңа салық агентінде есепке алынады. Бұл ретте жеке тұлға осы Кодекстің 359-бабында айқындалған тәртіппен алдыңғы салық агенті берген жеке тұлғамен есеп айырысулар туралы анықтаманы береді.

Жеке тұлға салық кезеңінде бір ғана салық агентінде салықтық шегерімнің белгілі бір түрін қолдануға құқылы, бұған:

• міндетті зейнетақы жарналары және
• міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға жарналар түріндегі салықтық шегерімдер кірмейді.

Егер салық агенті жеке тұлғаның кірістен жеке табыс салығын ұстап қалу күнінен кеш жүгінуі себебінен жеке тұлғаның осындай кірісіне салықтық шегерімдерді қолданбаған жағдайда, жеке тұлға осындай кірістен жеке табыс салығын ұстап қалуды жүргізген салық агентіне өтініш пен растайтын құжаттарды ұсынуға құқылы, солардың негізінде салық агенті Салық кодексінің 48-бабының 2-тармағында көзделген талап қоюдың ескіру мерзімі шегінде кірістерді қайта есептеуді жүргізеді.

Жеке тұлғаның салық шегерімдерін дербес қолдануы

Салық агентінде түзілген, салықтық шегерімдердің асып кету сомасын, сондай-ақ салық агентінде салықтық шегерімнің қолданылмаған сомасын жеке тұлғаның салық салынатын кірісін есептеу кезінде жеке тұлға дербес есепке алады.

2025 жылғы 1 қаңтарға дейін ЖТС бойынша салықтық шегерім

ҚР Салық кодексінің 342-бабында оларды қолдану үшін негіздер болған кезде жұмыскерге берілетін салық шегерімдерінің тізімі регламенттелген.

ЖТС бойынша салықтық шегерімдердің түрлері

Салықтық шегерімдерді қолдану

Салықтық шегерімдерді қолдану ерекшеліктері

ЖТС бойынша салық шегерімдерінің түрлері

Салық кодексінің 342-бабына сәйкес жеке тұлғаның ЖТС бойынша мынадай салықтық шегерім түрлерін қолдануға құқығы бар:

1) МЗЖ түріндегі салықтық шегерім – Қазақстан Республикасының әлеуметтік қорғау туралы заңнамасында белгіленген мөлшерде;

1-1) МӘМС-ке арналған жарналар бойынша салықтық шегерім – Қазақстан Республикасының міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы заңнамасында белгіленген мөлшерде;

2) зейнетақы төлемдері және жинақтаушы сақтандыру шарттары бойынша салықтық шегерім;

3) стандартты салықтық шегерімдер (бұдан әрі - стандартты шегерімдер);

• Республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарында қолданыста болған АЕК-тің 14 еселенген мөлшеріндегі ай сайынғы шегерім. Стандартты шегерім әрбір күнтізбелік ай үшін қолданылады. Күнтізбелік жыл үшін стандартты шегерімнің жалпы сомасы республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарында қолданыста болған АЕК-тің 168 еселенген мөлшерінен аспауға тиіс;

• азаматтардың белгілі бір санаттарына (мүгедектер, ҰОС қатысушылары) 882 АЕК;

• азаматтардың белгілі бір санаттарына (мүгедек балалардың ата-аналары, қамқоршылары) 882 АЕК.

4) мыналарды қамтитын өзге де салықтық шегерімдер (бұдан әрі - өзге де шегерімдер):

• ерікті зейнетақы жарналары бойынша салықтық шегерім;
• медицинаға салықтық шегерім;
• сыйақылар бойынша салықтық шегерім

Салықтық шегерімдерді қолдану

Салықтық шегерімдерді:

1) осы Кодекстің 343-бабында көзделген тәртіппен және жағдайларда төлем көзінен салық салуға жататын кірістер бойынша – cалық агентінің;

2) осы баптың 3-тармағына сәйкес жеке тұлға дербес салық салуға жататын кірістер бойынша – жеке тұлғаның дербес қолдануына жатады.

Салықтық шегерімдер, егер көрсетілген шегерімдер жұмыскердің кірісін айқындау кезінде жүргізілмеген болса, жеке тұлға дербес салық салуға жататын кірістердің жиынтық сомасы бойынша жеке табыс салығын есептеу кезінде қолданылады.

Салықтық шегерімдерді қолдану құқығын растайтын құжаттар (бұдан әрі – растайтын құжаттар) негізінде салықтық шегерімдер қолданылады. Мұндай құжаттардың түпнұсқалары осы Кодекстің 48-бабының 2-тармағында белгіленген талап қоюдың ескіру мерзімі ішінде жеке тұлғада сақталады.

Салық шегерімдері ҚР СК 342-бабының 1-тармағында көрсетілген тәртіптегі реттілікпен қолданылады.

Міндетті зейнетақы жарналары түріндегі, міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға арналған жарналар бойынша және ҚР СК 345-бабының 1-тармағында көрсетілген зейнетақы төлемдері бойынша салықтық шегерімдерді қоспағанда, салықтық шегерімдерді салық агенті төлем көзінен:

1) жеке тұлғаның салықтық шегерімдерді қолдану туралы өтініші;

2) растайтын құжаттардың көшірмелері негізінде қолданады. Мұндай көшірмелер осы Кодекстің 48-бабының 2-тармағында белгіленген талап қоюдың ескіру мерзімі ішінде салық агентінде сақталады.

Салықтық шегерімдерді қолдану ерекшеліктері

Күнтізбелік жыл ішінде салық агенті ауысқан кезде, оның қайта ұйымдастырылу жағдайларын қоспағанда, алдыңғы салық агентінде түзілген, салықтық шегерімнің қолданылмаған сомасы жаңа салық агентінде есепке алынбайды.

Осы тармақтың ережесі осы Кодекстің 346-бабы 1-тармағының 2) және 3) тармақшаларында көзделген стандартты шегерімдерге қолданылмайды, ол бойынша алдыңғы салық агентінде түзілген салықтық шегерімнің асып кетуі осы Кодексте белгіленген шекте жаңа салық агентінде есепке алынады. Бұл ретте жеке тұлға алдыңғы салық агенті берген жеке тұлғамен есеп айырысулар туралы анықтаманы береді.

Жеке тұлға міндетті зейнетақы жарналары түріндегі және міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға арналған жарналар бойынша салықтық шегерімдерді қоспағанда, салықтық кезеңде салықтық шегерімнің белгілі бір түрін бір салық агентінде ғана қолдануға құқылы.

Егер салық агенті жеке тұлғаның кірістен жеке табыс салығын ұстап қалу күнінен кеш өтініш жасауы себебінен жеке тұлғаның осындай кірісіне салықтық шегерімдерді қолданбаған жағдайда, онда жеке тұлға осындай кірістен жеке табыс салығын ұстап қалуды жүргізген салық агентіне өтініш пен растайтын құжаттарды ұсынуға құқылы, солардың негізінде салық агенті осы Кодекстің 48-бабының 2-тармағында көзделген талап қоюдың ескіру мерзімі шегінде кірістерге қайта есептеу жүргізеді.