Дау түрі: салық даулары
Салық төлеушінің санаты: заңды тұлға
Салық түрі: КТС, ҚҚС (сенімсіз жеткізушілермен өзара есеп айырысу)
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігімен (бұдан әрі-уәкілетті орган) ірі кәсіпкерлік субъектілері мен мұнай секторы ұйымдарынан түсетін түсімдерді қоспағанда, заңды тұлғаларға корпоративтік табыс салығын (КТС) және Қазақстан Республикасының аумағында өндірілген тауарларға, орындалған жұмыстарға және көрсетілген қызметтерге қосылған құн салығын (ҚҚС) есептеу туралы мемлекеттік кірістер аумақтық департаментінің (бұдан әрі – салық органы) тексеру нәтижелері туралы хабарламаға берген «А» Компаниясының апелляциялық шағымы алынды.
Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, салық органымен 2019ж. 01.01. бастап 2022ж.30.09. кезең бойынша салықтарды және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді дұрыс есептеу және уақтылы төлеу мәселесі бойынша тақырыптық салықтық тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша КБК 101111: Ірі кәсіпкерлік субъектілері мен мұнай секторы ұйымдарынан түсімдерді қоспағанда, заңды тұлғалардан 184 065,5 мың теңге сомасында корпоративтік табыс салығы, 61 675,0 мың теңге сомасында өсімпұл, КБК 105101: Қазақстан Республикасының аумағында көрсетілген қызметтерге, өндірілген тауарларға, орындалған жұмыстарға 110 439,3 мың теңге сомасында қосылған құн салығы және өсімпұл 33 095,7 мың теңге сомасында есептелгені туралы хабарлама шығарылды.
«А» Компаниясы салық органының қорытындыларымен келіспей, апелляциялық шағыммен жүгінді, онда ол салық органының шешімінің күшін жоюды сұрайды.
«B» және «M» Компанияларымен өзара есеп айырысу бойынша Салық кодексінің 264-бабының 5-тармағын және 403-бабын бұзғандығы шағымданған салық сомасын және өсімпұлдың тиісті сомасын есептеу үшін негіз болды.
Салық органының осы тұжырымымен «А» Компаниясы «В» Компаниясымен 2020ж.13.05. Шарт жасалғандығына байланысты, оны орындау үшін Астана қаласы әкімдігінің «№5 Қалалық емхана» МКК-де күрделі жөндеу жүргізілді және орындалған жұмыстардың актілерімен расталғандығына байланысты келіспейді. Сондай-ақ, 2020 жылы «M» Компаниясымен 2020ж.10.09. жеткізу шарттары жасалды. Материалдарды жеткізу 100% көлемінде жүргізілді, ол материалдардың жеткізілгендігі жүкқұжаттармен расталады, осы материалдардың көмегімен Ақмола облысы Целиноград ауданы Р. ауылында «80 орындық мектеп құрылысы» тапсырылды және пайдалануға берілді.
«А» Компаниясының дәлелдерін тексеріп, салық органы ұсынған материалдарды зерттегеннен кейін уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
Салық кодексіне сәйкес шегеруге жатпайтын шығыстарды қоспағанда, салық кодексінің 242 - бабының 1 және 3-тармақтарына сәйкес салық төлеушінің табыс алуға бағытталған қызметті жүзеге асыруға байланысты шығыстары салық кодексінің осы бабында және 243-263-баптарында белгіленген ережелер ескеріле отырып, салық салынатын табысты айқындау кезінде шегеруге жатады.
Шегерімдерді салық төлеуші өзінің табыс алуға бағытталған қызметіне байланысты осындай шығыстарды растайтын құжаттар болған кезде іс жүзінде жүргізілген шығыстар бойынша жүргізеді.
Салық кодексінің 264-бабының 5) тармақшасымен заңды күшіне енген сот шешімі негізінде жарамсыз деп танылған мәміле бойынша шығыстар шегерімге жатпайтыны анықталды.
Салық кодексінің 400-бабының 1-тармағына сәйкес қосылған құн салығын төлеуші болып табылатын тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді алушының есепке жатқызылатын қосылған құн салығының сомасы, егер Салық кодексінің 367-бабы 1-тармағының 1) тармақшасына сәйкес алынған тауарлар, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтер үшін төленуге жататын қосылған құн салығының сомасы олар осы тармақтың 1) - 4) тармақшаларында көрсетілген сату бойынша салық салынатын айналым мақсатында пайдаланылады немесе пайдаланылатын болады.
Салық кодексінің 400-бабының 6-тармағында осы баптың ережелеріне сәйкес келмейтін қосылған құн салығының, сондай-ақ Салық Кодексінің 402-бабында көрсетілген қосылған құн салығының сомасы есепке жатқызылмайтын қосылған құн салығының сомасы деп танылатыны көзделген.
Салық кодексінің 400-бабына сәйкес ҚҚС-ты есепке жатқызу үшін шот-фактура негіз болып табылады.
Салық кодексінің 403-бабының 2) тармақшасымен есепке жатқызылатын бұрын қосылған құн салығы ретінде танылған қосылған құн салығы заңды күшіне енген сот шешімі негізінде жарамсыз деп танылған мәміле бойынша алып тасталуға жататыны анықталды.
Салық кодексінің 190-бабының 3-тармағына сәйкес салық есебі Бухгалтерлік есеп деректеріне негізделетінін атап өткен жөн. Бухгалтерлік құжаттаманы жүргізу тәртібі ҚР Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасында белгіленеді.
2007ж.28.02. «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы» Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – Бухгалтерлік есеп туралы Заң) 6-бабының 1-тармағына сәйкес Бухгалтерлік есеп Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасымен регламенттелген дара кәсіпкерлер мен ұйымдардың операциялары мен оқиғалары туралы ақпаратты жинаудың, тіркеудің және жинақтаудың реттелген жүйесін білдіреді, ал бухгалтерлік есеп сондай-ақ Есеп саясаты.
Бухгалтерлік есеп туралы Заңның 6-бабының 3-тармағына сәйкес операциялар мен оқиғалар бухгалтерлік есеп жүйесінде көрсетіледі, бұл ретте бухгалтерлік жазбаларды бастапқы құжаттардың түпнұсқаларымен барабар нығайтуды және бухгалтерлік жазбаларда барлық операциялар мен оқиғаларды көрсетуді қамтамасыз етуге тиіс.
Бухгалтерлік есеп туралы Заңның 1-бабының 2) тармақшасында бастапқы есепке алу құжаттары - операцияны немесе оқиғаны жасау фактісінің және оның жасалу құқығының қағаз жүзінде де, электрондық жеткізгіште де Құжаттамалық куәлігі, оның негізінде бухгалтерлік есеп жүргізілетіні айқындалған.
Бухгалтерлік есеп туралы Заңның 7-бабының 2-тармағына сәйкес операцияларды немесе оқиғаларды ресімдеу үшін қолданылатын бастапқы құжаттарға қойылатын нысандарды немесе талаптарды уәкілетті орган және (немесе) ҚР Ұлттық Банкі ҚР заңнамасына сәйкес бекітеді.
Бұл ретте Бухгалтерлік есеп туралы Заңның 4-бабында бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептіліктің мақсаты мүдделі тұлғаларды дара кәсіпкерлер мен ұйымдардың қаржылық жағдайы, қызметінің нәтижелері және қаржылық жағдайындағы өзгерістер туралы толық және дұрыс ақпаратпен қамтамасыз ету болып табылатыны белгіленген.
Осылайша, заңды күшіне енген сот шешімі негізінде жарамсыз деп танылған мәмілелер бойынша шығыстар шегерімдерге және ҚҚС есепке жатқызылмайды. Бұл ретте салық есебі Бухгалтерлік есептің деректеріне негізделеді. Операцияны не оқиғаны жасау фактісін тіркейтін бастапқы құжаттарда міндетті деректемелер болуға және Қазақстан Республикасы Бухгалтерлік заңнамасының талаптарына сәйкес ресімделуге тиіс.
Салық кодексінің 179-бабының 5-тармағына сәйкес шағымға салық төлеуші (салық агенті) өз талаптарын негіздейтін мән-жайларды растайтын құжаттар, сондай-ақ іске қатысы бар өзге де құжаттар қоса берілетінін атап өткен жөн.
Қаралып отырған жағдайда, салықтық тексеру нәтижелері бойынша 2020 жылғы шығыстар шегерімдерден 920 327,6 мың теңге сомасына, 2020 жылғы 3-4 тоқсанға, 2021 жылғы 1 тоқсанға «В» және «М» Компанияларымен өзара есеп айырысулар бойынша ҚҚС 110 439,3 мың теңге сомасына есептен алып тасталды.
«В»Компаниясы
По результатам налоговой проверки по взаиморасчетам с Компанией «В» исключены из вычетов расходы за 2020г. на сумму 164 649,0 тыс.тенге, НДС за 3-4 кварталы 2020г. на сумму 19 757,9 тыс.тенге по услугам «Работы по проведению капитального ремонта спортивной площадки АО НК «КазМунайГаз», капитальному ремонту здания детской поликлиники на 150 посещений в смену ГКП на ПВХ «Городская поликлиника №5» акимата города Астаны.
«В» Компаниясымен өзара есеп айырысу бойынша салықтық тексеру нәтижелері бойынша «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ спорт алаңына күрделі жөндеу жүргізу, балалар емханасы ғимаратына 150 мың теңгеге күрделі жөндеу жұмыстары, қызметтері» бойынша Астана қаласы әкімдігінің «№5 Қалалық емхана» ПВХ МКК 2020 жылғы шығыстар 164 649,0 мың теңге сомасына 2020 жылғы 3-4 тоқсандағы ҚҚС 19 757,9 мың теңге сомасына шегерімдерден алып тасталды.
Салық кодексінің 179-бабына сәйкес «А» Компаниясы «В» Компаниясымен өзара есеп айырысу бойынша растайтын құжаттар ретінде 13.05.2020 ж. қосалқы мердігерлік шарты, 24.08.2020 ж., 01.10.2020 ж., 17.11.2020 ж. Астана қаласы әкімдігінің «№5 Қалалық емхана» объектісі бойынша 184 407,0 мың теңге сомасына орындалған жұмыстардың актілері ұсынылды. Бұл ретте, «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ спорт алаңына күрделі жөндеу жүргізу жөніндегі жұмыстар» объектісі бойынша өзара есеп айырысуды растайтын құжаттар ұсынылмаған.
Астана қаласының мамандандырылған ауданаралық экономикалық сотының 24.11.2022 ж. шешімімен (бұдан әрі - МАЭС-тің 24.11.2022 ж. шешімі), «В» Компаниясы мен «А» Компаниясы арасында жасалған 2020ж.26.08., 2020ж.13.05. қосалқы мердігерлік шарттары жарамсыз деп танылғанын атап өткен жөн.
МАЭС-тің 2022ж.24.11. шешімінің сипаттамалық бөлігінен талапкер – Нұр-сұлтан қаласы бойынша Мемлекеттік кірістер департаментінің Есіл ауданы бойынша Мемлекеттік кірістер басқармасы «В» Компаниясына қатысты жазылған және алынған электрондық шот-фактураларға камералдық бақылау жүргізгені шығады. Талдау барысында «В» Компаниясы бойынша пилоттық жоба бойынша хабарлама қалыптастырылғаны, сондай-ақ ЭШФ АЖ-ға қолжетімділікті шектеу мәртебесі берілгені анықталды. Тәуекелдерді басқару жүйесі, сондай-ақ электрондық шот-фактуралардың деректерін, атап айтқанда сатып алынған және сатылған тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер бойынша мәліметтерді талдау негізінде Қаржы-шаруашылық қызметті жүзеге асырудың төмен ықтималдығы және тауарлардың, жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің шығу тегінің болмау белгілері белгіленген.
МАЭС-тің 2022ж. 24.11. шешімінде «А» Компаниясы талап қою талаптарымен келіспей, «В» Компаниясымен 2019ж.26.08. бастап қосалқы мердігерлік шарт жасалғанын, оған сәйкес «ҚазМұнайГаз» АҚ спорт алаңына күрделі жөндеу жүргізу бойынша жалпы құрылыс-монтаждау жұмыстары (ҚМЖ) сомасы 52 296,3 мың теңге және жалпы сомасы 184 407,0 мың теңгеге «150 келушіге арналған балалар емханасы ғимаратын күрделі жөндеу» жобасы бойынша 2020ж.13.05. қосалқы мердігерлік шарт бойынша ҚМЖ-ның орындалғанын түсіндіріп, сотқа кері байланыс бергені көрсетілген.
24.11.2022 ж. МАЭС шешімінің дәлелдеу бөлігіне сәйкес азаматтық істі қарау кезінде сот жауапкердің ұсынылған талап қоюдың дәрменсіздігінің негіздемесіне құжаттар мен басқа да дәлелдемелерді ұсынбауын ескере отырып, жасалған мәміле шеңберінде тараптардың оны орындау үшін қажетті шаруашылық операцияларды жасағанын растай отырып, мәлімделген талап қоюды қанағаттандыру туралы қорытындыға келді.
МАЭС-тің 24.11.2022 ж. шешімінде ресми ресімделген бастапқы құжаттардың, шарттардың болуы мәмілелер тараптары арасында қаржылық-шаруашылық операциялардың нақты жасалғанын куәландырмайтыны, өйткені олардың нақты орындалғанын куәландыратын өзге де дәлелдер (Еңбек және материалдық ресурстардың, декларацияның және т. б. болуы) жоқ екендігі атап өтілді.
Бұдан әрі, Астана қаласы сотының азаматтық істер жөніндегі сот алқасының жария етілген күннен бастап заңды күшіне енген 2023ж. 09.03.қаулысымен (бұдан әрі – сот алқасының 2023ж.09.03. қаулысы) осы іс бойынша МАЭС-тің 2022ж. 24.11.шешімі өзгеріссіз қалдырылды, жауапкердің апелляциялық шағымы қанағаттандырусыз қалдырылды.
Сот алқасының 2023ж.09.03.қаулысында «В» Компаниясының ЭШФ АЖ мәліметтеріне сәйкес 2020ж. 3-4 тоқсанда қызмет көрсетуші персоналға қызмет көрсету, ҚМЖ орындау бойынша «А» Компаниясының атына ЭШФ жазылғаны көрсетілген. Сонымен қатар, «В» Компаниясында шарттарда көрсетілген көлемде (үй-жай, көлік, штат саны және білікті персонал) қызметтер көрсету және ҚМЖ орындау үшін қажетті материалдық және еңбек ресурстары болған жоқ. «В» Компаниясында ҚМЖ көлемін өз күшімен де, мердігер компаниялардың күшімен де орындау мүмкіндігі болмады, өйткені жеткізушілер тізбегінде сатып алу жоқ.
Сот алқасының 2023ж.09.03. қаулысында атап өтілгендей, ҚМЖ орындалғанын дәлелдеу үшін сотқа Р-1 нысаны бойынша орындалған жұмыстардың актілері ұсынылды, ал ҚМЖ қабылдау үшін Р-1 нысаны бойынша орындалған жұмыстардың актілері қолданылмайды. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015ж.19.03. бұйрығымен №229 «Тапсырыс берушінің (құрылыс салушының) қызметін ұйымдастыру және функцияларын жүзеге асыру қағидаларын бекіту туралы» Тапсырыс беруші заңнамалық актілерде немесе шартта белгіленген мерзімдер мен тәртіппен нақты орындалған жұмыстарды қабылдауды және төлеуді қамтамасыз ететіні, бухгалтерлік және статистикалық есепке алуды ұйымдастыратыны және жүргізетіні, сондай-ақ: орындалған жұмыстардың актілеріне 3-қосымшаға сәйкес қол қоятыны анықталды осы Қағидалардың 3-1-қосымшасына сәйкес орындалған жұмыстардың актілері; осы Қағидалардың 4-қосымшасына сәйкес орындалған құрылыс жұмыстарының және шығындардың құны туралы анықтама (базистік-индекстік әдіс бойынша); осы Қағидалардың 4-1-қосымшасына сәйкес орындалған құрылыс жұмыстарының және шығындардың құны туралы анықтама (ресурстық әдіс бойынша) (Қағидалардың 12-тармағы). Алайда сотқа заң талаптарына сәйкес ресімделген құжаттар ұсынылмаған.
Сот алқасының 2023ж.09.03. қаулысынан Компанияның «В» Дербес шотының мәліметтеріне сәйкес 2019-2021жж. үшін КТС (коды 101111) және ҚҚС (коды 101105) төленбеген, салық жүктемесінің коэффициенті (КТС) – 0% - 0 құрайды. Тіркеу деректеріне сәйкес 2021ж.29.06. дейін ҚҚС төлеуші ретінде тіркеу есебінде тұрғаны, орналасқан жері бойынша болмау себебі бойынша ҚҚС бойынша есептен шығарылғаны анықталды. Апелляциялық шағымның дәлелдерінде бірінші сатыдағы соттың зерттеу нысанасы болмаған жаңа мән-жайлар болмайды, осыған байланысты сот шешімінің күшін жою үшін негіз бола алмайды.
Қазақстан Республикасы Азаматтық іс жүргізу кодексінің (бұдан әрі – ҚР АІЖК) 21-бабының 2-бөлігіне сәйкес заңды күшіне енген сот шешімдері, ұйғарымдары, қаулылары мен бұйрықтары, сондай-ақ соттар мен судьялардың заңды өкімдері, талаптары, тапсырмалары, шақырулары және басқа да өтініштері барлық мемлекеттік органдар үшін міндетті екенін көрсету қажет, жергілікті өзін-өзі басқару органдары, қоғамдық бірлестіктер, басқа да заңды тұлғалар, лауазымды адамдар мен азаматтар ҚР бүкіл аумағында мүлтіксіз орындалуға жатады.
Осылайша, сот «А» Компаниясы мен «В» Компаниясы арасында жасалған 2020ж.26.08., 2020ж.13.05. шарттарды жарамсыз деп таныды.
Жоғарыда баяндалғандарды, сондай-ақ Салық кодексінің 264-бабының 5) тармақшасында және Салық кодексінің 403-бабының 2) тармақшасында көзделген нормаларды ескере отырып, «В» Компаниясымен өзара есеп айырысу бойынша есептен шығыстар мен ҚҚС шегерімдерінен алып тастау және салықтық тексеру нәтижелері бойынша КТС және ҚҚС тиісті есептеу негізді болып табылады.
«Muslimdias» Компаниясы
«А» Компаниясының «M» Компаниясымен өзара есеп айырысуы бойынша салықтық тексеру нәтижелері бойынша 2020 жылғы тауарларды сатып алу бойынша шығыстар 2020 жылғы 4 тоқсандағы 755 678,6 мың теңге, 2020 жылғы 4 тоқсандағы ҚҚС және 2021 жылғы 1 тоқсандағы 90 681,4 мың теңге сомаға шегерімдерден алып тасталды.
Салық кодексінің 179 - бабына сәйкес «А» Компаниясы «M» Компаниясымен өзара есеп айырысу бойынша растайтын құжаттар ретінде 2020ж.10.09. жеткізу шарттары, 2021ж.01.07. жасалған 2020ж. 10.09. №44 шартты бұзу туралы келісім, 2020ж.11.12., 2020 ж.24.12., 2020ж.30.12тараптан тарапқа қорларды босатуға арналған жүкқұжат.
Бұл ретте, Астана қаласы МАЭС - тің 2023ж.10.03. шешіміне (бұдан әрі-МАЭС-тің 2023ж.10.03. шешімі) сәйкес «M» Компаниясы мен «А» Компаниясы арасында жасалған 2020ж.24.09., 2020ж.10.09. жеткізу шарттары жарамсыз деп танылды.
МАЭС-тің 2023ж.10.03. шешімінің дәлелді бөлігіне сәйкес «M» Компаниясымен өзара есеп айырысу 2020ж.24.09., 2020ж.10.09. шарттары бойынша 846 360,0 мың теңге айналым сомасына, 90 681,4 мың теңге сомасына ҚҚС бойынша жүргізілгені анықталды. Бұл ретте, 2020 жылғы КТС (100.00-нысан), 2020 жылғы 4 тоқсандағы жеке табыс салығы және әлеуметтік салық (200.00-нысан) бойынша декларациялар көрсеткіштерсіз ұсынылды. Көлік құралдарына салынатын салық, жер салығы, мүлік салығы бойынша Декларация (700.00-нысан) 2020 ж. ұсынылмаған, бұл негізгі құралдардың, арнайы техниканың жоқтығын көрсетеді, онсыз тауарларды жеткізу мүмкін емес. «M» Компаниясында 1 деңгейде тауардың шығу тегі жоқ, сонымен бірге «M» Компаниясы өндіруші болып табылмайды, тауарларды жеткізу үшін қажетті ресурстарға (еңбек, материалдық) ие болмады.
МАЭС-тің 2023ж.10.03. шешімінде ресми ресімделген бастапқы есептік және басқа құжаттардың болуы Қаржы-шаруашылық операциялардың нақты жасалғанын куәландырмайтындығы көрсетілген. «M» Компаниясында салық салу объектілерінің болмауы салық міндеттемелерін азайту және бюджетке салық төлеуден жалтару мақсатында ресми құжат айналымының құрылғанын көрсетеді. Сотқа кері дәлелдемелер ұсынылмаған.
Астана қаласы сотының азаматтық істер жөніндегі сот алқасының 2023ж.23.06. қаулысына (бұдан әрі-сот алқасының 2023ж.23.06. Қаулысы) сәйкес, жария етілген күннен бастап заңды күшіне енген, МАЭС-тің 2023ж.10.03. шешімі өзгеріссіз қалдырылды, апелляциялық шағым қанағаттандырусыз қалдырылды.
Жоғарыда айтылғандай, ҚР АІЖК-нің 21-бабының 2-бөлігіне сәйкес заңды күшіне енген сот шешімдері, ұйғарымдары, сот қаулылары барлық мемлекеттік органдар үшін міндетті және ҚР бүкіл аумағында мүлтіксіз орындалуға тиіс.
Осылайша, сот «M» Компаниясы мен «А» Компаниясы арасында жасалған 2020ж.24.09., 2020ж.10.09. жеткізу шарттарын жарамсыз деп таныды.
Жоғарыда баяндалғандарды, сондай-ақ Салық кодексінің 264-бабының 5) тармақшасында және Салық кодексінің 403-бабының 2) тармақшасында көзделген нормаларды ескере отырып, «M» Компаниясымен өзара есеп айырысу бойынша есептен шығыстар мен ҚҚС шегерімдерінен алып тастау және салықтық тексеру нәтижелері бойынша КТС және ҚҚС тиісті есептеу негізді болып табылады.
