Дау түрі: салық даулары
Салық төлеушінің санаты: заңды тұлға
Салық түрі: КТС, ҚҚС Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігіне (бұдан әрі – уәкілетті орган) «Е» компаниясының аумақтық мемлекеттік кірістер департаментінің (бұдан әрі – салық органы) тексеру нәтижелері туралы хабарламасына шағымы келіп түсті.Іс материалдарынан анықталғандай, салық органы 2019ж.01.01. кезеңдегі бастап 2021ж.31.12 дейін салықтардың және (немесе) бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің барлық түрлері бойынша салық міндеттемесінің орындалуы мәселесі бойынша кешенді салықтық тексеру жүргізді, нәтижесінде 39 964,1 мың теңге сомасында мұнай секторының ірі кәсіпкерлік субъектілері мен ұйымдарынан түсетін түсімдерді қоспағанда, заңды тұлғалардан корпоративтік табыс салығын (КТС), 15 665,4 мың теңге сомасында өсімпұл, Қазақстан Республикасының аумағында өндірілген тауарларға, орындалған жұмыстарға және көрсетілген қызметтерге қосылған құн салығы (ҚҚС) 13 343,9 мың теңге сомасында, 4 425,5 мың теңге сомасында өсімпұл есептеу туралы, 193 077,7 мың теңге сомасында залалды азайту туралы хабарлама берілді.
«Е» компаниясы салық органының қорытындыларымен келіспей, апелляциялық шағыммен жүгінді, онда салық органының шешімінің күшін жоюды сұрайды.
2017ж.25.12. Қазақстан Республикасы «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Кодексінің (Салық кодексі) 264-бабының 2-тармағын, 267-бабының 7-тармағын, 403-бабының 4-тармағын бұзу 2019ж. ҚҚС 149,7 мың теңге, 2019 жылғы 4 тоқсан үшін 13 343,9 мың теңге сомасында, тіркелген активтер бойынша шығыстар 2 747,3 мың теңге сомасында салықты есептеуге негіз болды.
«Е» компаниясы салық органының осы тұжырымымен келесі негіздер бойынша келіспейді.
- Ескіру мерзіміне қатысты
«Е» компаниясы шағымда Салық кодексінің 158-бабының 3-тармағын және 48-бабын келтіреді және 2019 жылға салықтарды есептеу салықтық тексеру нәтижелері бойынша ескіру мерзімінен асып түседі деп есептейді.
«Е» компаниясының дәлелдерін тексеріп, салық органы ұсынған материалдарды зерттегеннен кейін уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
Салық кодексінің 48-бабына сәйкес салық міндеттемесі мен талабы бойынша талап қою мерзімі салық органы бюджетке салықтар мен төлемдердің есептелген, есептелген сомасын есептеуге немесе қайта қарауға құқылы уақыт кезеңі деп танылады. Егер жоғарыда аталған бапта өзгеше көзделмесе, талап қою мерзімі үш жылды құрайды.
ҚР Жоғарғы Сотының 2017ж.29.06. №4 «Салық заңнамасын қолданудың сот практикасы туралы» нормативтік қаулысының 16-тармағына сәйкес мемлекеттік кірістер органының салықтардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің есептелген, есептелген сомасын есептеу немесе қайта қарау құқығына қатысты талап қою мерзімі хабарламалар шығарылған күнге есептеледі.
Бұл ретте, Салық кодексінің 159-бабының 1-тармағына сәйкес салықтық тексеру аяқталғаннан кейін шығарылатын тексеру нәтижелері туралы хабарлама салықтық тексеру нәтижелері бойынша шешім болып табылады.
Қаралып отырған жағдайда, салық органы салықтық тексеру аяқталғаннан кейін тексеру нәтижелері туралы тиісінше 2023ж.22.02. №126 хабарлама шығарды, тексеру нәтижелері туралы көрсетілген хабарлама шығарылған күні талап қою мерзімі үш жылды құрайды.
Айта кету керек, Салық кодексінің 48 - бабы 7-тармағының 1), 5) тармақшаларына сәйкес талап қою мерзімі ұзартылады:
- бір күнтізбелік жылға-салық төлеуші (салық агенті) осы баптың 2-тармағында белгіленген талап қою мерзімі бір күнтізбелік жылдан аз уақыттан кейін аяқталатын кезең үшін салықтар мен бюджетке төленетін төлемдердің есептелген сомасын есептеу және (немесе) қайта қарау бөлігінде қосымша салық есептілігін ұсынған жағдайда.
- камералдық бақылау нәтижелері бойынша салық органдары анықтаған бұзушылықтарды жою туралы хабарлама орындалғанға дейін, талап қою мерзімі аяқталғанға дейін жіберілген және тапсырылған.
Қаралып отырған жағдайда, СОНО АЖ деректері бойынша 2019 жылғы КТС бойынша талап қою мерзімі аяқталатын салық кезеңі аяқталғанға дейін «Е» компаниясы 2022ж.18.03. 2019жылғы КТС бойынша қосымша декларация табыс етті, тиісінше, 2019 жылғы КТС бойынша талап қою мерзімі Салық кодексінің 48-бабы 7-тармағының 1) тармақшасына сәйкес бір күнтізбелік жылға ұзартылады.
Бұдан басқа, салық органы «Е» компаниясының атына 2022ж.30.06. камералдық бақылау нәтижелері бойынша Мемлекеттік кірістер органдары анықтаған бұзушылықтарды жою (бұдан әрі - 2022ж.30.06. камералдық бақылау хабарламасы) 2019.01.01. -2019 31.12.жж. аралығындағы кезеңде 300.00 салық есептілігі нысаны бойынша анықталған бұзушылықтар туралы, оның ішінде: тіркеуі жарамсыз деп танылған «Т» компаниясымен өзара есеп айырысу бойынша 2019 жылғы 4 тоқсан үшін 13 404,5 мың теңге сомасында ҚҚС есебіне заңсыз жатқызу туралы хабарлама табысталды.
Бұл ретте, салық органының ақпаратынан камералдық бақылаудың 2022ж.30.06. жоғарыда көрсетілген хабарламасын «Е» компаниясы орындамағаны анықталды.
Тиісінше, Салық кодексінің 48-бабы 7-тармағының 5) тармақшасының нормасын ескере отырып, 2019 жылғы 4 тоқсандағы ҚҚС бойынша талап қою мерзімі 2022ж.30.06. камералдық бақылау хабарламасы орындалғанға дейін және талап қою мерзімі аяқталғанға дейін ұзартылады.
Салық кодексінің 148, 423 - баптарына сәйкес КТС үшін салық кезеңі - күнтізбелік жыл, ҚҚС бойынша - күнтізбелік тоқсан болып табылады, демек, шағым жасалған хабарлама шығарылған күнге (2023ж.22.02.) 2019ж. КТС есептеу бөлігінде талап қою мерзімі (тоқтатыла тұруды ескере отырып) және 2019ж.4 тоқсанындағы ҚҚС мерзімі аяқталмаған.
Осылайша, Салық кодексінің 48-бабының нормасын ескере отырып, 2019 жылғы КТС және 2019 жылғы 4 тоқсандағы ҚҚС салықтық тексеру нәтижелері бойынша негізді болып табылады.
- «Т» компаниясымен өзара есеп айырысуға қатысты
«Е» компаниясы мемлекеттік тіркеуді жарамсыз деп тану туралы сот шешімі «Т» компаниясымен өзара есеп айырысу бойынша салықтарды есептеу үшін негіз болып табылатынын атап өтті.
Бұл ретте, Салық кодексінің 264 - бабы 2-тармағының нормасы салық төлеушінің сот актісі болған кезде де өнім берушіден тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) нақты алғанын дәлелдеу құқығын көздейді. Бұл жағдайда серіктестіктің бекітуі бойынша мәмілелерді жарамсыз деп тану туралы сот шешімі жоқ.
Шағымда «Е» компаниясы клиенттердің атына жиһазбен және техникамен жабдықталған тұрғын үй-жайларды, кеңселерді жалға беретіндігі, осы қызметтерді көрсету үшін төсек-орын, халат беру және жөндеу жұмыстарын жүргізу қажеттігі көрсетілген. Осыған байланысты, «Т» компаниясынан сатып алынған тауарлар Салық кодексінің 242, 400, 342-баптарына сәйкес кәсіпкерлік қызмет мақсатында пайдаланылды және салықтық тексеру нәтижелері бойынша назарға алынбаған бастапқы құжаттармен расталды.
Салықтық тексеру актісінен, Салық кодексінің 264-бабының 2-тармағын, 403-бабының 4-тармағын бұза отырып, «Е» компаниясы «Т» компаниясымен өзара есеп айырысу бойынша 2019 жылы тауарларды сатып алу бойынша шығыстар 377 149,7 мың теңге сомасында шегерімге және ҚҚС 2019 жылғы 4 тоқсанда 13 343,9 мың теңге сомасында есепке жатқызылғаны жөн.
Шағымды қарау барысында мыналар анықталды.
«Т» компаниясымен өзара есеп айырысулар бойынша салықтық тексеру актісіне сәйкес 2019 жылы тауарларды сатып алу бойынша шығыстар 377 149,7 мың теңге сомасында шегерімдерден және 2019 жылғы 4 тоқсандағы ҚҚС 13 343,9 мың теңге сомасында есептен алып тасталды.
«Т» компаниясы салық органында 2019ж.24.01. бастап тіркелген, басшы және құрылтайшы Н. азамат болып табылады, қызмет түрі - қандай да бір нақтылаусыз тауарлардың кең ассортиментімен көтерме сауда.
2022ж.05.03. МКК шешімімен «Т» компаниясы есепке қойылған сәттен, яғни 2019ж.24.01. бастап осы заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеуді соттың жарамсыз деп тануына байланысты ҚҚС бойынша тіркеу есебінен шығарылды.
«Т» компаниясының СОНО АЖ деректері бойынша 2019жылғы 1-4 тоқсандағы жеке табыс салығы және әлеуметтік салық бойынша декларация (200.00-нысан) 1 адам санында қызметкерлермен ұсынылған, еңбекақы төлеу қоры 630,0 мың теңге соманы құрады, 2019 жылғы КТС (100.00-нысан) бойынша декларацияның деректері бойынша МКҚ 588 058,7 мың теңге сомасында, 586 805,2 мың теңге сомасында шегерімдер, төлеуге КТС 250,7 мың теңге сомасында құрады, көлік құралдарына, жер салығы және мүлік салығы бойынша декларация (700.00-нысан) ұсынылған жоқ.
Салықтық тексеруге ұсынылған құжаттардың ішінен «Е» компаниясы тауарларды жеткізуге арналған 2019ж.09.04. №Т/002, 2019ж.18.04. №Т/003, 2019ж.29.04. №Т/004, 2019ж.21.05. №Т/006, 2019ж.22.08. №Т/010 2019ж.07.11. №Т/015, 2019ж.08.11. №Т/016 шарттарға сәйкес «Т» компаниясынан айналым сомасы 377 149,7 мың теңге, ҚҚС сомасы 45 257,9 мың теңге тауарларды сатып алды екені анықталды.
Бұл ретте, Мамандандырылған ауданаралық экономикалық соттың 2022ж.13.01. (2022ж.13.01. МАЭС) шешімімен 2019ж.24.01. №295-Е бұйрығы негізінде жүргізілген «Т» компаниясын мемлекеттік тіркеу жарамсыз деп танылды.
МАЭС -тің 2022ж.13.01. шешімінде басшы және құрылтайшы Н. азаматы осы «Т» компаниясының қаржы-шаруашылық қызметіне қатысы жоқ екендігі, оның атына тіркеу алаяқтық жолмен жүргізілгені көрсетілген.
Осылайша, сот шешімімен аталған заңды тұлғаның заңсыз құрылғаны және оны тіркеу ҚР заңнамасын елеулі бұзушылықтармен жүргізілгені анықталды, олар жойылмайтын сипатқа ие, сондай-ақ айналымдар мен салық салынатын кірістердің мөлшерін жасыру ҚР қолданыстағы заңнамасына сәйкес кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру ниетінің жоқтығын растайды.
«Т» компаниясына қатысты салық органы 2019ж.24.01. бастап 2021ж. 15.03. дейінгі кезеңде (2021ж.16.11. №94 акт) кешенді салықтық тексеру жүргізгенін атап өткен жөн. Бұл ретте, «Т» компаниясы салықтық тексеруге сатып алушылардың, оның ішінде «Е» компаниясының атына тауарлардың өткізілгенін растайтын бастапқы құжаттарды ұсынбаған.
Сондай-ақ, 2021ж.16.11. №94 салықтық тексеру актісінен «Т» компаниясының атына Түркия Республикасынан жалпы сомасы 525 270,6 мың теңгеге тауарлар келіп түсті, олар кедендік тазарту рәсімінен кейін «Ж» компаниясына тиесілі уақытша сақтау қоймасында (УСҚ) сақталды.
Бұл ретте, 2021ж.16.11. №94 салықтық тексеру актісінде көрсетілгендей, «Ж» компаниясында қарсы салықтық тексеру жүргізілді, оның нәтижелері бойынша 2021ж. 06.10. №290 қарсы салықтық тексеру актісі жасалды.
2021ж.06.10. №290 қарсы салықтық тексеру актісінен «Т» компаниясының атына УСҚ-ға келіп түскен тауарлар осы кәсіпорын басшысы Н. азаматтың атынан берілген сенімхаттар негізінде жеке тұлғаларға берілгені шығады.
Сонымен қатар, 2021ж.11.08. ЭТД жауабынан «Т» компаниясының басшысы Н. азамат сенімхат жазбағаны туралы түсініктеме берді.
Тиісінше, «Ж» компаниясы УСҚ бар тауарларды «Т» компаниясының уәкілетті тұлғалары болып табылмайтын жеке тұлғаларға берді.
Баяндалғанды ескере отырып, 2021ж.16.11. №94 салықтық тексеру актісінің нәтижелері бойынша «Т» компаниясынан сатып алушылардың, оның ішінде «Е» компаниясының атына тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) өткізу расталмаған.
Салық кодексінің 264-бабының 2-тармағына сәйкес басшы және (немесе) құрылтайшысы (қатысушысы) қаржы-шаруашылық қызметті тіркеуге (қайта тіркеуге) және (немесе) жүзеге асыруға қатысы жоқ салық төлеушімен жұмыстарды нақты орындамай, қызметтер көрсетпей, тауарларды тиеп-жөнелтпей жасалған операциялар бойынша шығыстар шегерімге жатпайтынын атап өткен жөн, мұндай салық төлеушіден тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді іс жүзінде алу сот белгілеген операцияларды қоспағанда, заңды күшіне енген сот шешімімен белгіленген.
Салық кодексінің 403-бабының 4-тармағына сәйкес Салық кодексінің 85-бабы 6-тармағының 2) және 3) тармақшаларына сәйкес салық органының шешімі негізінде қосылған құн салығы бойынша тіркеу есебінен алынған салық төлеушімен жұмыстарды нақты орындаусыз, қызметтер көрсетусіз, тауарларды тиеп-жөнелтусіз жасалған мәмілелер бойынша басшы және (немесе) құрылтайшы заңды күшіне енген сот шешімімен белгіленген осындай заңды тұлғаның қаржы-шаруашылық қызметін тіркеуге (қайта тіркеуге) және (немесе) жүзеге асыруға қатыспаған (қатысушы), сот осындай салық төлеушіден тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді нақты алуды белгілеген.
Жоғарыда көрсетілгендей, МАЭС-тің 2022ж.13.01. шешіміне сәйкес «Т» компаниясының басшысы және құрылтайшысы Н. азаматтың қаржы-шаруашылық қызметке қатысы жоқ, оның атына тіркеу алаяқтық жолмен жүргізілді, тиісінше, осы кәсіпорынмен өзара есеп айырысу бойынша шығыстар осы мәміле бойынша шегерімдерге және ҚҚС-қа есепке жатқызылуға жатпайды.
Баяндалғанның негізінде, Салық кодексінің 264-бабы 2-тармағының, 403-бабы 4-тармағының нормаларын ескере отырып, салықтық тексеру нәтижелері бойынша «Т» компаниясымен өзара есеп айырысу бойынша шығыстар мен ҚҚС шегерімдерінен алып тастау негізді болып табылады.
- 2019 және 2021 жылдардағы шығындарды азайтуға қатысты.
Шағымда 2019-2021жж үшін КТС есептеу кезінде салықтық тексеру нәтижелері бойынша 2018ж. үшін алдыңғы салық кезеңдерінен 553 649,4 мың теңге сомасында келтірілген залалдар және 2019ж. үшін 187 140,0 мың теңге сомасында және 2021ж. үшін 26 413,0 мың теңге сомасында қалыптасқан залалдар есепке алынбағаны көрсетілген.
Салықтық тексеру актісіне сәйкес 2019 жылғы шығын 187 147,5 мың теңге сомасына және 2021ж. 5 930,1 мың теңге сомасына азайтылды.
Шағымды қарау барысында мыналар анықталды.
Салық кодексінің 300-бабының 1-тармағына сәйкес кәсіпкерлік қызметтен болған залалдар, сондай-ақ I топтың тіркелген активтерінің шығарылуынан болған залалдар осы салық кезеңдерінің салық салынатын табысы есебінен өтеу үшін кейінгі он жылға қоса алғанда ауыстырылады.
Салық кодексінің 36-бабының 1-тармағында, егер Салық кодексінде өзгеше белгіленбесе, салық міндеттемесін орындауды салық төлеуші дербес жүзеге асырады деп көзделген.
Салық кодексінің көрсетілген бабы 2-тармағының 4) тармақшасымен салық төлеуші салық міндеттемесін орындау үшін салық тіркелімдерін қоспағанда, салық нысандарын және Салық кодексінде белгіленген өзге де нысандарды белгіленген тәртіппен салық органдарына жасайтыны және табыс ететіні белгіленген.
Демек, салық есептілігінде көрсетілген мәліметтердің дұрыстығы мен толықтығы үшін жауапкершілік салық төлеушіге жүктеледі. Сондай-ақ, салық есептілігі нысандарында салық төлеушінің декларацияда келтірілген мәліметтердің дұрыстығы мен толықтығы үшін Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапты екендігі туралы сілтеме бар.
Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2016ж.31.10. №579 бұйрығымен бекітілген корпоративтік табыс салығы бойынша салық есептілігін (декларацияны) жасау қағидаларының (100.00 - нысан) 19-тармағына сәйкес, КТС бойынша декларацияның 100.00.032-жолында салық кодексінің 300-бабының 1-тармағына сәйкес көшіруге жататын залал көрсетіледі, ал 100.00.035-жолында алдыңғы салық кезеңдерінен келтірілген залалдар көрсетіледі.
Шағымнан көрініп тұрғандай, «Е» компаниясы 2018 жылы 553 649,4 мың теңге, 2019 жылы 187 140,0 мың теңге, 2021 жылы 26 413,0 мың теңге шығын алды.
Өз кезегінде, СОНО АЖ деректері бойынша 2018 жылғы КТС (2019ж.17.06., 2019ж.29.03.) бойынша декларацияның «Көшіруге жататын шығын» 100.00.032 жолы, сондай-ақ «Алдыңғы салық кезеңдерінен ауыстырылған шығын» 100.00.035 жолы нөлдік мәндермен көрсетілген. Бұл ретте, 2018 жылғы КТС бойынша 2022ж.18.03. қосымша декларацияны ТНК ұсынуы бойынша талап қою мерзімінің өтуіне байланысты Мемлекеттік кірістер органы қабылдамады.
Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, алдыңғы салық кезеңдерінен ауыстыруға жататын шығын 2019 жылға 553 649,4 мың теңге сомасында расталмағандықтан, тиісінше, аталған бөліктегі "Е" компаниясының дәлелдері дәрменсіз болып табылады.
Бұл ретте, салықтық тексеру нәтижелері бойынша 2019 және 2021 жылдары «Е» компаниясы айқындаған шығындар тиісінше 187 140,0 мың теңге сомасына және 5 930,1 мың теңге сомасына «Т» компаниясымен өзара есеп айырысу бойынша шығыстарды шегерімдерден және 264, 267-баптарға сәйкес амортизациялық аударымдар сомаларын алып тастау себебінен азайтылды.
Осылайша, Салық кодексінің 264, 267, 300-баптарының нормаларын және салық есептілігін жасау ережелерінің ережелерін ескере отырып, 2019 және 2021 жылдардағы залалды азайту салықтық тексеру нәтижелері бойынша негізделген болып табылады.
Апелляциялық комиссия отырысының нәтижелері бойынша тексеру нәтижелері туралы шағым жасалған хабарламаны өзгеріссіз, ал шағымды қанағаттандырмай қалдыру туралы шешім қабылданды.
