Дау түрі: салық даулары
Салық төлеушінің санаты: заңды тұлға
Салық түрі: төлем көзінен салық салынбайтын ЖТС
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі (бұдан әрі-уәкілетті орган) Мемлекеттік кірістер аумақтық департаментінің (бұдан әрі – салық органы) төлем көзінен (ЖТС) салық салынбайтын кірістерден жеке табыс салығын есептеу туралы тексеру нәтижелері туралы хабарламаға «Е» жеке тұлғасының (бұдан әрі – «Е» азаматы) апелляциялық шағымын алды.
Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, Мемлекеттік кіріс органы салық төлеушінің (салық агентінің) осы Кодекстің 115-бабында айқындалған тәртіппен камералдық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы салық органдарының хабарламасын орындамауы мәселесі бойынша тақырыптық салықтық тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша 2021ж. 01.01 - 2021ж. 31.12. аралығында ЖТС есептеу туралы хабарлама шығарылды 28 586,5 мың теңге сомасында төлем көзінен салық салынбайтын кірістер және 9 877,8 мың теңге өсімпұл.
«Е» азаматы салық органының қорытындыларымен келіспей, апелляциялық шағыммен жүгінді, онда салық органының шешімінің күшін жоюды сұрайды.
2017ж.25.12. «салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 331-бабы 1-тармағының 6) тармақшасын бұзу шағымданған салық сомасын және өсімпұлдың тиісті сомасын есептеу үшін негіз болып табылды. жер учаскесін сату нәтижесінде (285 920,2 – 55,0), онда 55,0 мың теңге сомасы-09.01.2007ж. сату шартына сәйкес сатып алу сомасы.
Салық органының осы тұжырымымен «Е» азаматы келіспейді, себебі бастапқы шарт 09.01.2007ж. жасалған, АН №0155868 жер учаскесіне жеке меншік құқығы актісіне сәйкес, кадастрлық нөмірі 21-319-121-723 жер учаскесінің нысаналы мақсаты тұрғын үй ғимараттарын салу және пайдалану болып табылады, бұл ретте жер учаскесінің ауданы 5,0000 га құрайды.
Шағымда мемлекеттік уәкілетті органның қаралып отырған жер учаскесінің нысаналы мақсатын қалай белгілегені, бұл ретте нысаналы мақсатын белгілеу 2007 жылы жүргізілгені түсініксіз екендігі атап өтілді.
Шағымнан осы іс бойынша әкімшілік рәсімді тоқтату мақсатында ҚР АӨК-нің 70-бабы шеңберінде полиция басқармасы Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 2-тармағының 190-бабының 4-тармағында көзделген қылмыстық құқық бұзушылық белгілері бойынша 24.12.2021ж. ЕҚДБ-да тіркелген қылмыстық іс қозғады. Осы қылмыстық іс шеңберінде мамандандырылған ауданаралық тергеу сотының 22.02.2023ж. Қаулысымен қаралып отырған жер учаскесіне тыйым салынды.
«Е» азаматының дәлелдерін тексеріп, салық органы ұсынған материалдарды зерттегеннен кейін уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
Салық кодексінің 361-бабы 1-тармағының 6) тармақшасына сәйкес жеке тұлғаның мүлікті өткізу кезіндегі құн өсімінен түсетін табыс осы тармақтың 1), 2), 3) және 4) тармақшаларында көрсетілгендерді қоспағанда, мынадай мүлікті, оның ішінде Қазақстан Республикасының аумағындағы жылжымайтын мүлікті өткізу кезінде туындайды.
Салық кодексінің 331-бабы 1-тармағының 4) тармақшасына сәйкес жеке тұлғаның мүлікті өткізу кезіндегі құн өсімінен түсетін табыс Қазақстан Республикасының аумағындағы осы тармақтың 2) және 3) тармақшаларында көрсетілмеген нысаналы мақсаты бар жер учаскелерін және (немесе) жер үлестерін сату кезінде туындайды.
Бұл ретте, Салық кодексінің 331-бабының 2-тармағына сәйкес осы баптың 1 – тармағының 1) - 7) тармақшаларында көрсетілген мүлікті өткізу кезіндегі құн өсімінен түсетін табыс мүлікті өткізу бағасы (құны) мен оны сатып алу бағасы (құны) арасындағы оң айырма болып табылады.
Осы баптың 1-тармағының 2), 3) және 4) тармақшаларында көрсетілген мүлік бойынша Салық кодексінің 331-бабы 7-тармағының 2) тармақшасына сәйкес құн өсімінен түсетін табыс мүлікті өткізу бағасы (құны) мен жер учаскесінің кадастрлық (бағалау) құны арасындағы оң айырма болып табылады. Бұл ретте мемлекеттік жер кадастрын жүргізетін "азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясы айқындаған ең соңғы күндердің біріне арналған құн кадастрлық (бағалау) құны болып табылады:
жер учаскесіне меншік құқығының пайда болу күні;
жер учаскесіне меншік құқығы пайда болған күннің алдындағы соңғы күн.
Қаралып отырған жағдайда, салықтық тексеру 12.05.2022ж. камералдық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды жою жөніндегі хабарламаның орындалмауына байланысты Мемлекеттік кірістер департаментінің 01.12.2023ж. бұйрығы негізінде тағайындалды. Тексеру барысында «Е» азаматы 18.01.2007ж. тұрғын үй ғимаратын салу және пайдалану үшін жер учаскесін сатып алу – сату шартын, жер учаскесіне жеке меншік құқығына актіні, 29.11.2019ж. аукционнан сатылған мүлікті сатып алу – сату шартын, 22.02.2023ж. мамандандырылған ауданаралық тергеу сотының қаулысын ұсынды.
Тексеру барысында 13.12.2023ж. «Азаматтарға арналған үкімет» КЕАҚ филиалына сұрау жолданды, ұсынылған жауаптан нысаналы мақсаты бар жер учаскесінің құқық иесі - тұрғын үй ғимараттарын салу және пайдалану жер учаскесін сатып алу - сату шарты негізінде «Е» азаматы болғандығы шығады. Бұл ретте сатып алу - сату шарты меншік құқығын тоқтатуға негіз болып табылады.
Айта кету керек, «Азаматтарға арналған үкімет» КЕАҚ филиалының мәліметтеріне сәйкес «Е2 азаматы жер учаскесін 15.07.2013ж. кепіл шарты бойынша «С» компаниясының атына берген, №1 Шарт талаптарын өзгерту туралы қосымша келісім «құқық иеленуші» бағанында «С» Компаниясы көрсетілген (анықтама-2-нысан жылжымайтын мүлікке тіркелген құқықтар (ауыртпалықтар) және оның техникалық сипаттамалары).
Сондай-ақ, «Е» азаматы шағымда осы Шарт бойынша жер учаскесі түрінде кепіл беру мерзімдері мен шарттарын көрсетпегенін атап өткен жөн. 2-нысан бойынша анықтама 05.05.2021ж. күніне ұсынылды, яғни осы күнге кадастрлық нөмірі 00-000-00 жер учаскесі «F» Компаниясының меншігінде болды.
29.11.2019ж. аукционнан сатылған мүлікті сатып алу-сату шартының талаптарынан атқарушы округтің жеке сот орындаушысы К. М. (сатушы), бір жағынан «F» Компаниясы (сатып алушы), екінші жағынан ауданы 5,0000 га жер учаскесінің жылжымайтын мүлкін сату бойынша 27.11.2019ж. аукцион өткізу хаттамасының негізінде.
Бұл ретте 1.2 – тармақта Шартта мүліктің 09.01.2007 жылғы сатып алу-сату шарты негізінде «Е» азаматына тиесілі екендігі көрсетілген.
2.1-тармақтарға сәйкес және 2.2 Шарттың мәні мынада сатушы 15.05.2019ж. аудандық соттың атқарушылық құжатын орындау шеңберінде Мүлікті 285 920,2 мың теңге сомасында сатады, ал Сатып алушы мүлікті сатып алады. Сатып алынған мүлікке меншік құқығы осы Шарт Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарында тіркелген кезден бастап сатып алушыға беріледі.
Салық кодексінің 1-бабының 50) тармақшасына сәйкес салық салу мақсаттары үшін өткізу - бұл тауарларды не өзге де мүлікті тиеп-жөнелту және (немесе) беру, жұмыстарды орындау, сату, айырбастау, өтеусіз беру мақсатында қызметтер көрсету, лизинг шарты бойынша мүлікті беру, сондай-ақ борышкер қамтамасыз етілген мүлікті орындамаған кезде кепілге салынған тауарларды кепіл ұстаушыға беру міндеттеме кепілі.
Қарастырылып отырған жағдайда «Е» азаматы 15.07.2013ж. кепіл шартына және 19.02.2015ж. Шарт талаптарын өзгерту туралы қосымша келісімге сәйкес 00-000-00 кадастрлық нөмірі бар жер учаскесі «С» Компаниясына берілді, бұдан әрі «F» Компаниясы болып өзгертілді. Осыған байланысты «Е» азаматына 12.05.2022ж. камералдық бақылау бойынша хабарлама қойылды. онда уәкілетті органның деректері бойынша мақсаты жеке тұрғын үй құрылысына, жеке қосалқы шаруашылық жүргізуге, бау-бақша шаруашылығына, саяжай құрылысына, гаражға арналмаған жер учаскесін сату фактісі белгіленгені атап өтілді. «Е» азаматының бұл хабарламасы орындалмады, соның негізінде салықтық тексеру тағайындалды.
Бұрын айтылғандай, салықтық тексеру және жер учаскесіне жеке меншік құқығына шағымды қарау барысында ұсынылған, нысаналы мақсаты тұрғын үй ғимараттарын салу және пайдалану болып табылатын, кадастрлық нөмірі 00-000-00 (ауданы 5,0000 га), ол «А» азаматынан 55,0 мың теңгеге сатып алынған.
Тиісінше, тексеру актісі бойынша 01.01.2021ж. бастап 31.12.2021ж. дейінгі кезеңде 285 865,2 мың теңге сомасында табыс анықталды және 28 586,5 мың теңге сомасында ЖТС есептелді.
Осылайша, Салық кодексінің 1, 331-баптарының нормаларын ескере отырып, құн өсімінен түсетін табысты айқындау және салықтық тексеру нәтижелері бойынша ЖТС есептеу негізді болып табылады.
Апелляциялық комиссия отырысының нәтижелері бойынша – тексеру нәтижелері туралы шағым жасалған хабарламаны өзгеріссіз, ал шағымды қанағаттандырмай қалдыру туралы шешім қабылданды.
