В Казахстане снизят штраф за отмывание доходов, полученных преступным путем, и финансирование терроризма

27 сентября 2019 года Вице-министр финансов К.Баедилов презентовал в Мажилисе законопроект по вопросам противодействия легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма».

Казахстан, как и другие страны, должен бороться с отмыванием доходов, полученных преступным путем, финансированием терроризма и распространением оружия массового уничтожения. При этом важно, чтобы национальная система финансового мониторинга соответствовала международным стандартам. Соответствует или нет, на этот вопрос мы получим ответ по результатам оценки Республики Казахстан Евразийской группой по противодействию легализации преступных доходов и финансированию терроризма (ЕАГ), которую наша страна должна пройти в 2021 – 2022 годах. Для нас имеет большое значение получить положительные результаты оценки.

С этой целью связана необходимость принятия вносимого законопроекта.

С целью успешного прохождения взаимной оценки ЕАГ Республике Казахстан необходимо законодательно закрепить ряд новых стандартов, которые в настоящий момент не реализованы в национальном законодательстве, в том числе рекомендации, полученные в результате предыдущего раунда оценок.

Целями настоящего законопроекта являются:

Первое - создание механизмов реализации Резолюций СБ ООН;

Второе - внедрение международных стандартов и дальнейшее совершенствование национальной системы в сфере ПОД/ФТ;

Третье - совершенствование антитеррористической защиты объектов, уязвимых в террористическом отношении.

Рекомендациями ФАТФ предусмотрены новые требования, относящиеся к противодействию финансирования распространения оружия массового уничтожения (ФРОМУ).

Так, законопроектом предусмотрено:

1) установление компетенции уполномоченного органа по финансовому мониторингу по составлению Перечня организаций и лиц, причастных к финансированию распространения оружия массового уничтожения (ФРОМУ), на основании Резолюций Совета Безопасности ООН;

2) доведение данного Перечня до соответствующих государственных органов и субъектов финансового мониторинга для принятия мер по замораживанию операций с деньгами и (или) иным имуществом;

3)  межведомственное взаимодействие в сфере получения уполномоченным органом по финансовому мониторингу документов  и  информации в области  экспортного контроля;

4) направление уведомлений в Комитеты Совбеза ООН о пересечении государственной границы лицами, включенными в данный Перечень.

В целях совершенствования действующих механизмов, относящихся к противодействию финансированию терроризма, законопроектом предусмотрено:

1. Изменение порядка формирования Перечня организаций и лиц, причастных к финансированию терроризма в части получения сведений непосредственно от Комитетов Совбеза ООН и расширение оснований для исключения из Перечня.

2. Полномочие государственных органов отказывать лицам из Перечня в государственной регистрации морских судов и, регистрации в государственном реестре гражданских воздушных судов.

3. Расширение списка операций, которые не подпадают под меры по замораживанию в отношении лиц из Перечня и членов их семей - для обеспечения их жизнедеятельности. Эти нормы должны способствовать исправлению лиц, осужденных за финансирование терроризма, полного отхода таких лиц от идей экстремизма и терроризма и их адаптации в обществе.

В целях реализации международных стандартов ФАТФ в законопроект включены новеллы, связанные с защитой некоммерческого сектора от использования в целях финансирования терроризма.

Предлагаемые меры в сфере ПОД/ФТ будут распространяться  на благотворительные организации, а также религиозные объединения, обращающиеся за добровольными финансовыми и другими пожертвованиями.

Некоммерческие организации (НКО) будут обязаны:

1) осуществлять переводы денег по обращению третьих лиц либо по собственной инициативе через организации, подлежащие регулированию и надзору;

2) представлять по запросу КФМ информацию, необходимую для проведения финансового мониторинга;

3) хранить не менее пяти лет информацию о проводимых операциях и учредителях;

4) направлять в КФМ информацию в случае наличия у НКО подозрения об ее использовании в финансировании террористической деятельности.

Законопроектом предлагается создать Межведомственный совет, на котором будут вырабатываться меры,  направленные на снижение рисков отмывания денег и финансирования терроризма, и рассматриваться результаты реализации мер.

Основными задачами данного Совета будет являться:

1) выработка  политики в сфере ПОД/ФТ;

2) выработка и координация реализации госполитики;

3) повышение эффективности  мер в сфере ПОД/ФТ;

4) реализация мер, направленных на снижение рисков отмывания доходов и финансирования терроризма.  

Данный Совет будет:

1) рассматривать и одобрять отчет по оценке рисков легализации отмывания доходов и финансирования терроризма;

2) принимать решения о мерах по снижению рисков;

3) направлять ГО рекомендации по снижению рисков легализации отмывания доходов и финансирования терроризма и оценивать результаты таких рекомендаций.

В целях реализации Рекомендаций ФАТФ законопроектом предусматривается: 1) образование Фонда конфискованного имущества в виде отдельной системы учета (базы данных). Компетенция по ведению этой базы данных закреплена за уполномоченным органом в сфере государственного имущества;

2) регламентация международного сотрудничества уполномоченных органов по розыску и возврату преступных активов;

3)  ведение специального учета сумм,  полученных преступным путем, подлежащих возвращению и возвращенных в Республику Казахстан.

Уполномоченный орган в сфере финансового мониторинга наделяется полномочиями по составлению протоколов об административных правонарушениях в отношении 5 субъектов финансового мониторинга, у которых отсутствует государственный орган-регулятор.

В статью 214 КоАП внесены следующие изменения:

1. Снижены размеры санкций за нарушения законодательства ПОД/ФТ с учетом тяжести и последствий нарушения.

Например, если в настоящее время штраф для физических лиц по статье 214 КоАП составляет 100 МРП независимо от тяжести нарушения, то законопроектом предлагается снизить штрафы от 50 до 20 МРП. 

2. Исключается ответственность за неисполнение
Правил внутреннего контроля;

3. Устанавливается ответственность за:

- неисполнение  программы подготовки и обучения субъектами финансового мониторинга;

- отказ от предоставления информации по запросу уполномоченного органа.

В целях реализации международных стандартов ФАТФ и дальнейшего совершенствования системы финансового мониторинга вносятся изменения и дополнения по 2 направлениям:

1. Регламентированы процедуры международного взаимодействия для уполномоченных органов в сфере ПОД/ФТ.

2. Внесены изменения в процедуры:

- надлежащей проверки клиентов;

- выявления подозрительных операций;

- направления дополнительных запросов;

- уточнены сроки направления сообщений о подозрительных операциях.

Предлагаемые нормы носят превентивный характер и направлены на повышение безопасности национальной финансовой системы, защиту субъектов предпринимательства и некоммерческих организаций от использования для отмывания денег и финансирования терроризма.

Выполнение международных обязательств будет способствовать повышению инвестиционного имиджа нашей страны как безопасной страны с прозрачной финансовой системой.

Пресс-служба МФ  РК

Қазақстан басқа да елдер сияқты Қылмыстық жолмен алынған кірістерді жылыстатумен, терроризмді қаржыландырумен және жаппай қырып жою қаруының таралуымен күресуге тиіс. Бұл ретте қаржы мониторингі ұлттық жүйесінің халықаралық стандарттарға сәйкес келуі мағызды. Сәйкес келе ме немесе келми ме, бұл сұраққа біз 2021-2022 жылдары еліміз өтуге тиісті Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл жөніндегі Еуразиялық топтың (ЕАТ) Қазақстан Республикасын өзара бағалау нәтижесі бойынша жауап ала аламыз. Біз үшін бағалаудың оң нәтижелерін алудың зор маңызы бар.

Осы мақсатта енгізілген заң жобасын қабылдау қажеттігі туындайды.

ЕАТ-тың өзара бағалауынан сәтті өту мақсатында Қазақстан Республикасы қазіргі сәтте ұлттық заңнамада іске асырылмаған бірқатар жаңа стандарттарды, оның ішінде  бағалаудың өткен раунды нәтижесінде алынған ұсынымдарды заңнамалық тұрғыда  бекітуі қажет.

Осы Заң жобасының мақсаттары:

Бірінші: - Біріккен Ұлттар Ұйымы Қауіпсіздік Кеңесінің қарарларын іске асыру механизмдерін құру;

Екінші: - халықаралық стандарттарды енгізу және
КЖ/ТҚҚ саласында ұлттық жүйені одан әрі жетілдіру;

Үшінші: - террористік тұрғыдан осал объектілердің терроризмге қарсы қорғалуын жетілдіру.

Заң жобасының негізгі бағыттарын таныстыруға рұқсат етіңіз:

ФАТФ ұсынымдары жаппай қырып-жоятын қаруды таратуды қаржыландыруға (ЖҚҚТҚ) қарсы іс-қимылға қатысты жаңа талаптарды көздейді.

Сонымен  заң жобасында:

1. Біріккен Ұлттар Ұйымы Қауіпсіздік Кеңесінің қарарлары негізінде  жаппай қырып-жоятын қаруды таратуды қаржыландыруға (ЖҚҚТҚ) қатысы бар ұйымдар мен тұлғалардың тізбесін жасау бойынша қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органның құзыретін белгілеу;

2. осы Тізбені ақшамен және (немесе) өзге мүлікпен операцияларды тоқтату жөнінде шаралар қабылдау үшін тиісті мемлекеттік органдарға және қаржы мониторингі субъектілеріне дейін жеткізу;

3. экспорттық бақылау аясындағы құжаттар мен ақпаратты қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органның алуы саласындағы ведомствоаралық өзара іс-қимыл;

4. осы Тізбеге енгізілген тұлғалардың мемлекеттік шекараны кесіп өтуі туралы Біріккен Ұлттар Ұйымы Қауіпсіздік Кеңесінің комитеттеріне хабарламалар жіберу көзделген.

Терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимылға жататын қолданыстағы механизмдерді жетілдіру мақсатында заң жобасында:

1. Біріккен Ұлттар Ұйымы Қауіпсіздік Кеңесінің комитеттерінен тікелей мәліметтер алу бөлігінде Терроризмді қаржыландыруға қатысы бар ұйымдар мен тұлғалардың тізбесін қалыптастыру  тәртібін өзгерту және Тізбеден алып тастау үшін негіздерді кеңейту;

2. мемлекеттік органдардың Тізбедегі тұлғаларға теңіз кемелерін мемлекеттік тіркеуден және азаматтық әуе кемелерін мемлекеттік тізілімде тіркеуден бас тарту өкілеттігі;

3. осындай адамдар мен олардың отбасы мүшелерінің тыныс-тіршілігін қамтамасыз ету үшін, тоқтатып қою шараларына жатпайтын операциялардың тізбесін кеңейту көзделеді. Бұл нормалар терроризмді қаржыландырғаны үшін сотталған адамдардың түзелуіне, осындай адамдардың экстремизм мен терроризм идеяларынан толығымен арылуына және олардың қоғамға бейімделуіне ықпал етуі тиіс.

ФАТФ-тың халықаралық стандарттарын іске асыру мақсатында заң жобасына коммерциялық емес секторды терроризмді қаржыландыру мақсатында пайдаланудан қорғауға байланысты новеллалар енгізілді.

КЖ/ТҚҚ саласында ұсынылатын шаралар қайырымдылық ұйымдарына, сондай-ақ ерікті қаржылық және басқа да қайырмалдықтарға жүгінетін діни бірлестіктерге қолданылады.

Коммерциялық емес ұйымдар:

1. үшінші тараптардың өтініші бойынша не реттеуге және қадағалауға жататын ұйымдар арқылы өз бастамасы бойынша ақша аударымдарын жүзеге асыруға;

2. Қаржы мониторингі комитетінің сұрау салуы бойынша қаржы мониторингін жүргізу үшін қажетті ақпаратты ұсынуға;

3. жүргізілген операциялар мен құрылтайшылар туралы ақпаратты кемінде бес жыл сақтауға;

4. Коммерциялық емес ұйымдарды террористік қызметті қаржыландыруда пайдаланғаны туралы оған күдік болған жағдайда Қаржы мониторингі комитетіне ақпарат жіберуге міндетті болады.

Заң жобасында Ведомствоаралық кеңес құру ұсынылады, онда ақшаны жылыстату және терроризмді қаржыландыру тәуекелдерін төмендетуге бағытталған шаралар әзірленеді және шараларды іске асыру нәтижесі қаралады.

Осы  Кеңестің негізгі міндеттері:

1. КЖ/ТҚҚ саласында саясатты әзірлеу;

2. мемлекеттік саясатты әзірлеу және іске асыруды үйлестіру;

3. КЖ/ТҚҚ саласында шаралардың тиімділігін арттыру;

4. кірістерді жылыстату және терроризмді қаржыландыру тәуекелдерін төмендетуге бағытталған шараларды іске асыру.

Осы Кеңес:

1. кірістерді жылыстату және терроризмді қаржыландыруды заңдастыру тәуекелдерін бағалау жөніндегі есепті қарайды және бекітеді;

2. тәуекелдерді төмендету шаралары туралы шешім қабылдайды;

3. мемлекеттік органдарға кірістерді жылыстату және терроризмді қаржыландыру заңдастыру тәуекелдерін төмендету бойынша ұсынымдар жібереді және осындай ұсынымдардың нәтижесін бағалайды.

ФАТФ-тың ұсынымдарын іске асыру мақсатында заң жобасында:

1. тәркіленген мүлікті бөлу мақсатында есепке алудың жеке жүйесі түрінде Тәркіленген мүлік қорын (дерекқорды) құру (Осы дерекқорды жүргізу бойынша құзырет мемлекеттік мүлік саласындағы уәкілетті органға бекітіледі);

2. уәкілетті органдардың қылмыстық активтерді іздестіру және қайтару бойынша халықаралық ынтымақтастығын регламенттеу;

3. қылмыстық жолмен алынған, Қазақстан Республикасына қайтаруға жататын және қайтарылған сомаларды арнайы есепке алуды жүргізу көзделеді.

Қаржы мониторингі саласындағы уәкілетті органға реттеуші мемлекеттік органы жоқ қаржы мониторингінің 5 субъектісіне қатысты әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы хаттамалар жасау бойынша өкілеттіктер берілген.

Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстің 214-бабына мынадай өзгерістер енгізілді:

1. КЖ/ТҚҚ заңнамасын бұзғаны үшін санкциялар мөлшері бұзушылықтардың ауырлығы мен салдарын ескере отырып төмендетілді.

Мысалы, егер қазіргі кезде жеке тұлғалар үшін айыппұл ӘҚБтК 214-бабы бойынша бұзушылықтардың ауырлығына қарамастан
100 АЕК болды, ал заң жобасында айыппұлдарды 50-ден 20 АЕК дейін төмендету ұсынылады.

2. Ішкі бақылау қағидаларын орындамағаны үшін жауапкершілік алынып тасталды.

3. қаржы мониторингі субъектілерін даярлау және оқыту бағдарламасын орындамағаны үшін және уәкілетті органның сұрау салуы бойынша ақпарат беруден бас тартқаны үшін жауапкершілік көзделеді.

ФАТФ-тың халықаралық стандарттарын іске асыру және қаржы мониторингі жүйесін одан әрі жетілдіру мақсатында 2 бағыт бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізілді:

1. КЖ/ТҚҚ саласындағы уәкілетті органдар үшін халықаралық өзара іс-қимыл рәсімдері регламенттелді.

2. рәсімдерге өзгерістер енгізілді:

- клиенттерді тиісінше тексеру;

- күдікті операцияларды анықтау;

- қосымша сұрау салулар жіберу;

- күдікті операциялар туралы хабарламалар жолдаудың  мерзімдері нақтыланды.