1. Кедендік даулар
2. Заңды тұлға
3. Тауарлардың жіктелуі
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі (бұдан әрі - уәкілетті орган) Мемлекеттік кірістер аумақтық департаментінің (бұдан әрі – кеден органы) кедендік төлемдер мен салықтарды есептеу туралы тексеру нәтижелері туралы хабарламаға (бұдан әрі - Хабарлама) «А» Компаниясының шағымын алды.
Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, кеден органы тауарларды жіктеудің дұрыстығы – «тұқымдық картоп» (әртүрлі сорттар) мәселесі бойынша кедендік тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша жалпы сомасы 1 188,6 мың теңгеге хабарлама шығарылды.
«А» Компаниясы кеден органының қорытындыларымен келіспей, апелляциялық шағыммен жүгінді, онда кеден органының шешімінің күшін жоюды сұрайды.
Мәселен, «А» Компаниясы кеден органының картоптың сортын «тұқым» ретінде растайтын құзыретті ұлттық органдардан құжаттарды ұсынбау себебінен тауарды дұрыс жіктемеу фактісін анықтау туралы тұжырымдары қолданыстағы заңнамаға және істің нақты мән-жайларына сәйкес келмейтінін хабарлайды.
«А» Компаниясы «S» компаниясымен (Германия) 05.09.2018ж. бастап картоп тұқымын (базалық себу материалы) - Е класындағы картоп тұқымын, фракцияны (калибр) - 35/55 мм сатып алу туралы шарт жасалғанын түсіндіреді. Кедендік операциялар Еуразиялық экономикалық одақтың кеден заңнамасына сәйкес орындалды және (немесе) Қазақстан Республикасының. Сондай-ақ, кедендік операцияларды жүргізу кезінде кеден саласындағы мамандандырылған компания тартылды.
Кеден органының атына мынадай құжаттар, оның ішінде карантиндік фитосанитариялық бақылау актілері, сондай-ақ ұлттық құзыретті органдар берген тұқымдық картопқа сертификаттар жіберілді:
1. Карантиндік фитосанитариялық бақылау (қадағалау) актілері 23.04.2019ж. және 25.04.2019ж. құжатты берген Ұлттық құзыретті орган - Ресей Федерациясының ветеринариялық және фитосанитариялық қадағалау Федералды қызметі (РОССЕЛЬХОЗНАДЗОР);
2. Карантиндік фитосанитариялық бақылау (қадағалау) актілері 02.05.2019ж. және 06.05.2019ж. құжатты берген Ұлттық құзыретті орган - ҚР АШМ АӨК МИК облыстық аумақтық инспекциясы;
3. Реэкспортқа арналған фитосанитариялық сертификаттар 18.04.2019ж. құжатты берген Ұлттық құзыретті орган - Латвия Республикасының өсімдіктерді қорғау мемлекеттік қызметі;
4. Фитосанитариялық сертификаттар 17.04.2019ж. құжатты берген Ұлттық құзыретті орган - өсімдіктерді қорғаудың мемлекеттік қызметі, ФРГ -Еуроодақ;
5. 17.04.2019ж. және 17.04.2019ж. құжаттарын берген Ұлттық құзыретті орган - Гамбург сауда палатасы, ФРГ - Еуроодақ;
6. Тұқымдық картоптың сәйкестік сертификаттары 02.04.2019ж. және 17.04.2019ж. құжаттарды берген Ұлттық құзыретті орган - тұқымды сертификаттау жөніндегі ұйым, ФРГ - Еуроодақ.
Жоғарыда аталған барлық құжаттар тұқымдық картоп сорттарының импортын тікелей көрсетеді және «БҰҰ ЕЭК S-1 стандартына сәйкес келетін, тұқымдық картоптың тауарлық сапасын сатуға және бақылауға қатысты» (2016, Нью-Йорк және Женева басылымдары), сондай-ақ ұлттық құзыретті органдардың стандарттарына сәйкес келетін базалық тұқым материалын Қазақстан Республикасының аумағына импорттау фактісін көрсетеді, жоғарыда көрсетілген құжаттарды берген.
Жоғарыда айтылғандардың негізінде «А» Компаниясы «Е» класындағы базалық тұқым материалын - тұқымдық картопты дұрыс жіктемеу себебінен кеден органы шығарған 03.08.2022ж. тексеру нәтижелері туралы хабарламаны заңсыз деп тануды және күшін жоюды сұрайды.
СЭҚ қатысушысының дәлелдерін қарап, кеден органы ұсынған материалдарды зерттегеннен кейін уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
«Қазақстан Республикасындағы кедендік реттеу туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің 393-бабына сәйкес (бұдан әрі – Кодекс) тауарларды шығару фактісін растайтын мәліметтерді тексеру мақсатында кеден органдары тауарлардың Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік аумағына әкелінгені және (немесе) Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік аумағында болғаны туралы кеден органдарында ақпарат болған кезде Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік аумағындағы тауарларға қатысты кедендік бақылау жүргізе алады Еуразиялық экономикалық одақтың және (немесе) Қазақстан Республикасының кеден заңнамасын бұза отырып.
Кодекстің 40-бабына сәйкес тауарларды жіктеу деп қарастырылатын тауарларды СЭҚ ТН бойынша нақты тауар позицияларына, субпозицияларға және қосалқы субпозицияларға кезең-кезеңімен жатқызу түсініледі.
Тауарларды жіктеу негізгі критерийлер негізінде жүзеге асырылады:
1) тауар орындайтын функция;
2) тауар жасалған материал.
Бұл ретте СЭҚ ТН түсіндірудің негізгі қағидаларын және бөлімдерге, топтарға ескертпелерді (оның ішінде тауар позицияларына, субпозицияларға ескертпелерді), сондай-ақ ерекше жіктеу мәселелерін түсіндіретін қосымша ескертпелерді қолдану негізінде тауарларды өңдеу дәрежесін ескере отырып, оларды тауар кіші субпозицияларына біржақты жатқызу қағидаты сақталады.
Кеден органы тауарларды шығарғанға дейін де, шығарғаннан кейін де кедендік декларациялау кезінде олардың дұрыс жіктелмегені анықталған жағдайда, кеден органы тауарларды жіктеуді жүзеге асырады. Бұл жағдайда кеден органы орындау үшін міндетті болып табылатын тауарларды жіктеу туралы шешім қабылдайды.
Қаралып отырған жағдайда «А» Компаниясы 2019 жылғы мамырда «S» компаниясымен (Гамбург, Германия) жасалған 05.09.2018ж. шарт негізінде Латвиядан ішкі тұтыну үшін шығарудың кедендік рәсіміне 2 ТД бойынша орналастыра отырып және СЭҚ ТН кодын мәлімдей отырып, «тұқымдық картоп» тауарын әкелуді жүзеге асырды – 0701 10 000 0, «Жаңа піскен немесе салқындатылған картоп: - тұқым» ретінде (баж мөлшерлемесі - 5%).
Бұдан әрі кеден органы тауарларды шығарғаннан кейін «А» Компаниясына қатысты кедендік тексеру жүргізді, оның барысында «тұқымдық картоп» тауарға қатысты СЭҚ ТН – 0701 90 900 0 кодына, «Жаңа піскен немесе салқындатылған картоп: - басқа» ретінде (ставка баждар - 10%), жатқыза отырып, 28.06.2022ж. тауарларды сыныптау бойынша шешім шығарылды.
«А» Компаниясы мен кеден органы ұсынған құжаттар мен мәліметтерді зерделеу кезінде «А» Компаниясы «тұқымдық картоп» тауарын декларациялау кезінде кедендік декларациялардың 44 – бағанында келесі құжаттар көрсетілген және ұсынылған:
- Германияның ұлттық құзыретті органы берген 17.04.2019ж. фитосанитариялық сертификаттар негізінде Латвияның ұлттық құзыретті органы берген 18.04.2019ж. экспортқа арналған фитосанитариялық сертификаттар;
- ҚР АШМ АӨК МИК облыстық аумақтық инспекциясы берген 02.05.2019ж. және 06.05.2019ж. карантиндік фитосанитариялық бақылау (қадағалау) актілері;
- Гамбург (Германия) сауда палатасы берген 17.04.2019ж. тауардың шығу тегі туралы сертификаттар.
Барлық құжаттарда тауардың атауы бойынша да, салмағы бойынша да сәйкес келетін «тұқымдық картоп» тауары көрсетілген.
Бұдан басқа, «А» Компаниясы шағымға Халықаралық саудаға арналған тұқымдық картопты сертификаттаудың ұлттық схемасына сәйкес Германия Федеративтік Республикасының тұқымдарды сертификаттау жөніндегі органы берген 02.04.2019ж. және 17.04.2019ж. сертификаттар қоса берілді. Бұл сертификаттардағы мәліметтер картоп сорттарының атауы бойынша да, сөмкелердің салмағы мен саны бойынша да ілеспе құжаттарда көрсетілген мәліметтермен сәйкес келеді. Сондай-ақ, тұқымдық картоптар «Е» класындағы негізгі тұқым (ақ жапсырма) болып табылады.
Осылайша, «А» Компаниясы қарауға ұсынған құжаттар әкелінген картоптың тұқым екенін растайды.
Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 12.03.2013ж. №4 «Еуразиялық экономикалық одақтың сыртқы экономикалық қызметінің бірыңғай тауар номенклатурасына түсініктемелер туралы» ұсынымына сәйкес 0701 10 субпозициясында «тұқымдық» термині құзыретті ұлттық органдардың айқындауы бойынша отырғызуға арналған картопты ғана білдіреді.
Бұған дейін Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігі (бұдан әрі – ҚР АШМ) жоғары тұрған кеден органының сұрау салуына (15.04.2021ж.) Қазақстан Республикасына әкелінетін және Қазақстан Республикасынан әкетілетін тұқым партиялары олардың сұрыптық және егістік сапасын куәландыратын құжаттармен сүйемелденуі және техникалық регламенттерде және Қазақстан Республикасынан әкетілетін тұқымдар жөніндегі құжаттарда белгіленген талаптарға сәйкес келуі тиіс екендігі туралы түсініктеме берген болатын, тұқым шаруашылығы саласындағы стандарттау. Әдетте, бұл құжат сертификат болып табылады.
ЕЭК Алқасының 31.01.2018ж. №18 шешімі шеңберінде Қазақстан Республикасына ЕАЭО-ға мүше мемлекеттерден әкелу кезінде тұқымдардың сорттық және себу (отырғызу) сапасы туралы мәліметтерді қамтитын құжаттар танылады: сертификат (Армения Республикасы), тұқымға арналған куәлік (Беларусь Республикасы), сәйкестік сертификаты (Қырғыз Республикасы және Ресей Федерациясы).
Сондай-ақ, облыстың ауыл шаруашылығы басқармасы тексеру жүргізу барысында кеден органының сұрау салуына «тұқымдық картоп» құжатын беру тәртібі мен негізіне қатысты (06.10.2022 ж.) түсініктеме берді. Тұқым өндіруші немесе тұқым шаруашылығының аттестатталған субъектісі ауыл шаруашылығы дақылдарын өндіру кезінде тұқым материалының сорттық және егістік сапасын растайтын құжаттарға ие болуға міндетті. Тұқым өндірушіде сәйкестік сертификаты, тұқым сертификаты, түйнекті талдау актісі, тұқымның кондиционері туралы куәлік болуы керек. Барлық аталған құжаттар тұқымдық картоптың сорттық құрамын растайды.
Сортты сынау, тұқым шаруашылығы мәселелері бойынша нормативтік құқықтық актілерді әзірлейтін және бекітетін ҚР АШМ қорытындысын және Қазақстан Республикасының аумағына әкелінетін тұқымдық картоп үшін растайтын құжат сертификат болып табылады.
Осылайша, «А» Компаниясы Халықаралық саудаға арналған тұқымдық картопты сертификаттаудың ұлттық схемасына сәйкес Германия Федеративтік Республикасының тұқымдық сертификаттау жөніндегі органы берген 02.04.2019ж. және 17.04.2019ж. сертификаттарымен тұқымдық картоптың сорттық және егістік сапасын растады.
Бұдан басқа, Кодекстің 480-бабының 2-тармағына сәйкес хабарламаға шағымдарды қарау кезінде ЕАЭО және (немесе) Қазақстан Республикасы кеден заңнамасының барлық белгісіздіктері мен реттелмеген мәселелері шағым берген тұлғаның пайдасына қабылданатынын атап өткен жөн.
Осылайша, Кодекстің 480-бабы 2-тармағының жоғарыда көрсетілген нормаларын ескере отырып, «тұқымдық картоп» - қарастырылып отырған тауар бойынша СЭҚ ТН мәлімделген кодын қайта қарау үшін негіздер жоқ, осыған байланысты кедендік тексеру нәтижелері бойынша кедендік әкелу бажын және ҚҚС есептеу заңсыз болып табылады.
Апелляциялық комиссияның шешімімен кедендік тексеру нәтижелері заңсыз деп танылды.
