Дау түрі: салық даулары
Салық төлеушінің санаты: заңды тұлға
Салық түрі: ҚҚС
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі (бұдан әрі – уәкілетті орган) Мемлекеттік кірістер аумақтық департаментінің (бұдан әрі – салық органы) бюджетке төленуге жатпайтын есепке жатқызылатын қосылған құн салығының (ҚҚС) қайтаруға расталмаған, есепке жазылған салық сомасынан асып кету сомасы туралы тексеру нәтижелері туралы хабарламаға «I» Компаниясының шағымын алды.
Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, мемлекеттік кіріс органы қайтаруға ұсынылған ҚҚС сомаларының дұрыстығын растау мәселелері бойынша, сондай-ақ 2020ж.08.12. бастап 2023ж.31.03. дейінгі кезең үшін ҚҚС бойынша салық міндеттемесін орындау мәселелері бойынша тақырыптық салықтық тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша 96 129,7 мың теңге мөлшерінде бюджетке төленуге жатпайтын есепке жатқызылатын ҚҚС қайтаруға расталмаған, есепке жазылған салық сомасынан асып кету сомасы туралы хабарлама шығарылды.
«I» Компаниясы салық органының қорытындыларымен келіспей, апелляциялық шағыммен жүгінді, онда салық органының шешімінің күшін жоюды сұрайды.
«Пирамида» талдамалық есебін қалыптастыру нәтижесінде анықталған бұзушылықтардың болуы салықтың шағымданған сомасын есептеу үшін негіз болды.
Осы тұжырымдармен «I» Компаниясы 2017ж.25.12. Қазақстан Республикасының «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Кодексінің (Салық кодексі) нормалары негізінде 2023 жылғы 1 тоқсандағы ҚҚС бойынша декларацияда 96 129,7 мың теңге сомасында ҚҚС асып кетуін қайтару туралы талап мәлімделгеніне байланысты келіспейді. Асып кету арнайы экономикалық аймақтың (бұдан әрі - АЭА) аумағында объектіге өткізілген тауарларды сатып алуға байланысты пайда болды.
«I» Компаниясы шағымда Салық кодексінің 389-бабының 1, 4, 5-тармақтарына сілтеме жасай отырып, қайтарылуға жататын ҚҚС сомаларын айқындау кезінде АЭА аумағында тауарларды өткізу жағдайында АЭА аумағында әкелінген тауарлардың нақты тұтынылуын растайтын кеден органының мәліметтері ескерілетінін атап өтеді.
«I» Компаниясының шағымында АЭА аумағына өнімді әкелу бойынша барлық тиеп-жөнелту бойынша тиісті құжаттар, жеткізу шарттары ұсынылғаны, олар АЭА аумағында тиеп-жөнелтілген өнімді әкелу және тұтыну фактілерін растайтыны атап өтілді.
Бұдан әрі, «I» Компаниясының шағымында тексеру актісінің қорытындылары дұрыс емес және расталмаған деректерді қамтитыны көрсетілген, өйткені ҚҚС растау бойынша бұзушылықтарды жоюға бағытталған сұрау салулар бойынша қайтарылуға жатпайтын ҚҚС сомасы бойынша сұрауларға жауаптарды қамтымайды, тәуекелдерді басқару жүйесін (ТБЖ) қолдану нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтар.
Бұдан басқа, «I» Компаниясының шағымынан тексеру актісінде «Пирамида» есебінің нәтижелері бойынша тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді жеткізушілерде салық заңнамасын бұзушылықтарды анықтау туралы мәліметтер, атап айтқанда, есептелген ҚҚС сомаларын төлеу бойынша салық міндеттемесі орындалмаған шығады («А» Компаниясының дербес шоттарындағы берешектің болуы) өнім берушімен өзара есеп айырысу бойынша ҚҚС сомаларын есепке жатқызу қамтылғаны.
Шағымда «I» Компаниясы өнім берушілерге салық органының сұрауларына жауап бермеуге қатысты өтініштер жібергені атап өтілді. Осы өтініштерге салық органынан «I» Компаниясына байланысты ҚҚС бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы талаппен хабарламалар алмағаны туралы жауаптар алынды, бұдан басқа, жеткізушілердің бірі «А» Компаниясы 2020ж.08.12. бастап 2023ж.12.09. дейінгі кезең ішінде ҚҚС бойынша салық берешегі жоқ екенін хабарлады., бұл «Салық төлеушінің кабинеті» сайтынан түсірілген дербес шотпен расталады.
«I» Компаниясының дәлелдерін тексеріп, салық органы ұсынған материалдарды зерттегеннен кейін уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
Салық кодексінің 152-бабында қосылған құн салығының асып кету сомасының дұрыстығын растау бойынша тақырыптық тексерулер жүргізу ерекшеліктері көзделген.
Салық кодексінің 152-бабының 1-тармағына сәйкес қосылған құн салығының асып кету сомасының дұрыстығын растау бойынша тақырыптық тексеру салық төлеушіге қатысты тәуекелдерді басқару жүйесін қолдана отырып жүргізіледі:
осы Кодекстің 432 бабының 1 және 2 тармақтарын қолдануға байланысты салықтық өтініш;
қосылған құн салығы бойынша декларацияда көрсетілген қосылған құн салығының асып кету сомасын қайтару туралы талап (бұдан әрі – қосылған құн салығының асып кету сомасын қайтару туралы талап).
Қаралып отырған жағдайда «I» Компаниясы 2022ж.08.12. бастап 2023ж.31.03. дейінгі кезеңде 2023 жылғы 1 тоқсандағы ҚҚС бойынша декларацияда көрсетілген ҚҚС асып кеткен соманы қайтару туралы 96 129,7 мың теңге сомасында талап қойды.
Салық кодексінің 152-бабының 11-тармағына сәйкес салық төлеуші (салық агенті) ұсынған ҚҚС бойынша салық есептілігін және (немесе) Ақпараттық жүйелер мәліметтерін зерделеу және талдау негізінде салық органдары жүзеге асыратын бақылау нәтижелері «Пирамида» талдамалық есебі болып табылады.
Бұл ретте, Салық кодексінің 152-бабы 12-тармағының 2) тармақшасына сәйкес өнім берушілер бойынша тақырыптық тексеру аяқталған күні олар бойынша сомалар шегінде ҚҚС асып кетуін қайтару жүргізілмейді тексерілетін салық төлеушінің «Пирамида» есебін талдау нәтижелері бойынша бұзушылықтар анықталды.
Тәуекелдерді басқару жүйесін қолдана отырып, ҚҚС асып кеткен сомаларды қайтару тәртібі Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2018ж.19.03. №391 бұйрығымен бекітілген қосылған құн салығының асып кеткен сомасының дұрыстығын растау мақсатында қосылған құн салығының асып кетуін қайтару және тәуекелдерді басқару жүйесін қолдану қағидаларын (бұдан әрі – №391 Қағидалар) белгілейтінін атап өткен жөн. Салық кодексінің 137-бабының 2-тармағына және 429-бабының 10-тармағына және «Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 10-бабының 1) тармақшасына сәйкес жүзеге асырылады.
№391 Қағидалардың 38-тармағына сәйкес тәуекелдерді басқару жүйесі осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес тәуекел дәрежесінің өлшемшарттары бойынша балл берудің автоматтандырылған есебі негізінде тәуекел дәрежесін айқындайды, олар бойынша талдамалық есеп қалыптастырылатын тәуекел аймағындағы салық төлеушілер санатына жатқызылған салық төлеушілерді айқындау мақсатында тақырыптық тексерулер жүргізу кезінде АЖ-ны пайдалана отырып, ҚҚС асып кетуін растау мақсатында «Пирамида» және оңайлатылған тәртіппен қайтаруға жататын ҚҚС асып кету сомасын анықтау кезінде.
Бұл ретте №391 Қағидалардың 39-тармағында салық төлеушінің салық пайдасын (салық үнемдеуін) алу және салық төлемдерін азайту мақсатында өзінің заңсыз әрекеттерінен пайда алу тәуекелін айқындау үшін жария етуге жатпайтын құпия ақпарат болып табылатын, оның ішінде тәуекел дәрежесін (деңгейін) бағалау жүргізілген салық төлеушіге критерийлер қолданылатыны белгіленген.
№391 Қағидалардың 43-тармағына сәйкес, егер тәуекел дәрежесінің өлшемшарттарын пайдалана отырып бағалау нәтижелері бойынша балдардың жиынтық қорытындысы мемлекеттік кірістер комитеті белгілеген баллдар шегінен (350 балл) аспаса, онда мұндай салық төлеушілер бойынша «Пирамида» талдамалық есебі қалыптастырылады.
Бұл ретте, №391 Қағидалардың 45-тармағына сәйкес «Пирамида» талдамалық есебі салық төлеуші ұсынған ҚҚС бойынша салық есептілігін және (немесе) АЖ мәліметтерін, сондай-ақ уәкілетті мемлекеттік органдардан, жергілікті атқарушы органдардан, уәкілетті тұлғалардан алынған мәліметтерді зерделеу және талдау негізінде көрсетілетін қызметті беруші жүзеге асыратын бақылау нәтижелері болып табылады. (немесе) салық төлеушінің қызметі туралы мәліметтер.
«Пирамида» аналитикалық есебі мыналарды ескере отырып қалыптастырылады:
салық міндеттемелерін орындамау тәуекелі және
№391 Қағидалардың 47-тармағында көрсетілген тәуекелді, оның ішінде жалған (бестоварлық) операцияларды пайдалана отырып.
Бұл ретте, №391 Қағидалардың 46-тармағына сәйкес салық міндеттемелерін орындамау тәуекелі нәтижесінде анықталған сәйкессіздіктер деп танылады өнім берушінің салық есептілігінің мәліметтерін және АЖ мәліметтерін, сондай-ақ бюджетке ҚҚС есептеу және төлеу бойынша салық міндеттемелерінің орындалмағанын көрсететін басқа да мәліметтерді салыстыру.
№391 Қағидалардың 52-тармағында тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді берушілерде «Пирамида» есебінің нәтижелері бойынша салық заңнамасын бұзушылықтар анықталған кезде, ҚҚС асып кету сомасының дұрыстығын растау талапта және (немесе) салық өтінішінде көрсетілген, тауар берушілерге тиесілі ҚҚС асып кету сомасына азайтылған сомалар шегінде жүргізілетіні көзделген, салық заңнамасын бұзушылықтар анықталған жұмыстар, қызметтер.
Салық кодексінің 152-бабының 10-тармағына сәйкес тақырыптық тексеру жүргізу барысында салық органы «Пирамида» талдамалық есебін талдау нәтижелері бойынша бұзушылықтар анықталған жағдайда өнім берушілердің атына салық кодексінің 114-бабы 2-тармағының 10) тармақшасында көзделген хабарламаны жібереді.
Бұл ретте, егер тексерілетін салық төлеушінің тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді берушісі басқа салық органында орналасқан жері бойынша тіркеу есебінде тұрса, тақырыптық тексеруді тағайындаған салық органы тиісті салық органына талдау нәтижелері бойынша анықталған тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді берушілердің бұзушылықтарды жою жөніндегі осы Кодекске сәйкес шаралар қабылдау туралы сұрау салуды жібереді «Пирамида» аналитикалық есебі.
Қарастырылып отырған жағдайда, салықтық тексеру актісінен көрініп тұрғандай, тәуекел дәрежесінің критерийлері бойынша балдарды Автоматтандырылған есептеу жүргізілді, бұл ретте балдардың жиынтық қорытындысы 130,2 балды құрады, бұл баллдар шегінен (350 балл) аспады, тиісінше «Пирамида» талдамалық есебі қалыптастырылды.
Тексерілетін кезеңде қалыптастырылған тексерілетін кезеңдегі «Пирамида» талдамалық есебіне сәйкес 6 тікелей өнім беруші бойынша ҚҚС бойынша декларацияларда көрсетілген сатылған тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер бойынша ҚҚС сомалары (300.00-нысан) мен жазып берілген шот-фактуралар бойынша ҚҚС сомалары арасында алшақтық анықталған бұзушылықтар анықталды, осыған байланысты 4 936,1 мың теңге сомасында ҚҚС қайтаруға жатпайды, оның ішінде:
- «I» Компаниясы 14 097,8 мың теңге сомасында «L» Компаниясынан ҚҚС есебіне жатқызылды, бұл ретте 465,7 мың теңге сомасына ҚҚС бойынша алшақтық белгіленді. 05.09.2023 ж. аумақтық мемлекеттік кірістер басқармасына сұрау жіберілді, жауап түскен жоқ;
- «I» Компаниясы 5 757,3 мың теңге сомасында «Т» Компаниясынан ҚҚС есебіне жатқызылды, бұл ретте 600,8 мың теңге сомасына ҚҚС бойынша алшақтық белгіленді. 05.09.2023 ж. аумақтық мемлекеттік кірістер басқармасына сұрау жіберілді, жауап түскен жоқ;
- «I» Компаниясы 1 697,4 мың теңге сомасында «М» Компаниясынан ҚҚС есебіне жатқызылды, бұл ретте 64 523,1 сомаға ҚҚС бойынша алшақтық белгіленді мың теңге. 05.09.2023 ж. аумақтық мемлекеттік кірістер басқармасына сұрау жіберілді, жауап түскен жоқ;
- «I» Компаниясы 1 137,9 мың теңге сомасында «U» ЖК ҚҚС есебіне жатқызылды, бұл ретте 1 301,9 мың теңге сомасына ҚҚС бойынша алшақтық белгіленді.
- «I» Компаниясы 576,2 мың теңге сомасында «С» Компаниясынан ҚҚС есебіне жатқызылды, бұл ретте 1 034,2 мың теңге сомасына ҚҚС бойынша алшақтық белгіленді. 05.09.2023 ж. аумақтық мемлекеттік кірістер басқармасына сұрау жіберілді, жауап түскен жоқ;
- «I» Компаниясы 458,1 мың теңге сомасында «К» Компаниясынан ҚҚС есебіне жатқызылды, бұл ретте 631 мың теңге сомасына ҚҚС бойынша алшақтық белгіленді. 05.09.2023 ж. аумақтық мемлекеттік кірістер басқармасына сұрау жіберілді, жауап түскен жоқ.
Тиісінше, 4 936,1 мың теңге сомадағы ҚҚС асып кетуі қайтаруға жатпайды.
Сондай-ақ, тексерілетін кезеңде қалыптастырылған «Пирамида» Талдамалық есебіне сәйкес екінші деңгейдегі өнім берушілер бойынша жалпы сомасы 92 273,9 мың теңгеге бұзушылықтар анықталды, мұнда ҚҚС ең аз сомасы 84 728,2 мың теңгені құрайды, оларда ҚҚС бойынша декларацияларда көрсетілген сатылған тауарлар, жұмыстар, қызметтер бойынша ҚҚС сомалары арасында алшақтық белгіленген (300-нысан.00) және жазып берілген шот-фактуралар бойынша ҚҚС сомаларымен, оның ішінде:
- «I» Компаниясы «А» Компаниясынан 26 142,1 мың теңге сомасында ҚҚС есебіне жатқызылды, оған «Т» Компаниясының 2 деңгейлі жеткізушісінен 33 759,4 мың теңге сомасында ҚҚС есебіне жатқызылды, онда 19 076,5 мың теңге сомасына ҚҚС бойынша алшақтық белгіленген,оның ішінде ең азы ҚҚС сомасы болып табылады, қайтаруға жатпайтын, 19 076,5 мың теңге мөлшерінде. 05.09.2023 ж. аумақтық мемлекеттік кірістер басқармасына сұрау жіберілді.;
- «I» Компаниясы «E» Компаниясынан 22 549,8 мың теңге сомасында ҚҚС есебіне жатқызылды, оған «O» Компаниясының 2-деңгейдегі жеткізушісінен 30 788,5 мың теңге сомасында ҚҚС есебіне жатқызылды, онда 27 421 мың теңге сомасына ҚҚС бойынша алшақтық белгіленді,оның ішінде ең азы ҚҚС сомасы болып табылады, қайтаруға жатпайтын, 22 549,8 мың теңге мөлшерінде. 05.09.2023 ж. аумақтық мемлекеттік кірістер басқармасына сұрау жіберілді.;
- «I» Компаниясы «L» Компаниясынан 14 097,8 мың теңге сомасында ҚҚС есебіне жатқызылды, оған «N» Компаниясының 2-деңгейдегі жеткізушісінен 13 632,1 мың теңге сомасында ҚҚС есебіне жатқызылды, онда 15 196,4 мың теңге сомасына ҚҚС бойынша алшақтық белгіленді,оның ішінде ең азы ҚҚС сомасы болып табылады, қайтаруға жатпайтын, 13 632,1 мың теңге мөлшерінде. 05.09.2023 ж. аумақтық мемлекеттік кірістер басқармасына сұрау жіберілді.;
- «I» Компаниясы «Н» Компаниясынан 19 200,9 мың теңге сомасында ҚҚС есебіне жатқызылды, оларға «Р» Компаниясының 2-деңгейдегі жеткізушісінен 129 962,7 мың теңге сомасында ҚҚС есебіне жатқызылды, онда 19 765,1 мың теңге мөлшеріндегі сомаға ҚҚС бойынша алшақтық белгіленді, оның ішінде ең азы сома болып табылады ҚҚС, қайтаруға жатпайтын, 19 200,9 мың теңге мөлшерінде. 05.09.2023 ж. аумақтық мемлекеттік кірістер басқармасына сұрау жіберілді.;
- «I» Компаниясы «М» Компаниясынан 5 757,3 мың теңге сомасында ҚҚС есебіне жатқызылды, оларға «Р» Компаниясының 2-деңгейдегі жеткізушісінен 5 156,5 мың теңге сомасында ҚҚС, 38 911,5 мың теңге сомасында ҚҚС есебіне жатқызылды, онда 9 323 мың теңге сомасына ҚҚС бойынша алшақтық белгіленді. оның ішінде ең азы 5 757,3 мың теңге көлемінде қайтарылуға жатпайтын ҚҚС сомасы болып табылады. 2023ж.05.09. аумақтық мемлекеттік кірістер басқармасына сұрау жіберілді.;
- "«I» Компаниясы «F» Компаниясынан 5 112,6 мың теңге сомасында ҚҚС есебіне жатқызылды, оған «Y» компаниясының 2-деңгейдегі жеткізушісінен 9 370 мың теңге сомасында ҚҚС есебіне жатқызылды, онда 9 491,9 мың теңге сомасына ҚҚС бойынша алшақтық белгіленген,оның ішінде ең азы ҚҚС сомасы болып табылады, қайтаруға жатпайтын, 5 112,6 мың теңге мөлшерінде. Аумақтық мемлекеттік кірістер басқармасына 2023ж.05.09. сұрау жіберілді.
Тиісінше, 84 728,2 мың теңге ҚҚС сомасы қайтаруға жатпайды.
№391 Қағидалардың 52-тармағына сәйкес тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді жеткізушілерде «Пирамида» талдамалық есебінің нәтижелері бойынша салық заңнамасын бұзушылықтар анықталған кезде, ҚҚС асып кету сомасының дұрыстығын растау талапта және (немесе) салық өтінішінде көрсетілген, ҚҚС асып кету сомасына азайтылған сомалар шегінде жүргізілетінін көрсету қажет. салық заңнамасын бұзушылықтар анықталған тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді жеткізушілерді, оның ішінде өнім берушімен өзара есеп айырысу бойынша ҚҚС сомаларын есепке жатқызуды, есептелген ҚҚС сомаларын төлеу бойынша салық міндеттемесі орындалмаған.
Қаралып отырған жағдайда «I» Компаниясы «А» Компаниясынан ҚҚС есебіне 26 142,1 мың теңге сомасында жатқызылды. Бұл ретте өнім берушіде 7 065,6 мың теңге мөлшерінде ҚҚС есептелген сомаларын төлеу бойынша салық міндеттемесін орындау бойынша бұзушылық анықталған «S» Компаниясының 2-деңгейіндегі бұзушылық анықталды.
Тиісінше, 7 065,6 мың теңге ҚҚС сомасы қайтаруға жатпайды.
Осылайша, Салық кодексінің 152-бабы 12-тармағының және №391 Қағидалардың нормаларын ескере отырып, ҚҚС бойынша декларацияларда көрсетілген сатылған тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер бойынша ҚҚС сомасы арасындағы алшақтық бөлігінде салық заңнамасының анықталған бұзушылықтарына байланысты 96 729,9 мың теңге сомасында ҚҚС асып кетуі қайтарылуға жатпайды (300.00-нысан) және жазылған шот-фактуралар бойынша, сондай-ақ есептелген сомаларды төлеу бойынша салық міндеттемесі орындалмаған өнім беруші бойынша ҚҚС сомаларымен қамтамасыз етіледі.
Жоғарыда айтылғандардың негізінде салықтық тексеру нәтижелері бойынша 96 129,7 мың теңге сомасында ҚҚС асып кеткен соманы қайтаруға растамау негізді болып табылады. Салық Кодексінің 182-бабының 1-тармағына сәйкес шағымды қарау аяқталғаннан кейін уәкілетті орган апелляциялық комиссияның шешімін ескере отырып, дәлелді шешім шығарады.
Апелляциялық комиссия отырысының нәтижелері бойынша тексеру нәтижелері туралы шағым жасалған хабарламаны өзгеріссіз қалдыру туралы шешім қабылданды.
