Дау түрі: салық даулары
Салық төлеушінің санаты: заңды тұлға
Салық түрі: КТС
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі (бұдан әрі-уәкілетті орган) мұнай секторы ұйымдарынан (КТС) түсетін түсімдерді қоспағанда, ірі кәсіпкерлік субъектілері – заңды тұлғалардан корпоративтік табыс салығын есептеу туралы аумақтық мемлекеттік кірістер департаментінің (бұдан әрі – Мемлекеттік кірістер органы) тексеру нәтижелері туралы хабарламаға «М» компаниясының апелляциялық шағымын алды.
Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, Мемлекеттік кіріс органы 2021ж. 01.07. бастап 2021ж.30.09. дейінгі кезеңде салықтың жекелеген түрлері және (немесе) бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер бойынша салық міндеттемесін орындау мәселесі бойынша тақырыптық салықтық тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша 91 067,8 мың теңге сомасында КТС, 13 961,1 сомасында өсімпұл есептеу туралы хабарлама шығарылды мың теңге.
«М» компаниясы Мемлекеттік кірістер органының қорытындыларымен келіспей, апелляциялық шағыммен жүгінді, онда КТС есептеу туралы хабарламаның күшін жоюды сұрайды.
Салық кодексінің 644-бабы 1-тармағының 10) тармақшасын, 645-бабы 1-тармағын бұзу шағымданған салық сомасын және өсімпұлдың тиісті сомасын есептеу үшін «М» компаниясы 2021 жылғы 3 тоқсандағы кірісті төлеу кезінде «T» компаниясының атына дивидендтер түрінде төлем көзінен 91 067,8 мың теңге сомасында КТС ұсталмаған негіз болды.
Салық органының осы тұжырымымен «М» компаниясы акционерлердің 01.06.2020 жылғы жылдық жалпы жиналысының хаттамасына сәйкес 2019 жылғы қызмет нәтижелері бойынша бір жай акцияға 3,6 мың теңге және бір артықшылықты акцияға 3,6 мың теңге мөлшерінде дивидендтер төлеу туралы шешім қабылданғанына келіспейді. Бұл ретте 2020ж 01.06. жағдай бойынша «T» компаниясы «М» компаниясының 479 819 жай және 2 956 артықшылықты акцияларына иелік етті.
Осылайша, «T» компаниясына төленуге жататын 2019 жылғы дивидендтер сомасы жоғарыда аталған компанияға 2021ж.12.06. аударылған 3 412,4 мың еуро валютасында 1 737 990,0 мың теңгені (482 775 акция*3,6 мың теңге) құрады.
«М» компаниясы «Акционерлік қоғамдар туралы» Қазақстан Республикасының 2003.05.13 №415 Заңының 76, 78-баптарына және "бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы" Қазақстан Республикасының 2007.02.28 №234 Заңына сәйкес Қоғам қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарын (ҚЕХС) қолданады деп бекітеді.
«М» компаниясы 33 «Акцияға шаққандағы пайда" ХҚЕС (IAS) сілтеме жасай отырып, акцияға шаққандағы пайданы есептеу кезінде кәсіпорындардың қаржылық есептілігінің көрсеткіштері және жылдық қаржылық есептіліктің аудиті ескерілетінін, бұл ретте "М" компаниясының шоғырландырылған жылдық қаржылық есептілігі қаржылық есептілік депозитарийінің интернет - ресурсында жарияланатынын атап өтеді.
«М» компаниясының деректері бойынша резидент емес – «T» компаниясына дивидендтер төлеу көзі 2019 жылғы ХҚЕС сәйкес бухгалтерлік есеп бойынша анықталған 1 844 169,0 мың теңге сомасындағы таза табыс болып табылады.
«М» компаниясы 2017ж.25.12. Қазақстан Республикасының «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Кодексінің (Салық кодексі) 645-бабының 9-тармағында көзделген талаптарды «T» компаниясының 2019ж. 2021ж.12.07. төленген дивидендтері дивидендтер есептелген күнге акциялар бойынша төленуге жататын табыс болып табылатындығы бөлігінде орындады акционер «М» компаниясына үш жылдан астам иелік етеді, сондай-ақ жер қойнауын пайдаланушы болып табылмайды, демек, 2019 жылғы дивидендтер түріндегі табыстарға салық салынбайды.
Сондай-ақ, «М» компаниясы мемлекеттік кіріс органының «М» компаниясына қатысты Салық кодексінің 645-бабы 9-тармағының 4) тармақшасына өзгерістер қолдануы заңсыз болып табылатынын атап өтеді, өйткені 2021ж. 01.01. бастап Салық кодексінің 3-бабының 5-тармағына және 6-бабына сәйкес Салық кодексіне енгізілген өзгерістер дивидендтерге қолданылмайды бұл ретте ҚР экономикасын жаңғырту мәселелері жөніндегі мемлекеттік комиссия отырысының 2022ж.12.05. №Б-323 хаттамасында төленген. таза кіріс деп бухгалтерлік есеп деректері бойынша қаржылық есептілікте қалыптасқан бөлінбеген пайданы (таза кіріс) түсіну керек.
Демек, «М» компаниясының пікірінше, енгізілген өзгерістер алдыңғы кезеңдерге әсер етпейді, тек 2021жылдан 01.01. кейін пайда болған қатынастарға қолданылады. бұл жағдайда дивидендтер 2020 жылдың екінші тоқсанында есептеліп, 2019 жылға төленді.
Сонымен қатар, «М» компаниясы табысты есептеу бухгалтерлік есепте және қаржылық есептілікте тану сәті, яғни нақты төлем күні емес, 2020 жылғы 2 тоқсан деп есептейді (2021 ж.12.07.) ақша қаражатын аудару күні табысты тану және есептеу үшін негіз болып табылмайды. Бұл ретте табыс есептелуі бухгалтерлік есепте көрсетілетін жазып берілген бастапқы құжаттар негізінде танылады.
«М» компаниясының дәлелдерін тексеріп, Мемлекеттік кірістер органы ұсынған материалдарды зерттегеннен кейін уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
Салық кодексінің 1-бабы 1-тармағының 16) тармақшасына сәйкес, оның ішінде акциялар бойынша төленуге жататын таза табыс түріндегі табыс немесе оның бір бөлігі, сондай-ақ заңды тұлға оның құрылтайшылары, қатысушылары арасында бөлетін таза табыс немесе оның бір бөлігі түріндегі табыс дивиденд деп танылады.
Салық кодексінің 644-бабы 1-тармағының 10) тармақшасына сәйкес резидент емес заңды тұлғадан-резиденттен, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес құрылған инвестициялық пай қорларынан алынатын дивидендтер түріндегі табыс Қазақстан Республикасындағы көздерден табыс деп танылады.
Қарастырылып отырған жағдайда, акционерлердің жылдық жалпы жиналысының 2020ж.01.06. хаттамасына сәйкес, "М" компаниясының номиналды құны 100 теңге болатын жай акцияларының жалпы саны 485 898 дана, номиналды құны 100 теңге болатын артықшылықты акциялардың жалпы саны 14 102 дана құрады. Бұл жиналысқа 479 813 жай және 2 956 артықшылықты акцияларға иелік ететін «T» компаниясы акционерінің өкілі қатысты, бұл жарғылық капиталдың 98,7% -. құрайды.
Көрсетілген хаттамаға сәйкес «М» компаниясының 2019 жылғы қызметінің нәтижелері бойынша дивидендтер төлеу туралы шешім қабылданды:
- бір акция үшін 3600 теңге мөлшерінде жай акциялар бойынша;
- артықшылықты акциялар бойынша бір акция үшін 3600 теңге мөлшерінде. Дивидендтерді нақты төлеу күні белгіленді – 2020ж.15.12.
Салық кодексінің 645-бабының 7-тармағында табыс төлеу деп ақшаны қолма-қол және (немесе) қолма-қол емес нысандарда, бағалы қағаздарды, қатысу үлесін, тауарларды, мүлікті беру, жұмыстарды орындау, қызметтер көрсету, Қазақстан Республикасындағы көздерден кірістерді төлеу бойынша бейрезидент алдындағы берешекті өтеу есебіне жүргізілетін борыш талабын есептеп шығару және (немесе) есепке жатқызу кірісті төлеу деп түсініледі.
Бұл жағдайда, 2021ж.12.07. төлем тапсырмасына сәйкес «М» компаниясы "T" компаниясының атына 2019 Ж. үшін 3 412,41 еуро сомасында дивидендтер төлеуді жүзеге асырды, бұл 1 Еуро үшін 509 теңге бағамы бойынша 1 736 573,8 мың теңгені құрады.
Салық кодексінің 192-бабының 1-тармағында, егер Салық кодексінде өзгеше белгіленбесе, салық төлеуші (салық агенті) Салық кодексінде белгіленген тәртіппен және шарттарда есептеу әдісі бойынша теңгемен салық есебін жүргізуді жүзеге асыратынын атап өту қажет.
Бұл ретте қызметі Қазақстан Республикасында тұрақты мекеменің құрылуына әкеп соқпайтын резидент емес заңды тұлғаның табыстарына салық салу тәртібі Салық кодексінің 72-тарауымен регламенттелген.
Салық кодексінің 645-бабының 1-тармағында қызметі Қазақстан Республикасында тұрақты мекеме құруға әкеп соқпайтын резидент емес заңды тұлғаның Қазақстан Республикасындағы көздерінен түсетін табыстарға шегерімдерді жүзеге асырмай төлем көзінен корпоративтік табыс салығы салынатыны белгіленген.
Бұл ретте төлем көзінен ұсталатын корпоративтік табыс салығының сомасын салық агенті осы баптың 9-тармағында көрсетілген кірістерді қоспағанда, салық кодексінің 644-бабында көрсетілген кірістер сомасына салық кодексінің 646-бабында белгіленген мөлшерлемелерді қолдану жолымен есептейді.
Төлем көзінен салық салынатын кірістер бойынша корпоративтік табыс салығын есептеуді және ұстап қалуды салық агенті жүргізеді:
1) Резидент нестерге - есептелген және төленген кірістер бойынша кірістер төленген күннен кешіктірмей;
2) корпоративтік табыс салығы бойынша декларацияны ұсыну үшін осы Кодекстің 315 - бабының 1-тармағында белгіленген мерзімнен кешіктірмей-шегерімге жатқызылған есептелген және төленбеген кірістер бойынша жүзеге асырылады.
КТС Салық кодексінің 647-бабы 1-тармағының 1) тармақшасына сәйкес бейрезиденттің кірістерінен ұсталатын төлем көзінен салық агенті кірістің есепке жазылған және төленген сомалары бойынша – кірісті төлеу жүргізілген ай аяқталғаннан кейін күнтізбелік жиырма бес күннен кешіктірмей, кіріс төленген күннің алдындағы соңғы жұмыс күні айқындалған валюта айырбастаудың нарықтық бағамы бойынша аударуына жатады.
Осылайша, төлем көзінен салық салынатын кірістер бойынша КТС есептеу және ұстап қалу жөніндегі салық міндеттемесі резидент нестерге осындай кіріс төленген күннен кешіктірілмей жүргізіледі.
Сондай-ақ, Салық кодексінің 645-бабы 9-тармағының 4) тармақшасымен (2021ж. 01.01. бастап редакцияда), егер осы органның 3), 5) тармақшаларында өзгеше белгіленбесе, уәкілетті орган бекіткен тізбеге енгізілген жеңілдікті салық салынатын мемлекетте тіркелген тұлғаларға төленетін дивидендтерді қоспағанда, Қазақстан Республикасында салық салуға жатпайтынын атап өткен жөн бір мезгілде мынадай шарттарды орындау кезінде:
дивидендтер есептелген күні салық төлеуші үш жылдан астам уақыт бойы дивидендтер төленетін акцияларға немесе қатысу үлестеріне иелік етеді;
дивидендтер төлейтін резидент заңды тұлға дивидендтер төленетін кезең ішінде жер қойнауын пайдаланушы болып табылмайды;
дивидендтер төлейтін резидент заңды тұлға активтерінің құнында жер қойнауын пайдаланушылар (жер қойнауын пайдаланушы) болып табылатын тұлғалардың (тұлғаның) мүлкі дивидендтер төленген күнге 50 пайыздан аспайды.
Осы тармақшаның ережелері бұрын корпоративтік табыс салығы салынған және резидент-заңды тұлғадан алынған табыстарға ғана қолданылады:
акциялар бойынша, оның ішінде депозитарлық қолхаттардың базалық активтері болып табылатын акциялар бойынша төленуге жататын табыс;
резидент заңды тұлға оның құрылтайшылары, қатысушылары арасында бөлетін таза кірістің бөліктері.
Осылайша, 2021ж. 01.01. бастап Салық кодексінің ережелерінде Салық кодексінің 645-бабы 9-тармағы 4) тармақшасының 2-4 абзацтарында көзделген шарттарды орындау кезінде дивидендтер бойынша кірістер, егер бұрын резидент-заңды тұлғадан акциялар бойынша төленуге жататын кіріс түрінде алынған КТС салық салынатын болса, салық салуға жатпайтыны көзделген.
Мемлекеттік кіріс органы «М» компаниясына қатысты бұрын 2019-2020жж. КТС және ҚҚС бойынша тақырыптық салықтық тексеру жүргізгенін (15.04.2022 ж. №319 салықтық тексеру актісі), оның нәтижелері бойынша 2019ж.үшін 5 306,9 мың теңге сомасында КТС есептелгенін, нәтижесінде 2019ж. жылдық жиынтық табысы есептелгенін атап өткен жөн. сомасы 17 316 713,5 мың теңгені құрайды, шегерімдер сомасы 14 621 633,5 мың теңге, салық салынатын табыс 1 411 818,5 мың теңге соманы құрайды, төлеуге берілетін КТС 282 363,7 мың теңге соманы құрайды. Бюджеттік сыныптама кодының (КБК) Дербес шотының деректері бойынша 101110 жоғарыда көрсетілген салықтық тексеру актісінің нәтижелері бойынша есептелген салықтардың сомасы бюджетке толық төленді.
Бұл ретте салықтық тексеру барысында Салық кодексінің 645-бабы 9-тармағының 4) тармақшасын қолдану мақсатында төлем көзінен ұсталатын табыс мөлшерін айқындау кезінде 2022ж.15.04. №319 салықтық тексеру актісінің деректері пайдаланылды, оның нәтижелері бойынша 2019 ж. бұрын корпоративтік табыс салығы салынған табыс 1 129 454,8 мың теңге соманы құрады (1 411 818,5 - 282 363,7).
Қаралып отырған жағдайда, салықтық тексеру актісінің нәтижелері бойынша акциялар бойынша дивидендтер түріндегі таза табысты төлеу 1 736 573,8 мың теңге сомасында жүргізілді, 2019 жылы КТС бұрын салынған табыс 1 129 454,8 мың теңге сомасын құрайды, тиісінше, акциялар бойынша төленген таза кіріс сомасы мен КТС салынған табыс арасындағы салық салуға жататын айырма, 607 119,0 мың теңге соманы құрайды (1 736 573,9-1 129 454,8).
Бұл ретте кірісті төлеу 2021ж.12.07. жүргізілді, өз кезегінде салықтық тексеру актісінің нәтижелері бойынша таза кіріс бұрын КТС-мен салық салынған кірісті ескере отырып айқындалды, ол 607 119,0 мың теңге соманы құрайды, тиісінше бұл сома төлем көзінен КТС-мен салық салуға жатады.
Салық кодексінің 646-бабы 1-тармағының 5) тармақшасына сәйкес құн өсімінен түсетін табыстарға, дивидендтерге, сыйақыларға, роялтиге төлем көзінен 15 пайыз ставка бойынша салық салынуға жатады.
Бұл ретте Салық кодексінің 645-бабының 1-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасындағы көздерден алынатын табыстарға шегерімдерді жүзеге асырмай төлем көзінен салық салынады.
Баяндалғанның негізінде Салық кодексінің 645-бабының 1, 9-тармақтарын ескере отырып, дивидендтер түріндегі кірістерді төлеу көзінен КТС салу және 2021 жылғы 3 тоқсан үшін салықтық тексеру нәтижелері бойынша 91 067,8 мың теңге сомасында КТС есептеу негізді болып табылады.
Апелляциялық комиссия отырысының нәтижелері бойынша – тексеру нәтижелері туралы шағым жасалған хабарламаны өзгеріссіз, ал шағымды қанағаттандырмай қалдыру туралы шешім қабылданды.
