Даудың түрі: салық даулары
Салық төлеушінің санаты: заңды тұлға
Салық түрі: КТС, ҚҚС
ҚР Қаржы министрлігі (бұдан әрі - уәкілетті орган) мұнай секторы ұйымдарынан (КТС) түскен түсімдерді, өндірілген тауарларға қосылған құн салығын қоспағанда, мемлекеттік кірістер аумақтық департаментінің (бұдан әрі-салық органы) заңды тұлғалардан корпоративтік табыс салығын есептеу сомасы туралы тексеру нәтижелері туралы хабарламаға «К» Компаниясының апелляциялық шағымын алды, Қазақстан Республикасының аумағында орындалған жұмыстар мен көрсетілген қызметтер (ҚҚС), сондай-ақ азайтылған залал сомасы туралы.
Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, салық органы 2017ж.01.01 бастап 2020ж.31.12. дейінгі кезең үшін салықтардың жекелеген түрлері және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер бойынша салық міндеттемелерін орындау мәселесі бойынша «К» Компаниясына тақырыптық салықтық тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша 975 969,4 мың теңге сомасында КТС есептеу туралы 2023ж.21.02. №162 хабарлама шығарылды, 417 996,1 мың теңге сомасында өсімпұл, 26 346,8 мың теңге сомасында ҚҚС, 6 084,4 мың теңге сомасында өсімпұл, сондай-ақ 2 399 089,7 мың теңге сомасында шығынды азайту.
«К» Компаниясы КТС есептеу сомасы туралы салық органының қорытындыларымен келіспей, ҚҚС апелляциялық шағыммен жүгінді, онда көрсетілген бөліктегі салық органының шешімінің күшін жоюды сұрайды.
- Ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша жылдық жиынтық табыстың ұлғаюына қатысты
Салықтың шағымданатын сомасын есептеу үшін «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының 2008ж.12.10. №99-IV Кодексінің (Салық кодексі), «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің 283-бабы 1-тармағының №120-VI бұзылуы негіз болды 2017ж.25.12. (Салық Кодексі) 2017-2020жж. жиынтық табысқа ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша кірістер енгізілмеген.
Салық органының осы тұжырымымен «К» Компаниясы мынадай шарттар бойынша кепілдік міндеттемелер бойынша жылдық жиынтық табысты ұлғайтуға қатысты келіспейді:
- Автомобиль жолының учаскелерін реконструкциялау жөніндегі жұмыстарды мемлекеттік сатып алу туралы 2013ж.11.06. №13 шарт.
- 2013 жылғы 10.09. №ГЗ-2.002 шарт автомобиль жолының учаскесін реконструкциялау жөніндегі жұмыстарды мемлекеттік сатып алу туралы.
- Автомобиль жолының учаскесін салу (реконструкциялау) жөніндегі жұмыстарды сатып алу туралы 2014ж.30.04. №7 шарт.
- Автомобиль жолының учаскесін реконструкциялау жөніндегі жұмыстарды сатып алу туралы 2015ж.28.05. №6 шарт.
- Әуеайлақ жабындарын реконструкциялау жөніндегі жұмыстарды мемлекеттік сатып алу туралы 2015ж.24.07. №27 шарт.
-2016 жылғы 15.12. №16/14-4025 ЖЖБИ-1 объектісін күрделі жөндеу бойынша құрылыс жұмыстарын орындауға арналған келісімшарт.
Шағымда «салық заңнамасын қолданудың сот практикасы туралы» Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2013ж.27.02. №1 және 2017ж.29.06. №4 нормативтік қаулыларының 2-тармағына сәйкес салық салу мақсатында заңнама нормаларын қолдану кезінде Салық кодексінің 2-бабының 4-тармағында белгіленген оның нормаларының басымдылығын негізге алу қажет екендігі көрсетілген.
Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің (бұдан әрі – ҚР Азаматтық кодексі) 1-бабының 4-тармағына сәйкес, заң актілерінде көзделген жағдайларды қоспағанда, бір Тараптың екінші Тарапқа әкімшілік немесе өзге де билікпен бағынуына негізделген мүліктік қатынастарға, оның ішінде салықтық және басқа да бюджеттік қатынастарға азаматтық заңдар қолданылмайды.
«К» Компаниясы салықтық тексеру барысында ұзақ мерзімді келісімшарттардың қолданылу мерзімін айқындау кезінде Қазақстан Республикасы заңнамасының жоғарыда көрсетілген нормаларын бұза отырып, ҚР АК 386-бабының 3-тармағы қолданылғанын атап өтеді, оған сәйкес егер заңнамада немесе шартта шарттың қолданылу мерзімі көзделген болса, осы мерзімнің аяқталуы тараптардың шарт бойынша міндеттемелерінің тоқтатылуына әкеп соғады. Оның қолданылу мерзімін көрсетпейтін Шарт Тараптардың міндеттемелерді орындауы онда айқындалған сәтке дейін қолданыста болады деп танылады.
Сонымен қатар, «К» Компаниясы 2008ж.10.12. Салық кодексінің 130-1-бабына сәйкес, өндіріс, орнату, құрылыс бойынша жұмыстардың аяқталуы Тараптар арасында жасалған шартта осы мерзім тікелей қалай айқындалғанына қарамастан, ұзақ мерзімді келісімшарттың қолданылу мерзімінің аяқталуына әкеп соғатынын атап өтті. Сондай-ақ, бұл норма ұзақ мерзімді келісімшартқа салық салу мақсатында енгізілетін жұмыстардың толық тізбесін қамтиды және осы тізбеде «кепілдік кезеңіндегі ақауларды жою» сияқты жұмыс түрі жоқ.
«К» Компаниясының пікірінше, кепілді кезеңде анықталған ақауларды жою құрылыс болып табылмайды, сондықтан салық салу мақсатында кепілді кезеңнің мерзімін ұзақ мерзімді келісімшарт бойынша жұмыстарды орындау мерзіміне енгізуге болмайды, сондай-ақ кепілді кезеңде салық төлеуші шеккен шығыстарды шығыстарға енгізуге болмайды кепілдік мерзімі ішінде салық төлеуші ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша, ақауларды жою себебінен өтеусіз және өз есебінен салық салынатын кірістерді алмайды.
Осылайша, «К» Компаниясының пікірінше, салықтық тексеру барысында Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасының нормаларын салық құқықтық қатынастарына, атап айтқанда ҚР АК 386-бабының 3-тармағына қолдану нәтижесінде ұзақ мерзімді шарттардың қолданылу мерзімдері салық төлеуші ұсынған сапа кепілдіктері қолданылған мерзімдерді енгізу есебінен заңсыз және негізсіз ұлғайтылды, бұл салық органының салық төлеушінің ақауларды жою бойынша кепілдік міндеттемелерін орындау кезінде шеккен шығындарын табыс ретінде заңсыз тануына әкелді.
Сондай-ақ, «К» Компаниясы 2008ж.10.12. Салық кодексінің 130-1-бабының 2-тармағымен ұзақ мерзімді келісімшарт бойынша салық кезеңінде шеккен шығыстардың сомасы 2008ж.10.12. Салық кодексінің 100-125-баптарына сәйкес шегерімге жатқызылатыны айқындалғанын келтіреді.
Бұл ретте 2008ж.10.12. Салық кодексінің 100-бабының 11-тармағына сәйкес, егер мәміле шарттарында салық төлеушінің өткізілген тауарлардың, орындалған жұмыстардың, көрсетілген қызметтердің сапасына кепілдік беруі көзделген жағдайда, онда салық төлеушінің мәміледе белгіленген кепілдік мерзімі ішінде жүргізілген өткізілген тауарлардың, орындалған жұмыстардың, көрсетілген қызметтердің кемшіліктерін жою жөніндегі нақты шығыстарының сомасы шегерімге жатқызылуға тиіс Салық кодексіне сәйкес. Осыған байланысты, жоғарыда аталған норма салық органының ақауларды жою кезінде кепілдік кезеңінде салық төлеуші шеккен шығындарды ұзақ мерзімді келісімшарт бойынша кірістерге енгізу жөніндегі іс-әрекеттерінің негізсіздігін растайды.
Бұдан басқа, «К» Компаниясы жасаған ұзақ мерзімді келісімшарттардың тізбесін айқындау кезінде 2008ж.10.12. Салық кодексінің 130-1-бабы 1-тармағының ережелері ескерілмегені, келісімшартты ұзақ мерзімді келісімшарттар қатарына жатқызу критерийлері «құрылыстың басталуы» ретінде ескерілгені атап өтілді. Нәтижесінде ұзақ мерзімді келісімшарттардың қатарына №119 жоба бойынша жұмыстарды орындауға шарт негізсіз жатқызылды. Салықтық тексеру барысында құрылыстың басталуы шарт жасалған күнмен айқындалды, ол өз кезегінде нақты мән-жайларға сәйкес келмейді: Шартқа 2016ж.15.12. қол қойылды, құрылыс 2017ж. мамырда басталды және объектіні пайдалануға қабылдау актісіне сәйкес 2017ж. қарашада аяқталды. Көрсетілген шарт бойынша жұмыстар бір салық кезеңі ішінде орындалды, демек, «К» Компаниясы ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша салық заңнамасының ережелерін қолдануды заңсыз деп санайды.
«К» Компаниясы 2018-2020жж. салықтық тексеру барысында 2017ж. тексеру кезеңіне ұқсас, Қазақстан Республикасы заңнамасының жоғарыда көрсетілген нормаларын бұза отырып, ұзақ мерзімді келісімшарттардың қолданылу мерзімін айқындау мақсатында ҚР АК 386-бабының 3-тармағы қолданылғанын атап өтті. Ал, 2017ж.25.12. Салық кодексінің 282-бабының 1-тармағында ұзақ мерзімді келісімшарт ұғымы да белгіленген.
Сондай-ақ, шағымда 2017ж.25.12. Салық Кодексінің 243-бабының 8-тармағына сәйкес, егер мәміле шарттарында салық төлеушінің сатылған тауарлардың, орындалған жұмыстардың, көрсетілген қызметтердің сапасына кепілдік беруі көзделген болса, онда салық төлеушінің сатылған тауарлардың, орындалған жұмыстардың, көрсетілген қызметтердің мәміледе белгіленген мерзім ішінде жүргізілген кемшіліктерін жою жөніндегі нақты шығыстарының сомасы келтірілді кепілдік мерзімі Салық Кодексінің 243-бабының 8-тармағына сәйкес шегерімге тікелей жатқызылуға жатады.
Бұдан басқа, салық заңнамасында салық органына кепілдік міндеттемелері бойынша кірістерді тануды айқындау құқығын беретін нормалар жоқ. Бұл ретте, 2017ж.25.12. Салық кодексінің 283 - бабының 2-тармағына сәйкес нақты әдісті қолдану кезінде ұзақ мерзімді келісімшарт бойынша табысты айқындау тәртібі белгіленген.
Корпоративтік табыс салығын есептеу мақсатында есепті кезеңде жылдық жиынтық табысқа енгізілетін ұзақ мерзімді келісімшарт бойынша табыс сомасы есепті салық кезеңінде шеккен шығыстар сомасынан кем емес мөлшерде, бірақ ұзақ мерзімді келісімшарт бойынша алуға жататын (алынған) кіріс шегінде айқындалады.
«К» Компаниясының пікірінше, ҚР АК 386-бабының 3-тармағын негізсіз қолдануға байланысты кепілдік мерзімдер есебінен шарттардың қолданылу мерзімі ұлғайтылды, бұл салық органының кепілдік міндеттемелер бойынша салық төлеушінің шығыстарын табыс деп тану бөлігінде салық заңнамасын бұзуына әкеп соқтырды. Сонымен қатар, кейбір келісімшарттар бойынша шығыстардың кірістерден асып кету сомасын анықтау кезінде компанияның осы келісімшарттардың орындалуына байланысты емес басқа да қызмет бойынша кірістері ескерілді.
Жоғарыда айтылғандардың негізінде «К» Компаниясы барлық кезеңдер бойынша ұзақ мерзімді байланыстар бойынша жылдық жиынтық табыстың ұлғаюына сәйкес келмейді.
«К» Компаниясының дәлелдерін тексеріп, салық органы ұсынған материалдарды зерттегеннен кейін уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
2008 жылғы 10.12. Салық кодексінің 130-1-бабының 1,2,3-тармақтарына сәйкес келісімшарт бойынша көзделген өндіріс, орнату, құрылыс басталған салық кезеңі шегінде аяқталмаған өндіруге, орнатуға, салуға арналған келісімшарт (шарт) ұзақ мерзімді келісімшарт болып табылады. Ұзақ мерзімді келісімшарт бойынша салық кезеңі үшін шеккен шығыстардың сомасы осы Кодекстің 100-125-баптарына сәйкес шегерімге жатқызылуға тиіс. Ұзақ мерзімді келісімшарт бойынша табыс нақты әдіс немесе аяқтау әдісі бойынша салық төлеушінің таңдауы бойынша анықталады.
Кірістерді анықтаудың таңдалған әдісі салықтық есеп саясатында көрсетіледі және келісімшарттың қолданылу мерзімі ішінде өзгертілмейді.
2008 жылғы 10.12. Салық кодексінің 130-2-бабына сәйкес нақты әдісті қолдану кезінде ұзақ мерзімді келісімшарт бойынша табысты айқындау тәртібі белгіленген.
2008 жылғы 10.12. Салық кодексінің 130-3-бабына сәйкес аяқтау әдісін қолдану кезінде ұзақ мерзімді келісімшарт бойынша табысты айқындау тәртібі белгіленген.
Қаралып отырған жағдайда, салықтық тексеру актісінен «К» Компаниясының салық есепке алу саясатының ережелері әрбір ұзақ мерзімді келісімшарт бойынша салық есебін жүргізу тәртібін регламенттемейтіні, сондай-ақ салық төлеуші таңдаған әдіс бойынша ұзақ мерзімді келісімшарт бойынша табысты айқындау бойынша салық тіркелімі түріндегі салық нысанын қамтымайтыны шығады. Бұл ретте «К» Компаниясы тексеру барысында ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша табысты айқындауға қатысты ақпарат берді, оған сәйкес нақты әдіс айқындалғаны жөн.
Бұдан басқа, 2017ж.25.12. Салық кодексінің 282-бабының 3-тармағына сәйкес ұзақ мерзімді келісімшарт бойынша табыс әрбір ұзақ мерзімді келісімшарт бойынша нақты әдіс немесе аяқтау әдісі бойынша салық төлеушінің таңдауы бойынша жеке айқындалатынын атап өту қажет.
Табыстарды айқындаудың таңдалған әдісі әрбір ұзақ мерзімді келісімшарт бойынша қолданылатын әдістерді көрсетуге арналған салық тіркелімінде көрсетіледі және ұзақ мерзімді келісімшарттың қолданылу мерзімі ішінде өзгертілмейді.
Мұндай салық тіркелімі немесе онда таңдалған әдіс туралы ақпарат болмаған жағдайда, нақты әдіс осы әдіспен танылады.
2008 жылғы 10.12. Салық кодексінің 130-2-бабының 1-тармағына сәйкес, егер осы бапта өзгеше белгіленбесе, нақты әдісті қолданған кезде есепті салық кезеңі үшін салық салу мақсаттары үшін ұзақ мерзімді келісімшарт бойынша табыс есепті салық кезеңі үшін алынуға жататын (алынған) табыс болып табылады, бірақ ұзақ мерзімді келісімшарт бойынша осындай кезеңде шеккен шығыстар сомасынан кем емес.
2008 жылғы 10.12. Салық кодексінің 130-2-бабының 2-тармағына сәйкес ҚД басталатын салық кезеңінен кейінгі салық кезеңдерінде, ҚД қолданылу мерзімі аяқталатын салық кезеңінен басқа, салық салу мақсаттары үшін ҚД бойынша табыс салық кодексінің 130-2-бабының 3-тармағында белгіленген тәртіппен, бір мезгілде мынадай шарттар сақталған кезде айқындалады:
1) Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес айқындалған есепті салық кезеңі үшін ҚД бойынша табыс есепті салық кезеңі үшін осындай келісімшарт бойынша шегерімдерге жатқызылатын шығыстар сомасынан асып кетсе;
2) алдыңғы салық кезеңдеріндегі салық салу мақсаттары үшін ҚД бойынша табыс Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес алдыңғы салық кезеңдеріндегі осындай келісімшарт бойынша табыстан асып кетсе.
2008 жылғы 10.12. Салық кодексінің 130-2-бабының 3-тармағына сәйкес осы баптың 2-тармағында көрсетілген жағдайда салық салу мақсаттары үшін ҚД бойынша табыс есепті салық кезеңі үшін алынуға жататын (алынған), мынадай мәндердің ең азына азайтылған табыс мөлшерінде айқындалады:
1) алдыңғы салық кезеңдері үшін салық салу мақсаттары үшін ҚД бойынша табыс пен Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының алдыңғы салық кезеңдері үшін Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес айқындалған осындай келісімшарт бойынша табыс арасындағы оң айырманы;
2) халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының есепті салық кезеңі үшін бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес айқындалған ҚД бойынша табыс пен есепті салық кезеңі үшін шегерімдерге жатқызылатын осындай келісімшарт бойынша шығыстар сомасы арасындағы оң айырманы қамтиды.
Осыған ұқсас нормалар 2017ж.25.12. Салық кодексінің 282, 283-баптарында белгіленген.
Қарастырылып отырған жағдайда, аяқталған келісімшарттар бойынша салықтық тексеру барысында жекелеген салық кезеңдері үшін кепілдік жұмыстарды жүргізу фактілері (құрылыс + кепілдік қызмет көрсету) анықталды, сондай-ақ келісімшарттың қолданылу мерзімі ішінде шығыстардың кірістерден асып кету фактілері анықталды, осыған байланысты келісімшарттың қолданылу мерзімі ішінде асып кету сомалары жылдық жиынтық табысқа енгізілді.
Осылайша, КЕПІЛДІК жұмыстарын жүргізуге байланысты ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша кірістер келесі жобалар бойынша ұлғайтылды.
Автомобиль жолдарының учаскелерін реконструкциялау жөніндегі жұмыстарды мемлекеттік сатып алу туралы 2013ж.11.06. №13 Шартқа сәйкес.
Шарттың қолданылу мерзімі (шарттың 83 - тармағы) - 2015ж.31.12. дейін.
Кепілдік кезеңі (шарттың 48 - тармағы) - 5 жыл.
Нысанды пайдалануға беру - 2016ж.27.12.
2017 жылы алуға жататын табыс сомасы 12 272,7 мың теңгені, жұмсалған шығыстар сомасы 130 403,9 мың теңгені құрады. Салықтық тексеру нәтижелері бойынша ұзақ мерзімді келісімшарт бойынша табыс 118 131,2 мың теңге сомасына ұлғайтылды.
2019 жылы алуға жататын табыс сомасы 0,0 мың теңгені құрады, осы кезеңде жұмсалған шығыстар сомасы 31 945,4 мың теңгені құрады. Салықтық тексеру нәтижелері бойынша ұзақ мерзімді келісімшарт бойынша табыс 31 945,4 мың теңге сомасына ұлғайтылды.
Сондай-ақ, 2014ж.30.04. №7 Шартқа сәйкес автомобиль жолын салу (реконструкциялау) бойынша жұмыстар орындалды.
Жұмыстарды аяқтау мерзімі (шарттың 92-тармағы) - 2015ж.31.12. дейін.
Шарттың қолданылу мерзімі (шарттың 93 - тармағы) - Тараптар осы Шарт бойынша өз міндеттемелерін толық орындағанға дейін.
Кепілдік кезеңі (шарттың 42 - тармағы) - 5 жыл.
Нысанды пайдалануға беру - 2015ж.10.12.
2017 жылы алуға жататын кірістер сомасы 0 мың теңгені, жұмсалған шығыстар сомасы 52 658,5 мың теңгені құрады. Салықтық тексеру нәтижелері бойынша ұзақ мерзімді келісімшарт бойынша табыс 52 658,5 мың теңге сомасына ұлғайтылды.
2019 жылы 0,0 мың теңгені құрады, салық кезеңінде жұмсалған шығыстар сомасы 247 859,8 мың теңгені құрады. Салықтық тексеру нәтижелері бойынша ұзақ мерзімді келісімшарт бойынша табыс көрсетілген кезеңде 247 859,8 мың теңге сомасына ұлғайтылды.
Осылайша, 2008ж.10.12. Салық кодексінің 130-1, 130-2-бабының және 2017ж.25.12. Салық кодексінің 282-бабының нормаларына сәйкес салықтық тексеру нәтижелері бойынша 2017-2019 ж. ж. жиынтық жылдық табысқа 103 және 109 жобалары бойынша ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша кірістер енгізілді.
Бұл ретте, салықтық тексеру актісінде ҚР АК 386-бабының 3-тармағына сәйкес егер заңнамада немесе шартта шарттың қолданылу мерзімі көзделген болса, осы мерзімнің аяқталуы тараптардың шарт бойынша міндеттемелерінің тоқтатылуына әкеп соғатыны көрсетілген. Оның қолданылу мерзімін көрсетпейтін шарт тараптардың міндеттемені орындауы аяқталған белгілі бір сәтке дейін қолданыста болады деп танылады.
Автомобиль жолдарын салуға (реконструкциялауға) арналған келісімшарттар мынадай міндеттемелерді көздейді:
- тікелей құрылыс (қайта құру);
- 5 жылды құрайтын объектіні пайдаланудың кепілдік мерзімі кезеңінде анықталған мердігердің есебінен ақауларды жою.
ҚР АК ережелерін және құрылысқа (реконструкциялауға) арналған келісімшарттардың ережелерін ескере отырып, құрылысқа (реконструкциялауға) арналған келісімшарттардың қолданылу мерзімі құрылыс (реконструкциялау) кезеңін де, құрылыс аяқталғаннан кейін 5 жыл ішінде кепілдік қызмет көрсету кезеңін де қамтиды.
Бұдан бұрын салық органы «К» Компаниясына қатысты 2015ж.01.01. бастап 2016ж.31.12. дейінгі кезеңде салық міндеттемесін орындаудың ұқсас мәселелері бойынша кешенді салықтық тексеру жүргізгенін, оның нәтижелері бойынша 2019ж.28.02. №669 салықтық тексеру актісін жасағанын атап өткен жөн.
2019 жылғы 28.02. №669 салықтық тексеру актісінен кепілдік мерзімі аяқталғанға дейін ҚР АК 2014ж.30.04. №7 және 11.06.2013 ж. №13 шарттары бойынша міндеттемелерді орындау мерзімі ҚР АК 367, 368-баптарына сәйкес тоқтатылмайды.
Бұл ретте, объектілерді пайдаланудың кепілдік мерзімінің мерзімі 2014ж.30.04. №7 және 2013ж.11.06. №13 шарттар бойынша 5 жыл мерзімге құрылыс шарты бойынша міндеттемелер болып табылатындықтан, салық кодексінің 2008ж.10.12. 130-2-бабының 2015-2016жж. арналған ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша табысты тануға қатысты нормасы қолданылады, осыған байланысты Салық кодексінің 2019ж.28.02. №669 тексерулер 2015-2016жж. ұзақ мерзімді байланыстар деректері бойынша кірістер ұлғайтылды.
Айта кету керек, «К» Компаниясы 2019ж.02.28 №669 тексеру нәтижелері туралы хабарламаға мамандандырылған ауданаралық экономикалық сотқа (бұдан әрі – СМЭС) өтініш берді, 2019ж.19.09. СМЭС шешімімен қарау нәтижелері бойынша "К" компаниясының өтініші қанағаттандырылды және №7 шарттар бойынша ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша кірісті ұлғайту бөлігінде негізсіз деп танылды 2014ж.30.04. және 2013ж.11.06. №13
Сонымен қатар, азаматтық істер жөніндегі сот алқасының 2019ж.25.12. Қаулысымен (бұдан әрі - 2019ж.25.12. қаулы) СМЭС-тің 2019ж.19.09. шешімі жойылды және салық органына "К" компаниясының заңсыз деп тану және тексеру нәтижелері туралы хабарламаның толық көлемде күшін жою туралы өтінішін қанағаттандырудан бас тарту туралы жаңа шешім шығарылды.
2019 жылғы 25.12. қаулыда №№7 және 13 шарттардың мерзімдерін тараптар барлық міндеттемелерді орындағанға дейін белгілегенін ескере отырып, салық заңнамасының императивті нормаларын назарға ала отырып, алқа салық органы кірістерді шығыстар деңгейіне дейін ұлғайтуды негізді жүргізді және тиісінше КТС және өсімпұлды заңды түрде қосымша есептеді деп есептейді.
Бұдан әрі, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының азаматтық істер жөніндегі сот алқасының 2020ж.10.08. Қаулысымен (бұдан әрі - ҚР ҚК-нің 2020ж.10.08. қаулысы) Қазақстан Республикасы Жоғарғы сотының кассациялық сатысының сот отырысында қарау үшін 2019ж.25.12. қаулыны қайта қарау туралы «К» Компаниясына өтінішхат беруден бас тартылды.
Бұл ретте, ҚР ҚК-нің 2020ж.10.08. қаулысында «К» Компаниясының Бухгалтерлік шығыстар сомасы бухгалтерлік кірістер сомасынан асып кеткендігінің мән-жайлары сотта расталғандықтан, жоғарыда көрсетілген шарттар бойынша жылдық жиынтық табыстың ұлғаюы заңды және негізделген болып табылатыны атап өтілді.
Жоғарыда айтылғандардың негізінде соттардың шешімдерінен мынадай: 2013ж.11.06. №13 және 2014ж.30.04. №7 шарттар бойынша объектілерді пайдаланудың кепілдік мерзімінің кезеңі құрылыс шарты бойынша міндеттемелер болып табылатындықтан, салық кодексінің 130-2-бабының нормасы тиісінше шығыстардың кірістерден асып кетуін айқындау және осыған байланысты іске асырудан түсетін кірістің ұлғаюы негізді болып табылады 2015-2016жж.
Шағымды қарау барысында 2013ж.11.06. №13 шарт бойынша 2017ж. салықтық тексеру нәтижелері бойынша ұзақ мерзімді келісімшарт бойынша табыс 118 131,2 мың теңге сомасына, 2019ж. ұзақ мерзімді келісімшарт бойынша табыс 1 945,4 мың теңге сомасына ұлғайтылғаны анықталды.
2014 жылғы 30.04. №7 Шарт бойынша 2017ж. салықтық тексеру нәтижелері бойынша ұзақ мерзімді келісімшарт бойынша табыс 52 658,5 мың теңге сомасына ұлғайтылды, 2019ж. ұзақ мерзімді келісімшарт бойынша табыс 247 859,8 мың теңге сомасына ұлғайтылды.
Бұл ретте, 2013ж.11.06. №13 аяқталған шарт және 2014ж.30.04. №7 Шарт бойынша салықтық тексеру нәтижелері бойынша кепілдік жұмыстарды жүргізу барысында алынған кірістер ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша алынған кірістер ретінде айқындалғаны негіз болды.
Өз кезегінде, жоғарыда атап өтілгендей, 2013ж.11.06. №13 және 2014ж.30.04. №7 шарттар бойынша салықтық тексеру нәтижелері бойынша кепілдік жұмыстарды жүргізу барысында алынған ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша кірістерді жиынтық жылдық табысқа енгізу ҚР ҚК 2020ж.10.08. Қаулысымен негізделген деп танылды.
Осылайша, 2013ж.11.06. №13 және 2014ж.30.04. №7 шарттар бойынша кепілдік жұмыстарын жүргізу барысында алынған ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша кірістер 2017-2019жж. жылдық жиынтық табысқа енгізілуге жатады.
Автомобиль жолдарын реконструкциялау жөніндегі жұмыстарды мемлекеттік сатып алу туралы 2013ж.10.10. №ГЗ-2.002 шартына қатысты атап өткен жөн.
Шарттың қолданылу мерзімі (шарттың 83 - тармағы) - 2015ж.31.12. дейін.
2015 жылғы 12.03. қосымша келісім бойынша - Тараптар Шарт бойынша міндеттемелерді толық орындағанға дейін
Кепілдік кезеңі (шарттың 48 - тармағы) - 5 жыл.
Нысанды пайдалануға беру - 2016ж.27.12.
2017 жылы алуға жататын кірістер сомасы 42 492,8 мың теңгені құрады, жұмсалған шығыстар сомасы 957 544,9 мың теңгені құрады. Салықтық тексеру нәтижелері бойынша ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша табыс 915 052,3 мың теңге сомасына ұлғайтылды.
2019 жылы алуға жататын кірістер сомасы 0,0 мың теңгені, жұмсалған шығыстар сомасы 72 362,6 мың теңгені құрады. Салықтық тексеру нәтижелері бойынша ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша табыс 72 362,6 мың теңге сомасына ұлғайтылды.
Әуеайлақ жабындарын реконструкциялау жөніндегі жұмыстарды мемлекеттік сатып алу туралы 2015ж.24.07. №27 шартқа қатысты атап өткен жөн.
Шарттың қолданылу мерзімі (Шарттың 36-тармағы) – 2016ж.31.12. дейін.
Кепілдік кезеңі (Шарттың 23 - тармағы) - 60 ай.
Нысанды пайдалануға беру – 2016ж.15.12.
2017 жылы алуға жататын кірістер сомасы 9 373,6 мың теңгені, жұмсалған шығыстар сомасы 249 954,6 мың теңгені құрады. Салықтық тексеру нәтижелері бойынша ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша табыс 240 581,0 мың теңге сомасына ұлғайтылды.
2019 жылы алуға жататын кірістер сомасы 0,0 мың теңгені, жұмсалған шығыстар сомасы 907 997,5 мың теңгені құрады. Салықтық тексеру нәтижелері бойынша ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша табыс 907 997,5 мың теңге сомасына ұлғайтылды.
Автомобиль жолының учаскесін реконструкциялау жөніндегі жұмыстарды сатып алу туралы 2015ж.28.05. №6 шартқа қатысты атап өткен жөн.
Шарттың қолданылу мерзімі (шарттың 18.1 - тармағы) - 2017 жылғы 31 желтоқсанға дейін, ал Шарттың қолданылу кезеңінде туындаған міндеттемелерді орындау бөлігінде Тараптар өз міндеттемелерін толық және тиісінше орындаған сәтке дейін.
Кепілдік кезеңі (Шарттың 7.1 - тармағы) - 60 ай.
Нысанды пайдалануға беру - 2018ж.15.05.
2017 жылы алуға жататын кірістер сомасы 0,0 мың теңгені, жұмсалған шығыстар сомасы 37 291,4 мың теңгені құрады. Салықтық тексеру нәтижелері бойынша ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша табыс 37 291,4 мың теңге сомасына ұлғайтылды.
2019 жылы алуға жататын кірістер сомасы 0,0 мың теңгені құрады, жұмсалған шығыстар сомасы 286 359,9 мың теңгені құрады. Салықтық тексеру нәтижелері бойынша ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша табыс 286 359,9 мың теңге сомасына ұлғайтылды.
2016 жылғы 15.12. № 16/14-4025 ЖЖБИ-1 объектісінде күрделі жөндеу бойынша құрылыс жұмыстарын орындауға арналған келісімшартқа қатысты.
Шарттың қолданылу мерзімі (шарттың 22.1 - тармағы) - Тараптар өзіне қабылдаған міндеттемелерді толық орындағанға дейін.
Кепілдік кезеңі (18.1 шарт) - 60 ай.
Нысанды пайдалануға беру - 2017ж.01.12.
2018 жылы алуға жататын кірістер сомасы 1 528,4 мың теңгені құрады, жұмсалған шығыстар сомасы 159 946,1 мың теңгені құрады. Салықтық тексеру нәтижелері бойынша ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша табыс 158 417,4 мың теңге сомасына ұлғайтылды.
Осы келісімшарт шеңберінде қайта құру жұмыстары 2017 жылғы мамырда басталып, 2017 жылғы қарашада аяқталды, объектіні пайдалануға қабылдау актісі 2017ж.01.12.
Сонымен қатар, бухгалтерлік есеп деректеріне сәйкес 01.01.2017 ж.жағдай бойынша 1340 «аяқталмаған өндіріс» шоты бойынша 111 048,3 мың теңге мөлшерінде қалдық есептеледі, олар осы Келісімшарт бойынша өткен кезеңде көрсетілген шығындар болып табылады.
Осылайша, бұл келісімшарт ұзақ мерзімді келісімшарт ұғымына жатады, осыған байланысты 2018 жылғы салықтық тексеру актісі бойынша ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша табыс 158 417,4 мың теңге сомасына ұлғайтылды. Бұл ретте, 2019 жылы көрсетілген келісімшарт бойынша алуға жататын кірістер сомасы 0,0 мың теңгені, жұмсалған шығыстар сомасы 52 103,2 мың теңгені құрады, осыған байланысты салықтық тексеру актісі бойынша ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша табыс 52 103,2 мың теңге сомаға ұлғайды.
Жоғарыда айтылғандардың негізінде, 2015ж.28.05. №6 шарт, 2013ж.10.09. №ГЗ-2.002 шарты, 2015ж.24.07. №27 шарт және 2016ж.15.12. №16/14-4025 келісімшарт бойынша объектілерді пайдаланудың кепілдік мерзімі құрылыс шарты бойынша міндеттемелер болып табылатындықтан, 130-2-баптың нормасы қолданылады 2008ж.10.12. Салық Кодексі және 283-бап 2017ж.25.12. Салық кодексі, тиісінше, осы ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша алынған кірістер 2017-2019 жж. жылдық жиынтық табысқа енгізілуге жатады.
Бұдан әрі, салықтық тексеру нәтижелері бойынша шығыстар сомасының келесі келісімшарттар бойынша жекелеген салық кезеңдеріндегі кірістерден асып кетуіне байланысты ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша табыс ұлғайтылғанын атап өткен жөн.
2017 жылғы 01.07. №25-04-19/20 шартына сәйкес автомобиль жолын қайта жаңарту бойынша жұмыстар орындалды.
Шарттың қолданылу мерзімі (шарттың 16.1 – тармағы) - Шарт Тараптар оған қол қойған күннен бастап күшіне енеді және міндеттемелер толық орындалғанға дейін қолданылады. Кепілдік мерзімі аяқталған күн шарт бойынша міндеттемелердің аяқталған күні болып табылады
Кепілдік кезеңі (12.1 шарт) - 36 ай.
123-жоба 2020ж.16.07. аяқталды.
2017 жылы алуға жататын кірістер сомасы 2 333 817,8 мың теңгені құрады, жұмсалған шығыстар сомасы 2 666 874,0 мың теңгені құрады. Салықтық тексеру нәтижелері бойынша ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша табыс 333 056,3 мың теңге сомасына ұлғайтылды.
Сондай-ақ, 2019 жылы алуға жататын кірістер сомасы 13 737 115.2 мың теңгені құрады, жұмсалған шығыстар сомасы 14 510 809.7 мың теңгені құрады. Салықтық тексеру нәтижелері бойынша ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша табыс 773 694.4 мың теңге сомасына ұлғайтылды.
Бұл ретте, 2018 жылы 123 жоба бойынша алынуға жататын кірістер сомасы 8 953 625,5 мың теңгені, жұмсалған шығыстар сомасы 8 756 758,4 мың теңгені құрады.
«Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне бизнес ортаны дамыту және сауда қызметін реттеу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасының 2019ж.02.04. №241-VІ ҚРЗ Заңының 55-тармағының 8) тармақшасына сәйкес «Қазақстан Республикасының Кодексін қолданысқа енгізу туралы» 2017ж.25.12. Қазақстан Республикасының Заңы салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы (бұдан әрі – «Қолданысқа енгізу туралы» ҚР Заңы) 55-1-баппен толықтырылды.
Осы толықтыруға сәйкес Салық кодексінің 282-бабының 1-тармағында көзделген ұзақ мерзімді келісімшарт бойынша, ол бойынша 2018ж.01.01. жағдай бойынша қолданылу мерзімі ішінде халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес айқындалған табыстардан салық салу мақсатында табыстардан асып түсу 2018 жылы жүргізіледі мұндай асып кету мөлшерін азайту арқылы кірісті түзету. Осыған байланысты, 2018 жылғы тексеру нәтижелері бойынша. салықтық тексеру актісінің нәтижелері бойынша бұрын табыс деп танылған 333 056,3 мың теңге мөлшерінде кірісті азайту жағына түзету жүргізілді.
Автомобиль жолын реконструкциялау жөніндегі жұмыстарды сатып алу туралы 2017ж.04.07. №18 шартқа қатысты атап өткен жөн.
Шарттың қолданылу мерзімі (шарттың 16.1 - тармағы) - Шарт Тараптар оған қол қойған күннен бастап күшіне енеді және міндеттемелер толық орындалғанға дейін қолданылады. Кепілдік мерзімі аяқталған күн шарт бойынша міндеттемелердің аяқталған күні болып табылады
Кепілдік кезеңі (12.1 шарт) - 60 ай.
120 жобасы 2020ж.30.11. аяқталды.
2017 жылы алуға жататын кірістер сомасы 901 970,2 мың теңгені құрады, жұмсалған шығыстар сомасы 1 640 134,5 мың теңгені құрады. Салықтық тексеру нәтижелері бойынша ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша табыс 738 164,3 мың теңге сомасына ұлғайтылды.
2018 жылы алуға жататын кірістер сомасы 6 165 789,5. 2 мың теңгені құрады, жұмсалған шығыстар сомасы 7 322 897,8 мың теңгені құрады, ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша табыс ретінде танылуға жататын шығыстардың асып кетуі 1 157 108,3 мың теңгені құрады, бұл ретте жоғарыда көрсетілгендей, ҚР Заңының 55-I бабының нормаларына сәйкес «Қолданысқа енгізу туралы» бұрын танылған табысқа 738 164,3 мың теңге мөлшерінде түзету жүргізілді. Тексеру нәтижелері бойынша ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша кіріс 418 944,0 мың теңге сомасына ұлғайтылды.
2019 жылы алуға жататын кірістер сомасы 1 878 417,4 мың теңгені құрады, жұмсалған шығыстар сомасы 2 125 230,8 мың теңгені құрады. Салықтық тексеру нәтижелері бойынша ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша табыс 246 813,5 мың теңге сомасына ұлғайтылды.
Автомобиль жолын реконструкциялау жөніндегі жұмыстарды сатып алу туралы 2017ж.04.07. №19 шартқа қатысты атап өткен жөн.
Шарттың қолданылу мерзімі (шарттың 16.1 - тармағы) - Шарт Тараптар оған қол қойған күннен бастап күшіне енеді және міндеттемелер толық орындалғанға дейін қолданылады. Кепілдік мерзімі аяқталған күн шарт бойынша міндеттемелердің аяқталған күні болып табылады
Кепілдік кезеңі (12.1 шарт) - 60 ай, жоба аяқталған жоқ.
2020 жылы алуға жататын табыс 516 496,9 мың теңгені (бөгде ұйымдарды есептемегенде) құрады, осы кезеңде жұмсалған шығыстар сомасы 2 567 709,3 мың теңгені құрады. Салықтық тексеру нәтижелері бойынша ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша табыс 2 051 212,4 мың теңге сомасына ұлғайтылды.
Автомобиль жолын реконструкциялау жөніндегі жұмыстарды сатып алу туралы 2016ж.27.07. №ННГ3/ТКУ-2016/1 шартына қатысты атап өткен жөн.
Шарттың қолданылу мерзімі (шарттың 4.2 - тармағы) - Шарттың талаптарына сәйкес шарттан мерзімінен бұрын бас тартылған жағдайды қоспағанда, шарт тараптар шарт бойынша өз міндеттемелерін толық тиісінше орындағанға дейін қолданылады.
Кепілдік кезеңі (Шарттың 17.1 - тармағы) - объектіні немесе құрылыс кезегін пайдалануға беру туралы қабылдау актісі бекітілген күннен бастап уақыт кезеңі, оның барысында бас мердігер ақаулар туындаған жағдайда оларды өз есебінен түзетуге міндетті. 117 жобасы аяқталған жоқ.
2020 жылы алуға жататын кірістер сомасы 15 165 685,9 мың теңгені (бөгде ұйымдарды есептемегенде), жұмсалған шығыстар сомасы 15 235 631,1 мың теңгені құрады. Салықтық тексеру нәтижелері бойынша ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша табыс 69 945,1 мың теңге сомасына ұлғайтылды.
Осылайша, 2017ж.01.07. №25-04-19/20 шарт бойынша, 2017ж.04.07. №18 шарт бойынша, 2017ж.04.07. №19 шарт бойынша, 2016ж.27.07. №ННГ3/ТКУ-2016/1 шарт бойынша салықтық тексеру нәтижелері бойынша шығыстар сомасынан асып кетуіне байланысты ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша табыс анықталды жеке салық кезеңдеріндегі кірістер.
Сонымен қатар, шағымда кейбір келісімшарттар бойынша шығыстардың кірістерден асып кету сомасын айқындау кезінде осы келісімшарттардың орындалуына байланысты емес өзге де қызмет бойынша «К» Компаниясының кірістері ескерілгені атап өтілді.
Қарастырылып отырған жағдайда, ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша кірістерді айқындау кезінде салықтық тексеру актісінде ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша кірістерді айқындау бойынша декодтау «К» Компаниясына берілгені көрсетілген.
Бұл ретте, салықтық тексеру актісінде алынуға жататын кірістердің сомасын айқындау кезінде кірістер Бөгде ұйымдардың кірістері есепке алынбай айқындалғаны көрсетілген.
Атап айтқанда, 2017ж.01.07. №25-04-19/20 шарты бойынша ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша кірістерді айқындау жөніндегі таратып жазуға сәйкес табыс 25 794 944,0 мың теңге сомасында айқындалды, ал сыртқы ұйымдарды ескере отырып табыс 26 735 457,1 мың теңгені құрады.
Сол сияқты, 2017ж.04.07. №18 шарт бойынша табыс 12 147 471,9 мың теңге сомасында айқындалды, ал сыртқы ұйымдарды ескере отырып табыс 14 216 612,9 мың теңгені құрады.
2017 жылғы 04.07. №19 шарт бойынша табыс 6 098 132,4 мың теңге сомасында айқындалды, ал сыртқы ұйымдарды ескере отырып табыс 6 483 539,2 мың теңгені құрады.
2016 жылғы 27.07. №НГЗ/ТКУ -2016/1 шарты бойынша табыс 19 327 575,0 мың теңге сомасында айқындалды, ал сыртқы ұйымдарды ескере отырып табыс 21 494 492,8 мың теңгені құрады.
Демек, салықтық тексеру актісінде көрсетілген ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша кірістерді айқындау жөніндегі транскриптке, 2017ж.01.07. №25-04-19/20 шарты, 2017ж.04.07. №18 шарты, 2017ж.04.07. №19 шарты және 2016ж. №НГЗ/ТКУ-1 шарты бойынша ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша кірістер сомасына сәйкес 2016ж.27.07. есепке алынбай анықталды үшінші тарап ұйымдары.
Осылайша, 2017ж.01.07. №25-04-19/20, 2017ж.04.07. №18, 2017ж.04.07. №19 және 2016ж.27.07. №НГЗ/ТКУ -2016/1 шарты бойынша алынған табыстар 2017ж. жылдық жиынтық табысқа енгізілуге жатады-2020ж.
Жоғарыда айтылғандардың негізінде 2013ж.11.06. №13 шарт, 2014ж.30.04. №7 Шарт, 2015ж.28.05. №6 Шарт, 2013ж.10.09. №ГЗ-2.002 шарт, 2015ж.24.07. №27 шарт бойынша ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша кірістер сомасын жылдық жиынтық табысқа енгізу, 2016ж.15.12. №16/14-4025 келісімшартқа, 2017ж.01.07. №25-04-19/20 шартына, 2017ж.04.07. №18 шартына, 2017ж.04.07. №19 шартына және 2016ж.27.07. №НГЗ/ТКУ -2016/1 шартына және 2017-2020жж. КТС тиісті есептелуі салықтық тексеру нәтижелері бойынша мыналар болып табылады негізді.
- Өткен кезеңдердегі шығыстарды шегеруден 2017ж. үшін 204 410,7 мың теңге сомасында, 2019ж. үшін 293 894,0 мың теңге сомасында алып тастауға қатысты
Салық кодексінің 100-бабының 3-тармағын және 2017ж.25.12. Салық кодексінің 242-бабының 3-тармағын бұзу салықтың шағымданған сомасын есептеу үшін 2017 ж. өткен кезеңдердің шығыстары 204 410,7 мың теңге сомасында және 2019ж. 293 894,0 мың теңге сомасында шегерімге жатқызылды.
Салық органының осы тұжырымымен «К» Компаниясы келіспейді, өйткені жоба бойынша 2016 жылы жүргізілген 113 жұмыс орындалған жұмыстар актілерімен расталмады, осыған байланысты 2016 жылы осы объект бойынша жұмсалған шығыстар шығындарға есептен шығарылмады және тиісінше аяқталмаған өндіріске жатқызылды.
«К» Компаниясы «БК» контрагентімен өзара есеп айырысу бойынша орындалған жұмыстардың актілеріне 2017 жылы қол қою жоспарланғанын, сонымен қатар, 2018ж.18.09. сот медиациясы тәртібімен дауды (жанжалды) бекіту туралы ұйғарым негізінде «БК» Компаниясы 2018ж.10.09. орындалған жұмыстардың қол қойылған актілеріне сәйкес орындалған жұмыстарды жалпы сомаға қабылдады 160 476,2 мың теңге.
Осылайша, «К» Компаниясының пікірі бойынша кірістер мен шығыстарды айқындау мақсатында бухгалтерлік есепте шығындарда көрсетілген және 2017 жылғы КТС бойынша декларацияда шегерімге жатқызылған 113-жоба бойынша шығындар жұмыстарды тапсыру және табысты тану кезеңінде 2018 жылы шегерімдерге жатқызылуы тиіс.
Сондай-ақ, шағымда «К» Компаниясының бухгалтерлік есебінде 1340 шотындағы қалдықтарды 7010 «сатылған өнім мен көрсетілген қызметтердің өзіндік құны» шотына есептен шығару кезінде 1С бағдарламасында аяқталған жобалар қате таңдалғаны келтірілген.
«К» Компаниясы 2019 жылғы салықтық тексеру нәтижелерінің деректері бойынша 121 (автомобиль жолын реконструкциялау) жобасы бойынша теріс мәндер көрсетілгенін, сонымен бірге 7010 транзиттік шотының айналымы теріс мәнге ие бола алмайтынын атап өтті.
Осыған байланысты, «К» Компаниясының пікірінше, салық органы табыс алуға бағытталған қызметке байланысты және «К» Компаниясы жоба бойынша нақты шеккен шығыстарды шегерімдерден негізсіз алып тастады 121.
«К» Компаниясының дәлелдерін тексеріп, салық органы ұсынған материалдарды зерттегеннен кейін уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
2008 жылғы 10.12. Салық кодексінің 100-бабының 3-тармағына сәйкес шегерімдерді салық төлеуші табыс алуға бағытталған оның қызметіне байланысты шығыстарды растайтын құжаттар болған кезде жүргізеді. Осы шығыстар халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес айқындалатын болашақ кезеңдердің шығыстарын қоспағанда, олар нақты жүргізілген салық кезеңінде шегерілуге жатады.
Болашақ кезеңдердің шығыстары олар жататын салық кезеңінде шегерімге жатады.
2017 жылғы 25.12. Салық кодексінің 242-бабының 3-тармағына сәйкес шегерімдерді салық төлеуші өзінің табыс алуға бағытталған қызметіне байланысты осындай шығыстарды растайтын құжаттар болған кезде нақты жұмсалған шығыстар бойынша жүргізетіні жөн.
Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес айқындалатын болашақ кезеңдердің шығыстары олар жататын салық кезеңінде шегерілуге жатады.
Осылайша, шығыстар іс жүзінде жүргізілген салық кезеңінде болашақ кезеңдердің шығыстарын қоспағанда, осындай шығыстарды растайтын құжаттар болған кезде іс жүзінде жүргізілген шығыстар бойынша шегерімге жатады.
Қаралып отырған жағдайда «К» Компаниясы 2017 жылғы КТС бойынша декларацияда 2008ж.10.12. Салық кодексінің 115-бабының негізінде шегерімге жатқызылмайтын «шегерімдер» бөлімінде 63 264,7 мың теңге сомасы көрсетілгені анықталды.
Сонымен қатар, салықтық тексеру нәтижелері бойынша 1340 «аяқталмаған өндіріс» шоты бойынша аяқталмаған өндіріс бойынша шығындар ескерілетіні анықталды, 2017ж.01.01. жағдай бойынша «К» Компаниясы 204 410,7 мың теңге сомасын, 2019ж.01.01. жағдай бойынша 293 894,0 мың теңге сомасын көрсетті.
Бұл ретте, салықтық тексеру нәтижелері бойынша 2017ж.01.01. жағдай бойынша 1340 «негізгі өндіріс» шотында 7010 «автомобиль жолын қайта жаңарту» жобасы бойынша 204 410,7 мың теңге көлемінде 7010 «сатылған өнім мен көрсетілген қызметтердің өзіндік құны» шотына есептен шығарылған және есепке алынған бухгалтерлік есепте танылмаған шығыстардың қалдығы көрсетілгені анықталды 2017 жылғы КТС бойынша декларациядағы шегерімдер ретінде.
«К» Компаниясының 2017 жылғы КТС бойынша декларацияда шегерімге жатқызылған жалпы сомасы 160 476,2 мың теңгеге 2018ж.10.09. орындалған жұмыстардың қол қойылған актілеріне сәйкес 113 жобасы бойынша шығындарды 2018ж. шегерімге жатқызу қажеттігі туралы дәлелдеріне қатысты атап өткен жөн.
Салық органының ақпаратынан көрініп тұрғандай, 2018ж.10.09. сот медиациясы тәртібімен дауларды бекіту туралы соттың ұйғарымына сәйкес «БК» тапсырыс берушісі мен «К» Компаниясы арасында орындалған жұмыстардың актілерін жалпы сомасы 160 476,2 мың теңгеге тану туралы келісім жасалды.
Осы Келісіммен Тараптар автомобиль жолының учаскесін салу (реконструкциялау) объектісінде 2016ж.18.07. №Sc3-06 жұмыстарды орындауға шарт бойынша өзара талаптардың жоқтығын растады.
Сонымен қатар, «БК» Компаниясы мен «К» Компаниясы арасында 2015ж.07.08. №15/ВР-2015 екінші шарт жасалғанын атап өткен жөн.
Бұл ретте «К» Компаниясы көрсеткен 2018ж.10.09. орындалған жұмыстар актісіне жалпы сомасы 160 476,2 мың теңгеге сілтеме 118 жобаға жатады. Өз кезегінде, 118 «К» Компаниясы жоба бойынша алған кірістер бухгалтерлік есепте ескерілді және 2018 жылғы КТС бойынша декларацияда көрсетілді, тиісінше, 113-жоба бойынша осы шығыстарды жатқызу туралы «К» Компаниясының дәлелдері дәрменсіз болып табылады.
Осыған байланысты, Компания «К» 113 жобасы бойынша 7010 шотына шығындарды есептен шығару кезінде шегерімдерді негізсіз көтерді.
Сол сияқты, 2019 жылы аяқталмаған өндіріс 1340 «негізгі өндіріс» шотында 293 894,0 мың теңге сомасында бухгалтерлік есепте танылмаған шығыстардың қалдығы көрсетілген, бұл ретте «К» Компаниясының осы қалдықтары 113 жобасы бойынша «сатылған өнім мен көрсетілген қызметтердің өзіндік құны» 7010 шотына есептен шығарылған және шегерімдер құрамында есепке алынған және декларацияда көрсетілген 2019 жылғы КТС бойынша.
Бухгалтерлік есеп деректерін түзетуге қатысты салық органы «К» Компаниясын тексеру кезеңінде «аяқталмаған өндіріс» 1340 шотынан 7010 «сатылған өнім мен көрсетілген қызметтердің өзіндік құны» шоттарына есептен шығару бойынша талапты және түсіндірмені, сондай-ақ шоттарда көрсету бойынша таратып жазуды ұсыну туралы талапты тапсырғанын атап өткен жөн 8110 аяқталған келісімшарттар бойынша шығындардың «негізгі өндірісі». Бұл ретте «К» Компаниясы түзету бухгалтерлік анықтамаларын ұсынбаған.
Кәсіпорынның бухгалтерлік есеп деректеріне сәйкес ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша барлық шығындар 8110, 8310 шоттарында қалыптасады. Есепті кезең аяқталғаннан кейін 8110, 8310 шоттары бойынша айналымдар 7010 шотында жабылады. Аяқталмаған жұмыстар бойынша қалдықтар 1340 шоттарында көрсетіледі. Осыған байланысты салықтық тексеру барысында ұзақ мерзімді келісімшарттар бойынша шығындар мен кірістер кәсіпорынның бухгалтерлік есебінің деректері бойынша қалыптасты. Осыған байланысты аяқталған жобалар бойынша 1С бағдарламасында іріктеу жүргізу қажеттілігі болған жоқ.
2019 жылғы 121 жоба бойынша теріс мәндерге қатысты салық органы көрсетілген теріс мән тексеру нәтижелері бойынша «К» Компаниясының бухгалтерлік есебінің деректеріне сәйкес анықталғаны туралы ақпарат берді.
Бұл ретте, «бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы» Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 28 ақпандағы № 234 заңының 7-бабының 1-тармағына сәйкес бухгалтерлік құжаттама бастапқы құжаттарды, бухгалтерлік есептің тіркелімдерін, қаржылық есептілікті және есеп саясатын қамтиды. Бухгалтерлік жазбалар бастапқы құжаттар негізінде жүргізіледі.
Кәсіпорында бухгалтерлік есепті енгізу тәртібі бухгалтерлік есепті ұйымдастыруды қамтамасыз ететін лауазымды тұлғаларға, оның ішінде ұйым жасаған барлық операцияларды бухгалтерлік есепте көрсету тәртібін регламенттейтін бекітілген Ішкі құжаттардың болуына жүктелген.
Осылайша, 2017ж. үшін 204 410,7 мың теңге сомасында және 2019ж. үшін 293 894,0 мың теңге сомасында өткен кезеңдер шығыстарының шегерімдерінен алып тастау және салықтық тексеру нәтижелері бойынша КТС тиісті есептеу негізді болып табылады.
- 2017-2020 жылдары тіркелген активтерді сатып алу бойынша шығыстарды шегеруден 55 206,8 мың теңге сомасында алып тастауға қатысты
Салық кодексінің 2008ж.10.12. 116-бабының 1-тармағын және 2017ж.25.12. Салық кодексінің 266-бабының 1-тармағын бұзу салықтың шағымданған сомасын есептеу үшін 2017ж. үшін 653,2 мың теңге сомасында, 2018ж. үшін 44 349,3 мың теңге сомасында тіркелген активтерді сатып алу бойынша шығыстар шегерімге жатқызылды, 2019ж. 5 сомасында 075,9 мың теңге және 2020 жылға 5 128,5 мың теңге сомасында.
Салық органының осы тұжырымымен «К» Компаниясы активтерді сатып алу бойынша шығыстарды алып тастауға байланысты келіспейді, өйткені бұл активтер активтер болып табылмайды және негізгі құралдар ретінде танылмайды, өйткені олар негізгі құралдарға қосалқы бөлшектер болып табылады, сондықтан Шығыс материалы ретінде ескеріледі.
Сондай-ақ, есептен шығарылған активтер қызмет ету мерзімін ұзартпайтыны, өнімділікті арттырмайтыны, осыған байланысты капиталдық сипаттағы кейінгі шығыстар деп таныла алмайтыны атап өтілді.
«К» Компаниясының дәлелдерін тексеріп, салық органы ұсынған материалдарды зерттегеннен кейін уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
2008 жылғы 10.12. Салық кодексінің 100-бабының 9-тармағына сәйкес салық төлеушінің құрылысқа, тіркелген активтерді сатып алуға және басқа да күрделі сипаттағы шығындары осы Кодекстің 116 - 125-баптарына сәйкес шегерімге жатқызылады.
2008 жылғы 10.12. Салық кодексінің 116 - бабы 1-тармағының 1) тармақшасына сәйкес егер осы бапта өзгеше көзделмесе, тіркелген активтерге халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес салық төлеушінің бухгалтерлік есепте түсуі кезінде ескерілген және табыс алуға бағытталған қызметте пайдалануға арналған негізгі құралдар, жылжымайтын мүлікке инвестициялар, материалдық емес және биологиялық активтер жатады, осы тармақтың 2) және 3) тармақшаларында көрсетілген активтерді қоспағанда.
2008 жылғы 10.12. Салық кодексінің 120-бабының 1-тармағына сәйкес тіркелген активтердің құны осы Кодексте белгіленген тәртіппен және шарттарда амортизациялық аударымдарды есептеу арқылы шегерімге жатқызылатыны анықталды.
Егер осы бапта өзгеше белгіленбесе, әрбір кіші топ, топ бойынша амортизациялық аударымдар салықтық есепке алу саясатында көрсетілген амортизация нормаларын қолдану жолымен айқындалады, олар осы тармақта белгіленген шекті нормалардан салық кезеңінің соңындағы кіші топтың, топтың құн балансына аспауға тиіс.
Осыған ұқсас нормаларда 2017ж.25.12. Салық кодексінің 242, 266, 271-баптары бар.
Осылайша, тіркелген активтердің құны амортизациялық аударымдарды есептеу арқылы шегерімдерге жатады.
Қарастырылып отырған жағдайда есепті кезеңдегі есептен шығарылған тауарлық-материалдық қорларды талдау кезінде салықтық тексеру ТМҚ-ның бір бөлігі (дірілдеткіш, станция, сорғы агрегаты, SELAY Шнегі, қыздыру тақтасы, дизельді генератор, пневматикалық дистрибьютор және т. б.) негізгі құралдар ретінде есепке алынуға жататынын және сондықтан 2410 «негізгі құралдар» шоттарында көрсетілуге жататынын анықтады.
2008 жылғы 10.12. Салық кодексінің 116-бабы 1-тармағының 1) тармақшасына және 2017ж.25.12. Салық кодексінің 266-бабы 1-тармағының 1) тармақшасына сәйкес егер осы бапта өзгеше көзделмесе, тіркелген активтерге халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес салық төлеушінің бухгалтерлік есепте түсуі кезінде ескерілген және табыс алуға бағытталған қызметте пайдалануға арналған негізгі құралдар, жылжымайтын мүлікке инвестициялар, материалдық емес және биологиялық активтер жатады, осы тармақтың 2) және 3) тармақшаларында көрсетілген активтерді қоспағанда.
«IAS» 16 «Негізгі құралдар» ХҚЕС 6-тармағына сәйкес негізгі құралдар-бұл материалдық активтер:
(a) тауарларды өндіру немесе жеткізу және қызмет көрсету процесінде, жалға беру кезінде немесе әкімшілік мақсаттарда пайдалануға арналған;
(b) бірнеше есепті кезең ішінде пайдалануға болжанады.
Салық органының ақпаратына сәйкес, «К» Компаниясы жалпы сомасы 55 206,8 мың теңгеге тіркелген активтерді сатып алу бойынша мынадай шығыстарды негізсіз шегерімге жатқызған.
Осылайша, 2008ж.10.12. Салық кодексінің 120-бабына және 2017ж.25.12. Салық кодексінің 265-бабына сәйкес тіркелген активтердің құны Салық кодексінде көзделген тәртіппен және шарттарда амортизациялық аударымдарды есептеу арқылы шегерімге жатқызылуға жатады.
Бұл ретте, «К» Компаниясы келіп түскен тіркелген активтердің құны негізсіз шегерімдерге кейінгі шығыстар ретінде жатқызылды, тиісінше салықтық тексеру нәтижелері бойынша тіркелген активтердің көрсетілген құны амортизациялық аударымдарды есептеу арқылы шегерімдерге жатқызылды.
Сондай - ақ, ҚР Қаржы министрінің 2018ж.12.01. №20 бұйрығымен салық төлеушіге салықтық тексерудің алдын ала актісін тапсыру, салықтық тексерудің алдын ала актісіне жазбаша қарсылық беру, осындай қарсылықты қарау қағидалары мен мерзімдері (бұдан әрі - №20 ереже) бекітілгенін атап өту қажет.
№20 Қағидалардың 8-тармағына сәйкес алдын ала актіге жазбаша қарсылық салықтық тексеруді жүзеге асыратын мемлекеттік кіріс органына ұсынылады.
Қаралып отырған жағдайда «К» Компаниясы 2023ж.19.01. қарсылық және 2023ж.15.02. қарсылыққа 2022ж.28.12. №162 салықтық тексерудің алдын ала актісіне қосымша берді, оған сәйкес «К» Компаниясы шығыстарды шегеруден 55 206,8 мың теңге сомасында алып тастауға қатысты салықтық тексеру нәтижелеріне сәйкес.
Осылайша, 2008ж.10.12. Салық кодексінің 120-бабының және 2017ж.25.12. Салық кодексінің 265-бабының нормаларын ескере отырып, 2017-2020жж. түскен тіркелген активтердің сомаларын шегерімдерден 55 206,8 мың теңге мөлшерінде алып тастау және салықтық тексеру нәтижелері бойынша КТС тиісті есептеу негізді болып табылады.
- 2017-2020 жылдарға арналған 52 496,0 мың теңге сомасында кейінгі шығыстардың шегерімдерінен алып тастауға қатысты.
Салық кодексінің 2008ж.10.12. 122-бабының 2-тармағын және 2017ж.25.12. Салық кодексінің 272-бабының 2-тармағын бұзу салықтың шағымданатын сомасын есептеу үшін негіз болып табылды, 2017 ж. үшін 2 568,1 мың теңге сомасында кейінгі шығыстар сомасын шегеруге жатқызылды, 2018ж. үшін 15 391,9 мың теңге сомасында 2019ж. сомасы 17 046,8 мың теңге және 2020 жылға 17 489,2 мың теңге сомасында.
Салық органының осы тұжырымымен «К» Компаниясы 2017ж.25.12. Салық кодексінің 272-бабының 1-тармағына сәйкес бухгалтерлік есепте танылғаннан кейін тіркелген активтерге қатысты жұмсалған пайдалану, жөндеу, реконструкциялау, жаңғырту, күтіп-ұстау, тарату жөніндегі шығындар және басқа да шығындар кейінгі шығыстар деп танылатындығына байланысты келіспейді есепке алу. ХҚЕС 16-ға және негізгі құралдарды есепке алу бойынша оны қолдану әдістемесіне сәйкес кейінгі шығындар күрделі сипаттағы шығыстарға және ағымдағы сипаттағы шығыстарға бөлінеді.
Бұл ретте, негізгі құралдардың бастапқы құнын ұлғайтпайтын және есепті кезеңнің шығыстарында көрсетілетін күнделікті сипаттағы шығыстардан тұратын ағымдағы жөндеуге арналған шығыстар. Негізгі құралдың бөлігі болып табылатын жеке бөлшектер мен негізгі түйіндер тұтастай алғанда объектіге қарағанда тезірек тозады, сондықтан, ең алдымен, жөндеу немесе ауыстыру қажет.
«К» Компаниясы есеп саясатында объектінің техникалық жай-күйін сақтау және ұстап тұру мақсатында жүргізілетін негізгі құралдарды жөндеуге және пайдалануға жұмсалатын шығындар бастапқы құнын ұлғайтпайды, бірақ олар пайда болған сәттегі ағымдағы шығыстар ретінде танылады (яғни. олар жүргізілген есепті кезеңдегі шығындарда көрсетіледі).
Осылайша, «К» Компаниясының пікірінше, бухгалтерлік есепте тұрақты активтердің құнын арттырмайтын ағымдағы шығыстар ретінде кейінгі шығыстарды тану негізделген. Осыған байланысты, "К" компаниясы барлық тексерілетін кезең үшін кейінгі шығыстардың шегерімдерінен алып тастауға сәйкес келмейді.
«К» Компаниясының дәлелдерін тексеріп, салық органы ұсынған материалдарды зерттегеннен кейін уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
2008 жылғы 10.12. Салық кодексінің 122-бабының 1-тармағына сәйкес осы баптың 2-тармағында көрсетілген активтерді пайдалану, жөндеу, реконструкциялау, жаңғырту, күтіп-ұстау және жою кезінде шеккен, оның ішінде жер қойнауын пайдаланушылардың тарату қаражаты есебінен жүргізілген шығыстарын қоспағанда, салық төлеушінің резервтік қорлары есебінен жүргізілетін нақты шығыстар кейінгі шығыстар деп танылады осы Кодекстің 107-бабына сәйкес шегерімге жатқызылатын Қордың аударымдары.
2008 жылғы 10.12. Салық кодексінің 122 - бабы 2-тармағының 1) тармақшасына сәйкес осы баптың 3 және 6-тармақтарында көрсетілгендерді қоспағанда, кейінгі шығыстар, сондай-ақ осы кодекстің 87-бабының 4-тармағына сәйкес амортизациялауға жатпайтын активтердің бастапқы құнын ұлғайтатын кейінгі шығыстар сол салық кезеңінде, амортизациялауға жатпайтын активтердің бастапқы құнын олар іс жүзінде тіркелген активтер бойынша өндіріледі.
2008 жылғы 10.12. Салық кодексінің 122 - бабы 3-тармағының негізінде, егер осы бапта өзгеше көзделмесе, осы Кодекстің 116-бабы 2-тармағының 12) тармақшасында, осы баптың 2-тармағының 1) тармақшасында көрсетілген активтердің баланстық құнын ұлғайтуға бухгалтерлік есепте жатқызуға жататын кейінгі шығыстардың, сондай-ақ осы бапта көрсетілген кейінгі шығыстардың сомасы осы Кодекстің 125-бабының 5-тармағында:
1) актив түріне сәйкес Топтың (кіші топтың) құн балансын ұлғайтады;
2) актив түріне сәйкес келетін топтың (кіші топтың) құндық балансы болмаған кезде ағымдағы салық кезеңінің соңында активтің түріне сәйкес Топтың (кіші топтың) құндық балансын қалыптастырады.
Осы Кодекстің 118-бабының 12-тармағында көзделген жағдайды қоспағанда, осы тармақта көзделген кейінгі шығыстар бухгалтерлік есепте активтердің баланстық құнын ұлғайтуға жатқызылған салық кезеңінде салық салу мақсатында танылады.
Осыған ұқсас нормалар 25.12.2017 жылғы Салық кодексінің 272-бабында белгіленген.
Осылайша, кейінгі шығыстардың сомасы бухгалтерлік есепте активтің тиісті түрінің баланстық құнын ұлғайтуға жатқызылуға жатады.
Сонымен қатар, салықтық тексеру нәтижелері бойынша бухгалтерлік есепте активтердің баланстық құнын ұлғайтуға жатқызуға жататын кейінгі шығыстардың сомасы жалпы сомасы 52 496,0 мың теңгеге шегерімге жатқызылғаны анықталды.
Бұрын атап өтілгендей, 2008ж.10.12. Салық кодексінің 122-бабына және 2017ж.25.12. Салық кодексінің 272-бабына сәйкес активтерді пайдалану, жөндеу, реконструкциялау, жаңғырту, күтіп-ұстау және жою кезінде келтірілген нақты шығыстар кейінгі шығыстар деп танылады.
Осылайша, салықтық тексеру нәтижелері бойынша топтың (кіші топтың) тиісті құн балансын ұлғайтатын шығыстар ретінде 52 496,0 мың теңге мөлшеріндегі кейінгі шығыстардың сомасы тиісінше амортизациялық аударымдарды есептеу арқылы шегерімге жатқызылуға жатады.
Бұл ретте, жоғарыда көрсетілгендей, «К» Компаниясы 52 496,0 мың теңге сомасында шығыстар шегерімдерінен алып тастау бөлігінде салықтық тексеру нәтижелерін танитын алдын ала актіге қарсылық білдірді
Жоғарыда айтылғандардың негізінде, 2008ж.10.12. Салық кодексінің 122-бабының және 2017ж.25.12. Салық кодексінің 272-бабының нормаларын ескере отырып, 2017-2020жж. кейінгі шығыстар сомаларын шегерімдерден 52 496,0 мың теңге мөлшерінде алып тастау және салықтық тексеру нәтижелері бойынша КТС тиісті есептеу негізді болып табылады.
- «Л» Компаниясымен өзара есеп айырысу бойынша есептен ҚҚС алып тастауға қатысты
2017 жылғы 25.12. Салық кодексінің 400-бабы 1-тармағын бұзу салықтың шағымданған сомасын есептеу үшін негіз болып табылды, 2019ж. 2 тоқсан үшін ҚҚС «Л» Компаниясымен өзара есеп айырысу бойынша 17 194,5 мың теңге сомасында есепке жатқызылды.
Салық органының осы тұжырымымен «К» Компаниясы келіспейді, өйткені «Л» Компаниясы орындаған жұмыстары, қызметтері үшін «К» Компаниясының атына 2019 жылғы 2 тоқсанда 17 194,5 мың теңге көлемінде ҚҚС сомасына екі электрондық шот-фактура (ЭШФ) қойылды.
Бұл ретте, «К» Компаниясы «Л» Компаниясының жазып берген ЭШФ-ны кері қайтарып алу себебі белгісіз, оның үстіне "К" компаниясымен келісілмеген.
Осыған байланысты, «К» Компаниясы ҚҚС есебінен «Л» Компаниясымен өзара есеп айырысу бойынша шығыстарды қоспағанда сәйкес келмейді.
«К» Компаниясының дәлелдерін тексеріп, салық органы ұсынған материалдарды зерттегеннен кейін уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
2017 жылғы 25.12. Салық кодексінің 400-бабының 1-тармағына сәйкес Салық кодексінің 367-бабы 1-тармағының 1) тармақшасына сәйкес қосылған құн салығын төлеуші болып табылатын тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді алушының есепке жатқызылатын қосылған құн салығының сомасы алынған тауарлар, жұмыстар үшін төленуге жататын қосылған құн салығының сомасы деп танылады егер олар сату бойынша салық салынатын айналым мақсатында пайдаланылса немесе пайдаланылса, сондай-ақ осы тармақтың 1)-4) тармақшаларында көрсетілген шарттар орындалса, көрсетілетін қызметтер.
2017 жылғы 25.12. Салық кодексінің 400-бабына сәйкес қосылған құн салығын есепке жатқызу үшін шот-фактура негіз болып табылады.
2017 жылғы 25.12. Салық кодексінің 412-бабының 12 - тармағында шот-фактура заңды тұлғалар үшін-атауы мен ұйымдық-құқықтық нысанын көрсететін мөрмен, сондай-ақ басшы мен бас бухгалтердің қолдарымен куәландырылатыны көзделген.
Шот-фактура салық төлеушінің шешімімен уәкілеттік берілген қызметкердің қолымен куәландырылуы мүмкін.
2017 жылғы 25.12. Салық кодексінің 190-бабының 3-тармағына сәйкес салық есебі Бухгалтерлік есеп деректеріне негізделеді. Бухгалтерлік құжаттаманы жүргізу тәртібі Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасында белгіленеді.
Бұл ретте, «бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы» Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – Бухгалтерлік есеп туралы Заң) 6-бабының 3-тармағында операциялар мен оқиғалар бухгалтерлік есеп жүйесінде көрсетілетіні белгіленген, бұл ретте бухгалтерлік жазбаларды бастапқы құжаттардың түпнұсқаларымен барабар нығайтуды және бухгалтерлік жазбаларда барлық операциялар мен оқиғалардың көрсетілуін қамтамасыз етуге тиіс.
Бухгалтерлік есеп туралы Заңның 7-бабының 1-тармағына сәйкес бухгалтерлік құжаттама бастапқы құжаттарды, бухгалтерлік есеп регистрлерін, қаржылық есептілікті және есеп саясатын қамтиды.
Бухгалтерлік жазбалар бастапқы құжаттар негізінде жүргізіледі. Бастапқы құжаттар операция немесе оқиға жасалған сәтте не олар аяқталғаннан кейін тікелей жасалуы тиіс.
Бұл ретте, Бухгалтерлік есеп туралы Заңның 7-бабы 3-тармағының 6) тармақшасына сәйкес қағаз және электрондық жеткізгіштердегі бастапқы құжаттарда міндетті деректемелер, атап айтқанда операция жасауға (оқиғаны растауға) және оның (оның) ресімделуінің дұрыстығына жауапты адамдардың лауазымдарының атауы, тегі, аты-жөні және қолдары болуға тиіс.
Осылайша, ҚҚС бойынша шығыстар сомаларын есепке жатқызу, егер олар сату бойынша салық салынатын айналым мақсатында пайдаланылса немесе пайдаланылса, осы шығыстарды растайтын бастапқы құжаттар болған кезде жүргізіледі.
Қарастырылып отырған жағдайда, салық органының ұсынылған ақпаратына сәйкес, жеткізуші «Л» Компаниясы орындалған жұмыстар, қызметтер бойынша «К» Компаниясының атына мынадай ЭШФ қойғаны анықталды:
- 2019 жылғы 14.06. №62230698 ҚҚС-сыз құны 100 457,2 мың теңге, ҚҚС-сыз құны 12 054,9 мың теңге болатын жолдарды реконструкциялауға байланысты объект бойынша қызметтер көрсетуге.
- 2019 жылғы 17.06. №60996704 ҚҚС 5 139,6 мың теңге сомасында ҚҚС-сыз құны 42 830,2 мың теңге болатын жолдарды реконструкциялауға байланысты объект бойынша қызметтер көрсетуге.
Жоғарыда айтылғандай, 2017ж.25.12. Салық кодексінің 400-бабына сәйкес ҚҚС-ты есепке жатқызу үшін негіз шот-фактура болып табылады.
Сонымен қатар, жеткізуші «Л» Компаниясы 2019 жылғы 2 тоқсандағы ҚҚС бойынша қосымша декларацияға (300.00 ф.) сәйкес жоғарыда көрсетілген «К» Компаниясының атына жазылған ЭШФ 2022ж.28.07. кері қайтарып алынды.
Демек, 2017ж.25.12. Салық кодексінің 400-бабына сәйкес «Л» Компаниясының жеткізушісі бойынша ҚҚС-ты есепке жатқызу үшін негіздер жоқ.
2017 жылғы 25.12. Салық кодексінің 143-бабының 1-тармағына сәйкес салық органы осындай операциялар туралы қосымша ақпарат алу, операциялардың фактісі мен мазмұнын растау мақсатында салық органы кешенді немесе тақырыптық тексеру жүргізетін салық төлеушімен (салық агентімен) операцияларды жүзеге асырған тұлғаларды тексеру қарсы тексеру болып табылатынын атап өткен жөн. көрсетілген салық төлеушіні (салық агентін) тексеру барысында туындайтын мәселелер.
Қаралып отырған жағдайда, салықтық тексеру жүргізу барысында «Л» Компаниясының орналасқан жері бойынша салық органы аумақтық мемлекеттік кірістер басқармасына «К» Компаниясымен өзара есеп айырысулардың дұрыстығын растау үшін қарсы тексеру жүргізуге 2023ж.08.02. №162-1 сұрау салуды жолдады.
Қарсы тексеру нәтижелері бойынша аумақтық мемлекеттік кірістер басқармасы 2023ж.10.04. №15 қарсы тексеру актісін жасады.
2023 жылғы 10.04. №15 қарсы тексеру актісіне сәйкес, 2019ж.31.05. №62230698 ЭШФ, 2019ж.12.06 №60996704 жалпы сомасы 160 481,8 мың теңге, оның ішінде 17 194,5 теңге сомасындағы ҚҚС қайтарып алуға қатысты «Л» Компаниясының басшысы түсініктеме берді, ЭШФ мекен-жайына жазып берілген «К» Компаниялары осындай көлемді жұмыс кезінде жұмысты тапсыру кезінде түзетулер енгізуге болатындығына байланысты кері шақырылды. Сондай-ақ, түсіндірмеде басшының ауысуынан кейін 2017-2019 жылдар кезеңінде құжаттардың сақталмағаны көрсетілген.
2023 жылғы 10.04. №15 қарсы тексеру актісінен жоғарыда көрсетілген ЭШФ бойынша қарсы тексеру барысында өзара есеп айырысу фактісін растайтын құжаттар ұсынылмағаны, бұдан басқа, 2019 жылғы 2 тоқсандағы ҚҚС (300.00-нысан) декларациясында іске асыру 143 287,3 мың теңге айналым сомасына, оның ішінде ҚҚС сомасында азайтылғаны шығады 17 194,5 мың теңге.
Өз кезегінде, тауарларды, жұмыстар мен қызметтерді сату фактісін растау немесе болмау, бухгалтерлік құжаттардың нақты оқиғалар мен операцияларға сәйкестігі, шот-фактуралардың дұрыстығын немесе жалғандығын анықтау үшін құжаттар ұсынылмаған, атап айтқанда 2017-2018 жылдардағы орындалған жұмыстар актілері, қызметкерлер бойынша бұйрықтар, еңбек шарттары, Тексеру кезеңіндегі салыстыру актісі, Төлем шарттары 2017 жылдарға арналған тапсырмалар, шарттар
Көрсетілген фактілер мен мән-жайларды ескере отырып, «Л» Компаниясымен өзара есеп айырысу жөніндегі құжаттар операцияларды жасау фактісі туралы сенімді түрде куәландыра алмайтыны және осы операциялардың бухгалтерлік есепте барабар көрсетілуін қамтамасыз ете алмайтыны және тиісінше ҚҚС-ты ҚР салық заңнамасының ережелеріне сәйкес есепке жатқызу үшін негіз болып табылатыны жөн.
Осылайша, 2019 жылғы 2 тоқсандағы «К» Компаниясының «Л» Компаниясымен өзара есеп айырысуы бойынша ҚҚС-ты есептен шығару салықтық тексеру нәтижелері бойынша 17 194,5 мың теңге сомасында негізделген болып табылады.
Апелляциялық комиссия отырысының нәтижелері бойынша тексеру нәтижелері туралы хабарламаға шағымданушыны өзгеріссіз, ал шағымды қанағаттандырмай қалдыру туралы шешім қабылданды.
