Даудың түрі: салықтық даулар
Салық төлеуші санаты: заңды тұлға
Салық түрі: КТС
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі (бұдан әрі-уәкілетті орган) мұнай секторы ұйымдарынан (КТС) түскен түсімдерді, өндірілген тауарларға қосылған құн салығын қоспағанда, заңды тұлғалардан корпоративтік табыс салығын есептеу туралы Мемлекеттік кірістер аумақтық департаментінің (бұдан әрі – салық органы) тексеру нәтижелері туралы хабарламаға «I» компаниясының апелляциялық шағымын алды, Қазақстан Республикасының аумағында орындалған жұмыстар мен көрсетілген қызметтер (ҚҚС).
Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, Мемлекеттік кіріс органы 01.01.2019ж. бастап 31.12.2021ж. дейінгі кезеңде салықтың жекелеген түрлері және (немесе) бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер бойынша салық міндеттемесін орындау мәселесі бойынша тақырыптық салықтық тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша 193 321,9 мың.теңге салық және 62 373,2 мың.теңге өсімпұл сомасында КТС есептеу туралы хабарлама шығарылды, салық сомасындағы ҚҚС 65 346,8 мың.теңге және өсімпұл 17 578,6 мың.теңге.
«I» компаниясы салық органының қорытындыларымен келіспей, апелляциялық шағыммен жүгінді, онда салық органының шешімінің күшін жоюды сұрайды.
- 2019 жылғы ескіру мерзімінің аяқталуына қатысты.
25.12.2017ж. «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 48-бабының 9-тармағын бұзу салықтың шағымданатын сомасын және өсімпұлдың тиісті сомасын есептеу үшін негіз болып табылды, онда талап қою мерзімі күнтізбелік бір жылға ұзартылады, осыған байланысты 2019 жылғы КТС бойынша салықтық тексерумен қамтылды.
«I» компаниясы салық органының осы тұжырымдарымен келіспейді, себебі Салық кодексінің 48-бабына сәйкес салық міндеттемесі мен талабы бойынша талап қою мерзімі үш жылды құрайды. Салық органы бюджетке салықтар мен төлемдердің есептелген, есептелген сомасын есептеуге, есептеуге немесе қайта қарауға құқылы уақыт кезеңі салық міндеттемесі бойынша талап қою мерзімі деп танылады. Бұл ретте талап қою мерзімінің өтуі тиісті салық кезеңі аяқталғаннан кейін басталады.
Салық кодексінің 48-бабының 1) тармақшасына сәйкес салық міндеттемесі мен талабы бойынша талап қою мерзімі салық органы бюджетке салықтар мен төлемдердің есептелген, есептелген сомасын есептеуге, есептеуге немесе қайта қарауға құқылы уақыт кезеңі деп танылады.
25.12.2017 жылғы Салық кодексінің 48-бабының 2-тармағына сәйкес, егер осы бапта өзгеше көзделмесе, талап қою мерзімі үш жылды құрайды.
Бұл ретте Салық кодексінің 48-бабының 3-тармағында салық төлеушілердің мынадай санаттары үшін осы бапта белгіленген ерекшеліктерді ескере отырып, талап қою мерзімі бес жылды құрайтыны айқындалған:
- Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес осындай санатқа жатқызылған ірі кәсіпкерлік субъектілерінің;
2) жер қойнауын пайдалануға арналған келісім-шартқа сәйкес қызметті жүзеге асыратын тұлғалар.
Салық кодексінің 48-бабы 7-тармағының 5) тармақшасына сәйкес талап қою мерзімі орындалғанға дейін ұзартылатынын көрсету қажет камералдық бақылау нәтижелері бойынша Мемлекеттік кіріс органдары анықтаған бұзушылықтарды жою туралы хабарлама.
Сондай-ақ, Салық кодексінің 48-бабы 9-тармағының 1) тармақшасымен салық төлеуші (салық агенті) осы баптың 2 – тармағында белгіленген талап қою мерзімі бір күнтізбелік жылдан аз уақыт өткен кезең үшін қосымша салық есептілігін табыс еткен жағдайда, есепке жазу бөлігінде талап қою ескіру мерзімі бір күнтізбелік жылға ұзартылатыны айқындалған және (немесе) бюджетке төленетін салықтар мен төлемдердің есептелген сомасын қайта қарау.
«Соттардың салық заңнамасын қолдануының кейбір мәселелері туралы» ҚР Жоғарғы Сотының 22.12.2022 жылғы №9 нормативтік қаулысының 18-тармағына сәйкес салық органының салықтардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің есептелген, есептелген сомасын есептеу немесе қайта қарау құқығына қатысты талап қою мерзімі 1), 2)тармақшаларда көзделген хабарламалар шығарылған күнге есептеледі және 3) Салық кодексінің 114 - бабы 2-тармағының.
Бұл ретте Салық кодексінің 159-бабының 1-тармағына сәйкес салықтық тексеру аяқталғаннан кейін шығарылатын тексеру нәтижелері туралы хабарлама салықтық тексеру нәтижелері бойынша шешім болып табылады.
Қаралып отырған жағдайда, Мемлекеттік кірістер департаменті «I» компаниясына салықтық тексеру аяқталғаннан кейін 24.04.2023ж. тексеру нәтижелері туралы хабарлама шығарды. Бұл ретте, «I» компаниясы Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес осындай санатқа жатқызылған және жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшартқа сәйкес қызметті жүзеге асыратын ірі кәсіпкерлік субъектісі болып табылмайды. Тиісінше, тексеру нәтижелері туралы көрсетілген хабарлама шығарылған күні талап қою мерзімі үш жылды құрайды.
Бұл ретте, шағымды қарау барысында «I» компаниясы 2019ж.17.05.2022ж., 01.07.2022ж., 15.09.2022ж., 27.09.2022ж., 29.09.2022ж. және 22.10.2022ж. КТС (100.00 ф.) бойынша қосымша декларациялар ұсынылғаны анықталды, ол бойынша талап қою мерзімі, Салық кодексінің 48-бабы 9-тармағының 1) тармақшасына сәйкес салықтардың есептелген сомасын есептеу және (немесе) қайта қарау бөлігінде күнтізбелік бір жылдан аз уақыттан кейін аяқталады.
Салық кодексінің 314-бабының 1-тармағына сәйкес 1 қаңтардан 31 желтоқсанға дейінгі күнтізбелік жыл салық кезеңдері болып табылады, тиісінше, бұл жағдайда Мемлекеттік кірістер департаменті 2019 жылға есептелген, есептелген КТС сомасын есептеуге, есептеуге немесе қайта қарауға құқылы.
Осылайша, салықтық тексеру нәтижелері бойынша 2019 жылға КТС есептеу негізделген болып табылады.
- Бухгалтерлік есеп пен салық есептілігі деректері арасындағы тауарлық-материалдық қорлар құнының алшақтығына қатысты.
Салық кодексінің 242-бабының 1, 3-тармақтарын бұзу салықтың шағымданған сомасын және өсімпұлдың тиісті сомасын есептеу үшін негізсіз 2019 жылы 171 275,1 мың теңге сомасында өткізілген тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) бойынша шығыстар шегерімге жатқызылды, 2021 жылы 390 000,0 мың.теңге сомасында және өткізілген тауарлар бойынша шығыстар бойынша шегерімдер төмендетілді 2020 жылға 130 233,5 мың.теңге сомасында,
Салық органының осы тұжырымымен «I» компаниясы келіспейді, өйткені салықтық тексеру актісінде КТС бойынша декларацияларда тауарлық-материалдық қорлардың қалдықтарын 2019-2021жж. басына және соңына көрсетудің дұрыс отражстігі көрсетілген, айналым-сальдо ведомостарының деректеріне сілтеме жасай отырып. Осыған байланысты, «I» компаниясының пікірінше, салықтық тексеру нәтижелері бойынша 52 298,8 мың теңге сомасына КТС заңсыз есептелген(21 227,2 – 4 819,5 + 35 891,1).
«I» компаниясының дәлелдерін тексеріп, салық органы ұсынған материалдарды зерттегеннен кейін уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді
Салық кодексіне сәйкес шегеруге жатпайтын шығыстарды қоспағанда, салық кодексінің 242 – бабының 1, 3 және 4-тармақтарына сәйкес салық төлеушінің табыс алуға бағытталған қызметті жүзеге асыруға байланысты шығыстары осы бапта және Салық Кодексінің 243-263-баптарында белгіленген ережелер ескеріле отырып, салық салынатын табысты айқындау кезінде шегерімге жатады.
Шегерімдерді салық төлеуші өзінің табыс алуға бағытталған қызметіне байланысты осындай шығыстарды растайтын құжаттар болған кезде іс жүзінде жүргізілген шығыстар бойынша жүргізеді.
Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес айқындалатын болашақ кезеңдердің шығыстары олар жататын салық кезеңінде шегерілуге жатады.
Егер осы бапта және Салық Кодексінің 243 – 263-баптарында өзгеше белгіленбесе, осы бөлімнің мақсаттары үшін шығыстарды тану күнін қоса алғанда, оларды Тану халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.
Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес шығыстарды тану тәртібі Салық кодексіне сәйкес шегерімдерді айқындау тәртібінен өзгеше болған жағдайда, көрсетілген шығыстар Салық кодексінде айқындалған тәртіппен салық салу мақсаттары үшін ескеріледі.
Салық кодексінің 190-бабының 2 және 3-тармақтарына сәйкес есепке алу құжаттамасы мыналарды қамтиды: бухгалтерлік құжаттама – «бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы» Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі – бухгалтерлік есеп туралы заң) сәйкес оны жүргізу бойынша міндет жүктелген тұлғалар үшін; стандартты тексеру файлы - осы файлды өз еркімен ұсынатын тұлғалар үшін; бастапқы есепке алу құжаттары-осы баптың 4-тармағында көрсетілген тұлғалар үшін; салықтық нысандар; салықтық есепке алу саясаты; салық салу объектілерін және (немесе) салық салуға байланысты объектілерді айқындау үшін, сондай-ақ салық міндеттемесін есептеу үшін негіз болып табылатын өзге де құжаттар.
Егер осы баптың 4-тармағында өзгеше белгіленбесе, салық есебі Бухгалтерлік есеп деректеріне негізделеді. Бухгалтерлік құжаттаманы жүргізу тәртібі Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасында белгіленеді.
Бухгалтерлік есеп туралы заңның 6-бабының 1-тармағына сәйкес Бухгалтерлік есеп Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасымен, сондай-ақ есеп саясатымен регламенттелген дара кәсіпкерлер мен ұйымдардың операциялары мен оқиғалары туралы ақпаратты жинаудың, тіркеудің және жинақтаудың реттелген жүйесін білдіреді.
Бухгалтерлік есеп туралы заңның 7-бабының 1-тармағына сәйкес бухгалтерлік құжаттама бастапқы құжаттарды, бухгалтерлік есеп регистрлерін, қаржылық есептілікті және есеп саясатын қамтиды.
Бухгалтерлік жазбалар бастапқы құжаттар негізінде жүргізіледі. Бастапқы құжаттар операция немесе оқиға жасалған сәтте не олар аяқталғаннан кейін тікелей жасалуы тиіс.
Бұдан басқа, Бухгалтерлік есеп туралы заңның 7-бабының 6) тармақшасына сәйкес қағаз және электрондық жеткізгіштердегі бастапқы құжаттарда міндетті деректемелер болуға тиіс, мұнда басқалармен қатар операция жасауға (оқиғаны растауға) жауапты адамдардың лауазымдарының атауын, тегін, аты-жөнін және қолын көрсету және оның дұрыстығы көзделген (оның) ресімдеу.
Осылайша, салық төлеушінің шығыстары тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер бойынша шығыстар табыс алуға бағытталуы тиіс, сондай-ақ салық төлеушінің бұйрығымен басшы мен бас бухгалтер немесе оған уәкілеттік берілген қызметкер қол қойған тиісті құжаттармен расталған жағдайда шегерімге жатқызылуға жатады. Бұл ретте Салық кодексінің нормаларына сәйкес салық есебі Бухгалтерлік есеп деректеріне негізделеді. Бухгалтерлік құжаттаманы жүргізу тәртібі Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасында белгіленеді.
Корпоративтік табыс салығы бойынша салық есептілігін (декларацияны) жасау қағидаларының 16 - тармағына сәйкес (100.00-нысан) (бұдан әрі-қағидалар) шегерімдер" бөлімінде 100.00.009 I жолында салық кезеңінің басындағы тауар-материалдық қорлардың баланстық құны көрсетіледі. Көрсетілген жол салық кезеңінің басындағы бухгалтерлік баланс бойынша айқындалған деректерге сәйкес толтырылады. Өзінің бастапқы декларациясын тапсыратын салық төлеушіде салық кезеңінің басында ТМҚ болмауы мүмкін.
Сондай-ақ, 100.00.009 II жолы салық кезеңінің соңындағы бухгалтерлік баланс деректеріне сәйкес толтырылады. Салық төлеуші салық кезеңі ішінде табыс ететін тарату декларациясында 100.00.009 II жолы тарату балансының деректері негізінде толтырылады.
Қаралып отырған жағдайда, салықтық тексеру барысында ұсынылған 2019 жылғы айналым-сальдо ведомосінің деректері бойынша №1310 «материалдар», №1330 «тауарлар» шоттары бойынша 2019 жылдың соңына 190 703,0 мың теңге сомасында қорлардың жалпы сальдосы көрсетілген. Ал, 2019 жылғы КТС бойынша декларацияда (100.00 ф.) 100.00.019 II жолында салық кезеңінің соңына 19 427,9 мың теңге сомасына қорлар көрсетілген, яғни салық кезеңінің соңына тауарлық-материалдық қорлардың құны 171 275,1 мың теңге сомасына төмендетілген.
Тиісінше, салықтық тексеру нәтижелері бойынша 171 275,1 мың теңге сомаға өткізілген тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) бойынша шығыстар шегерімдерден алып тасталды (190 703,0 – 19 427,9).
2020 жылғы айналым-сальдо ведомосінің деректеріне сәйкес №1300 «қорлар» шоты бойынша кезең соңындағы қорлар сальдосы 179 455,6 мың теңгені құрады, ал 2020 жылғы КТС бойынша декларацияда (100.00 ф.) 100.00.019 II жолында салық кезеңінің соңындағы 133 699,5 мың сомаға қорлар көрсетілген.теңге, яғни салық кезеңінің соңында тауарлық-материалдық қорлардың құны 45 756,1 мың теңге сомасына төмендетілді.
Бұл ретте, жоғарыда көрсетілгендей, 2019 жылдан ауыстырылатын салық кезеңінің басындағы (2020 жыл) тауар-материалдық қорлардың құны 190 703,0 мың теңге соманы құрады, алайда КТС бойынша декларацияда (100.00 ф.) 2020 жылдың басындағы қорлар 100.00.019 I жолы бойынша 14 713,4 мың. теңге сомада көрсетілген, яғни 175 989,6 мың теңге сомаға төмендетілді.
Тиісінше, салықтық тексеру нәтижелері бойынша сатылған тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) бойынша 130 233,5 мың теңге сомаға шегерімдер ұлғайтылды (175 989,6 – 45 756,1).
Сондай-ақ, 2021 жылғы №1300 «қорлар» шоты бойынша айналым-сальдо ведомосінің деректеріне сәйкес салық кезеңінің соңында тауар-материалдық қорлардың құны 398 882,1 мың теңгені құрады, бұл ретте «I» компаниясы көрсетілген салық кезеңі үшін КТС бойынша декларацияда (100.00-нысан) соңында қорлар көрсетілген салық кезеңінің 100.00.019 II жолы бойынша 8 882,1 мың теңге сомасына, тиісінше, салықтық тексеру нәтижелері бойынша 390 000,0 мың теңге сомасына өткізілген тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) бойынша шығыстар шегерімдерден алып тасталды (398 882,1 – 8 882,1).
Осылайша, бухгалтерлік есеп пен салық есептілігінің деректері арасында сәйкессіздіктер бар, яғни «I» компаниясы 2019-2021жж. арналған КТС (100.00-нысан) бойынша декларацияда дұрыс көрсетілмеген.
Жоғарыда баяндалғанның негізінде, Салық кодексінің 242-бабы 1, 3-тармақтарының нормасын ескере отырып, 2019 жылы өткізілген тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) бойынша шығыстар шегерімдерінен 171 275,1 мың теңге сомасында, 2021 жылы 390 000,0 мың теңге сомасында алып тастау және сатылған тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) бойынша шығыстар сомасына шегерімдерді ұлғайту 2020 жылы салықтық тексеру нәтижелері бойынша 130 233,5 мың теңге сомасында негізді болып табылады.
- 2019 жылға КТС есептеуге қатысты 96 200,0 мың.теңге сомасында.
Салық кодексінің 302-бабын бұзу 96 200,0 мың.теңге сомасында есептелген КТС негізсіз азайтылды.
Салық органының осы қорытындысымен «I» компаниясы 2019 жылғы КТС (100.00-нысан) бойынша декларация тиісті түрде толтырылғанына, 175 435,1 мың.теңге сомасында салық салынатын табыс және 35 087,0 мың.теңге сомасында КТС көрсетілгеніне байланысты келіспейді.
«I» компаниясының дәлелдерін тексеріп, салық органы ұсынған материалдарды зерттегеннен кейін уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
Салық кодексінің 302-бабының 1-тармағына сәйкес таза табысқа корпоративтік табыс салығын және төлем көзінен ұсталатын корпоративтік табыс салығын қоспағанда, корпоративтік табыс салығы салық кезеңі үшін мынадай тәртіппен есептеледі:
Салық кодексінің 313-бабының 1 немесе 2-тармақтарында белгіленген ставканың және Салық кодексінің 288-бабында көзделген кірістер мен шығыстар сомасына азайтылған, сондай-ақ Салық Кодексінің 300-бабына сәйкес ауыстырылатын залалдар сомасына азайтылған салық салынатын табыстың туындысы,
қосу
осы Кодекстің 313-бабының 1-1-тармағында белгіленген ставканың және осы Кодекстің 223-бабының 4) тармақшасында айқындалған, салық кодексінің 300-бабы 1-тармағының екінші бөлігіне сәйкес тасымалданатын залалдар сомасына азайтылған салық салу объектісінің туындысы,
қосу
осы Кодекстің 313-бабының 1-1-тармағында белгіленген ставканың және осы Кодекстің 223-бабының 5) тармақшасында айқындалған салық салу объектісінің туындысы,
алу
Салық кодексінің 303-бабына сәйкес есепке жатқызу жүзеге асырылатын корпоративтік табыс салығының сомасы,
алу
осы баптың 2-тармағына сәйкес төмендету жүзеге асырылатын ұтыс түріндегі табыстан төлем көзінен салық кезеңінде ұсталған корпоративтік табыс салығының сомасы,
алу
осы баптың 3-тармағына сәйкес алдыңғы салық кезеңдерінен ауыстырылған сыйақы, дивидендтер түріндегі табыстан төлем көзінен ұсталған корпоративтік табыс салығының сомасы,
алу
осы баптың 2-тармағына сәйкес төмендету жүзеге асырылатын сыйақы, дивидендтер түріндегі табыстан төлем көзінен салық кезеңінде ұсталған корпоративтік табыс салығының сомасы.
Қаралып отырған жағдайда КТС бойынша декларацияның деректеріне сәйкес (100.00-нысан) 2019 жылы есептелген КТС теріс мәнмен (-) 61 113,0 мың.теңге соманы құрады, оның ішінде:
- 2019 жылғы КТС бойынша декларацияда (100.00 ф.) (кезекті) 100.00.062 жолында 27 424,5 мың.теңге сомасында КТС көрсетілген;
- 17.05.2022ж. КТС (100.00 т.) бойынша қосымша декларацияда 100.00.062 жолында 7 662,5 мың теңге сомасында КТС көрсетілген;
- 01.07.2022ж. КТС (100.00 т.) бойынша қосымша декларацияда 100.00.062 жолында (-) 8 200,0 мың теңге сомасында КТС көрсетілген;
- 15.09.2022ж. КТС (100.00 т.) бойынша қосымша декларацияда 100.00.062 жолында (-) 88 000,0 мың.теңге сомасында КТС көрсетілген;
- 27.09.2022ж. КТС (100.00 т.) бойынша қосымша декларацияда 100.00.062 жолында 88 000,0 мың.теңге сомасында КТС көрсетілген;
- 29.09.2022ж. КТС (100.00 т.) бойынша қосымша декларацияда 100.00.062 жолында (-) 88 000,0 мың.теңге сомасында КТС көрсетілген.
2019 жылғы КТС (100.00-нысан) бойынша декларацияның деректеріне сәйкес «I» компаниясы салық салынатын кірісті 175 435,1 мың.теңге сомасында айқындағанын, бұл ретте есептелген КТС сомасының орнына 35 087,0 мың.теңге мөлшерінде теріс мәні бар КТС (-) сомасы 61 113,0 мың.теңге нақты көрсетілгенін көрсету қажет.
Осылайша, 2019 жылға 96 200,0 мың.теңге сомасында КТС есептеу (61 113,0+35 087,0) салықтық тексеру нәтижелері бойынша негізді болып табылады.
- 2020 жылғы күмәнді міндеттемелер бойынша кірісті жиынтық жылдық табысқа 18 389,3 мың.теңге сомасында енгізуге және 2020 жылғы 4 тоқсанда есепке жатқызылатын ҚҚС түзетуге қатысты 2 206,7 мың.теңге сомасында.
Салық кодексінің 226 және 230-баптарын бұзу шағымданған салық сомасын және өсімпұлдың тиісті сомасын есептеу үшін негіз болды «I» компаниясы күмәнді міндеттемелер бойынша 18 389,3 мың.теңге мөлшеріндегі кіріс сомасына 2020 жылғы жиынтық жылдық кірісті төмендеткен.
Салық органының осы қорытындысымен «I» компаниясы 2020 жылғы жылдық жиынтық табысқа салықтық тексеру нәтижелері бойынша 01.01.2016ж. жағдай бойынша компаниясы «P» алдындағы кредиторлық берешек бойынша 18 389,3 мың.теңге сомасындағы күмәнді міндеттемелер негізсіз енгізілгендігіне байланысты келіспейді.
Аталған берешек 2016 жылға дейін қалыптасқан және Салық кодексінің 230-бабына сәйкес 3 жылдық кезең өткеннен кейін күмәнді міндеттемелер бойынша табыс ретінде танылуға тиіс, атап айтқанда 2018 жылы тиісінше компаниясы «I» 3 677,9 мың.теңге (18 389,3*20%) сомасында КТС есептеуді заңсыз деп санайды.
«I» компаниясының дәлелдерін тексеріп, салық органы ұсынған материалдарды зерттегеннен кейін уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
Салық кодексінің 226-бабы 1-тармағының 6) тармақшасына сәйкес жылдық жиынтық табысқа салық төлеушінің қосылған құн салығы мен акциздің сомасын, оның ішінде күмәнді міндеттемелер бойынша табысын қоспай-ақ табысының барлық түрлері енгізіледі.
Бұл ретте, Салық кодексінің 230-бабының 1-тармағына сәйкес сатып алынған тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) бойынша, сондай-ақ Салық кодексінің 322-бабының 1-тармағына сәйкес айқындалатын және осы баптың 2-тармағына сәйкес есептелетін үш жылдық кезең ішінде қанағаттандырылмаған жұмыскерлердің есептелген кірістері бойынша туындаған міндеттемелер күмәнді деп танылады. Алынған кредиттер (қарыздар, микрокредиттер) бойынша күмәнді міндеттемелер бойынша табысқа алынған кредит (қарыз, микрокредит) сомасы енгізілмейді.
Көрсетілген күмәнді міндеттемелер Салық кодексінің 10-бөлімінде айқындалған тәртіппен есептен шығарылуға жататын қосылған құн салығын қоспағанда, салық төлеушінің жылдық жиынтық табысына енгізілуге жатады.
Салық кодексінің көрсетілген бабының 2-тармағында күмәнді міндеттеме бойынша табыс есептелетін үш жылдық кезең өткен салық кезеңінде танылатыны айқындалған:
1) кредит (қарыз, микрокредит) шарттары бойынша туындаған күмәнді міндеттемелер бойынша – кредит (қарыз, микрокредит)шартының талаптарына сәйкес сыйақы төлеу мерзімі басталған күннен кейінгі күннен бастап;
2) лизинг шарттары бойынша туындаған күмәнді міндеттемелер бойынша – лизинг шартының талаптарына сәйкес лизингтік төлемді төлеу мерзімі басталған күннен кейінгі күннен бастап;
3) жұмыскерлердің есептелген кірістері бойынша туындаған күмәнді міндеттемелер бойынша – осы Кодекстің 322-бабының 1-тармағына сәйкес жұмыскерлердің кірістері есептелген күннен бастап;
4) Осы тармақтың 1) – 3) тармақшаларында көрсетілмеген күмәнді міндеттемелер бойынша:
сатып алынған тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) бойынша міндеттемені орындау мерзімі аяқталған күннен кейінгі күннен бастап;
сатып алынған тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) бойынша міндеттеме бойынша тауарды берген, жұмыстарды орындаған, қызметтер көрсеткен күннен бастап, орындау мерзімі белгіленбеген.
Осылайша, жылдық жиынтық табысқа кірістердің барлық түрлері, оның ішінде күмәнді міндеттемелер бойынша кірістер енгізіледі, бұл ретте сатып алынған тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) бойынша туындаған және Салық кодексінің 230-бабының 2-тармағына сәйкес есептелетін үш жылдық кезең ішінде қанағаттандырылмаған міндеттемелер күмәнді деп танылады.
Сондай-ақ, Салық кодексінің 405-бабының 1-тармағына сәйкес егер сатып алынған тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер бойынша міндеттемелердің бір бөлігі немесе барлық мөлшері Салық кодексінің 230-бабына сәйкес күмәнді деп танылса, онда есепке жатқызылатын қосылған құн салығының сомасын бұрын танылған қосылған құн салығының сомасына кеміту жағына қарай түзету жүргізілетінін көрсету қажет қосылған құн салығынан басқа, осындай тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер бойынша есепке жатқызылатын күмәнді міндеттеменің мөлшеріне сәйкес мөлшерде, бұрын Салық кодексінің 400-бабы 1-тармағының 2) және 3) тармақшаларының негізінде есепке жатқызылатын болып танылған.
Осы тармақта көзделген түзету сол күннен бастап есептелетін үш жылдық кезең өткен салық кезеңінде жүргізіледі:
орындау мерзімі белгіленген сатып алынған тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер бойынша міндеттемені орындау мерзімі аяқталған күннен кейінгі;
орындау мерзімі белгіленбеген сатып алынған тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер бойынша міндеттеме бойынша тауарды беру, жұмыстарды орындау, қызметтер көрсету.
Осыған байланысты, 31.12.2021ж. жағдай бойынша «I» компаниясының осы бухгалтерлік есебі бойынша «P» компаниясы алдында 20 596,0 мың.теңге сомасында кредиторлық жол берілмейді, ол 01.01.2019ж. 01.01.2020ж. 01.01.2021ж. 01.01.2022ж. қорлар туралы анықтамалық ақпаратпен расталады.
02.03.2023ж. «I» компаниясы мен «P» компаниясы арасындағы өзара есеп айырысуларды салыстыру актісімен келісілген, содан кейін 2017ж. сәуір-маусым, тамыз аралығында 86 170,0 мың.теңге сомасына жұмыстар мен қызметтер көрсетіледі, бұл 2017ж. 28.04. №136, 137 жұмыстарды, қызметтерді қабылдау актілерімен расталады. 30.05.2017ж.№ 140 15.06.2017ж. № 141 23.06.2017ж. № 142, 143, 144 30.06.2017ж. және №213 25.08.2017ж.
Сондай-ақ осы өзара есеп айырысуларды салыстыру актісінен «I» компаниясы 24.08.2017ж. компаниясы «P» алдындағы кредиторлық берешекті 15 000,0 мың.теңге сомасына, 11.09.2017ж. 15 074,0 мың.теңге сомасына, 06.12.2017ж. 25 500,0 мың теңге сомасына, 08.12.2017ж. сомасына өтегені шығады 10 000,0 мың.теңге, барлығы сомасы 65 574,0 мың.теңге.
Демек, «I» компаниясының «P» компаниясы алдындағы кредиторлық берешегі ҚҚС есебімен 2017 жылы 20 596,0 мың.теңге сомасына құрылды (86 170,0 – 65 574,0).
Осылайша, Салық кодексінің 230-бабының 1-тармағына сәйкес 2017 жылы «P» компаниясынан сатып алынған тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) бойынша туындаған міндеттемелер күмәнді міндеттемелер бойынша табыс түрінде 2020 жылғы жиынтық жылдық табысқа 18 389,3 мың.теңге сомасында, бұл ретте 2 206,7 мың.теңге сомасында ҚҚС енгізілуге жатады 2020 жылғы 4 тоқсанда түзетуге жатады.
Жоғарыда баяндалғанның негізінде Салық кодексінің 230-бабы 1-тармағының және 405-бабы 1-тармағының нормасын ескере отырып, 2020 жылғы жиынтық жылдық кірісті 18 389,3 мың.теңге сомасына ұлғайту және 2020 жылғы 4 тоқсанда есепке жатқызылатын ҚҚС түзетуді жүргізу салықтық тексеру нәтижелері бойынша 2 206,7 мың.теңге сомасына негізді болып табылады.
Айта кету керек, «I» компаниясы 2019 жылы 171 272,0 мың.теңге сомасында, 2020 жылы 50 844,6 мың.теңге сомасында және 2021 жылы 321 316,5 мың.теңге сомасында тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) өткізуден түсетін кірістерді азайтуға, сондай-ақ есепке жатқызылатын ҚҚС түзетулеріне қатысты дәлелдер келтірді 2020 жылғы 2 тоқсан 106 871,9 мың.теңге сомасында, олар бойынша атап өту керек.
Салық кодексінің 21-тарауының 159-бабының нормаларына сәйкес салық төлеуші анықталған бұзушылықтар бойынша шығарылған, атап айтқанда салықтарды есептеуге және шығындарды азайтуға алып келген тексеру нәтижелері туралы хабарламаға шағымданады.
Бұл ретте, Салық кодексінің 36-бабы 2-тармағының 1-тармағында, 3) тармақшасында, егер Салық кодексінде өзгеше белгіленбесе, салық міндеттемесін орындауды салық төлеуші дербес жүзеге асырады деп айқындалған.
Демек, салық есептілігінде көрсетілген мәліметтердің дұрыстығы мен толықтығы үшін жауапкершілік салық төлеушіге жүктеледі.
Сонымен қатар, Салық кодексінің 211-бабының ережелері Салық кодексінің 48-бабында белгіленген талап қою мерзімін ескере отырып, осы өзгерістер мен толықтырулар жататын салық кезеңі үшін қосымша салық есептілігін жасау жолымен салық төлеушінің салық есептілігіне өзгерістер мен толықтырулар енгізуді көздейді.
Бұл жағдайда тексеру нәтижелері туралы шағым жасалған хабарламада салықтық тексеру актісінде көрсетілген негіздер бойынша есептелген салықтар, яғни 2019-2021жж. тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) өткізуден түсетін кірісті азайту және 2020 жылғы 2 тоқсанға есепке жатқызылатын ҚҚС түзетулер бөлігінде салықтық тексеру нәтижелері бойынша бұзушылықтар көрсетілген. сәйкесінше «I» компаниясының көрсетілген бөлімдегі дәлелдері дәрменсіз болып табылады.
Салық Кодексінің 182-бабының 1-тармағына сәйкес шағымды қарау аяқталғаннан кейін уәкілетті орган апелляциялық комиссияның шешімін ескере отырып, дәлелді шешім шығарады.
Апелляциялық комиссия отырысының нәтижелері бойынша - тексеру нәтижелері туралы шағым жасалған хабарламаны өзгеріссіз, ал шағымды қанағаттандырмай қалдыру туралы шешім қабылданды.
