1. Даудын түрі: салықтық даулар
2. Салық төлеушінің санаты: заңды тұлға
3. Салық түрі: ҚҚС қайтару
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі (бұдан әрі – уәкілетті орган) «С» компаниясының Мемлекеттік кірістер аумақтық департаментінің (бұдан әрі-Мемлекеттік кірістер органы) есепке жатқызылатын ҚҚС бюджетке төлеуге жатпайтын қайтаруға расталмаған есептелген салық сомасынан асып кеткен сомасы туралы тексеру нәтижелері туралы хабарламаға апелляциялық шағым алды.
Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, Мемлекеттік кіріс органы қайтаруға ұсынылған қосылған құн салығы (ҚҚС) сомаларының дұрыстығын 2022ж.01.07. бастап 2023ж.30.06. дейінгі кезең үшін ҚҚС есептеудің дұрыстығын және уақтылы төленгенін растау мәселесі бойынша тақырыптық салықтық тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша есепке жатқызылатын ҚҚС-тың бюджетке төленуге жатпайтын, қайтаруға расталмаған есептелген салық сомасынан 18 799,5 мың теңге мөлшерінде асып кету сомасы тексеру нәтижелері туралы хабарлама шығарылды.
«С» компаниясы Мемлекеттік кірістер органының (МҚО) қорытындыларымен келіспей, апелляциялық шағыммен жүгінді, онда 18 799,5 мың теңге сомасында қайтаруға ҚҚС асып кеткенін растамау бойынша тексеру нәтижелері туралы хабарламаның күшін жоюды сұрайды.
Қайтаруға ҚҚС асып кету сомасын растамау үшін «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының 2017 жылғы 25.12. Кодексімен (Салық кодексі) 152-баптың 12-тармағын бұзу «Пирамида» талдамалық есебіне сәйкес анықталған бұзушылықтарға байланысты, тікелей жеткізушілер бойынша, шетелдік салық органына сұрау салуды жіберу арқылы ҚҚС қайтарылғаны расталмады мемлекеттер және басқа да себептер бойынша.
«С» компаниясы МҚО-ның осы тұжырымымен келіспейді, өйткені салықтық тексеру актісіне сәйкес ҚҚС асып кету сомасы Ресей Федерациясының (РФ) салық органына жіберілген сұрауға жауаптың болмауына байланысты қайтаруға расталмады.
«С» компаниясы Ресей Федерациясында көрсетілген сұраныстың бағыты негізсіз деп санайды, өйткені Салық кодексі қайтарылатын ҚҚС сомасын анықтау кезінде тексеруге ұсыну үшін қажетті құжаттардың толық тізімін ұсынады.
«С» компаниясы Салық кодексінің 152-бабының 5-тармағының, 447-бабының нормаларын келтіреді, соған сәйкес құжаттар (келісімшарттар, тауарларды әкелу және Ресей Федерациясының Салық органының белгісімен жанама салықтарды төлеу туралы өтініштер) экспортталған тауарлардың дұрыстығы мен құнын растай отырып, салықтық тексеруге ұсынылды.
Сондай-ақ, «С» компаниясы Салық кодексінің 152-бабының 7-тармағын және банктің 2023ж.02.11. хатын келтіреді, оған сәйкес валюталық түсім 100% құрады.
Бұдан басқа, «С» компаниясы қосылған құн салығының асып кетуін қайтару және қосылған құн салығының асып кету сомасының дұрыстығын растау мақсатында тәуекелдерді басқару жүйесін қолдану қағидаларының 1 – қосымшасының 8-тармағын, 64, 65-тармақтарын, сондай-ақ ҚР Қаржы министрінің 2018ж.03.19 №391 бұйрығымен бекітілген тәуекел дәрежесінің өлшемдерін (бұдан әрі - №391 қағидалар) және жоғарыда аталған тармақтарда көрсетілген құжаттар мен мәліметтерге қосымша талаптар жоқ екенін көрсетеді. Осыған байланысты, «С» компаниясы Салық кодексінің талаптарын орындады және тауарларды экспорттау кезінде ҚҚС сомаларының дұрыстығын растау кезінде туындаған сұрақтарға жауап берді, тиісінше, шет мемлекеттің мемлекеттік органына сұрау салуды жіберу қажеттілігі жоқ.
Осыған байланысты, «С» компаниясы Салық кодексінің 152-бабының 12-тармағына сілтеме жасап, Ресей Федерациясына жіберілген сұрауға жауап алмау себебінен ҚҚС асып кетуін қайтарудан бас тартуға негіз жоқ деп санайды.
«С» компаниясының дәлелдерін тексеріп, ОГД ұсынған материалдарды зерттегеннен кейін уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
Салық кодексінің 152-бабында қосылған құн салығының асып кету сомасының дұрыстығын растау бойынша тақырыптық тексерулер жүргізу ерекшеліктері көзделген.
Салық кодексінің 152 - бабының 1-тармағына сәйкес қосылған құн салығының асып кету сомасының дұрыстығын растау бойынша тақырыптық тексеру қосылған құн салығы бойынша декларацияда көрсетілген қосылған құн салығының асып кету сомасын қайтару туралы талапты (бұдан әрі – қосылған құн салығының асып кету сомасын қайтару туралы талап) табыс еткен салық төлеушіге қатысты тәуекелдерді басқару жүйесін қолдана отырып жүргізіледі құны).
Қаралып отырған жағдайда «С» компаниясы 2023 жылғы 2 тоқсандағы ҚҚС бойынша декларацияда (300.00-нысан) көрсетілген ҚҚС асып кету сомасын қайтару туралы 2022ж.01.07. бастап 2023ж.30.06. дейінгі кезеңде 18 799,5 мың теңге сомасында талап қойды.
Салық кодексінің 152 - бабының 11-тармағына сәйкес салық төлеуші (салық агенті) ұсынған ҚҚС бойынша салық есептілігін және (немесе) Ақпараттық жүйелер мәліметтерін зерделеу және талдау негізінде салық органдары жүзеге асыратын бақылау нәтижелері «Пирамида» талдамалық есебі болып табылады.
Тәуекелдерді басқару жүйесін қолдана отырып, ҚҚС асып кеткен соманы қайтару тәртібі 137-баптың 2-тармағына сәйкес әзірленген Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2018ж 19.03. №391 бұйрығымен бекітілген қосылған құн салығының асып кеткен сомасын Растауды растау мақсатында қосылған құн салығының асып кетуін қайтару және тәуекелдерді басқару жүйесін қолдану қағидаларын белгілейтінін атап өткен жөн Салық Кодексінің 429-бабының 10-тармағымен және «Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 10-бабының 1) тармақшасымен.
№391 Қағидалардың 38-тармағына сәйкес тәуекелдерді басқару жүйесі осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес тәуекел дәрежесінің өлшемшарттары бойынша балл берудің автоматтандырылған есебі негізінде тәуекел дәрежесін айқындайды, олар бойынша талдамалық есеп қалыптастырылатын тәуекел аймағындағы салық төлеушілер санатына жатқызылған салық төлеушілерді айқындау мақсатында тақырыптық тексерулер жүргізу кезінде АЖ-ны пайдалана отырып, ҚҚС асып кетуін растау мақсатында «Пирамида» және оңайлатылған тәртіппен қайтаруға жататын ҚҚС асып кету сомасын анықтау кезінде.
Бұл ретте №391 Қағидалардың 39-тармағында салық төлеушінің салық пайдасын (салық үнемдеуін) алу және салық төлемдерін азайту мақсатында өзінің заңсыз әрекеттерінен пайда алу тәуекелін айқындау үшін жария етуге жатпайтын құпия ақпарат болып табылатын, оның ішінде тәуекел дәрежесін (деңгейін) бағалау жүргізілген салық төлеушіге критерийлер қолданылатыны белгіленген.
№391 Қағидалардың 43-тармағына сәйкес, егер тәуекел дәрежесінің өлшемшарттарын пайдалана отырып бағалау нәтижелері бойынша балдардың жиынтық қорытындысы мемлекеттік кірістер комитеті белгілеген баллдар шегінен (350 балл) аспаса, онда мұндай салық төлеушілер бойынша «Пирамида» талдамалық есебі қалыптастырылады.
Қаралып отырған жағдайда, салықтық тексеру жүргізу барысында тәуекел дәрежесінің критерийлері бойынша балдарды Автоматтандырылған есептеу жүргізілді, бұл ретте балдардың жиынтық қорытындысы 106,99 балды құрады, бұл шекті мәннен (350 балл) аспады, тиісінше «Пирамида» талдамалық есебі қалыптастырылды.
Тексерілетін кезеңде қалыптастырылған «G» компаниясының тікелей жеткізушілері бойынша «Пирамида» талдамалық есебіне сәйкес, «О» компаниясы жеткізушілердің кейінгі деңгейлерінде 10 069,3 мың теңге сомасына салық заңнамасын бұзушылықтар анықталды.
Сондай-ақ, салықтық тексеру актісінен «Пирамида» талдамалық есебінің нәтижелері бойынша «Се» компаниясының, «В» компаниясының, «Б» компаниясының, «М» компаниясының және «F» компаниясының жеткізушілері бойынша жалпы сомасы 7 123,5 мың теңгеге бұзушылықтар белгіленгені, бұл ретте ҚҚС ең аз сомасы белгіленбегені шығады қайтару 173,2 мың теңгені құрайды.
Бұдан басқа, салықтық тексеру нәтижелері бойынша экспортқа байланысты емес тауарлардың қалдықтары бойынша 39,7 мың теңге сомасында ҚҚС асып кетуін, сондай-ақ ҚҚС асып кету сомасы артық көрсетілуіне байланысты 409,4 мың теңге сомасында ҚҚС қайтаруға расталмады.
Салық кодексінің 179-бабы 2-тармағының 5) тармақшасына сәйкес шағымда шағым беруші тұлға өзінің талаптары мен осы мән-жайларды растайтын дәлелдемелерді негіздейтін мән-жайлар көрсетілуге тиіс.
Бұл жағдайда «С» компаниясы 10 242,5 мың теңге (10 069,3 + 173,2) сомасында ТБЖ қолдану нәтижесінде анықталған бұзушылықтарға байланысты және тауарлардың қалдықтары бойынша ҚҚС асып кетуінің артық қойылған сомасын қайтаруға растамау бөлігінде өз талаптарын негіздейтін дәлелдер мен мән-жайларды келтірмеген, экспортқа байланысты емес 39,7 мың теңге сомасында.
Шет мемлекеттің мемлекеттік органына сұрау салуды жіберуге қатысты Салық кодексінің 155-бабы 1-тармағының 2), 5) тармақшаларына сәйкес салықтық тексеру жүргізу кезінде салық органының лауазымды адамдарының: мемлекеттік органдардан тексеру жүргізу үшін қажетті құжаттар мен мәліметтерді, оның ішінде коммерциялық, банктік, Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес салықтық және заңмен қорғалатын өзге де құпия; салықтық тексеру барысында туындаған мәселелер бойынша шет мемлекеттердің мемлекеттік және өзге де органдарына (ұйымдарына) сұрау салулар жіберу.
Қарастырылып отырған жағдайда, Ресей Федерациясының Үкіметі мен Қазақстан Республикасының Үкіметі арасындағы 1998ж.30.09. Келісімге сәйкес, «С» компаниясының «T» компаниясымен өзара есеп айырысуы бойынша салықтық тексеруге ұсынылған құжаттардың дұрыстығын растау мақсатында МҚҚК Ресей Федерациясының Федералдық салық қызметінің 2023ж.13.12. инспекциясына «T» компаниясы мен «С» компаниясы арасындағы шаруашылық қатынастар қаржылық ақпарат беру туралы сұрау жолданды.
Сонымен қатар, салықтық тексеру аяқталған кезде Ресей Федерациясының Федералды салық қызметі инспекциясының сұрауы бойынша жауап алынған жоқ.
Салық кодексінің 152-бабы 12-тармағының 3) тармақшасына сәйкес салықтық тексеру аяқталған күні ҚҚС сомаларының дұрыстығы расталмаған сомалар шегінде ҚҚС қайтару жүргізілмейді.
Апелляциялық комиссия отырысының нәтижелері бойынша – тексеру нәтижелері туралы шағым жасалған хабарламаны өзгеріссіз, ал шағымды қанағаттандырмай қалдыру туралы шешім қабылданды.
