Дау түрі: салық даулары
Салық төлеушінің санаты: заңды тұлға
Салық түрі: КТС
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі (бұдан әрі-уәкілетті орган) аумақтық мемлекеттік кірістер департаментінің (бұдан әрі – салық органы) тексеру нәтижелері туралы хабарламаға «Э» компаниясының апелляциялық шағымы тұсті.
Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, салық органы 2019ж.01.01. бастап 2021ж.31.12. дейін кезең үшін салықтардың және (немесе) бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің барлық түрлері бойынша салық міндеттемесін орындау мәселесі бойынша кешенді салықтық тексеру жүргізді, оның бойынша ірі кәсіпкерлік субъектілерінен және мұнай секторы ұйымдарынан қоспағанда, салықтардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің жекелеген түрлері бойынша салық міндеттемесін орындау мәселесі бойынша заңды тұлғалардан түсімдерді корпоративтік табыс салығын есептеу туралы (КТС) 2 456 157,4 мың теңге сомасында, 694 138,0 мың теңге өсімпұлды 356,8 мың теңге шығынды сомасына азайту туралы хабарлама шығарылған.
«Е» компаниясы салық органының қорытындыларымен келіспей, апелляциялық шағыммен жүгінді, онда салық органының шешімінің күшін жоюды сұрайды.
2017ж.25.12. Қазақстан Республикасының «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Кодексінің (Салық кодексі) 226 - бабы 1-тармағының 15) тармақшасын, 238-бабы 1-3-тармақтарын, 644, 646-баптарын бұзу салықты есептеу үшін негіз болып табылды, нәтижесінде жылдық жиынтық табысқа өтеусіз алынған мүлік - Қытай Халық Республикасынан (ҚХР) импортталған тауарлар бойынша, сондай-ақ төленген ақшалай қаражаттан ҚХР уәкілетті органының 2019-2021жж. жауабына сәйкес расталмаған келісімшарттар бойынша төлем көзінен КТС есептелмеген.
Салық органының осы тұжырымымен «Е» компаниясы келіспейді және салықтық тексеру актісінде 4 контрагент бойынша өзара есеп айырысулар расталмаған ҚХР мемлекеттік органына сұрау салу бойынша ҚХР Мемлекеттік салық әкімшілігінің жауабына негізсіз сілтеме жасалған деп санайды.
Шағымда ҚХР жеткізушілерімен жасалған келісімшарттар ҚР валюталық заңнамасына сәйкес орындалды, ал әкелінген тауарлар ҚР кеден заңнамасына сәйкес декларацияланды. Бұл ретте тауарларды кейіннен өткізу жазып берілген электрондық шот-фактуралармен (ЭШФ) расталады.
«Е» компаниясының дәлелдерін тексеріп, салық органы ұсынған материалдарды зерттегеннен кейін уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
Салық кодексінің 225 - бабының 1-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасының резиденті - заңды тұлғаның жиынтық жылдық табысы осы тұлғаның салық кезеңі ішінде Қазақстан Республикасындағы және одан тысқары жерлердегі көздерден алуға жататын (алған) табыстарынан тұрады.
Салық кодексінің 226 - бабы 1-тармағының 15) тармақшасына сәйкес жылдық жиынтық табысқа салық төлеуші табысының барлық түрлері, оның ішінде өтеусіз алынған мүлік түрінде енгізіледі.
Салық кодексінің 226 – бабы 1-тармағының 25) тармақшасында жиынтық жылдық табысқа салық төлеушінің барлық кіріс түрлері, оның ішінде көрсетілген тармақтың 1) - 24) тармақшаларында көрсетілмеген басқа да табыстар жиынтық жылдық табысқа енгізілетіні көзделген.
Салық кодексінің 238-бабының 1-3-тармақтарына сәйкес салық төлеуші өтеусіз алған мүліктің, оның ішінде жұмыстар мен көрсетілетін қызметтердің құны оның табысы болып табылады.
Өтеусіз алынған мүлік, оның ішінде жұмыстар мен қызметтер түріндегі табыс мұндай мүлік алынған, жұмыстар орындалған, қызметтер көрсетілген салық кезеңінде танылады.
Өтеусіз алынған мүлік түріндегі табыс мөлшерін айқындау мақсаттары үшін өтеусіз алынған мүліктің, оның ішінде жұмыстар мен көрсетілетін қызметтердің құны ХҚЕС және (немесе) Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес бухгалтерлік есеп деректері бойынша, бірақ қабылдау-беру актісінде көрсетілген құннан төмен емес (ол кезінде) айқындалады беруші тараптың құжаттарында көрсетілген қосылған құн салығы ескеріле отырып, осындай мүліктің болуы.
Салық кодексінің 190-бабының 2 және 3-тармақтарында есепке алу құжаттамасы: «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы» Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі - бухгалтерлік есеп туралы Заң) сәйкес оны жүргізу бойынша міндет жүктелген тұлғалар үшін – бухгалтерлік құжаттаманы: тексерудің стандартты файлы - тұлғалар үшін, осы файлды, бастапқы есепке алу құжаттарын ерікті түрде ұсынатын тұлғалар үшін-осы баптың 4-тармағында көрсетілген тұлғалар үшін; салықтық нысандар; салықтық есепке алу саясаты; салық салу объектілерін және (немесе) салық салуға байланысты объектілерді айқындау үшін, сондай-ақ салық міндеттемесін есептеу үшін негіз болып табылатын өзге де құжаттар.
Егер осы баптың 4-тармағында өзгеше белгіленбесе, салық есебі Бухгалтерлік есеп деректеріне негізделеді. Бухгалтерлік құжаттаманы жүргізу тәртібі Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасында белгіленеді.
Бухгалтерлік есеп туралы Заңның 6-бабының 1-тармағына сәйкес Бухгалтерлік есеп Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасымен, сондай-ақ есеп саясатымен регламенттелген дара кәсіпкерлер мен ұйымдардың операциялары мен оқиғалары туралы ақпаратты жинаудың, тіркеудің және жинақтаудың реттелген жүйесін білдіреді.
Бухгалтерлік есеп туралы Заңның 7-бабының 1-тармағына сәйкес бухгалтерлік құжаттама бастапқы құжаттарды, бухгалтерлік есеп регистрлерін, қаржылық есептілікті және есеп саясатын қамтиды.
Бухгалтерлік жазбалар бастапқы құжаттар негізінде жүргізіледі. Бастапқы құжаттар операция немесе оқиға жасалған сәтте не олар аяқталғаннан кейін тікелей жасалуы тиіс.
Бұдан басқа, Бухгалтерлік есеп туралы Заңның 7-бабының 6) тармақшасына сәйкес қағаз және электрондық жеткізгіштердегі бастапқы құжаттарда міндетті деректемелер болуға тиіс, мұнда басқалармен қатар операция жасауға (оқиғаны растауға) жауапты адамдардың лауазымдарының атауын, тегін, аты-жөнін және қолын көрсету және оның ресімдеу дұрыстығы көзделген.
«Е» компаниясына салықтық тексеру Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мемлекеттік кірістер комитетінің (бұдан әрі - МКК) бұйрығына сәйкес жүргізілгенін көрсету қажет.
Салықтық тексеру актісінің және 2023ж.10.01. №47 тексеру нәтижелері туралы хабарламаның нәтижелері бойынша ҚХР – дан импортталған тауарлардың құнын өтеусіз алынған мүлік ретінде тану нәтижесінде КТС, сондай-ақ резидент емес контрагенттердің атына төленген кірістер бойынша төлем көзінен КТС есептелді.
ҚХР дан импортталған тауарларды өтеусіз алынған мүлік ретінде тануға қатысты КТС есептеуге қатысты
Уәкілетті экономикалық оператор (заңды тұлға) және оның оқшауланған құрылымдық бөлімшелері (филиалдары) туралы «kgd.gov.kz» сайттағы мәліметтерге сәйкес «Е» компаниясы уәкілетті экономикалық операторлар тізіліміне (УЭО) енгізілді, 2021ж.01.02. тізілімнен шығарылды.
«Е» компаниясының басшысы 2019ж. 19.09. бастап қазіргі уақытқа дейін М. азамат, құрылтайшылары Т. азамат (30%) және Б. азамат (70%) болып табылады, қызмет түрі – қандай да бір нақтылаусыз тауарлардың кең ассортиментімен көтерме сауда, 2011ж.01.07. бастап ҚҚС төлеуші болды, орналасқан жері бойынша болмауына байланысты 2022ж.29.11. ҚҚС бойынша есептен шығарылды.
«Э» компаниясына салықтық тексеру жүргізу барысында 2022ж.31.05., 2022ж.28.06., 2022ж.29.07. тексеруге қажетті құжаттарды ұсыну туралы талаптар табыс етілді.
Көрсетілген талаптарға «Э» компаниясы 2022ж.10.06., 2022ж.27.06. №, 2022ж.27.06. және 2022ж.03.08. хаттарымен жауаптар берді құжаттар мен түсініктемелер қоса берілген.
Салықтық тексеру жүргізу барысында ҚХР-да тіркелген 14 жеткізушімен «Э» компаниясы тауарларды сатып алуға келісімшарттар жасасқаны анықталды.
Бұл ретте, тексеру барысында «Э» компаниясымен өзара есеп айырысулар туралы мәліметтер алу үшін ҚХР Мемлекеттік салық әкімшілігіне (МСӘ) 2022 ж.13.07. сұрау жіберілді.
2022ж.11.11. хатпен, КГ ҚХР-дың 2022ж.01.11. ҚХР-дың жауабын ұсынды, онда заңды тұлғалар көрсетілген:
- «Y» компаниясы 2020ж.30.04. келісімшарт бойынша 6 306 019, 9 мың теңге сомасына;
- «S» компаниясы 2020ж.19.03. келісімшарт бойынша 267 842,3 мың теңге сомасына;
- «W» компаниясы 2020ж.20.03. келісімшарт бойынша 103 144,5 мың теңге сомасына;
- «B» компаниясы 2020ж.06.03. келісімшарт бойыша 1 598,9 мың теңге сомасына қол қойған жоқ және «Э» компаниясымен іскерлік қарым-қатынаста болған жоқ.
Басқа заңды тұлғалар үшін Шыңжаң мен Шандундағы «Covid-19» өршуіне байланысты ақпарат берілмеген.
Осылайша, ҚХР МСӘ ақпаратының нәтижелері бойынша жоғарыда аталған 4 компания 6 678 605,7 мың теңге сомасына 4 келісімшарт бойынша «Э» компаниясымен тауарлар импорты бойынша өзара есеп айырысуды растамайды.
Айта кету керек, Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасы «Э» компаниясының қызметіне ҚР кеден заңнамасының сақталуына тексеру жүргізді. Тексеру қорытындылары туралы анықтамаға сәйкес «Е» компаниясы «Y» контрагенті (ҚХР) бойынша міндеттемелерді есептен шығарудан түскен 1 064 040,9 мың теңге сомасындағы кірісті жылдық жиынтық табысқа енгізбегені анықталды.
Бұл ретте, «Е» компаниясының бұл бұзушылығы 2022ж.04.04., 2020ж. КТС бойынша қосымша декларация ұсыну жолымен жойылды.
Тексеру қорытындылары туралы анықтамада «Э» компаниясының іс-әрекеттерінде Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 216-бабының 3-бөлігінде көзделген қылмыс құрамының белгілері көрінетіні көрсетілген.
Бұл ретте, салық органы «Э» компаниясының басшыларына қатысты ҚР Қылмыстық кодексінің 3-бөлігінің 216-бабында көзделген қылмыстық құқық бұзушылық белгілері бойынша сотқа дейінгі тергеп-тексеруді жүргізеді.
Бұдан әрі, шағымға қоса берілген «Е» компаниясының 2022ж.08.04. жоспардан тыс көшпелі кедендік тексеру актісінде жүргізілген тексеру нәтижелері бойынша салық органы тауарларды дұрыс декларацияламау және тауарлардың кедендік құнын төмендету фактілерін растай отырып, ЕАЭО кедендік аумағына импорттауға арналған ҚХР аумағынан экспортталған тауарлар бойынша алшақтықтарды белгіленді.
Сыртқы экономикалық келісімшарттарды талдау кезінде келесі анықталды,
- «Б» компаниясына 2020ж.20.07. қарыз үшінші тұлғалармен есеп айырысу арқылы түзетілді;
- «Y» компаниясы үшін тікелей төлемдер белгіленбеген, алайда, 2020ж. 10.06., 2021 жылғы 16 маусымда берешек 320,9 мың АҚШ доллары сомасында үшінші тұлғамен өзара есепке алу жолымен түзетілді, контрагенттің қайтарымына 84,7 мың АҚШ доллары сомасында түзету енгізілді;
- «S» компаниясы үшін тікелей төлемдер белгіленбеген, алайда, 2020 жылдың 19 мамырында берешек 200,0 мың АҚШ доллары сомасында үшінші тұлғалармен өзара есепке алу жолымен түзетілді, 2020ж.06.06. 199,9 мың АҚШ доллары сомасында, 2020ж.04.06. 199,3 АҚШ доллары сомасында, 2020ж.05.06. 2,3 мың АҚШ доллары сомасында;
- «W» компаниясына 2021ж.20.09. 11 792,9 мың АҚШ доллары сомасында тікелей төлем жасалды, берешек 978,8 мың АҚШ доллары сомасында түзетілді, 2020 жылғы 30 желтоқсанда «Е» компаниясының 2 535,0 мың АҚШ доллары сомасында берешегі есептен шығарылды.Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, жергiлiктi жерде жүргiзiлген кедендiк тексеру актiсiнiң нәтижелерi бойынша жеткiзiлген келiсiмшарттар бойынша жеткiзiлген тауарлар бойынша берешектің және артық төлемнің болуына байланысты тауардың нақты құны мен төленген немесе төленуге жататын сомасын анықтау мүмкін болмады.Сонымен қатар, көшпелі кедендік тексеру актісінен 2022ж. 08.04. ДБҰ ретінде сыртқы экономикалық қызмет (СЭҚ) кезеңіндегі «Е» компаниясының бухгалтерлік есепте көрсетілген мәліметтерді талдау кезінде «Е» компаниясы тауарларды, яғни импорттық тауарларды жеткізуден кіріс алмағандығы шығады, мына формула бойынша сатылды: өзіндік құн қосу кедендік ресімдеуге кеткен шығындар.Осылайша, жергiлiктi кедендiк тексеру актiсiнiң нәтижелерi бойынша «Е» компаниясының қызметiнде тауарларды түпкi тұтынушыларға жалған сату белгiлерi анықталды.Одан әрі салықтық тексеру актісін жүргізу барысында 2023ж.10.01. № 47, 2019-2020 жылдарға берілген электрондық шот-фактураларға (ЭШТ) талдау жасалды. Қазақстан Республикасының заңды тұлғаларының 6 сатып алушысына, олар бойынша өткізу айналымы 53 617 952,2 мың теңгені, ҚҚС 6 434 154,2 мың теңгені құрады.Осыған байланысты, «Е» компанияның тауарын 6 сатып алушыға қатысты аумақтық салық органдарына қарсы тексерулер жүргізу туралы өтініштер жолданды, оның ішінде 4 сатып алушының өтініші заңды мекенжайында болмауына байланысты тоқтатылды.«М» компаниясының сатып алушысына қатысты (айналым 3 904 555,4 мың теңге, ҚҚС 468 546,6 мың теңге) қарсы тексеру жүргізілді (2022ж.01.07. акт), нәтижесінде «М» компаниясы жүктерді тасымалдауды растайтын құжаттарды (накладной, жүкқұжаттар, автокөлік құралдарына сертификаттар және т.б.), сондай-ақ тауарларды (қоймалар) сақтауға (тиеу, түсіру) арналған мәліметтерді ұсынбаған.Осыған байланысты, қарсы тексеру актісі нәтижесі бойынша «М» компаниясы 3 904 555,4 мың теңге сомасында тауарларды (жұмыстарды, қызметтерді) өткізу, 468 546,6 мың теңге ҚҚС расталмады.«Т» компаниясіне қатысты қарсы тексеру актісімен 2022ж.01.07. тауарларды тасымалдауды растайтын құжаттар мен тауарларды сақтауға арналған қоймалар туралы мәліметтер ұсынылмағанына байланысты, нәтижесінде 156 696,3 мың теңге сомаға өзара есеп айырысу, 18 803,5 мың теңге ҚҚС төленбеген. расталды.Жоғарыда айтылғандардың негізінде, Қытай Халық Республикасының Мемлекеттік салық басқармасының жоғарыда аталған 4 жеткізушінің атынан тауарларды экспорттауды растамау туралы жауабын ескере отырып, осыған байланысты, жоғарыда аталғандармен қарым-қатынас туралы бастапқы құжаттар резидент заңды тұлғалар Қазақстан Республикасының салық және бухгалтерлік есеп заңнамасының ережелеріне сәйкес және осы Кодекстің 1-тармағының 15) тармақшасына сәйкес операциялардың фактілері туралы сенімді айғақ бере алмайды және осы операциялардың бухгалтерлік есепте барабар көрсетілуін қамтамасыз ете алмайды. Салық кодексінің 226-бабына сәйкес белгісіз жеткізушілерден алынған тауарлардың құны өтеусіз алынған мүлік түріндегі кіріс деп тануға жатады.Осылайша, Салық кодексінің 225-бабының 1-тармағын, 226-бабының 1-тармағының 15) тармақшасын және 238-бабының 1, 2, 3-тармақтарын ескере отырып, жылдық жиынтық табысқа (ТМД) нысан бойынша кірісті қосу жалпы сомасы 6 678 605,7 мың теңгені құрайтын «Y», «S», «W», «B» компанияларымен өзара есеп айырысулар бойынша Қытайдан әкелінген тауарлардың құнынан өтеусіз алынған мүлікті және осыған сәйкес КТС есептеуді салықтық тексеру нәтижелеріне негізделген.2.Расталмаған резидент емес кірістер келісімшарттары бойынша төлемдерге қатыстыСалық кодексінің 644-бабы 1-тармағының 34) тармақшасына сәйкес резидент еместің Қазақстан Республикасындағы көздерден алатын табыстары, оның ішінде Қазақстан Республикасының аумағындағы қызметтен туындайтын өзге де кірістер танылады.Салық кодексінің 646-бабы 1-тармағының 1) тармақшасына сәйкес резидент еместің Қазақстан Республикасындағы көздерден алатын табыстары төлем көзінен 20 пайыздық ставка бойынша салық салуға жатады.Бұл ретте, «Е» компаниясына қатысты салықтық тексеру барысында банктік шоттардың бар-жоғы мен нөмірлері «Банк Центр Кредит» АҚ, «Сбербанк» АҚ ЕБ және «ForteBank» АҚ шетел және ұлттық валютадағы банктік шоттардағы ақша қалдықтары мен қозғалысы туралы сұрау салулар жолданды. - «ForteBank» АҚ мәліметтері бойынша 2022ж.09.06. 2020 жылғы 30 сәуірдегі шартқа сәйкес 2020-2021 жылдарға қытайлық жеткізуші «Ү» компаниясына және оның үшінші тұлғаларына 5 239 645,1 мың теңге сомасында банктік шоттан ақша аударуды белгіледі.- «ForteBank» АҚ мәліметі бойынша, 2020 жылғы 19 наурыздағы келісім-шартқа сәйкес. «S» компаниясы 2020-2021 жылдарға үшінші тұлғаларға 244 641,3 мың теңге сомасында банктік шоттан ақша аударуды белгіледі.«ForteBank» АҚ мәліметі бойынша, 2020 жылғы 20 наурыздағы келісім-шартқа сәйкес «W» компаниясы 2020-2021 жылдарға үшінші тұлғаларға 134 784,5 мың теңге сомасында банктік шоттан ақша аударуды белгіледі.«ForteBank» АҚ мәліметі бойынша, 2020 жылдың 6 наурызында келісім-шартқа сәйкес «В» компаниясы 2020-2021 жылдарға үшінші тұлғаға 1 677,8 мың теңге сомасында банктік шоттан ақша аударуды белгіледі.Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, 2020-2021 жылдарға арналған «Y», «S», «W», «В» резидент емес компанияларымен тауарларды жеткізу шарты бойынша «Е» компаниясы жалпы сомасы 5 620 752,1 мың теңге қолма-қол ақша төледі.Ал, жоғарыда айтылғандай, Қытай Халық Республикасының Мемлекеттік салық басқармасының 2022ж.01.11. жауабына сәйкес. «Y», «S», «W», «В» компаниялары «Е» компаниясымен келісім-шарт жасамаған екені белгілі болды.Салық кодексінің 645-бабының 7-тармағына сәйкес ақшаны қолма-қол және (немесе) қолма-қол емес нысандарда, бағалы қағаздарды, қатысу үлесін, тауарларды, мүлікті беру, жұмыстарды орындау, қызметтер көрсету, Қазақстан Республикасындағы көздерден кірістерді төлеу бойынша бейрезидент алдындағы берешекті өтеу есебіне жүргізілетін борыш талабын есептеп шығару және (немесе) есепке жатқызу кірісті төлеу деп түсініледі. Жоғарыда айтылғандардың негізінде резидент емес заңды тұлғаларға Қазақстан Республикасындағы көздерден төленетін табыстар төлем көзінен 20 пайыздық ставка бойынша салық салуға жатады.Осылайша, ҚХР-ның жеткізушілері – заңды тұлғалары «Е» компаниясымен шарт жасасқанын растамағандықтан, Қазақстан Республикасындағы қызметтен түскен қаражат «Y», «S», «W», «Б» компаниясына төленді, сондықтан 5 620 752,1 мың теңге сомасында төлем көзінен КТС бойынша салық салу объектісі ретінде тану және салықтық тексеру нәтижелері бойынша төлем көзінен КТС тиісті есептеу орынды.Апелляциялық комиссия отырысының қорытындысы бойынша тексеру нәтижелері туралы даулы хабарламаны өзгеріссіз, ал шағымды қанағаттандырусыз қалдыру туралы шешім қабылданды.
