1. Кедендік даулар
2. Жеке тұлға
3. Есепке жатқызу әдісімен ҚҚС төлеу
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі (бұдан әрі – уәкілетті орган) импорттау кезінде есепке жатқызу әдісімен төленген қосылған құн салығын (бұдан әрі – ҚҚС) есептеу туралы Мемлекеттік кірістер аумақтық департаментінің (бұдан әрі - кеден органы) тексеру нәтижелері туралы хабарламаға «Т» жеке тұлғасының шағымын алды.
Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, кеден органы «жаңа жүк автокөлігі автоцистерна» және «интеграцияланған бұрғылау қондырғысы» тауарларды импорттау кезінде ҚҚС-ты есепке алу әдісімен төлеудің заңдылығы мәселесі бойынша кедендік тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша жалпы сомасы 10 348,1 мың теңгеге хабарлама шығарылды.
Мәселен, «Т» жеке тұлғасы 25.12.2021ж. «Q» компаниясымен арнайы техниканы/жабдықты сатып алу-сату шарты - жалпы сомасы 82 950,0 АҚШ долларын құрайтын бұрғылау қондырғысы және «А» компаниясымен жалпы сомасы 40 000 000 теңгеге арнайы техниканы сатып алу-сату шарты жасалғанын хабарлайды.
08.04.2022ж. арнайы техника/жабдық барлық алымдар мен төлемдерді төлей отырып, Кеден кодексінің талаптарына сәйкес кедендік тазартудан өтті. Кедендік тазартуды жүзеге асыру кезінде «ҚҚС есепке жатқызу әдісімен төленетін импортталатын тауарлардың тізбесін және оны қалыптастыру қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің міндетін атқарушының (бұдан әрі – ҚР ҰЭМ) 21.02.2018ж. № 67 бұйрығы (бұдан әрі - №67 Бұйрық) қолданылды, оның шарттарында сатып алушының ҚҚС әдісімен төлеу мүмкіндігі болды есепке алу.
ҚР ҰЭМ 31.03.2022ж. № 31 Бұйрығымен 10 күнтізбелік күн өткеннен кейін күшіне енген өзгерістер енгізілді және 01.01.2022ж. бастап туындаған құқықтық қатынастарға қолданылады, алайда жоғарыда аталған нормалар күшіне енген кезде контрагенттің міндеттемелері толық көлемде орындалды.
«Т» жеке тұлғасы заңнаманың талаптарына сәйкес әрекет етті деп санайды, өйткені «құқықтық актілер туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 43-бабына сәйкес азаматтарға жаңа міндеттер жүктейтін немесе олардың жағдайын нашарлататын заңдардың кері күші болмайды, сондай-ақ жауапкершілікті белгілейтін немесе күшейтетін заңдардың кері күші болмайды.
«Т» жеке тұлғасы 31.03.2022ж. № 31 бұйрық заңсыз деп санайды және осы бұйрыққа сілтеме жасауға негіз жоқ.
СЭҚ қатысушысының дәлелдерін тексере отырып, кеден органы ұсынған материалдарды зерттей отырып, уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
«Қазақстан Республикасындағы кедендік реттеу туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің 398-бабына сәйкес кеден органдары Қазақстан Республикасында төленуге жататын кедендік баждарды, кедендік алымдарды, салықтарды, арнайы, демпингке қарсы, өтемақы баждарын есептеудің дұрыстығына және бюджетке уақтылы төленуіне бақылауды жүзеге асырады.
Қарастырылып отырған жағдайда жеке тұлға «Т» сыртқы экономикалық келісімшарттар шеңберінде Қытайдан мынадай тауарларды әкелуді және декларациялауды жүзеге асырды:
- 11.04.2022ж. ТД бойынша ресімделген және 2 дана мөлшерінде «коррозиялық химикаттарды тасымалдайтын автоцистернаның жаңа жүк көлігі» СЭҚ ТН - 8704 23 920 9 коды бойынша мәлімделген;
- 08.04.2022ж. ТД бойынша ресімделген және 2 дана «интеграцияланған бұрғылау қондырғысы» СЭҚ ТН - 8430 49 000 1 коды бойынша мәлімделген.
Тауарларға қатысты кедендік декларациялау кезінде ҚҚС төлеу «салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының 25.12.2017ж. №120-VI ҚРЗ Кодексінің (Салық кодексі) 427-бабының және № 67 Бұйрықтың негізінде есепке жатқызу әдісімен жүргізілді.
Кейіннен кеден органы тауарларды шығарғаннан кейін «Т» жеке тұлғасына қатысты кедендік тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша мемлекет бюджетіне нақты төлеу үшін бұрын есепке жатқызу әдісімен төленген ҚҚС есептелді.
ҚҚС есептеу үшін СЭҚ ТН – 8704 23 920 9 кодының № 67 және № 31 Бұйрықтарда болмауы негіз болды, сондай-ақ СЭҚ ТН - 8430 49 000 1 кодын № 67 Бұйрықтан алып тастау 2022 жылғы 1 қаңтардан бастап № 31 Бұйрықпен туындаған құқықтық қатынастарға қолданылатын.
«Т» жеке тұлғасы мен кеден органы ұсынған құжаттар мен мәліметтерді зерделеу кезінде Салық кодексінің 427-бабына сәйкес ҚҚС осы бапта айқындалған тәртіппен салық кодексінің 367-бабы 1-тармағының 1) тармақшасында көрсетілген ҚҚС төлеушілер шығару кедендік рәсімімен орналастырылатын мынадай тауарлар бойынша есепке жатқызу әдісімен төленетіні анықталды ішкі тұтыну:
1) жабдық;
2) ауыл шаруашылығы техникасы;
3) автомобиль көлігінің жылжымалы жүк құрамы;
4) тікұшақтар мен ұшақтар;
5) теміржол локомотивтері мен вагондары;
6) теңіз кемелері;
7) қосалқы бөлшектер;
7-1) пестицидтер;
7-2) асыл тұқымды мал және қолдан ұрықтандыруға арналған жабдық;
7-3) тірі ірі қара.
Көрсетілген тауарлардың тізбесін және оларды қалыптастыру тәртібін салық саясаты саласындағы уәкілетті орган айқындайды.
№ 67 Бұйрықпен ҚҚС есепке жатқызу әдісімен төленетін импортталатын тауарлардың тізбесі және оны қалыптастыру қағидалары бекітілді.
«Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы Қазақстан Республикасының кодексіне (Салық кодексі) «өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 20.12.2021ж. Қазақстан Республикасының Заңымен «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы Қазақстан Республикасының Кодексін (Салық кодексі) қолданысқа енгізу туралы» Қазақстан Республикасының Заңымен 427-баптардың қолданылуы ұзартылды және Салық кодексінің 428-і олардың редакциясына өзгерістер енгізе отырып.
Салық кодексінің көрсетілген баптарын іске асыру үшін «қосылған құн салығы есепке жатқызу әдісімен төленетін импортталатын тауарлардың тізбесін және оны қалыптастыру қағидаларын бекіту туралы «Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің міндетін атқарушының 2018 жылғы 21 ақпандағы № 67 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы» ҚР ҰЭМ 21.10.2022ж. № 74 бұйрығымен (бұдан әрі - № 74 Бұйрық) № 67 Бұйрыққа өзгерістер енгізілді, оған сәйкес осы бұйрықтың 1-тармағының үшінші абзацында №2 қосымшаға сәйкес ҚҚС есепке жатқызу әдісімен төленетін импортталатын тауарлардың тізбесі бекітілді.
№2 қосымшадан
|
№ |
Атауы |
Кеден одағының сыртқы экономикалық қызметінің тауар номенклатурасы (ЕАЭО СЭҚ ТН коды) |
|
1 |
2 |
3 |
|
71. |
Топырақты, пайдалы қазбаларды немесе кенді тасымалдауға, жоспарлауға, бейіндеуге, әзірлеуге, таптауға, нығыздауға, ойып алуға немесе бұрғылауға арналған машиналар мен орын алмастыруға арналған өзге де тетіктер; қазықтар қағуға және оларды суырып алуға арналған жабдық; соқалы және роторлы қар тазартқыштар |
8430-дан (8430 69 000 8, 8430 49 000 9, 8430 49 000 1, 8430 20 000 0, 8430 50 000 9, 8430 41 000 8 басқа) |
|
170. |
Көлік құралының толық массасы 20 тоннадан асатын, қысымнан от алатын поршеньді іштен жану двигателі (дизельді немесе жартылай дизельді) бар жүк тасымалдауға арналған өзге де моторлы көлік құралдары, жаңалары |
8704 23 920 (8704 23 920 9 тауар позициясының өздігінен түсіргіш техникасынан басқа)
|
№ 74 Бұйрықтың 4-тармағында бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізілетіні белгіленген:
2022 жылғы 1 сәуірден бастап қолданысқа енгізілетін осы бұйрықтың 1-тармағының үшінші абзацын қоспағанда.
СЭҚ ТН - 8704 23 920 9 коды бойынша 11.04.2022ж. автоцистернаны кедендік декларациялау, ал бұрғылау қондырғысы СЭҚ ТН - 8430 49 000 1 коды бойынша 08.04.2022ж. жүргізілді, тиісінше осы тауарларға қатысты №2 қосымшаға сәйкес № 74 Бұйрықтың нормалары қолданылады.
Осылайша, ЕЭК Алқасының 12.03.2013ж. №4 «ЕАЭО СЭҚ ТН бірыңғайға Түсініктемелер туралы» ұсынымына сәйкес СЭҚ ТН 8704 тауар позициясы бойынша «коррозиялық химикаттарды тасымалдайтын жаңа жүк автокөлігі автоцистерна» тауары самосвал техникасына жатпайды, тиісінше №74 Бұйрықтың №2 қосымшасына сәйкес бұл тауар есепке жатқызу әдісімен ҚҚС төлеу жатады.
Бұл ретте СЭҚ ТН - 8430 49 000 1 коды бойынша мәлімделген «интеграцияланған бұрғылау қондырғысы» тауар, № 74 Бұйрықтың № 2 қосымшасына сәйкес ҚҚС есепке жатқызу әдісімен төленетін 8430 тауар позициясынан алынып тасталды.
Заңнаманың жоғарыда көрсетілген нормаларын назарға ала отырып, кеден органының ҚҚС есептеуі «интеграцияланған бұрғылау қондырғысы» тауар бойынша заңды болып табылады, ал «коррозиялық химикаттарды тасымалдайтын жаңа жүк автокөлігі автоцистерна» тауар бойынша заңсыз болып табылады.
Апелляциялық комиссияның шешімімен кедендік тексеру нәтижелері ҚҚС есептеу бойынша «интеграцияланған бұрғылау қондырғысы» тауарға қатысты заңды деп танылды, ал «коррозиялық химикаттарды тасымалдайтын жаңа жүк автомобилі автоцистерна» тауарға қатысты заңсыз деп танылды.
