Дау түрі: салық даулары
Салық төлеушінің санаты: заңды тұлға
Салық түрі: ҚҚС
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі (бұдан әрі - уәкілетті орган) «С» Компаниясының Мемлекеттік кірістер аумақтық департаментінің (бұдан әрі - салық органы) тексеру нәтижелері туралы Қазақстан Республикасының аумағында өндірілген тауарларға, орындалған жұмыстарға және көрсетілген қызметтерге қосылған құн салығын (ҚҚС) есептеу, есепке жатқызуға, есептелген салықтың үстінен, қайтаруға расталмаған, бюджетке төлеуге жатпайтын ҚҚС-тан асып кету туралы хабарламаға апелляциялық шағым алдынды.
Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, салық органы ҚҚС есептеудің дұрыстығы және уақтылы төленуі, 2022ж.01.01. бастап 2022ж.31.03. дейінгі кезеңде қайтаруға ұсынылған ҚҚС сомаларының дұрыстығын растау мәселесі бойынша тақырыптық тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша 9 511,9 мың теңге сомасында ҚҚС есептелгені, есепке жатқызуға, есептелген салықтың үстінен, қайтаруға расталмаған, бюджетке төлеуге жатпайтын ҚҚС асып кеткен 472 358,7 мың теңге сомасы туралы хабарлама шығарылды.
«С» Компаниясы салық органының қорытындыларымен келіспей, апелляциялық шағыммен жүгінді, онда тәуекелдерді басқару жүйесін (ТБЖ) қолдану қорытындылары бойынша анықталған бұзушылықтарға байланысты ҚҚС асып кетуін қайтаруды растамау бөлігінде салық органының шешімінің күшін жоюды сұрайды.
Қайтаруға 472 358,7 мың теңге сомасында ҚҚС асып кеткенін растамау үшін: 95,1 мың теңге сомасында тікелей жеткізушілерде анықталған бұзушылықтар; 461 762,2 мың теңге сомасында ТБЖ қолдану қорытындылары бойынша анықталған бұзушылықтар; 989,5 мың теңге сомасында тауарлар экспортын растамау; 9 511,9 мың теңге сомасында ҚҚС есептеу негіз болды.
Салық органының осы тұжырымдарымен «С» Компаниясы келіспейді, 2022 жылғы 1 тоқсандағы ҚҚС асып кеткен сомасын қайтару 2017ж.25.12. «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 152, 429, 431, 447-баптары ережелерінің талаптарына және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2018ж.19.03. №391 қаулысымен бекітілген ҚҚС асып кетуін қайтару қағидаларына сәйкес жүргізілгеніне байланысты. Қаржы министрінің 2022ж.28.03. №317 бұйрығымен көрсетілген ҚҚС асып кетуін қайтару Ережесіне өзгерістер енгізілді.
«С» Компаниясы тексеру барысында көрсетілген ережелер (2022ж.28.03. редакциясында) дұрыс қолданылмады деп есептейді, өйткені «құқықтық актілер туралы» Қазақстан Республикасының 2016ж.06.04. Заңының 4-бабына сәйкес нормативтік құқықтық актінің күші ол қолданысқа енгізілгенге дейін туындаған қатынастарға қолданылмайды.
ҚҚС қайтару бойынша қатынастар ҚҚС қайтару мәселесі қаралатын кезеңде пайда болады және қолданылады, яғни 2022ж.01.01. бастап 2022ж.31.03. дейінгі тексерілетін кезеңде бұл ретте тексеру нәтижелері бойынша экспорттық операциялардың дұрыстығы фактісі толық расталды.
Тексерілетін кезеңде қолданыста болған редакциядағы ҚҚС асып кетуін қайтару қағидаларында ТБЖ қолдану, тәуекел дәрежесін беру, заңды тұлғалардың өзара байланыстылығы белгісін пайдалану және көрсетілген жеткізушілер бойынша «Пирамида» есебін одан әрі қалыптастыру көзделмеген.
Сонымен қатар, тексеру барысында 2020ж.20.05. бастап 2022ж. 24.06. дейін «С» Компаниясының құрылтайшысы болған «С» Компаниясының жеткізушісі - «СМ» Компаниясы бойынша «заңды тұлғалардың өзара байланысы» белгісін пайдалана отырып, «Пирамида» есебін одан әрі қалыптастыру жүргізілді. Осыған байланысты, «С» Компаниясы ТБЖ қолдану нәтижесінде анықталған бұзушылықтар бойынша 461 762,2 мың теңге сомасында ҚҚС асып кеткенін қайтаруға расталмағандығымен келіспейді.
2022 жылғы 1 тоқсандағы тақырыптық тексеру барысында «өзара байланысты Тараптар» ұғымын қамтитын асып кетуді қайтару қағидаларын (2022ж.28.03. редакциясында) қолданбау Мемлекеттік кірістер комитетінің (МКК) түсіндірмесімен расталады.
«С» Компаниясының дәлелдерін тексеріп, салық органы ұсынған материалдарды зерттегеннен кейін уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
Қаржы министрлігі шағымды қарау барысында Салық кодексінің 186-бабына сәйкес дәлелді шешім шығару мақсатында 2022ж.01.01. бастап 2022ж.31.03. дейінгі кезеңде қайтаруға ұсынылған ҚҚС сомаларының дұрыстығын растау мәселесі бойынша «С» Компаниясына ҚҚС 461 762,2 мың теңге сомасында асып кетуін қайтаруға расталмаған бөлігінде ТБЖ қолдану нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарға байланысты тақырыптық тексеру жүргізуді тағайындады. (хат 00ж.00.00. №0).
МКК осы хатты орындау үшін 00ж.00.00. №0 нұсқаманың негізінде «С» компаниясына тақырыптық тексеру жүргізілді және 00ж.00.00. №0 акт жасалды.
00ж.00.00. №0 тақырыптық тексеру актісінде көрсетілген.
«С» Компаниясының негізгі қызмет түрі қандай да бір нақтылаусыз тауарлардың кең ассортиментін көтерме сату болып табылады.
2022 жылғы 1 тоқсанда жалпы салық салынатын айналымдағы нөлдік ставка бойынша салық салынатын айналымның үлесі 100% -. құрады. «С» компаниясымен ҚҚС пропорционалды әдіс бойынша есепке жатқызылды.
2022ж.01.01. бастап 2022ж.31.03. дейінгі кезеңде ҚҚС асып кетуін қайтару туралы талап «С» Компаниясы 2022 жылғы 1 тоқсандағы ҚҚС бойынша декларацияда 505 115,6 мың теңге сомасында берілді, оның негізінде салық органы «С» Компаниясына 2022ж.16.06. №0 нұсқамаға сәйкес тақырыптық тексеру жүргізді (00ж.00.00. №0 актісі).
ҚҚС асып кетуін қайтару және ҚҚС асып кету сомасының дұрыстығын растау мақсатында ТБЖ қолдану қағидалары, сондай - ақ тәуекел дәрежесінің критерийлері Қаржы министрінің 2018ж.19.03. №391 бұйрығымен бекітілді, оларға Қаржы министрінің 2022ж.28.03. №317 бұйрығымен 2022ж.11.04. қолданысқа енгізілген өзгерістер мен толықтырулар енгізілді (бұдан әрі - №391 Қағидалар).
Осылайша, тақырыптық тексеру нәтижелері бойынша (00ж.00.00 №0 акт) «С» Компаниясының ҚҚС асып кеткен сомасын қайтару туралы талап 2022ж.04.05. берілгендіктен, яғни №391 ережеге өзгерістер мен толықтырулар қолданысқа енгізілгеннен кейін (2022ж.11.04.), сондықтан тексеру Ереженің талаптарына сәйкес жүргізілді №391 (2022ж.28.03. редакцияда).
№391 Қағидалардың 42-тармағына сәйкес (2022ж.28.03. редакцияда) көрсетілетін қызметті алушының қызмет көрсеткіштеріне сәйкестігі белгіленген тәуекел дәрежесі критерийлері бойынша балдар көрсетілетін қызметті алушыны адалдық дәрежесі төмен және тәуекел дәрежесі жоғары салық төлеушілер санатына жатқызу үшін пайдаланылатын тәуекел дәрежесінің барлық критерийлері бойынша жалпы жиынтық қорытындыны айқындау үшін жинақталады (аймақ тәуекел).
№391 Қағидалардың 43-тармағымен (2022ж.28.03. редакцияда) егер тәуекел дәрежесінің өлшемшарттарын пайдалана отырып бағалау нәтижелері бойынша балдардың жиынтық қорытындысы МКК белгілеген баллдар шегінен аспайтын болса, онда мұндай салық төлеушілер бойынша «Пирамида»есебі қалыптастырылады.
Бұл жағдайда, «С» Компаниясы қызметінің көрсеткіштері бойынша қайтаруға ұсынылған ҚҚС асып кету сомасының дұрыстығын растау мақсатында ТБЖ критерийлері бойынша балдардың автоматтандырылған есебі жүргізілді, оның нәтижелері бойынша жиынтық қорытынды №391 Қағидалардың 43-тармағында (2022ж.28.03. редакцияда) және «Тәуекел дәрежесі критерийлерін есептеудің кейбір мәселелері туралы» 25.11.2022 ж. №693 МКК бұйрығымен белгіленген шекті мәннен (350 балл) аспаған 122,93 балды құрады. Осыған байланысты «С» Компаниясына қатысты «Пирамида» есебі қалыптасты.
№391 Қағидалардың 46-тармағына сәйкес (2022ж.28.03. редакцияда) көрсетілетін қызметті беруші, егер «Пирамида» есебін қалыптастыру кезінде осы тармақтың 1) - 6) тармақшаларында көрсетілген салық төлеуші болып табылатын өнім беруші белгіленген жағдайларда, салық міндеттемелерін орындамау тәуекелі бойынша өнім берушілер бойынша «Пирамида» есебін одан әрі қалыптастыруды тоқтатады.
Егер тікелей өнім берушілер өздеріне қатысты тақырыптық тексеру жүргізілетін көрсетілетін қызметті алушыға қатысты өзара байланысты тараптар және (немесе) бақылаудағы адамдар болып табылса, осы тармақтың ережелері қолданылмайды.
Бұл жағдайда «С» Компаниясы 2022 жылдың 1 тоқсанында «СМ» Компаниясымен өзара есеп айырысу бойынша 505 115,6 мың теңге сомасында ҚҚС есебіне алды.
Тақырыптық тексеру барысында жүргізілген қарсы салықтық тексеру (00ж.00.00. №0 акт) нәтижелері бойынша (00ж.00.00. №0 акт) «С» Компаниясы мен «СМ» Компаниясы арасындағы өзара есеп айырысулар расталды.
МКО АЖ деректері бойынша 2020ж.20.05. мен 2022ж.24.06. аралығында «СМ» Компаниясы «С» Компаниясының жалғыз құрылтайшысы болғанын көрсету қажет. «С» Компаниясының жарғылық капиталындағы «СМ» Компаниясының қатысу үлесі 100% құрады.
Салық кодексінің 1 - бабының 2-тармағына сәйкес Салық кодексінің мақсаттарында өзара байланысты Тараптар деп мынадай шарттардың біріне не бірнешеуіне сәйкес келетін өзара қатынастары бар жеке және (немесе) заңды тұлғалар танылады, атап айтқанда:
- заңды тұлға басқа заңды тұлғаның ірі қатысушысының немесе лауазымды тұлғасының бақылауында болады;
- бір заңды тұлғаның ірі акционері, ірі қатысушысы немесе лауазымды тұлғасы басқа заңды тұлғаның ірі акционері, ірі қатысушысы не лауазымды тұлғасы болып табылады.
Салық кодексінің 1-бабы 2-тармағының ережелерін ескере отырып, «С» компаниясы мен «СМ» Компаниясы өзара байланысты Тараптар деп танылуға жатады. Осыған байланысты «С» Компаниясының тікелей жеткізушісі - «СМ» Компаниясы бойынша «Пирамида» есебін одан әрі қалыптастыру жүргізілді.
№391 Қағидалардың 52-тармағының 1) тармақшасына сәйкес (2022ж.28.03. редакцияда) тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді жеткізушілерде «Пирамида» есебінің нәтижелері бойынша салық заңнамасын бұзушылықтар анықталған кезде, ҚҚС асып кету сомасының дұрыстығын растау талапта және (немесе) салық өтінішінде көрсетілген сомалар шегінде жүргізіледі, мынадай фактілерді ескере отырып, бірақ олармен шектелмей, атап айтқанда мәліметтер арасындағы алшақтықты ескере отырып, салық заңнамасын бұзушылықтар белгіленген тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді берушілерге тиесілі ҚҚС-тан асып кету сомасына азайтылған, өнім берушіде ҚҚС бойынша салық есептілігінде және (немесе) ЭШФ АЖ және басқа да МҚҚ АЖ мәліметтерінде көрсетілген.
Растауға жататын ҚҚС асып кету сомасы № 391 Қағидалардың 53-тармағында айқындалған тәртіппен айқындалады (2022ж.28.03. редакцияда).
«С» Компаниясының тікелей жеткізушісі - «СМ» Компаниясы бойынша «Пирамида» есебін одан әрі қалыптастыру барысында ЭШФ АЖ деректері бойынша ҚҚС сомалары мен әртүрлі деңгейдегі жеткізушілердің ҚҚС бойынша салық есептілігі арасында сәйкессіздіктер анықталды.
00ж.00.00. №0 актіде әртүрлі деңгейдегі нақты өнім берушілер бөлінісінде анықталған сәйкессіздіктер сомасы және бұзушылықтарды жою бойынша жіберілген сұрау салулар туралы мәліметтер көрсетілген.
Салық кодексінің 152-бабы 12-тармағының 2) тармақшасына сәйкес тексерілетін салық төлеушінің өнім берушілері бойынша салықтық тексеру аяқталған күні «Пирамида»талдамалық есебін талдау нәтижелері бойынша бұзушылықтар анықталған сомалар шегінде ҚҚС қайтарылмайды.
Осылайша, тақырыптық тексеру нәтижелері бойынша (00ж.00.00. №0 акт) «С» Компаниясының тікелей жеткізушісі - «СМ» Компаниясы бойынша «пирамиданы» одан әрі қалыптастыру кезінде ТБЖ қолдану нәтижелері бойынша анықталған сәйкессіздіктердің болуына байланысты, қайтаруға 458 810,8 мың теңге сомасында ҚҚС асып кетуі расталған жоқ.
Баяндалғанды негізге ала отырып, шағымды қарау барысында тағайындалған тақырыптық тексеру нәтижелері бойынша 2 951,4 мың теңге сомасында ҚҚС қайтаруға растамау бөлігінде ТБЖ қолдану қорытындылары бойынша шағымданатын тексеру нәтижелері (461 762,2 - 458 810,8) расталмаған, оның ішінде: өнім берушілер бойынша Салық Кодексінің 375, 376-баптарына сәйкес, көліктік экспедиция шарттары және комиссия шарттары бойынша жазып беретін ЭШФ; №391 Қағидалардың 46-тармағының 1) тармақшасымен (2022ж.28.03. редакцияда) көлденең мониторингте тұрған өнім беруші бойынша (сайт kgd.gov.kz); өнім берушілермен айлық есептік көрсеткіштің 10 еселенген мөлшерінен аспайтын өзара есеп айырысулар белгіленген өнім беруші бойынша №391 Қағидалардың 46-тармағының 6) тармақшасымен (2022ж.28.03. редакцияда); Өнім берушілер бойынша №391 Қағидалардың 52, 53-тармақтарымен (2022ж.28.03. редакцияда) есепке жатқызылған ҚҚС-тың ең аз сомасы дұрыс анықталмаған.
Салық кодексінің 186-бабының 5-тармағына сәйкес шағымды қарау нәтижелері бойынша шешім тақырыптық және (немесе) қайта тақырыптық тексерулердің нәтижелері ескеріле отырып шығарылады.
Баяндалғанды негізге ала отырып, Салық кодексінің 186-бабының 5-тармағына сәйкес 2 951,4 мың теңге сомасында ҚҚС-тың қайтаруға ұсынылған асып кетуін растамау бойынша шағымданатын салықтық тексеру нәтижелері негізсіз болып табылады.
ҚҚС қайтаруды растамау бойынша шағымданатын тексеру нәтижелеріне қатысты, оның ішінде: тікелей өнім берушілерде 95,1 мың теңге сомасында анықталған бұзушылықтардың болуына; 989,5 мың теңге сомасында тауарлар экспортының расталмауына; 9 511,9 мың теңге сомасында ҚҚС есептелуіне байланысты «С» Компаниясы шағымда осы мәселелерді даулау бойынша мән-жайлар келтірілмегендігін атап өту жөн..
МКК түсіндіруге қатысты (2022ж.22.08. №МКК хат-13-1-13/ЖТ-С-1483) осы хатта салықтық тексеру жүргізілетін салық кезеңі туралы емес, тақырыптық тексеру жүргізілген кезең туралы көрсетілгенін көрсету қажет. Бұдан басқа, түсіндіру хаттары нормативтік құқықтық актілерге жатпайды және олардың заңнама нормаларына сәйкестігін ескере отырып, соттың бағалауына жатады.
Апелляциялық комиссия отырысының нәтижелері бойынша 2 951,4 мың теңге сомасында ҚҚС асып кеткенін қайтаруды растамау бөлігінде салық органының тексеру нәтижелері туралы шағым жасалған хабарламаның күшін жою, ал қалған бөлігінде өзгеріссіз қалдыру туралы шешім қабылданды.
