Кедендік алымдар
Заңды тұлға
Тауарларды жіктеу
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі (бұдан әрі – уәкілетті орган) кедендік төлемдер мен салықтарды есептеу туралы аумақтық мемлекеттік кірістер департаментінің (бұдан әрі - кеден органы) тексеру нәтижелері туралы хабарламасына (бұдан әрі – хабарлама) «Н» компаниясының шағымын алды.
Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, кеден органы тауарларды жіктеудің дұрыстығы – «жоба бойынша жобалау-техникалық құжаттама және сызбалар жиынтықта» мәселесі бойынша кедендік тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша жалпы сомасы 175 610,1 мың теңгеге хабарлама шығарылды.
«Н» компаниясы кеден органының тұжырымдарымен келіспей, апелляциялық шағыммен жүгінді, онда кеден органы шешімінің күшін жоюды сұрайды.
Осылайша, «Н» компаниясы кедендік тексеру жүргізу барысында кеден органы «Н» компаниясының атына тауар берілген тауарға ресімделген декларациялар бойынша тауар ұсыну туралы жазбаша талап жібергенін, атап айтқанда:
1) 20.01.2017ж. ТД бойынша - 9 дана қағаз парақтары бар сызбалар жиынтығы ұсынылды, оның ішінде: графикалық бейнелері бар 5 парақ, жабдықтың ерекшелігі бар 4 парақ;
2) 20.06.2017ж. ТД бойынша - 53 дана қағаз парақтары бар сызбалар жиынтығы ұсынылды, оның ішінде: графикалық бейнелері бар 47 парақ, шар клапандарының ерекшелігі бар 6 парақ;
3) 23.01.2018ж. ТД бойынша - 42 дана қағаз парақтары бар сызбалар жиынтығы ұсынылды (актіде саны дұрыс көрсетілмеген - барлығы 40 дана), оның ішінде: графикалық суреттері бар 34 парақ, 4 калибрлеу бойынша сертификат және 4 парақта инспекция бойынша 2 сертификат;
4) 26.01.2018ж. ТД бойынша - 42 дана қағаз парақтары бар сызбалар жиынтығы ұсынылды (актіде саны дұрыс көрсетілмеген - барлығы 35 дана), оның ішінде: графикалық суреттері бар 31 парақ, 5 беттен тұратын техникалық паспорт және 6 беттен тұратын инспекция сертификаттары;
5) 31.01.2018ж. ТД бойынша - 51 дана қағаз парақтары бар сызбалар жиынтығы ұсынылды (актіде саны дұрыс көрсетілмеген - барлығы 23 дана), оның ішінде: графикалық бейнелері бар 43 парақ, шаршы және үшайырлар жобасының 4 парағы, өртке қарсы жүйеге арналған құбырлар бойынша 4 парақтағы ерекшелік;
6) 13.07.2016ж. ТД бойынша - 25 дана қағаз парақтары бар сызбалар жиынтығы ұсынылды, оның ішінде: графикалық бейнелері бар 23 парақ, жұмыс сызбаларының ведомостары мен сілтемелік және қоса берілетін құжаттардың ведомостары 2 парақ;
7) 14.10.2016ж. ТД бойынша - 5 дана қағаз парақтары бар сызбалар жиынтығы ұсынылды, оның ішінде: графикалық бейнелері бар 3 парақ, жұмыс сызбаларының ведомосі және металдың техникалық ерекшелігі бар 2 парақ;
8) 17.02.2016ж. ТД бойынша - 17 дана қағаз парақтары бар сызбалар жиынтығы ұсынылды, оның ішінде: графикалық бейнелері бар 15 парақ, жұмыс сызбаларының ведомостары мен сілтеме және қоса берілетін құжаттардың ведомостары 2 парақ;
9) 20.04.2016ж. ТД бойынша - 19 дана қағаз парақтары бар сызбалар жиынтығы ұсынылды, оның ішінде: графикалық бейнелері бар 18 Парақ, жұмыс сызбаларының ведомосі бар 1 парақ;
10) 27.10.2015ж. ТД бойынша - 29 дана қағаз парақтары бар сызбалар жиынтығы ұсынылды, оның ішінде: графикалық бейнелері бар 27 парақ, негізгі жиынтық сызбаларының ведомосі және металдың техникалық ерекшелігі бар 2 парақ;
11) 27.11.2015ж. ТД бойынша - 12 дана қағаз парақтары бар сызбалар жиынтығы ұсынылды, оның ішінде: графикалық бейнелері бар 11 парақ, жалпы ескертулері мен шартты белгілері бар 1 парақ.
«Н» компаниясы «Құрылысқа арналған жобалық құжаттама жүйесі» ГОСТ 21.101–97 мемлекетаралық стандарты бойынша сілтемелік құжаттар, ведомостар және т.б. сызбаның ажырамас бөлігі болып табылатынын көздейді деп есептейді.
Атап айтқанда, ГОСТ 4.2.5 және 4.2.7 тармақшалары реттеледі:
«Жұмыс сызбаларының әр негізгі жиынтығының алғашқы парақтарында жұмыс сызбалары туралы жалпы мәліметтер келтірілген, соның ішінде:
а) 1-нысан бойынша орындалатын негізгі жиынтықтың жұмыс сызбаларының ведомосы;
б) 2-нысан бойынша ресімделетін сілтеме және қоса берілетін құжаттар ведомосі;
в) 2-нысан бойынша орындалатын жұмыс сызбаларының негізгі жиынтықтарының ведомосы;
г) 1-нысан бойынша орындалатын ерекшелік ведомосы (негізгі жиынтықта бірнеше орналасу схемасы болған кезде);
д) мемлекеттік стандарттарда белгіленбеген және мәндері жұмыс сызбаларының негізгі жинағының басқа парақтарында көрсетілмеген шартты белгілер;
е) жалпы нұсқаулар;
ж) СПДС тиісті стандарттарында көзделген басқа да деректер.
Сонымен қатар, сызбалар қоса берілген құжаттардың болуын қамтамасыз етеді:
- типтік емес бұйымдардың жалпы түрлерінің эскиздік сызбалары;
- жабдықтар, бұйымдар мен материалдардың сипаттамасы;
- СПДС тиісті стандарттарында қарастырылған басқа құжаттар».
«Н» компаниясы сызбалар жиынтығы құрылыс пен өндірісте белгіленген және қабылданған нормаларға сәйкес орындалғанын бекітеді. Кеден органы жобалау-техникалық құжаттамаға жатқызған құжаттар сызбалар жиынтығының ажырамас бөлігі болып табылады және жеке құжаттар болып табылмайды.
«Н» компаниясы 17.04.2019ж. кедендік сараптама қорытындысында және 14.05.2019ж. осы қорытынды бойынша түсіндіруде оларға қоса берілген құжаттармен бірге сызбалар жиынтығы емес (сызбалардың ажырамас бөлігі болып табылатын), бірақ әр парақ бөлек қарастырылған, бұл тауарларды зерттеуге дұрыс емес көзқарасты және нәтижесінде жоғарыда аталған тауарлар 11 ТД-дан ресімделгені туралы сараптаманың негізсіз қорытындысын көрсетеді, - құрылысты қамтамасыз ету үшін сәулет, функционалдық-технологиялық, конструкциялық және инженерлік-техникалық шешімдердің жиынтығын білдіретін мәтіндік және графикалық деректерді қамтитын, сондай-ақ өлшемдері мен шартты түрде көрсетілген техникалық шарттарды көрсете отырып, белгілі бір масштабта орындалған заттардың графикалық бейнелерін, яғни «сызбалары бар жобалау-техникалық құжаттаманы» қамтитын құжаттар пакеті болып табылады.
Жоғарыда баяндалғанның негізінде, «Н» компаниясы хабарламаны заңсыз деп тануды және толық көлемде күшін жоюды сұрайды.
СЭҚ қатысушысының дәлелдерін қарап, кеден органы ұсынған материалдарды зерттеп, уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
«Қазақстан Республикасындағы кедендік реттеу туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 550-бабына сәйкес кеден органдары мен төлеушілердің талаптары бойынша талап қою мерзімі тауарларды кедендік декларациялау мен шығару аяқталған күннен бастап есептелетін бес жылды құрайды.
Кодекстің 393-бабына сәйкес тауарларды шығару фактісін растайтын мәліметтерді тексеру мақсатында кеден органдары кеден органдарында тауарлардың Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік аумағына әкелінгені және (немесе) кедендік аумақта жүргені туралы ақпарат болған кезде Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік аумағында орналасқан тауарларға қатысты кедендік бақылау жүргізуі мүмкін Еуразиялық экономикалық одақтың және (немесе) Қазақстан Республикасының кеден заңнамасын бұза отырып, Еуразиялық экономикалық одақтың аумағы жатады.
Тауарларды декларациялау кезінде «Н» компаниясы «Қазақстан Республикасындағы кеден ісі туралы» Қазақстан Республикасының Кодексін (бұдан әрі – Кеден ісі туралы кодекс) қолданды.
Кеден ісі туралы кодекстің 78-бабына сәйкес тауарлар оларды кедендік декларациялау кезінде СЭҚ ТН бойынша жіктелуге жатады.
Тауарларды сыныптаудың дұрыстығын тексеруді кеден органы тауарларды шығарғанға дейін де, шығарғаннан кейін де кедендік бақылау жүргізу шеңберінде жүзеге асырады.
Осылайша, тауарларды жіктеудің дұрыстығын тексеруді кеден органы Кодекстің 47 және 48-тарауларында белгіленген тәртіппен жүргізілетін тауарларды шығарғаннан кейін кедендік бақылау жүргізу шеңберінде жүзеге асырады.
Кедендік бақылауды жүргізу барысында СЭҚ ТН сәйкес тауарлардың дұрыс жіктелмеуі анықталған жағдайларда мемлекеттік кірістер органдары тауарларды сыныптау бойынша шешім шығарады.
Тауарларды жіктеу деп қаралатын тауарларды сыртқы экономикалық қызметтің тауар номенклатурасы бойынша нақты тауар позицияларына, субпозицияларға және кіші субпозицияларға кезең-кезеңімен жатқызу түсініледі.
Тауарларды жіктеу негізгі критерийлер негізінде жүзеге асырылады:
1) Өнім орындайтын функция;
2) тауар жасалған материал.
Бұл ретте тауарларды өңдеу дәрежесін ескере отырып, оларды сыртқы экономикалық қызметтің тауар номенклатурасына түсініктеме берудің негізгі қағидаларын және бөлімдерге, топтарға ескертпелерді (оның ішінде тауар позицияларына, субпозицияларға ескертпелерді), сондай-ақ ерекше сыныптау мәселелерін түсіндіретін қосымша ескертпелерді қолдану негізінде тауарлық кіші субпозицияларға бір мәнді жатқызу қағидаты сақталады.
Қаралатын жағдайда «Н» компаниясы «ішкі тұтыну үшін шығару» (ИМ-40) кедендік рәсімімен орналастыра отырып, мынадай тауарларды әкелуді жүзеге асырды:
- 27.10.2015ж., 17.02.2016ж., 20.04.2016ж., 14.10.2016ж. және 15.02.2016ж. 5 ТД бойынша - «мұнайды терең өңдеу кешені» жобасына арналған жобалау-техникалық құжаттама және сызбалар» (СЭҚ ТН коды - 4911 91 000 0, «репродукциялар, сызбалар және фотосуреттер» сияқты);
- 26.01.2018ж., 23.01.2018ж. және 31.01.2018ж. 3 ТД бойынша - «жиынтықта жобасы бойынша сызба құжаттама» (СЭҚ ТН коды - 4911 91 000 0, «репродукциялар, сызбалар және фотосуреттер» сияқты);
- 27.11.2015 ж. және 13.07.2016 ж. 2-м ДТ бойынша – «мұнайды терең өңдеу кешені жобасына арналған сызбалар» (СЭҚ ТН коды - 4911 91 000 0, «репродукциялар, сызбалар және фотосуреттер» сияқты);
- 20.01.2017ж. 1 ТД бойынша – «жиынтықта суды тазарту бойынша зауытты базаға дейінгі жобалау (сызбалар)» (СЭҚ ТН коды - 4911 91 000 0, «репродукциялар, сызбалар және фотосуреттер» сияқты);
- 20.06.2017ж. 1 ТД бойынша - «жоба бойынша жобалау-техникалық құжаттама жиынтықта» (СЭҚ ТН коды - 4911 91 000 0, «репродукциялар, сызбалар және фотосуреттер» сияқты);
- 29.12.2017ж. 1 ТД бойынша - «мұнайды терең өңдеу кешені» жобасына арналған сызбалар» (СЭҚ ТН коды - 4906 00 000 0 «сәулет, инженерлік, өнеркәсіптік, коммерциялық, топографиялық немесе осыған ұқсас мақсаттарға арналған, түпнұсқаларды білдіретін, қолдан жасалған жоспарлар мен сызбалар; қолжазба мәтіндер; сенсибилизацияланған қағаздағы фоторепродукциялар және жоғарыда аталған тауарлардың көшірілген даналары» сияқты).
Бұдан әрі тауарларды шығарғаннан кейін кеден органы «Н» компаниясының жоғарыда көрсетілген тауарлар бойынша СЭҚ ТН кодын мәлімдеуінің дұрыстығы мәніне кедендік тексеру жүргізді.
Тауарды сыныптау бойынша ТД-да мәлімделген мәліметтердің дұрыстығы мәселесін жан-жақты және объективті қарау мақсатында тексеру жүргізу кезінде кеден органы кедендік сараптаманы тағайындау туралы шешім шығарды және сарапшыларға тауарлардың үлгілері ұсынылды:
- 14.02.2019ж. бастап 29.12.2017ж. 1 ТД бойынша ресімделген «мұнайды терең өңдеу кешені» жобасы үшін жиынтықтағы сызбаларға қатысты.;
- 06.03.2019ж. 12 ТД рәсімделген тауарларға қатысты: 27.10.2015ж., 17.02.2016ж., 20.04.2016ж., 14.10.2016ж., 15.02.2016ж., 26.01.2018ж., 23.01.2018ж., 31.01.2018ж., 27.11.2015ж., 13.07.2016ж., 20.01.2017ж., 20.06.2017ж.
Зерттеу нәтижелері бойынша 28.02.2019ж. және 17.04.2019ж. кедендік сарапшылардың қорытындылары шығарылды.
28.02.2019ж. кедендік сарапшының қорытындысына сәйкес 29.12.2017ж. ТД бойынша ресімделген тауарлардың үлгілері сызбалар болып табылады, олардың жазбалары қолжазба тәсілімен орындалған, түпнұсқа болып табылады, көшірмелері мен көшірмеге алынған даналары болып табылмайды.
Кедендік сарапшының 17.04.2019ж. қорытындысы және 14.05.2019ж. түсіндірмесі бойынша осы қорытындыға 15.02.2016ж. ТД бойынша ресімделген тауар үлгілері мөлшері мен шартты түрде көрсетілген техникалық шарттарды, яғни «сызбаларды» көрсете отырып, белгілі бір масштабта орындалған заттардың графикалық бейнелері болып табылады.
11 ТД бойынша ресімделген тауарлардың қалған үлгілері құрылысты қамтамасыз ету үшін сәулет, функционалдық-технологиялық, конструкциялық және инженерлік-техникалық шешімдер жиынтығын білдіретін мәтіндік және графикалық деректерді қамтитын, сондай-ақ өлшемдері мен шартты түрде көрсетілген техникалық шарттарды көрсете отырып, белгілі бір масштабта орындалған заттардың графикалық бейнелерін қамтитын құжаттар пакеті болып табылады, яғни «сызбалары бар Жобалық-техникалық құжаттама».
Кедендік сарапшылардың жоғарыда көрсетілген қорытындыларының тұжырымдарын негізге ала отырып, кеден органы 2 ТД бойынша ресімделген тауарларға «Н» компаниясы СЭҚ ТН кодтарын дұрыс мәлімдеген деп есептейді - 4906 00 000 0 және тиісінше 4911 91 000 0.
Қалған 11 ТД бойынша ресімделген тауарларға кеден органы СЭҚ ТН - 4911 99 000 0, «басқа баспа өнімдері» сияқты (баж мөлшерлемесі – 10%), кодына жатқыза отырып, 17.05.2019ж. тауарларды сыныптау бойынша 11 шешім шығарды.
Сызбалары бар жобалау-техникалық құжаттама (бұдан әрі - ЖТҚ) негізінен сызбалар мен оларға мәтіндік материалдардан тұратын жобалау құжаттамасының жиынтығынан тұрады.
Анықтамалық әдебиетке сәйкес, сызба графикалық кескіндер - нүктелер, түзу және қисық сызықтардың сегменттері, символдар, шартты белгілер және т. б. көмегімен белгілі бір ақпарат тасымалдаушыдағы (қағаз, калька, пленка, фанера және т.б.) масштабтағы заттардың проекциялық бейнесі болып табылады. немесе бұйымдарды дайындауға арналған құжаттаманың құрамында. Сурет көбінесе түсіндірме жазбалармен, техникалық талаптармен, өнімді жасау жөніндегі нұсқаулармен (қажет болған жағдайда) қамтамасыз етіледі. Сызбалардың түрлері-Техникалық сурет, эскиз, схема.
ЖСҚ (ЖТҚ) - жобаның мәнін ашатын және оның орындылығы мен іске асырылуының негіздемесін қамтитын құжаттар кешені; мәтіндік және графикалық материалдарды қамтитын және күрделі құрылыс объектілері мен инженерлік коммуникацияларды салуды, реконструкциялауды және/немесе техникалық қайта жарақтандыруды қамтамасыз ету үшін сәулет, функционалдық-технологиялық, конструкциялық және инженерлік-техникалық шешімдерді айқындайтын құжаттама. Жекелеген құрылыс объектілері үшін жобалау-сметалық құжаттаманың мазмұны мен көлемі нормативтік құжаттармен, жобалар мен сметаларды әзірлеу жөніндегі нұсқаулықтармен айқындалады.
ЖТҚ жіктемесін үш тауар позициясында қарастыруға болады:
4901 - брошюраланған немесе жеке парақтар түріндегі баспа кітаптары, брошюралар, парақшалар және ұқсас баспа материалдары;
4906 - сәулет, инженерлік, өнеркәсіптік, коммерциялық, топографиялық немесе ұқсас мақсаттарға арналған, түпнұсқаларды білдіретін, қолдан жасалған жоспарлар мен сызбалар; қолжазба мәтіндері; сенсибилизацияланған қағаздағы фоторепродукциялар және жоғарыда аталған тауарлардың көшірілген даналары;
4911 - баспа репродукциялары мен фотосуреттерін қоса алғанда, өзге де баспа өнімдері.
4901 тауар позициясының тауарлары іс жүзінде барлық басылымдар мен оқуға арналған баспа материалдарын қамтиды, олар жарнамалық материалды және осы топтың басқа тауар позицияларына (әсіресе 4902, 4903 немесе 4904 тауар позициясына) енгізілетін неғұрлым ерекше өнімді қоспағанда, иллюстрацияланған немесе иллюстрацияланбаған болуы мүмкін.
Бұл ретте 11 ТД бойынша декларацияланған барлық жобалау-техникалық құжаттама репрографиялық тәсілмен (полиграфиялық емес) орындалған. Мөр бедерлі клишенің көмегімен қойылады.
Ұсынылған жобалау-техникалық құжаттама нөмірленбеген, нөмірленбеген және тұтастай немесе томға түптеуге арналмаған, әрбір сызба үшін өзінің сызба нөмірі көзделген.
Бұдан басқа, сызбаларға қоса берілетін материалдар (сертификат, техникалық паспорт және ерекшелік) тек оқуға арналмағанын атап өту қажет, бұл қаралып отырған тауарды ЕАЭО СЭҚ ТН 4901 тауар позициясында сыныптау мүмкіндігін жоққа шығарады.
СЭҚ ТН 4906 тауар позициясының тауарлары ғимараттардың, машиналардың немесе басқа да конструкциялардың бөліктерінің немесе бөлшектерінің орналасуын және байланысын сол қалпында көрсетуге не осы конструкцияларды (мысалы, сәулет немесе инженерлік жоспарлар мен сызбалар) салушылар немесе өндірушілер үшін нұсқаулық ретінде болуға арналған өнеркәсіптік жоспарлар мен сызбаларды қамтиды. Жоспарлар мен сызбалар басылған немесе басылмаған ерекшеліктерді, нұсқауларды және т.б. қамтуы мүмкін. Осы позициядағы тауарларға тән белгі-олар қолмен жасалуы керек. Сондай-ақ, мұндай өнімдер осы тауар позициясына қолмен жасалған түпнұсқалар немесе сенсибилизацияланған қағаздағы фоторепродукциялар немесе осындай түпнұсқалардың көшірілген даналары болған жағдайда ғана енгізілетінін атап өткен жөн.
Осылайша, жобалау-техникалық құжаттама қолмен орындалмағандықтан, ЕАЭО СЭҚ ТН 4906 тауар позициясына жатқызу үшін негіз жоқ.
СЭҚ ТН 4911 тауар позициясына осы топтың барлық баспа өнімдері енгізіледі, бірақ топтың алдыңғы тауар позицияларының кез келгеніне жатпайды (4901 - 4910).
Қаралып отырған тауарлар – «жоба үшін жобалау-сметалық құжаттама және сызбалар» ЕАЭО СЭҚ ТН 4901 және 4906 тауар позицияларының ешқайсысына жатпайтын қағаздағы баспа материалдары болып табылатындықтан, қаралып отырған тауар позицияларының келесі бөлігі ЕАЭО СЭҚ ТН 4911 болып табылады.
ЕАЭО СЭҚ ТН - 4911 91 000 0 тауар субпозициясының мәтініне сәйкес оған «репродукциялар, сызбалар және фотосуреттер» енгізіледі. ЕАЭО СЭҚ ТН - 4911 99 000 0 қосалқы позициясына «өзге де баспа өнімдері» енгізіледі.
Сонымен қатар, ЕАЭО СЭҚ ТН - 4911 91 000 0, «репродукциялар, сызбалар және фотосуреттер» сияқты, тауар кіші позициясының атауы ретінде қарастырылып отырған тауарды жіктеуге жатпайды, өйткені ол оған аталған тауарлармен кіретін тауарлардың нақты тізімімен шектеледі.
Қаралатын тауар сызбалар мен оларға арналған материалдардан (сертификат, техникалық паспорт және ерекшелік) тұратынын және қаралатын тауардың құрамына кіретін құжаттардың құндық сипаттамалары туралы ақпарат жоқ екенін ескере отырып, СЭҚ ТН 1 және 6-түсіндірудің негізгі қағидаларына сәйкес өтт сыныптамасы ЕАЭО СЭҚ ТН - 4911 99 000 0 тауар кіші қосалқы позициясында жүзеге асырылуға тиіс.
Жоғарыда баяндалғанды назарға ала отырып, тауарды дұрыс сыныптамауға байланысты кеден органының кедендік тексеру нәтижелері бойынша кедендік әкелу бажын және ҚҚС есептеу заңды болып табылады.
Апелляциялық комиссияның шешімімен кедендік тексеру нәтижелері заңды деп танылды.
