Дау түрі: салық даулары
Салық төлеушінің санаты: заңды тұлға
Салық түрі: КТС
ҚР Қаржы министрлігі (бұдан әрі – уәкілетті орган) заңды тұлғалардан корпоративтік табыс салығын (КТС) есептеу туралы аумақтық мемлекеттік кірістер департаментінің (бұдан әрі-салық органы) тексеру нәтижелері туралы хабарламаға «А» компаниясының шағымын алды.
Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, салық органы 2020ж. 01.01. бастап 2021ж.31.12. дейінгі кезеңде салықтарды және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді есептеудің дұрыстығы мен уақтылығы мәселесі бойынша «А» компаниясына кешенді салықтық тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша 81 245,1 мың теңге сомасында КТС, 30 445,7 мың теңге өсімпұлды есептеу, азайтылған шығын сомасы 132 125,2 мың теңге мөлшерінде туралы хабарлама шығарылды.
«А» компаниясы салық органының қорытындыларымен келіспей, апелляциялық шағыммен жүгінді, онда салық органының шешімінің күшін жоюды сұрайды және мынадай дәлелдер келтіреді.
Салық кодексінің 646-бабы 1-тармағының 5) тармақшасын «А» Компаниясы өз қаражаты есебінен төлем көзінен ұсталатын резидент емес заңды тұлғалардың кірістерінен КТС төлеген кезде бұзу шағымданатын салық сомасын және тиісті өсімпұл сомасын есептеу үшін негіздеме болып табылды, 1 624 сомасында төлем көзінен КТС есептеу кезінде 10% мөлшерінде төмендетілген салық ставкасы негізсіз қолданылды 902,1 мың теңге, тексеру нәтижелері бойынша төлем көзінен 81 245,1 мың теңге сомасында КТС есептелді.
«А» компаниясының салық органының осы тұжырымымен Қазақстан Республикасы мен Германия Федеративтік Республикасы арасындағы кірістер мен мүлікке салынатын салықтарға қатысты қосарланған салық салуды болдырмау туралы келісімнің (бұдан әрі – Келісім) 2-бабының 1-тармағына сәйкес осы Келісім алынатын кірістер мен мүлікке салынатын салықтарға қолданылатындығына байланысты келіспеймін Уағдаласушы Мемлекеттің, жердің, саяси-әкімшілік бөлімшенің немесе жергілікті билік органының атынан, оларды алу тәсіліне қарамастан.
Салықты өз қаражаты есебінен төлеу ретінде өндіріп алудың мұндай тәсіліне 2017ж.25.12. «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) нормаларымен, атап айтқанда салық агенті резидент встің кірісіне есептелген КТС сомасын төлеген кезде салық кодексінің 645-бабы 5-тармағының нормасымен жол беріледі. Салық кодексінің ережелеріне сәйкес, оны ұстамай-ақ өз қаражаты есебінен салық агентінің төлем көзінен КТС ұстап қалу және аудару жөніндегі міндеті орындалды деп есептеледі.
Көрсетілген норма салық кодексінің ережелеріне сәйкес резидент нестің кірістерінен есептелген КТС сомасын салық агентінің төлеу тәртібіне жібереді, ол өз кезегінде 10% - дан жоғары ставка бойынша салық салуға жол берілмейтіндігін белгілейтін халықаралық шарт нормаларының басымдығын айқындайды.
«А» компаниясының дәлелдерін тексеріп, салық органы ұсынған материалдарды зерттегеннен кейін уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
Шағымды қарау барысында мыналар анықталды.
Салық кодексінің 644-бабы 1-тармағының 11-тармақшасына сәйкес борыштық бағалы қағаздар бойынша сыйақыларды қоспағанда, сыйақылар түріндегі табыс резидент нестің Қазақстан Республикасындағы көздерден алатын табысы деп танылады.
Салық кодексінің 645-бабының 1 – тармағына сәйкес қызметі Қазақстан Республикасында тұрақты мекеме құруға әкеп соқпайтын бейрезидент заңды тұлғаның (бұдан әрі осы тараудың мақсатында - бейрезидент) Қазақстан Республикасындағы көздерінен түсетін табыстарға шегерімдерді жүзеге асырмай төлем көзінен КТС салынады. Бұл ретте төлем көзінен ұсталатын КТС сомасын салық агенті осы баптың 9-тармағында көрсетілген кірістерді қоспағанда, салық кодексінің 644-бабында көрсетілген кірістер сомасына салық кодексінің 646-бабында белгіленген мөлшерлемелерді қолдану жолымен есептейді.
Бұл ретте Салық кодексінің 646-бабы 1-тармағының 5-тармақшасына сәйкес резидент нестің Қазақстан Республикасындағы көздерден құн өсімінен түсетін кірістер түріндегі табыстары, дивидендтер, сыйақылар, роялти 15 пайыз ставка бойынша төлем көзінен салық салуға жатады.
Салық кодексінің 644-бабы 2-тармағының 1) тармақшасына сәйкес Салық кодексінің ережелеріне сәйкес резидент нестің табысынан есептелген және салық агенті осындай табыс салығын ұстамай өз қаражаты есебінен Қазақстан Республикасының бюджетіне төлеген табыс салығының сомасы резидент нестің Қазақстан Республикасындағы көздерден табысы болып табылмайтынын атап өту қажет.
Салық кодексінің 667-бабының 1-тармағына сәйкес резидент нестерге дивидендтер, сыйақылар және (немесе) роялти түріндегі кірістерді төлеу кезінде немесе резидент нестің төленбеген кірістерін сыйақылар және (немесе) роялти түріндегі шегерімдерге жатқызу кезінде салық агенті мынадай шарттар сақталған кезде салық салудан босатуды немесе халықаралық шартта көзделген салықтың төмендетілген мөлшерлемесін дербес қолдануға құқылы:
1) бейрезидент табыстың түпкілікті (нақты) алушысы (иесі) болып табылады;
2) салық агентіне Салық кодексінің 666-бабының 4-тармағында белгіленген мерзімде резидент документстің резиденттігін растайтын құжат табыс етілсе, салық агентіне табыс етіледі.
Салық кодексінің 19-бөлімі мақсатында кірістерді түпкілікті (нақты) алушы (иесі) деп табыстарға иелік етуге, пайдалануға, билік етуге құқығы бар және мұндай табысқа қатысты делдал болып табылмайтын тұлға, оның ішінде агент, номиналды ұстаушы деп түсінген жөн.
Сонымен қатар, егер бейрезидент Қазақстан Республикасы қосарланған салық салуды болдырмау және салық төлеуден жалтаруға жол бермеу мәселелерін реттейтін халықаралық шарт (бұдан әрі – халықаралық шарт) жасасқан мемлекеттің резиденті болып табылса, онда мұндай бейрезидент халықаралық шарттың ережелерін қолдануға құқылы.
Салық кодексінің 2-бабының 5-тармағына сәйкес, егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Кодекстегі ережелерден өзгеше ережелер белгіленсе, көрсетілген шарттың ережелері қолданылады.
Қазақстан Республикасы мен Германия Федеративтік Республикасы арасында жоғарыда көрсетілген Келісім жасалды.
Келісімнің 2-бабының 1 және 2-тармақтарына сәйкес осы Келісім Уағдаласушы Мемлекеттің, жердің, саяси-әкімшілік бөлімшенің немесе жергілікті билік органының атынан алынатын табыстар мен мүлікке салынатын салықтарға оларды алу тәсіліне қарамастан қолданылады.
Кірістер мен мүлікке салынатын салықтар жалпы табыстан, мүліктің жалпы сомасынан немесе табыстың немесе мүліктің жекелеген элементтерінен алынатын салықтардың барлық түрлері, соның ішінде иеліктен шығарудан, жылжымалы немесе жылжымайтын мүліктен алынатын табыстардан алынатын салықтар, кәсіпорын еңбекақы төлеуге төлейтін жалпы сомаға салынатын салықтар және мүліктің өсімінен алынатын табыстарға салынатын салықтар болып саналады.
Келісімнің 11-бабының 1 және 2-тармақтарына сәйкес Уағдаласушы Мемлекетте туындайтын және екінші Уағдаласушы Мемлекеттің резидентіне төленетін пайыздарға осы екінші Мемлекетте салық салынуы мүмкін. Алайда, мұндай пайыздарға Уағдаласушы Мемлекетте салық салынуы мүмкін, егер пайыздардың нақты иесі екінші Уағдаласушы Мемлекеттің резиденті болып табылса, онда осылайша алынатын салық пайыздардың жалпы сомасының 10 пайызынан аспайды.
Бұл ретте келісімнің 2-бабына сәйкес оның ережелері табыс салығына қолданылатынын, ал резидент нестің жалпы кіріс сомасынан алынатын барлық салықтар табыс салығы деп танылатынын ескерсек, онда салық агенті өз қаражаты есебінен төлеген табыс салығының сомасына Келісімнің жоғарыда аталған баптары қолданылмайды.
Қарастырылып отырған жағдайда, «А» компаниясы «Б» компаниясы мен «А» компаниясының құрылтайшысы болып табылатын арасында 2014 жылдан 2019 жылға дейінгі кезең үшін қарыз шарттары жасалды. Бұл ретте бейрезидент – «Б» компаниясының табысы салықтарды ұстамай-ақ толық төленді, тиісінше Келісімнің ережелері бейрезидентке салықтармен байланысты міндеттемелердің туындауының болмауына байланысты қолданылмайды.
Бухгалтерлік және салықтық есепке алу деректеріне сәйкес «А» компаниясы 2020ж.17.11. мен 2020ж.21.12. аралығында «Б» компаниясының атына қарыз бойынша 1 624 902,1 мың теңге сомасында сыйақы төлегені анықталды.
2020 жылғы 4 тоқсандағы резидент нестің табысынан төлем көзінен ұсталатын КТС (101.04-нысан) бойынша есеп деректері бойынша төлем көзінен есептелген КТС сомасы 162 490,2 мың теңгені құрайды, «А» Компаниясы халықаралық шартта көзделген 10% төмендетілген салық мөлшерлемесін қолданды, бұл ретте «А» Компаниясы төлем көзіндегі КТС резидент нестің кірістерінен ұсталмайды, бірақ өз қаражаты есебінен төленеді.
Осылайша, төлем көзіндегі 162 490,2 мың теңге мөлшеріндегі КТС сомасы бюджетке өз қаражаты есебінен оны резидент нестің кірістерінен ұстамай төленгенін ескере отырып, салық агенті төмендетілген мөлшерлемені қолдану бөлігінде келісім нормаларын қолдануға құқылы емес, осыған байланысты төлем көзінен КТС салықтық тексеру нәтижелері бойынша сомада есептеу 81 245,1 мың теңге негізді болып табылады.
Салық кодексінің 182-бабының 1-тармағына және 186-бабының 5-тармағына сәйкес шағымды қарау аяқталғаннан кейін уәкілетті орган апелляциялық комиссияның шешімін және тақырыптық тексеру нәтижелерін ескере отырып, дәлелді шешім шығарады.
Апелляциялық комиссия отырысының нәтижелері бойынша – тексеру нәтижелері туралы шағым жасалған хабарламаны өзгеріссіз, ал шағымды қанағаттандырмай қалдыру туралы шешім қабылданды.
