Дау түрі: салық даулары
Салық төлеушінің санаты: заңды тұлға
Салық түрі: ҚҚС
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі (бұдан әрі – уәкілетті орган) Мемлекеттік кірістер аумақтық департаментінің (бұдан әрі-салық органы) қосылған құн салығын (ҚҚС) есептеу туралы тексеру нәтижелері туралы хабарламаға «М» компаниясының апелляциялық шағымын алды.
Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, салық органы 2018ж. 01.01. бастап 2021ж. 30.06. дейін салықтарды және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді дұрыс есептеу және уақтылы төлеу мәселесі бойынша «М» компаниясына тақырыптық салықтық тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша 2022ж. 27.04. өндірілген тауарларға, орындалған жұмыстарға және көрсетілген жұмыстарға қосылған құн салығын есептеу туралы хабарлама шығарылды Қазақстан Республикасының аумағында көрсетілетін қызметтер (Бұдан әрі-ҚҚС) салық сомасы 3 766 915,2 мың теңге және өсімпұл сомасы 657 141,5 мың теңге.
Компания салық органының қорытындыларымен келіспей, апелляциялық шағыммен жүгінді, онда ол салық органының шешімін толығымен жоюды сұрайды.
«Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық Кодексі) 369-бабының 1-тармағын, 374-бабының 2-тармағын бұза отырып, Қазақстан Республикасында ҚҚС төлеуші болып табылмайтын резидент емес-сенімгерден алынған тауарларды өткізу шағымданатын салық сомасын және өсімпұлдың тиісті сомасын есептеу үшін негіз болып табылды және құрылымдық бөлімше арқылы қызметін жүзеге асырмайтын сенім білдірілген өкілді өткізу бойынша айналым болып табылады, тиісінше сату бойынша салық салынатын айналым ұлғайтылды және 2018 жылдан бастап кезең үшін ҚҚС есептелді. 2020 жылға дейін.
Салық органының осы тұжырымдарымен «М» Компаниясы «К» Компаниясы (резидент емес) мен «М» компаниясы арасында жасалған 2016 жылғы 30 қыркүйектегі қызмет көрсету туралы шарттың (бұдан әрі-шарт) негізінде «М» Компаниясы (шарт бойынша орындаушы ретінде әрекет етеді) мыналарға байланысты келіспейді «К» Компаниясы (шарт бойынша Тапсырыс беруші ретінде әрекет етеді) Қазақстан Республикасының аумағындағы логистикалық қызметтер кешені, оның ішінде Тапсырыс берушінің клиенттерінің атына жөнелтілімдерін жеткізу жөніндегі қызметтер, қойма, көлік қызметтері, тауарларды тиеу, түсіру, экспедициялау жөніндегі қызметтер және т. б.
Салық органы ұсынған материалдарды зерттей отырып, компанияның дәлелдерін тексергеннен кейін уәкілетті орган келесі қорытындыға келді.
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі шағым бойынша дәлелді шешім шығару мақсатында 2017ж. 25.12. Салық кодексінің 181, 186-баптарына сәйкес шағымданатын мәселелер бөлігінде 2018ж. 01.01. бастап 2021ж. 30.06. дейінгі кезеңде ҚҚС есептеудің дұрыстығы мәселесі бойынша компанияның тақырыптық тексеруін тағайындады.
Осы хатты орындау үшін Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитеті 2022ж. 07.09. ұйғарым негізінде компанияға тақырыптық тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша 2023ж. 16.05. тақырыптық тексеру актісі (бұдан әрі - тақырыптық тексеру актісі) жасалды.
Тақырыптық тексеру актісінен «М» Компаниясы (Орындаушы) мен «К» компаниясы (Тапсырыс беруші, Ресей Федерациясының резиденті) арасында 2016ж. 30.09. бастап шарт (бұдан әрі - шарт) жасалғаны шығады, оған сәйкес Орындаушы Тапсырыс берушінің жөнелтілімдерін межелі жерге жеткізу бойынша қызметтер көрсетуге міндеттенеді.
Тақырыптық тексеру актісіне ұсынылған, компанияның «К» Компаниясының атына қойылған шоттарынан, тараптар қол қойған орындалған жұмыстар актілерінен тауардың құны компания қызметтерінің құнына енгізілмегені шығады.
Тақырыптық тексеру барысында Тапсырыс берушінің клиенттеріне жөнелтімдер берілгеннен және олар үшін ақшалай қаражат алынғаннан кейін Компания клиентке тауардың толық құнына кассалық чекті басқа соманы – тауарды жеткізу бойынша көрсетілген қызметтер үшін соманы Бөлмей беретіні анықталды.
Тақырыптық тексеру актісінде Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің (бұдан әрі - ҚР Азаматтық кодексі) 446-бабына сәйкес сатушы сатып алушыға кассалық немесе тауарлық чекті немесе тауардың төленгенін растайтын өзге де құжатты берген сәттен бастап бөлшек сауда-саттық шарты тиісті нысанда жасалған болып есептеледі.
Бұл ретте тақырыптық тексеру актісінде тауарды Клиентке (Қазақстан Республикасының аумағындағы тұтынушы) берген кезде компания тапсырыс сомасына бақылау-касса машинасының чегін беретіні атап өтілді.
Шарттың мәні Тапсырыс берушінің («К» Компаниясы) жөнелтілімдерін межелі пунктке өтінімде көрсетілген мекенжай бойынша жеткізу бойынша қызметтер көрсету болып табылады (Тапсырыс берушінің клиенттерінің тапсырыстарын жеткізу туралы тапсырма).
Шарттың 1.6 және 4.6-тармақтарында талап ету құқығын Орындаушыға өтемақы көзделген. Талап ету құқығының құны және өтемақы құны жөнелту құнына баламалы, Тапсырыс беруші Орындаушыға берген талап ету құқықтарының құнын төлеуді Орындаушы тізілім келісілген күннен бастап 30 жұмыс күні ішінде жүзеге асырады.
Тақырыптық тексеру актісінде атап өтілгендей, кассалық чекте компанияның деректемелері көрсетілген және сатушы «М» Компаниясының пайдасына берген талап ету құқығы бойынша ақшалай міндеттеменің орындалуы көрсетілген. Тиісінше, клиенттермен мәмілені «М» Компаниясы жасады.
Салық кодексінің 165-бабының 6) тармақшасымен қағаз түрінде не электрондық түрде берілген бақылау-касса машинасының чегі сатушы (тауарды, жұмысты, қызметті жеткізуші) мен сатып алушы (клиент) арасында ақшалай есеп айырысуды жүзеге асыру фактісін растайтын бақылау-касса машинасының бастапқы есепке алу құжаты болып табылатынын көрсету қажет.
Салық кодексінің 374-бабы 2-тармағының 1) тармақшасына сәйкес, Қазақстан Республикасында ҚҚС төлеуші болып табылмайтын және қызметті құрылымдық бөлімше арқылы жүзеге асырмайтын резидент емес-сенімгерден алынған тауарларды өткізген жағдайда тауарды тиеп-жөнелту сенім білдірілген өкілді өткізу жөніндегі айналым болып табылады.
Салық кодексінің 1-бабы 1-тармағының 50) тармақшасына сәйкес тауарларды не өзге де мүлікті тиеп-жөнелту және (немесе) беру, жұмыстарды орындау, сату, айырбастау, өтеусіз беру мақсатында қызметтер көрсету, лизинг шарты бойынша мүлікті беру, сондай-ақ борышкер кепілмен қамтамасыз етілген міндеттемені орындамаған кезде кепілге салынған тауарларды кепіл ұстаушыға беру өткізу болып табылады.
Тақырыптық тексеру актісі бойынша Компания кассалық чекті беру және тауарды беру кезінде Клиенттермен «К» Компаниясының атынан ауызша түрде мәмілелер жасасатыны анықталды.
ҚР АК 846-бабының 1-тармағына сәйкес тапсырма шарты бойынша бір Тарап (сенім білдірілген өкіл) екінші Тараптың (сенім білдірушінің) атынан және оның есебінен белгілі бір заңдық әрекеттер жасауға міндеттенеді.
Шарттың талаптарына және одан әрі туындаған әрекеттерге сүйене отырып, «М» Компаниясының сенім білдірілген өкіл екендігі анықталды.
Осылайша, шарт бойынша міндеттемелерді орындау барысында Компания тауарды береді және оның құнын толық көлемде алады.
Осыған байланысты, компанияда тексерілетін кезеңде салық кодексінің 374-бабы 2-тармағының 1) тармақшасында көзделген тапсырмалар шарттары бойынша жүзеге асырылатын өткізу (сатып алу) бойынша айналымдар пайда болады.
Тиісінше, тауарларды сату бойынша компанияның айналымы клиенттерден алынған ақша қаражаттарының сомасы болып табылады.
Баяндалғанның негізінде 2022ж. 27.04. тексеру актісі бойынша жүргізілген 2018-2021жж.үшін 3 766 915,2 мың теңге сомасында ҚҚС есептеу расталды.
- 2018 жылғы 1-2 тоқсандағы ескіру мерзімінің аяқталуына қатысты
Компания салық органының қорытындыларымен келіспей, апелляциялық шағыммен жүгінді, онда 2018 жылғы 1-2 тоқсандағы талап қою мерзімінің өтуі бөлігінде салық органының шешімінің күшін жоюды сұрайды.
Компания Салық кодексінің 48-бабының 2-тармағына сәйкес салық органы «М» Компания үшін бюджетке төленетін салықтар мен төлемдердің есептелген, есептелген сомасын есептеуге, есептеуге немесе қайта қарауға құқылы ескіру мерзімі 3 жылды құрағанын және құрайтынын атап өтеді.
Сонымен қатар, компания шағымда тексеру аяқталған кезде (2022 жылдың 27 сәуірінде) компанияның салық міндеттемелеріне 3 жылдық ескіру мерзімі де қолданылатындығы көрсетілген. Мемлекеттік кірістер департаменті көрсетілген ескіру мерзімін 2018 жылғы 3 және 4 тоқсандар үшін ҚҚС бойынша салық кезеңдеріне қолданды, алайда 2018 жылғы 1 және 2 тоқсандар үшін қолданбады, бұл ретте салықтық тексеру актісінде негіздемелер келтірілмеген. Тиісінше, Компания ескіру мерзімі 2018 жылдың 1-2 тоқсанында аяқталды деп санайды.
Салық кодексінің 48 - бабы 9-тармағының 5) тармақшасына сәйкес талап қою мерзімі ұзартылатыны-камералдық бақылау нәтижелері бойынша салық органдары анықтаған бұзушылықтарды жою туралы хабарлама орындалғанға дейін, анықталған бұзушылықтар бөлігінде жолданғаны және талап қою мерзімі аяқталғанға дейін табыс етілгені шағымданатын салық сомасын және тиісті өсімпұл сомасын есептеу үшін негіз болып табылды. Өйткені, компания 2018 жылдың 1 тоқсанына қосымша есептілік ұсынды, бұдан басқа, 2018 жылдың 1-2 тоқсанына камералдық бақылау бойынша хабарлама орындалмады, содан кейін тиісінше 2018 жылдың 1-2 тоқсанына ҚҚС есептелді.
Компанияның дәлелдерін тексеріп, салық органы ұсынған материалдарды зерттегеннен кейін уәкілетті орган келесі қорытындыға келді.
Салық кодексінің 48 - бабы 1-тармағының 1) тармақшасына сәйкес салық органы бюджетке салықтар мен төлемдердің есептелген, есептелген сомасын есептеуге немесе қайта қарауға құқылы уақыт кезеңі талап қою мерзімі деп танылады.
Салық кодексінің осы бабының 2 және 4-тармақтарында, егер осы бапта өзгеше көзделмесе, талап қою мерзімі үш жылды құрайтыны айқындалған. Осы баптың 5, 6, 7, 8 және 12-тармақтарында көзделген жағдайларды қоспағанда, талап қою мерзімінің өтуі тиісті салық кезеңі аяқталғаннан кейін басталады.
Салық кодексінің 48 - бабы 9-тармағының 1), 5) тармақшаларына сәйкес талап қою ескіру мерзімі бір күнтізбелік жылға ұзартылады-салық төлеуші (салық агенті) осы баптың 2 және 3-тармақтарында белгіленген талап қою ескіру мерзімі бір күнтізбелік жылдан аз уақыт өткен кезең үшін қосымша салық есептілігін табыс еткен жағдайда, Салық кодексінің 48-бабы 9-тармағының 1), 5) тармақшаларына салықтар мен бюджетке төленетін төлемдердің есептелген сомасын есептеу және (немесе) қайта қарау.
Қарастырылып отырған жағдайда Компания 2018 жылдың 1-2 тоқсанына ҚҚС бойынша қосымша декларация (300.00-нысан) ұсынды.ұсынылған күні 2020ж. 09.06.
2018 жылғы 1 тоқсандағы қосымша декларация (2020ж. 09.06.) жыл ішінде 2020ж. 01.04. бастап 2021ж. 31.03. дейін ұсынылғанын және 2022ж. 31.03. дейін ұзартылатынын атап өткен жөн.
Жоғарыда атап өтілгендей, талап қою мерзімі бір күнтізбелік жылға ұзартылады-салық төлеуші (салық агенті) осы баптың 2 және 3-тармақтарында белгіленген талап қою мерзімі бір күнтізбелік жылдан аз уақыт өткен кезең үшін қосымша салық есептілігін ұсынған жағдайда.
Салық кодексінің 48-бабының 10-тармағына сәйкес салық төлеушінің (салық агентінің) салықтық тексерудің алдын ала актісіне жазбаша қарсылығын дайындау және беру және оны салық органы Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған тәртіппен қарау кезеңіне салықтар мен бюджетке төленетін төлемдердің есептелген, есептелген сомасын есептеу немесе қайта қарау бөлігінде талап қою ескіру мерзімі тоқтатыла тұрады.
Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2018ж. 12.01. №20 бұйрығымен бекітілген «салық төлеушіге салықтық тексерудің алдын ала актісін тапсыру, салықтық тексерудің алдын ала актісіне жазбаша қарсылық беру, осындай қарсылықты қарау қағидалары мен мерзімдерінің, сондай-ақ оларға қатысты салықтық тексерудің алдын ала актісі бойынша нормалар қолданылатын салық төлеушілер санатының» 8-тармағына сәйкес. (бұдан әрі-2018ж. 12.01. №20 Бұйрық) алдын ала актіге жазбаша қарсылық алдын ала акт тапсырылған күннен бастап 15 (он бес) жұмыс күні ішінде келу тәртібімен салықтық тексеруді жүзеге асыратын мемлекеттік кіріс органына берілетіні анықталды.
Бұл ретте 2018ж. 12.01. №20 бұйрықтың 13 - тармағына сәйкес мемлекеттік кірістер органы салық төлеушінің қарсылықтарымен келіспеген жағдайда, Мемлекеттік кірістер органы алдын ала актіге жазбаша қарсылықты қоса бере отырып, Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитетіне (бұдан әрі-ҚР ҚМ МКК) сұрау жібереді.
2018ж. 12.01. №20 бұйрықтың 14-тармағында ҚР ҚМ МКК салықтық тексеруді жүзеге асыратын мемлекеттік кірістер органының сұрау салуына жауап оны алған сәттен бастап 10 (он) жұмыс күні ішінде берілетіні анықталды.
Бұл жағдайда Мемлекеттік кірістер департаментінің ақпаратынан 2022ж. 15.03. алдын ала тексеру актісін компания 2022ж. 15.03. табыс еткені, компанияның мемлекеттік кірістер департаментіне қарсылығын 2022ж. 06.04., яғни №20 Ереженің 8-тармағында белгіленген мерзімде жібергені шығады.
Қарсылықты қарау барысында Мемлекеттік кірістер департаменті ҚР ҚМ КХД 2020ж. 27.01., 2022ж. 12.04. сауал жолдады.
№ 20 Қағидалардың 15-тармағында салық төлеушіге және (немесе) уәкілетті мемлекеттік органдарға және (немесе) өзге де ұйымдарға, сондай-ақ №20 Қағидалардың 12, 13 және 14-тармақтарына сәйкес аумақтық МҚК ҚР ҚМ-не сұрау салу жіберілген жағдайларда жазбаша қарсылықты қарау мерзімі ұзартылатыны, бірақ одан аспайтыны белгіленген 30 күнтізбелік күннен артық, бұл туралы сұрау салу жіберілген күннен бастап 2 (екі) жұмыс күні ішінде салық төлеушіге (салық агентіне) хабарланады.
ҚР ҚМ МКК Мемлекеттік кірістер департаментінің жоғарыда көрсетілген сұрауына 2022ж. 26.04. хатпен жауап берді.
№20 Қағидалардың 16-тармағына сәйкес салық тексеруін жүзеге асыратын МҚК жазбаша қарсылығын қарау қорытындылары бойынша оны Салық кодексінің 18-тарауында белгіленген тәртіппен тапсыру жолымен аяқтайды:
1) салықтық тексеру мерзімдерінің қайта басталғаны туралы хабарлама;
2) жазбаша қарсылықта баяндалған сұрақтарға жауаптарды негіздей отырып, салықтық тексеру актісі;
3) Тексеру нәтижелері туралы хабарлама (бұзушылықтар болған кезде).
2022ж. 15.03. алдын ала тексеру актісіне қарсылықты компания 06.04.2022 ж. бергенін ескере отырып, №20 Ереженің 15-тармағына сәйкес қарсылықты қарау 2022ж. 05.05. аяқталуы тиіс, бұл жағдайда қарсылықты қарау 2022ж. 26.04. аяқталды, яғни 30 күнтізбелік күн ішінде.
2022ж. 27.04. Мемлекеттік кірістер департаменті салықтық тексеру актісін жасады және 2022ж. 27.04. тексеру нәтижелері туралы хабарлама шығарды.
Жоғарыда атап өтілгендей, компанияның № 20 Қағидалардың талаптарына сәйкес қарсылықты қарауы 2022ж. 05.05. кешіктірілмей аяқталуы тиіс, тиісінше салықтар мен бюджетке төленетін төлемдерді есептеу бөлігінде талап қою мерзімі 2021ж. 31.12. бастап 2021ж. 05.05. дейінгі кезеңге тоқтатыла тұруға жатады.
Осылайша, 2018 жылғы 1 тоқсандағы талап қою мерзімі Салық кодексінің 48-бабы 9-тармағының 1) тармақшасына сәйкес ұзартылады, демек, салықтық тексеру нәтижелері бойынша 2018 жылғы 1 тоқсанға ҚҚС есептеу негізді болып табылады.
Бұл ретте, 2018 жылғы 2 тоқсан үшін қосымша декларация (2020ж.09.06.) талап қою мерзімі өткеннің соңғы жылы басталғанға дейін, яғни 2020ж. 01.07. бастап 2021ж. 30.06. дейінгі кезең басталғанға дейін ұсынылды, демек, ұзартуға жатпайды.
Тиісінше, 2018 жылғы 2 тоқсанда салықтық тексеру нәтижелері бойынша ҚҚС есептеу негізсіз болып табылады.
Бұдан басқа, компанияның атына 2018 жылғы 2 тоқсандағы 300.00 ТНБ бойынша 2021 жылғы 24.06. камералдық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы хабарлама қойылғанын атап өткен жөн.
Осы хабарлама Мемлекеттік кірістер басқармасының 2021ж. 05.08. шешімімен орындалмады деп танылды.
Сонымен қатар, СМЭС-тің 2021 жылғы 28.10. шешімімен мемлекеттік кірістер басқармасының 2021 жылғы 05.08. 2021 жылғы 24.06. камералдық бақылау нәтижелері бойынша Мемлекеттік кірістер органдары анықтаған бұзушылықтарды жою туралы хабарламаны орындалмаған деп тану туралы шешімі заңсыз деп танылды және күші жойылды.
Соттың азаматтық істер жөніндегі сот алқасының 2022 жылғы 03.03. қаулысымен СМЭС-тің көрсетілген шешімі өзгеріссіз қалды.
Демек, салықтық тексеру нәтижелері бойынша 2018 жылғы 2 тоқсандағы талап қою мерзімінің өтуін ұзарту үшін 2021 жылғы 24.06. камералдық бақылау хабарламасын орындамау туралы шешім негізсіз болып табылады.
Апелляциялық комиссия отырысының нәтижелері бойынша 2018ж. 2 тоқсанына ҚҚС есептеу бөлігінде 2022ж. 27.04. тексеру нәтижелері туралы шағымданатын хабарламаның күшін жою, ал қалған бөлігінде өзгеріссіз қалдыру туралы шешім қабылданды.
