Кедендік даулар
Заңды тұлға
Тауарлардың кедендік құны
Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі (бұдан әрі – уәкілетті орган) «В» Компаниясынан аумақтық Мемлекеттік кірістер департаментінің (бұдан әрі – кеден органы) кедендік әкелу бажын және ҚҚС есептеу туралы тексеру нәтижелері туралы хабарламаға шағым алды.
Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, кеден органы тауарлардың кедендік құны - «орамдағы синтетикалық кешенді жіптерден жасалған маталар» мәлімдемесінің дұрыстығы мәселесі бойынша кедендік тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша жалпы сомасы 27 541,5 мың теңгеге хабарлама шығарылды.
«В» Компаниясы кеден органының қорытындыларымен келіспей, кеден органы шешімінің күшін жоюды өтінген апелляциялық шағыммен жүгінді.
Мысалы, «В» Компаниясы актіде есептеулер мен қайта есептеулердің нақты көздері, яғни «АСТАНА-1» АЖ-дан тауарларға арналған декларациялар (бұдан әрі – ТД) келтірілмегенін атап көрсетеді.
Осыған байланысты «B» Компаниясы «Қазақстан Республикасындағы кедендік реттеу туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 65-бабы 9 және 10-тармақтарының ережелеріне сілтеме жасай отырып, тауарлардың кедендік құнын қайта есептеуді заңсыз деп есептейді.
Баяндалғанның негізінде, «В» Компаниясы 04.07.2023ж. кеден органының тексеру нәтижелері туралы 04.07.2023ж. хабарламасын толық жоюды сұрайды.
СЭҚ-қа қатысушының дәлелдерін тексеріп, кеден органы ұсынған материалдарды зерттеп, уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
Кодекстің 396-бабында кедендік декларациялау кезінде мәлімделген әкелінетін тауарлардың кедендік құнына кедендік бақылау жүргізу кезінде кеден органы тауарлардың кедендік құнын айқындаудың және мәлімдеудің дұрыстығын тексеруді жүзеге асыратыны көзделген.
Тауарларды әкелу мен кедендік декларациялауды «Азаматтарға арналған үкімет» Мемлекеттік корпорациясы» КЕАҚ-ның 07.12.2022ж. бұйрығына сәйкес «F» компаниясы жүргізді. «В» Компаниясына қосылу жолымен «F» компаниясын мемлекеттік тіркелімнен шығару туралы «В» Компаниясының құқықтық иеленуші болып табылады.
Қаралып отырған жағдайда «F» компаниясы (құқықтық мұрагер – «B» Компаниясы) 2021-2022жж. кезеңінде Түрік Республикасынан әкелінетін тауарлармен кедендік құнын әкелінетін тауарлармен мәміле құны бойынша айқындайды (1-әдіс), 78 ТД бойынша – «орамдағы синтетикалық кешенді жіптерден жасалған маталар» тауарын импорттады.
Кеден органы мен «В» Компаниясы ұсынған құжаттарды зерделеу кезінде мыналар белгіленген.
Кодекстің 65-бабының 10-тармағына сәйкес тауарлардың кедендік құны және оны айқындауға қатысты мәліметтер дұрыс, сандық анықталатын және құжатпен расталған ақпаратқа негізделуі тиіс.
Осыған байланысты кедендік тексеру барысында кеден органы Кодекстің 426-бабының 8-тармағына сәйкес екінші деңгейдегі банктерге (бұдан әрі – ЕДБ) сұрау салулар жіберді, банк шоттары туралы ақпаратты, барлық сыртқы экономикалық келісімшарттарды тіркеу және есептен шығару туралы мәліметтерді, сондай-ақ «В» Компаниясының шетелдік және ұлттық валютадағы шоттары бойынша ақша қаражатының қозғалысы туралы тізілімдер мен үзінді көшірмелерді ұсыну туралы ақпаратты қамтиды.
ЕДБ-нің «В» Компаниясына қатысты сауалдарына берілген жауаптарға сәйкес валюталық бақылауға арналған тіркелген валюталық шарттар жоқ, сондай-ақ Түркия Республикасынан әкелінген тауарлар үшін есеп айырысулар жүргізілмеген жеке банк шоттары бойынша үзінді көшірмелер ұсынылған.
Қазақстан Республикасының 02.07.2018ж. №167-VI ҚРЗ «Валюталық реттеу және валюталық бақылау туралы» кеден органы «ҚР Ұлттық банкі» РММ филиалына Компанияда валюталық бақылауға жататын тіркелген валюталық шарттардың жоқтығы туралы хат жіберді.
Кеден органы «В» Компаниясына 03.04.2023ж. құжаттарды, оның ішінде тауарлар импорты бойынша келісімшарттарды, келісімшарттың бірегей нөмірі бойынша қозғалысты, әкелінетін тауарларға ақы төлеу туралы құжаттарды, көлік шығыстарын растайтын құжаттарды, жөнелтуші елдің ТД, әкелінетін тауарларды өндірушінің прайс-парақтарын, коммерциялық ұсыныстарды және т.б. ұсыну туралы талап жіберді.
Жауап ретінде «В» Компаниясы 20.04.2023ж. 103 ТД, электрондық тасығышта (флешка) 1-С электрондық базасы ұсынылды, ол файлдардың дұрыс салынбауына және салынған ақпаратты есептеудің мүмкін болмауына, сондай-ақ әкелінген тауар үшін төлеммен байланысты емес төлем тапсырмалары мен орындалған жұмыстар актілеріне (жалақы, үй-жайларды жалдау бойынша аударымдар және т.б.) байланысты «В» Компаниясына қайтарылды.
Бұдан әрі кеден органы «В» Компаниясының атына 05.05.2023ж. контрагенттермен ресімделетін импорт бойынша келісімшарттар (шарттар) бойынша мәліметтерді, келісімшарт бойынша ақша қозғалысын, келісімшарттарды орындау бойынша мәліметтерді (контрагенттермен салыстыру актілері, орындалған жұмыстар актілері) қамтитын құжаттарды ұсыну туралы, сондай-ақ жөнелтуші елдің ТД қайта сұратылған, келісімшарттың бірегей нөмірі бойынша қозғалыс, әкелінетін тауарларды өндірушінің прайс-парақтары, коммерциялық ұсыныстар
«В» Компаниясы 30.05.2023ж. талап етілетін құжаттарды ұсыну мүмкіндігінің жоқтығы туралы хабарлаған.
Кодекстің 66-бабының 1-тармағында әкелінетін тауарлардың кедендік құны олармен жасалатын мәміле құны болып табылады, яғни ЕАЭО кедендік аумағына әкету үшін оларды сату кезінде осы тауарлар үшін іс жүзінде төленген немесе төленуге тиіс баға.
Кодекстің 65-бабының 9-тармағына сәйкес тауарлардың кедендік құнын айқындау тауарлардың еркін немесе жалған кедендік құнын пайдалануға негізделмеуге тиіс.
Осылайша, тауарлардың кедендік құнын растайтын құжаттар мен мәліметтердің, атап айтқанда сыртқы экономикалық шарттардың, тауарға ақы төлеу жөніндегі төлем құжаттарының, өзара есеп айырысуларды салыстыру актілерінің және т.б. болмауына байланысты кеден органы кедендік құнды айқындаудың 1 әдісін алып тастады.
Кодекстің 66, 68 - 72-баптарында тауарлардың кедендік құнын айқындау әдістерін қолдану тәртібі айқындалған.
Мәміленің құны бойынша кедендік құнды айқындау мүмкін болмаған жағдайда тізбектелген әдістердің әрқайсысы дәйекті түрде қолданылады. Бұл ретте, егер тауарлардың кедендік құнын алдыңғы әдісті пайдалану жолымен айқындау мүмкін болмаса, әрбір келесі әдіс қолданылады.
«В» Компанияның ТД 31-бағанында бағаланатын тауарлар туралы егжей-тегжейлі мәліметтер, олардың ерекше ерекшеліктері, сондай-ақ тауарлардың сапасы, олардың нарықтағы беделі туралы мәліметтер және осындай тауарлардың өзге де сипаттамалары жоқ екенін ескере отырып, бағаланатын тауарларға қатысты 2 және 3-әдістер қолданылмайды.
«В» Компаниясы 4 және 5 әдістерін қолдану үшін құжаттар ұсынбаған, осыған байланысты кеден органы бағаланатын тауарлардың кедендік құнын айқындау үшін ақылға қонымды тәсілдер мен икемділікті пайдалана отырып, резервтік әдісті (6-әдіс) негізді түрде қолданған.
Кеден органы тауарлардың баға ақпаратын талдау нәтижелері бойынша «В» Компаниясының 78 ТД бойынша әкелген «орамдағы синтетикалық кешенді жіптерден жасалған маталар» (СЭҚ ТН коды – 5407 69 100 0) тауарлары кедендік құн индексінің (бұдан әрі – КҚИ) төмендету жағына қарай «АСТАНА-1» АЖ шығарылған тауарларды әкелу уақытының салыстырмалы кезеңінде СЭҚ-қа басқа қатысушылар әкелген ұқсас тауарлардың құнынан ауытқуын анықтады.
СЭҚ-қа өзге қатысушылар оларды әкелудің салыстырмалы шарттары кезінде әкелген ұқсас/біртектес тауарлардың бағасымен салыстырғанда бағаланатын тауарлардың анықталған төмен бағаларын талдауды назарға ала отырып, кеден органы кеден құнын ұлғайту жағына қарай есептеуді жүргізді.
Кодекстің 72-бабы 5-тармағының 2) және 6) тармақшаларында әкелінетін тауарлардың кедендік құны резервтік әдіс (6-әдіс) бойынша кедендік мақсаттар үшін екі балама құнның неғұрлым жоғарысын, сондай-ақ ең төменгі кедендерді қабылдауды көздейтін жүйе негізінде айқындалмауға тиіс екендігі көзделген.
78 ТД бойынша тауарларды кедендік декларациялау кезінде «В» Компаниясы 1 кг үшін 0,51 - 0,52 АҚШ доллары мөлшерінде кедендік құнын мәлімдеген, бұл ретте кеден органы кедендік құнын кеден органында бар 1 кг үшін 0,73 - 0,80 АҚШ доллары мөлшеріндегі баға ақпаратының негізінде түзетген.
Шағымда «В» Компаниясының тауарлардың кедендік құнын дұрыс мәлімдеуінің дәлелдері мен негіздемелері, сондай-ақ шағымға кедендік тексеру актісінің және тексеру нәтижелері туралы хабарламаның көшірмелерінен басқа, тауарлардың кедендік құнын растайтын құжаттар қоса берілмеген.
«В» Компанияның кедендік тексеру актісінде есептеулер мен нақты ТД қайта есептеу көздерінің жоқтығы туралы дәлелдері дәрменсіз, өйткені баға ақпараты көздерінің ТД нөмірлері мен кедендік төлемдер мен салықтардың есептеулері кедендік тексеру актісіне №04.07.2023ж. қосымшада көрсетілген.
Осылайша, «В» Компаниясының тексеру кезінде де, сондай-ақ шағым беру кезінде де тауарлардың кедендік құнын растайтын құжаттар мен мәліметтерді ұсынбауын ескере отырып (сыртқы экономикалық шарттар, тауар үшін ақы төлеу жөніндегі төлем құжаттары, өзара есеп айырысуларды салыстыру актілері және т.б.) ТД-ның 31-бағанында бағаланатын тауарлардың ерекшеліктері мен параметрлері туралы мәліметтердің болмауы, кеден органы кедендік құнды айқындаудың 1-әдісін резервтік әдіске (6-әдіс) негізді түрде «АСТАНА-1» АЖ ТД дерекқорынан баға ақпаратының көздерін пайдалана отырып өзгерткен.
Баяндалғанның негізінде кедендік тексеру нәтижелері бойынша кедендік төлемдер мен салықтарды есептеу заңды болып табылады.
Апелляциялық комиссияның шешімімен кедендік тексеру нәтижелері заңды деп танылды.
