Кедендік даулар
Жеке тұлға
Тауарлардың кедендік құны
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі (бұдан әрі – уәкілетті орган) «А» жеке тұлғасынан Мемлекеттік кірістер аумақтық департаментінің (бұдан әрі-кеден органы) қосылған құн салығын есептеу туралы тексеру нәтижелері туралы хабарламаға шағым алды.
Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, кеден органы тауарлардың кедендік құны – «жеміс-көкөніс өнімі» өтінішінің дұрыстығы мәселесі бойынша кедендік тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша жалпы сомасы 53 657,1 мың теңгеге хабарлама шығарылды.
«А» жеке тұлғасы кеден органының қорытындыларымен келіспей, апелляциялық шағыммен жүгінді, онда кеден органының шешімінің күшін жоюды сұрайды.
«А» жеке тұлғасы сыртқы экономикалық қызмет шеңберінде Өзбекстан Республикасынан Қазақстан Республикасына жеміс-көкөніс өнімдерін импорттағанын және «ішкі тұтыну үшін шығару» кедендік рәсімі бойынша ресімдегенін хабарлайды.
Тауарларды кедендік декларациялаудан мемлекеттік бюджетке кедендік төлемдер мен салықтардың түсуі 604 037,3 мың теңгені құрады.
«А» жеке тұлғасы кеден органының қызметкерлері тауарларға тиісті төлемдер келісімшарт талаптарына сәйкес жүргізілмегендігі негізінде 224 тауарларға арналған декларация (бұдан әрі - ТД) бойынша түзетулер заңсыз енгізді деп санайды.
«А» жеке тұлғасы Өзбекстан Республикасынан тауар жеткізушілермен уағдаластық жасалғанын, оның нәтижелері бойынша «Н» екінші деңгейдегі банкі арқылы ақша аудару жүзеге асырылғанын түсіндіреді.
«А» жеке тұлғасы тексеруші тек «K», «Е» және «С» екінші деңгейдегі банктердің банктік шоттарын тексерумен шектелді деп санайды.
Баяндалғанның негізінде «А» жеке тұлғасы кеден органының 06.09.2022ж. тексеру нәтижелері туралы хабарламаны заңсыз деп тануды және оның күшін жоюды сұрайды.
СЭҚ қатысушысының дәлелдерін тексере отырып, кеден органы ұсынған материалдарды зерттей отырып, уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
«Қазақстан Республикасындағы кедендік реттеу туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 396-бабында кедендік декларациялау кезінде кеден органы мәлімдеген әкелінетін тауарлардың кедендік құнына кедендік бақылау жүргізу кезінде көзделген
тауарлардың кедендік құнын анықтау мен мәлімдеудің дұрыстығын тексеру жүзеге асырылады.
Кодекстің 65-бабының 13-тармағына сәйкес Кодекстің 6-тарауының ережелері кеден органдарының тауарлардың кедендік құнын растау үшін ұсынылған кез келген өтініштің, құжаттың немесе декларацияның дұрыстығына немесе дәлдігіне көз жеткізу құқығын шектейтін немесе күмән келтіретін ретінде қарастырыла алмайды.
Қаралып отырған жағдайда, «А» жеке тұлғасы 2021 жылғы наурыздан бастап 2021 жылғы маусымға дейінгі кезеңде Өзбекстан Республикасынан 35 сыртқы экономикалық келісімшарт шеңберінде әкелінетін тауарлармен мәміле құны бойынша кедендік құнын айқындау әдісі бойынша (1-әдіс) мәлімделген және «ішкі тұтыну үшін шығару» кедендік рәсімі бойынша ресімделген (ИМ-40) 581 ТД бойынша «жеміс - көкөніс өнімдері» (ақ қырыққабат, пияз, кептірілген алма) тауарлары әкелінді.
Кедендік тексеру шеңберінде кеден органы Кодекстің 417 және 426-баптарының негізінде «А» жеке тұлғасының атына құжаттарды және (немесе) мәліметтерді ұсыну туралы талап жіберді.
Талапқа жауап ретінде «А» жеке тұлғасы құжаттар мен мәліметтерді кеден органына ұсынбаған, сондай-ақ кедендік декларацияларда көрсетілген тауарлардың бағасын қалыптастыруға қатысы бар құжаттар мен мәліметтерді ұсынбау жағдайы бойынша түсіндірмелер болмаған, осыған байланысты «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» Қазақстан Республикасы кодексінің 558-бабы бойынша декларант тартылған әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттама негізінде әкімшілік жауапкершілікке тартылды.
Кодекстің 417-бабының 6-тармағында кедендік тексеру кезінде тексерілетін тұлғаға талап ету бойынша құжаттар ұсынылмаған жағдайда, кедендік декларацияда мәлімделген мәліметтер дұрыс мәлімделмеген болып есептеледі.
«А» жеке тұлғасына тауарларды жеткізу Өзбекстан Республикасының жеткізушілерімен «ақ қырыққабат», «пияз» және «кептірілген алма» тауарлары бойынша жасалған 35 сыртқы экономикалық келісімшарт шеңберінде жүзеге асырылды.
Банктік құжаттарды ұсынбауға байланысты бухгалтерлік құжаттардың дұрыстығын анықтауды тексеру үшін кеден органы жеткізілген тауарлар үшін төлемді растау үшін «К», «С» және «Е» қызмет көрсететін банктері бойынша «Қазақстан Республикасының интеграцияланған салық ақпараттық жүйесіне» сәйкес «А» жеке тұлғасының ақша қаражатының қозғалысы туралы барлық дербес шоттар бойынша екінші деңгейдегі банктерге сұрау салулар жолдады.
«K» және «С» екінші деңгейдегі банктерден берілген ақпарат бойынша «А» жеке тұлғасында өзбекстандық жеткізушілердің атына ақша аударымдарын жүзеге асыру үшін банктік шоттар жоқ екені анықталды.
«Е» екінші деңгейдегі банкінен берілген ақпарат бойынша өзбекстандық жеткізушілеріне тауарлар үшін төлем «А» жеке тұлғасының үш сыртқы экономикалық келісімшарты бойынша ғана жүргізілгені анықталды.
Сонымен қатар, 30.10.2020ж. келісімшарт талаптары бойынша тауар үшін төлем сатушының шотына 30 күн ішінде АҚШ долларымен тікелей банктік аударыммен жүргізіледі немесе 90 күн ішінде тауарды жөнелту фактісі бойынша төлеуге жол беріледі.
20.01.2021ж. келісімшарт бойынша тауар үшін төлем тауардың әрбір жөнелтілетін партиясына тауар жөнелтілген күннен бастап 120 күн ішінде жүргізіледі. Жеткізілген тауар үшін сатып алушының есеп айырысу күні сатушының шотына ақша қаражатын аудару болып саналады.
16.03.2021ж. келісімшарт бойынша төлем 10 күнтізбелік күннен кешіктірмей төлем шотында көрсетілген жалпы құнның 100% мөлшерінде алдын ала төлем жасау жолымен жеткізушінің банктік шотына банктік аударым арқылы жүргізіледі. Төлем күні жеткізушінің есеп шотына ақшалай қаражаттың түскен күні болып есептеледі.
Кодекстің 66-бабына сәйкес әкелінетін тауарлардың кедендік құны олармен жасалған мәміленің құны, яғни оларды ЕАЭО кедендік аумағына әкету үшін сату кезінде осы тауарлар үшін нақты төленген немесе төленуге жататын баға болып табылады.
Осылайша, «А» жеке тұлғасының үш келісімшарты бойынша төлем шарттары бұзылған, өйткені жеткізушілердің атына тауарлар үшін төлем ішінара жіберілген, яғни толық көлемде жүргізілмеген.
«А» жеке тұлғаның қалған 32 сыртқы экономикалық келісімшарты бойынша өзбекстандық жеткізушілерге екінші деңгейдегі банктердің мәліметтеріне сәйкес әкелінген тауарлар үшін ақша аударымдары жүзеге асырылмаған.
Кодекстің 65-бабына сәйкес декларанттың тауарлардың кедендік құнын айқындауы еркін немесе жалған кедендік құнды пайдалануға негізделмеуге тиіс. Кедендік құн және оны айқындауға қатысты мәліметтер дұрыс, сандық түрде айқындалатын және құжатталған расталған ақпаратқа негізделуге тиіс. Декларант кедендік құнды декларациялау кезінде мәлімделген әдісті пайдалана отырып, өзі таңдаған әдісті растау үшін кеден органына дұрыс, сандық айқындалатын, құжатталған расталған ақпаратты ұсына отырып, мәлімделген шындықтың мәліметтерін құжаттамалық растауға міндетті.
Осылайша, ақша аударымдарының сомалары бойынша екінші деңгейдегі банктерден алынған ақпарат жеткізілген тауарлардың құнына сәйкес келмейтіндігіне байланысты 3 келісімшарт бойынша тауарға ақы төлеу мерзімдері бұзылды, сондай-ақ 32 сыртқы экономикалық келісімшарт бойынша өзбекстандық жеткізушілерге әкелінген тауарлар үшін ақша аударымдары жүзеге асырылмады, қарастырылып отырған тауарларға қатысты мәміле құны бойынша әдіс әкелінетін тауарлармен (1-әдіс) қолданылмайды, өйткені жоғарыда көрсетілген негіздер әкелінетін тауарлардың кедендік құнының құрылымына әсер етеді.
Бұдан басқа, шағымды қарау кезінде кеден органы ұлттық және шетел валютасындағы ақша қаражатының қозғалысына байланысты «А» жеке тұлғасының банктік шоттарының нөмірлері туралы ақпарат беру бойынша «Н» екінші деңгейдегі банкке сұрау салуды жолдады.
«А» жеке тұлғаның 35 сыртқы экономикалық келісімшартына қатысты «Н» екінші деңгейдегі банкінен алынған ақпарат бойынша жеткізушілердің атына алынған тауарлар үшін Өзбекстан Республикасына ақша аударымдары жүзеге асырылмады.
Осылайша, «А» жеке тұлғасының шағымында көрсетілген «Н» екінші деңгейдегі банкі арқылы жүзеге асырылған «ақ қырыққабат», «пияз» және «кептірілген алма» өзбекстандық өнім берушілерге әкелінген тауарлар үшін ақша қаражатының аударымдары құжатпен расталмайды.
Сондай-ақ, кеден органының ақпараттық жүйесінде қамтылған Өзбекстан Республикасынан әкелінген тауарлардың бағалық ақпаратына кеден органы жүргізген талдау СЭҚ-тың өзге қатысушылары мәлімдеген ұқсас тауарлардың кедендік құнымен салыстырғанда «А» жеке тұлғасы «жеміс-көкөніс өнімі» тауарлар бойынша декларациялаған тауарлардың мәлімделген кедендік құнында айтарлықтай сәйкессіздіктерді көрсетті.
Бұл ретте, ЕАЭО алқасының 27.03.2018ж. №42 шешімімен бекітілген «ЕАЭО кедендік аумағына әкелінетін тауарлардың кедендік құнына кедендік бақылауды жүргізудің ерекшеліктері туралы» Ереженің 3 және 4-тармақтарына сәйкес кеден органы тауарларды шығарғаннан кейін кедендік бақылауды жүргізу кезінде кеден органының қарамағындағы қаралатын мәміленің шарттары мен мән-жайлары, әкелінетін тауарлардың физикалық сипаттамалары, сапасы мен беделі туралы мәліметтерді қоса алғанда, ЕАЭО кедендік аумағына әкелу кезінде жеткізудің сол шарттарында әкелінетін тауарларға қатысты қолда бар мәліметтермен барынша мүмкін болатын дәрежеде салыстырылатын ақпарат пайдаланылды.
Осылайша, «А» жеке тұлғасының тауарлардың кедендік құнын растайтын құжаттарды ұсынбауын, сондай-ақ жеткізілген тауарлар үшін ақы төлеу бойынша нақты мәліметтердің болмауын ескере отырып, кеден органы тауарлардың кедендік құнын біртекті тауарлармен мәміле құны бойынша әдісті (3-әдіс) қолдана отырып айқындады.
Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, кеден органының кедендік тексеру нәтижелері бойынша кедендік төлемдер мен салықтарды есептеу заңды болып табылады.
Апелляциялық комиссияның шешімімен кедендік тексеру нәтижелері заңды деп танылды.
