Кедендік алымдар
Заңды тұлға
Есепке жатқызу әдісімен ҚҚС төлеу
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі (бұдан әрі – уәкілетті орган) «Т» компаниясының аумақтық Мемлекеттік кірістер департаментінің (бұдан әрі – кеден органы) есепке жатқызу әдісімен импорт кезінде төленген қосылған құн салығын (бұдан әрі – ҚҚС) есептеу туралы тексеру нәтижелері туралы хабарламасына шағымын алды.
Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, кеден органы тауарларды импорттау кезінде есепке алу әдісімен ҚҚС төлеудің заңдылығы мәселесі бойынша – «есептеу сервері» кедендік тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша жалпы сомасы 1 251 884,6 мың теңгеге хабарлама шығарылды.
ҚҚС есептеуге Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің (бұдан әрі – ҚР ҰЭМ) «Қосылған құн салығы есепке жатқызу әдісімен төленетін импортталатын тауарлардың тізбесін және оны қалыптастыру қағидаларын бекіту туралы» ҚР ҰЭМ 21.02.2018ж. №67 бұйрығына (бұдан әрі – Тізбе) осы тізбеден 8471 50 000 0 - ЕАЭО СЭҚ ТН кодын алып тастау туралы және 01.01.2022ж. бастап пайда болған құқықтық қатынастарға таралады өзгеріс енгізу туралы 31.03.2022ж. №31 бұйрығы себеп болды.
«Т» компаниясы кеден органының тұжырымдарымен келіспей, апелляциялық шағыммен жүгінді, онда кеден органы шешімінің күшін жоюды сұрайды.
Осылайша, «Т» компаниясы жабдықтың 2022 жылғы қаңтар-ақпанда Қазақстан Республикасының аумағына «ішкі тұтыну үшін шығару» рәсімі бойынша әкелінген «C» компаниясымен (ҚХР) жасалған сатып алу – сату шарты (бұдан әрі - Келісімшарт) бойынша сатып алынғанын түсіндіреді.
«Т» компаниясы сол кезеңде қолданыста болған Қазақстан Республикасы заңнамасының нормаларына, атап айтқанда, «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің (бұдан әрі – Салық кодексі) 427 – бабына және қосылған құн салығы бойынша импортталатын тауарлардың тізбесіне сәйкес хабарлайды ҚР ҰЭМ 21.02.2018ж. № 67 бұйрығымен бекітілген есепке алу әдісімен және оны қалыптастыру қағидаларымен төленеді – «криптовалюталарды майнингке арналған есептеу машиналары» ретінде жабдықтар қатысты, ҚҚС есептеу арқылы төленген.
Сонымен қатар, ҚР ҰЭМ 31.03.2022ж. №31 бұйрығымен (бұдан әрі – ҰЭМ №31 бұйрығы) «криптовалюталарды майнингке арналған есептеу машиналары» тізімінен шығарылатын Тізбеге өзгерістер енгізілді. Бұйрық 01.01.2022ж. бастап туындаған құқықтық қатынастарға оны тарату туралы ережені қамтиды.
«Т» компаниясы бұл жағдай «құқықтық актілер туралы» Қазақстан Республикасы Заңының (нормативтік құқықтық актінің кері күші) 43-бабы 4-тармағының талаптарына қайшы келеді деп есептейді, онда азаматтарға жаңа міндеттер жүктейтін немесе олардың жағдайын нашарлататын заңдардың кері күші болмайды делінген.
Бұдан басқа, Салық кодексінің 3-бабының 5-тармағына сәйкес салықтардың және (немесе) бюджетке төленетін төлемдердің жаңа түрлерін белгілейтін, мөлшерлемелерді арттыратын, жаңа міндеттер белгілейтін, сондай-ақ салық төлеушінің (салық агентінің) жағдайын нашарлататын Қазақстан Республикасы заңдарының ережелерінің кері күші болмайды.
Осылайша, Салық кодексінің 427-бабының 1-тармағын орындау шеңберінде қабылданған бұйрық салық төлеушінің жағдайын нашарлатпауы тиіс.
Бұл ретте, Салық кодексінің 4-бабының 2-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасы Салық заңнамасы ережелерінің салық салу принциптеріне қайшылықтары анықталған кезде, егер тексеру нәтижелері туралы хабарламаларға шағымдарды қарау кезінде қайшылықтар анықталса, мұндай ережелер қолданылмауға тиіс, соңғылары қайта қарауға жатады.
Баяндалғанның негізінде, «Т» компаниясы кеден органының 02.06.2022ж. тексеру нәтижелері туралы хабарламасының күшін жоюды сұрайды.
СЭҚ қатысушысының дәлелдерін тексеріп, кеден органы ұсынған материалдарды зерттеп, уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
Салық кодексінің 427-бабына сәйкес ҚҚС ішкі тұтыну үшін шығарудың кедендік рәсімімен орналастырылатын мынадай тауарлар бойынша Салық кодексінің 367-бабы 1-тармағының 1) тармақшасында көрсетілген ҚҚС салығын төлеушілер осы бапта айқындалған тәртіппен «есепке жатқызу әдісімен» төленеді:
1) жабдық;
2) ауыл шаруашылығы техникасы;
3) автомобиль көлігінің жылжымалы жүк құрамы;
4) тікұшақтар мен ұшақтар;
5) темір жол локомотивтері мен вагондар;
6) теңіз кемелері;
7) қосалқы бөлшектер.
Көрсетілген тауарлардың тізбесін және оны қалыптастыру тәртібін салық саясаты саласындағы уәкілетті орган айқындайды.
ҚР ҰЭМ 21.02.2018ж. №67 бұйрығымен «қосылған құн салығы есепке жатқызу әдісімен төленетін импортталатын тауарлардың тізбесі және оны қалыптастыру қағидалары» бекітілді.
Сонымен қатар, ҰЭМ №31 бұйрығымен бұйрыққа өзгерістер енгізілді, атап айтқанда, СЭҚ ТН коды бойынша «криптовалюталарды майнингке арналған есептеу машиналары» тауарлар тізбесінен алынып тасталды - 8471 50 000 0.
Тізбе жаңа редакцияда ҰЭМ №31 бұйрығымен, көрсетілген бұйрықтың 4-тармағына сәйкес 01.01.2022ж. бастап туындаған құқықтық қатынастарға таралады.
ҰЭМ № 1 бұйрығы 04.04.2022ж. ҚР Әділет министрлігінде №27398 болып тіркелді және 06.04.2022ж. ҚР НҚА эталондық бақылау банкінде ресми жарияланды, тиісінше ҰЭМ №31 бұйрығы 17.04.2022 ж. бастап күшіне енеді.
«Құқықтық актілер туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 47-бабының 1-тармағына сәйкес, Қазақстан Республикасының Президенті, Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Төрағасы, Қазақстан Республикасының Парламенті, Қазақстан Республикасының Үкіметі, орталық атқарушы және өзге де орталық мемлекеттік органдар қабылдаған Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілері, егер өздерінің нормативтік құқықтық актілерінде өзгеше көзделмесе, өз қолданысын Қазақстан Республикасының бүкіл аумағына таратады. нормативтік құқықтық актілерде немесе оларды қолданысқа енгізу туралы актілерде өзгеше белгіленбеген.
Бұл жағдайда Қазақстан Республикасының салық заңнамасы ережелерінің қайшылықтары туындамайды, өйткені мемлекет ретроспективті сипаты бар, тиісінше ағымдағы уақытта орындалуға жататын өзгерісті заңнамалық түрде енгізді.
Бұдан басқа, ҰЭМ №31 бұйрығының 4-тармағына сәйкес, осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі және 01.01.2022ж. бастап туындаған құқықтық қатынастарға таралады.
«Қазақстан Республикасындағы кедендік реттеу туралы» 26.12.2017ж. Қазақстан Республикасы Кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 216-бабының 1-тармағына сәйкес «ішкі тұтыну үшін шығару» кедендік рәсімін қолдану кезінде кедендік әкелу баждарын, салықтарды, арнайы, демпингке қарсы, өтемақы баждарын төлеу бойынша міндет ішкі тұтыну үшін шығару рәсімі декларантта кеден органы тауарларға арналған декларацияны тіркеген кезден бастап туындайды.
Қаралып отырған жағдайда «Т» компаниясы «С» компаниясымен (ҚХР) жасалған сатып алу – сату шартының негізінде 2022 жылғы қаңтардан ақпанға дейінгі кезеңде Қазақстан Республикасының аумағына ЕАЭО СЭҚ ТН коды бойынша «есептеу сервері» тауарлары импортталды – 8471 50 000 0 ҚҚС төлеумен есепке алу әдісімен, яғни ішкі тұтыну үшін шығарудың кедендік рәсімі бойынша ҚҚС нақты төлемей.
13 тт бойынша есепке жатқызу әдісімен ҚҚС төлеу бойынша негіздеме 2022 жылғы қаңтардан ақпанға дейін кедендік декларацияларды беру кезінде қолданыста болған "есепке жатқызу әдісімен ҚҚС төленетін импортталатын тауарлардың тізбесін және оны қалыптастыру қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 21.02.2018ж. №67 бұйрығы болды.
Сонымен бірге, «Салық кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 20.12.2021ж. Қазақстан Республикасының Заңымен және «Салық кодексін қолданысқа енгізу туралы» Қазақстан Республикасының Заңымен олардың редакциясына өзгерістер енгізе отырып, Салық кодексінің 427 және 428-баптарының қолданысы ұзартылды.
Тиісінше, Салық кодексінің көрсетілген баптарын іске асыру үшін ҚР ҰЭМ №31 бұйрығымен «Қосылған құн салығы есепке жатқызу әдісімен төленетін импортталатын тауарлардың тізбесін және оны қалыптастыру қағидаларын бекіту туралы» ҚР ҰЭМ. 21.02.2018ж. №67 бұйрығына 8471 50 000 0 - ЕАЭО СЭҚ ТН кодтарын осы тізбеден алып тастау туралы өзгерістер енгізілді
|
р/с № |
Атауы |
Кеден одағының сыртқы экономикалық қызметінің тауар номенклатурасы (ЕАЭО СЭҚ ТН коды) |
|
1 |
2 |
3 |
|
109. |
Есептеу машиналары және олардың блоктары; магниттік немесе оптикалық есептеуіш құрылғылар, деректерді кодталған нысандағы ақпарат тасығыштарға тасымалдауға арналған машиналар және басқа жерде аталмаған немесе енгізілмеген Ұқсас ақпаратты өңдеуге арналған машиналар (криптовалюталардың майнингіне арналған есептеу машиналарын қоспағанда)* |
8471 (басқа 8471 30 000 0, 8471 90 000 0, 8471 50 000 0, 8471 49 000 0) |
Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 7 - бабының 2-тармақшасына сәйкес-азаматтық құқықтар мен міндеттер Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген негіздерден туындайды, өзгереді және тоқтатылады және осыған сәйкес азаматтық құқықтар мен міндеттер Қазақстан Республикасы заңнамасының күшімен азаматтық-құқықтық салдарға әкеп соғатын әкімшілік актілерден туындайды, өзгереді және тоқтатылады.
«Құқықтық актілер туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 43 - бабының 1-тармағына сәйкес-нормативтік құқықтық актінің күші ол қолданысқа енгізілгенге дейін туындаған қатынастарға қолданылмайды. Осы баптың 1-тармағының ережесінен ерекшеліктер нормативтік құқықтық актінің немесе оның бір бөлігінің кері күші оның өзінде немесе нормативтік құқықтық актіні қолданысқа енгізу туралы актіде көзделген жағдайлар болып табылады.
ҚР ҰЭМ №31 бұйрығының 4-тармағында бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі және 2022 жылғы 1 қаңтардан бастап туындаған құқықтық қатынастарға таралады деп белгіленген.
ҚР ҰЭМ №31 бұйрығының 2022 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданылуы Салық кодексінің 3-бабының нормаларына қайшы келеді деген «T» компаниясының дәлеліне қатысты ҚР ҰЭМ №31 бұйрығы Салық кодексінің нормаларын іске асыру үшін әзірленді, ал олар 01.01.2022ж. бастап қолданысқа енгізілді.
Осылайша, тізбеден алынып тасталған және 01.01.2022ж. кейін Қазақстан Республикасының аумағына импортталған «T» компаниясы 13 ТД-дан мәлімдеген тауарлар ҚР ҰЭМ №31 бұйрығына сәйкес импорт кезінде ҚҚС салуға жатады.
Сондай - ақ кеден органы электрондық шот – фактураларды (бұдан әрі - ЭШФ) «АСТАНА-1» ақпараттық жүйесінен түсірді.
Түсірілген ЭШФ сәйкес, «T» компаниясына қатысты қазақстандық сатып алушыларға «есептеу сервері» тауарларын өткізу фактілері анықталды.
Осылайша, Салық кодексінің 427-бабының 4-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасының аумағына ішкі тұтыну үшін тауарлар шығарылған күннен бастап бес жыл ішінде осы баптың 1 және 2-тармақтарында белгіленген талаптар бұзылған жағдайда импортталатын тауарларға қосылған құн салығы салықты төлеу үшін белгіленген мерзімнен бастап өсімпұл есептеле отырып төленуге жатады Еуразиялық экономикалық одақтың кеден заңнамасында және (немесе) Қазақстан Республикасының кеден заңнамасында айқындалған тәртіппен және мөлшерде импортталатын тауарларға қосылған құнға қолданылмайды.
Жоғарыда көрсетілген мән-жайларды ескере отырып, кедендік тексеру нәтижелері бойынша кедендік төлемдер мен салықтарды есептеу заңды болып табылады.
Апелляциялық комиссияның шешімімен кедендік тексеру нәтижелері заңды деп танылды.
