Даудың түрі: салықтық даулар
Салық төлеушінің санаты: заңды тұлға
Салық түрі: КТС, ҚҚС
ҚР Қаржы министрлігі (бұдан әрі-уәкілетті орган) «В» компаниясының аумақтық мемлекеттік кірістер департаментінің (бұдан әрі – салық органы) төлем көзінен корпоративтік табыс салығын (КТС) және қосылған құн салығын (ҚҚС) есептеу туралы тексеру нәтижелері туралы хабарламасына апелляциялық шағымын алды.
Іс материалдарына сәйкес, салық органы «В» компаниясына 01.01.2018 ж. бастап 31.12.2020 ж. аралығындағы кезеңде салықты және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді есептеудің дұрыстығы және уақтылы төлеу мәселесі бойынша кешенді салықтық тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша 14 906,8 мың теңге сомасында КТС,793,1 мың теңге сомасында өсімпұл есептеу туралы хабарлама шығарылды, оның ішінде: ҚҚС сомасы 5 258,8 мың теңге және өсімпұл сомасы 932,3 мың теңге.
«В» компаниясы салық органының тұжырымдарымен келіспей, апелляциялық шағыммен жүгінді, онда салық органы шешімінің күшін жоюды сұрайды және мынадай дәлелдер келтіреді.
Тұрақ орындарын жалдау бойынша шығыстар мен ҚҚС шегерімдерді есептен алып тастауға қатысты
Шағымда 2018 жылғы шегерімдерден 22 436,7 мың теңге сомасындағы шығыстарды және олар бойынша есепке жатқызудан ҚҚС-ты алып тастаумен келіспейтіні туралы көрсетілген, өйткені бұл шығыстарға 19 914,2 мың теңге сомасындағы офистік үй-жайды жалдау бойынша және 2 522,4 мың теңге сомасындағы тұрақ орындарын жалдау бойынша шығындар кіреді.
Сондай-ақ, «В» компаниясы 2020 жылға арналған шегерімдерден тұрақ орындарын жалдау бойынша 3 766,1 мың теңге сомасындағы шығыстарды және олар бойынша ҚҚС есептен шығарумен келіспейді.
«В» компаниясы бұл шығыстар кіріс алуға бағытталған қызметті жүзеге асырумен байланысты және салық салынатын айналым мақсатында пайдаланылады деп есептейді.
Сонымен қатар, шағымда 2018 жылы «В» компаниясының қызметкерлерінің орташа жылдық саны 127 адамды құрағаны және кәсіпорынның балансында бір көлік құралы және жалға алынған 6 машина бар екендігі айтылды.
Салықтық тексеру актісінен «В» компаниясы Салық кодексінің 404-бабы 2-тармағының 242, 264-баптарының, 1) тармақшасының ережелерін бұза отырып, 2018 жылға 22 436,7 мың теңге сомасында, 2020 жылға 3 766,1 мың теңге сомасында тұрақ орындарын жалдау және ҚҚС бойынша шығыстарды шегерімге жатқызғаны келіп шығады олар бойынша 2018 жылдың 4 тоқсанына 111,3 мың теңге сомасында, 2019 жылдың 1 тоқсанына 136,6 мың теңге сомасында, 2019 жылдың 2 тоқсанына 96,4 мың теңге сомасында, 2019 жылдың 3 тоқсанына 130,6 мың теңге сомасында, 2019 жылдың 4 тоқсанына 118,9 мың теңге сомасында, 1 тоқсанына 2020 жылдың 2 тоқсанына 125,3 мың теңге сомасында 106,1 мың теңге сомасында, 2020 жылғы 3-тоқсанда 106,1 мың теңге сомасында, 2020 жылғы 4-тоқсанда емес 114,4 мың теңге сомасында кіріс алуға бағытталған қызметке байланысты емес және салық салынатын айналым мақсатында емес болған.
Шағымды қарау барысында мыналар анықталды.
Салық кодексінің 242 - бабының 1 және 3-тармақтарына сәйкес салық төлеушінің табыс алуға бағытталған қызметті жүзеге асыруға байланысты шығыстары, осы Кодекске сәйкес шегерімге жатпайтын шығыстарды қоспағанда, осы бапта және Салық Кодексінің 243-263-баптарында белгіленген ережелер ескеріле отырып, салық салынатын табысты айқындау кезінде шегерімге жатады.
Шегерімдерді салық төлеуші табыс алуға бағытталған оның қызметіне байланысты осындай шығыстарды растайтын құжаттар болған кезде нақты жүргізілген шығыстар бойынша жүргізеді.
Салық кодексінің 246-бабының 1) тармақшасында табыс алуға бағытталған қызметке байланысты емес шығындар шегерімге жатпайтыны көзделген.
Салық кодексінің 400-бабының 1-тармағына сәйкес алынған тауарлар, жұмыстар және көрсетілетін қызметтер үшін төленуге жататын қосылған құн салығының сомасы Салық кодексінің 367-бабы 1-тармағының 1) тармақшасына сәйкес қосылған құн салығын төлеуші болып табылатын тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді алушы есепке жатқызылатын қосылған құн салығының сомасы болып танылады егер олар сату бойынша салық салынатын айналым мақсатында пайдаланылса немесе пайдаланылатын болса.
Салық Кодексінің 402-бабы 1-тармағының 1) тармақшасына сәйкес есепке жатқызылмайтын қосылған құн салығы, егер қосылған құн салығын төлеуші бөлек салық салу арқылы әдісті қолданса, салық салынбайтын айналым мақсатында пайдаланылатын немесе пайдаланылатын тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді алуға байланысты төленуге жататын қосылған құн салығы танылады. Салық кодексінің 407 және 409-баптарына сәйкес жүргізіледі.
Осылайша, тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер бойынша шығыстарды шегерімге жатқызу осы шығыстар кіріс алуға бағытталған, ал ҚҚС салық салынатын айналым мақсатында пайдаланылған немесе пайдаланылатын жағдайда осындай шығыстар бойынша есепке жатқызылатын жағдайда, операцияны не оқиғаны жасау фактісін тіркейтін бастапқы растайтын құжаттар болған кезде жүргізіледі. Бұл ретте бастапқы есепке алу құжаттамасын жүргізу бухгалтерлік есеп туралы Заңның, оның ішінде операцияның не оқиғаның жасалу фактісін тіркеу жөніндегі талаптарға сәйкес жүзеге асырылады.
Қаралып отырған жағдайда, «В» компаниясы «М» компаниясымен жасалған 01.01.2018 ж. №МР/2018/002 тұрғын емес үй-жайды жалдау шарты бойынша жалпы ауданы 1 199,06 шаршы метр тұрғын емес үй-жайды уақытша өтеулі иеленуге және пайдалануға (жалға) қабылдады. Көрсетілген шарт негізінде "В" компаниясының атына 2018 жылы 22 436,7 мың теңге сомасына 18 шот-фактура, ҚҚС 2 692,4 мың теңге
- кеңсе ғимаратын жалға алу бойынша 19 914,2 мың теңге сомасына 7 шот-фактура, ҚҚС 2 389,7 мың теңге сомасында;
- тұрақ орындарын жалдау бойынша 2 522,4 мың теңге сомасына 11 шот –фактура, ҚҚС 302,6 мың теңге сомасында.
2019 жылы тұрақ орындарын жалдау бойынша 4 021,7 мың теңге сомасына 12 шот-фактура, ҚҚС 482,6 мың теңге сомасында қойылды.
Сондай-ақ, 2020 жылы тұрақ орындарын жалдау бойынша 3 766,1 мың теңге сомасына 12 шот-фактура, ҚҚС 451,9 мың теңге сомасында қойылды.
«В» компаниясы мен «М» компаниясы көрсетілген шот-фактуралар бойынша орындалған жұмыстардың (көрсетілген қызметтердің) тиісті актілеріне қол қойғанын атап өткен жөн.
Салық тексеруі актісінің сипаттамалық бөлігіне сәйкес тұрақ орындарын жалдау жөніндегі шығыстарды шегерімдерден алып тастау үшін осы шығындардың кіріс алуға бағытталған қызметпен байланыстырмауы және салық салынатын айналым мақсатында пайдаланылмауы негіз болды.
Бұл ретте салықтық тексеру актісінде 2018 жылға арналған тұрақ орындарын жалдау бойынша шығындар дұрыс көрсетілмегенін көрсету қажет, 22 436,7 мың теңге сомасында, өйткені ұсынылған құжатқа сәйкес көрсетілген сомадан тұрақ орындарын жалдау бойынша шығыстар 2 522,4 мың теңге соманы құрады, қалған бөлігі 19 914,2 мың теңге сомасында кеңсе үй-жайын жалдауға тиесілі.
2018 ж. және 2020 ж.салық есептілігі нысандарына сәйкес (200.00 Н., 100.00 Н.) «В» компаниясы қызметкерлерінің орташа жылдық саны 127 және 135 адамды, жалақы қоры тиісінше 466 505,2 мың теңгені және 495 084,9 мың теңгені құрағанын атап өту қажет. Бұл ретте, 2018 жылғы жылдық жиынтық табыс 1 374 655,5 мың теңгені және 2020 жылы - 1 063 885,0 мың теңгені құрады.
Осылайша, «В» компаниясының қызметкерлердің жұмыс орындарын ұйымдастыру үшін офистік үй-жайды жалға алу жөніндегі шығыстары кіріс алуға бағытталған қызметті жүзеге асыруға байланысты шеккен және өткізу бойынша салық салынатын айналым мақсатында пайдаланылған.
Тұрақ орындарын жалдау бойынша шығыстарға қатысты «В» компаниясы шағымға мынадай шарттардың көшірмелерін қоса бергенін көрсету керек:
- 21.05.2018 бастап. тұрақ орындарын жалдау бойынша№30, 31, 32, 36, 48, 89 (барлығы 6 паркоорын) 240,0 мың теңге сомасына (бір паркоорын үшін 40,0 мың теңге):
- 06.05.2019 ж. № тұрақ орындарын жалдау бойынша№1, 23, 24, 25, 27, 29, 30, 31, 32, 34, 36, 37, 43, 44, 46, 47, 48, 49, 88, 89,91 (барлығы 20 паркоорын) 300,0 мың теңге сомасына (Бір паркоорын үшін 15,0 мың теңге);
- №11.05.2019 ж. тұрақ орындарын жалдау бойынша№25, 27, 29, 30, 31, 32, 43, 44, 46, 47, 48, 49, 50, 79, 82, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 89 (барлығы 22 паркоорын) 30,0 мың теңге (бір паркоорын үшін 15,0 мың теңге).
Сондай-ақ, «В» компаниясы 12.04.2022 жылғы қарсылыққа алдын ала шешімге саны 6 дана автокөлікті ұсыну бойынша 5 ареда шартының көшірмесін қоса берді.
Бұл ретте, көрсетілген шарттардың тек екі шарты ғана экипажымен автомобильдерді жалға алуды көздейтінін атап өту қажет. Қалған шарттарда бұл мәселе реттелмеген. Бұдан басқа, ұсынылған шарттарда автомобильдерді жалға беру және оларды пайдалану тетігі мен тәртібі, жұмыс режимі жоқ.
Сондай-ақ, «В» компаниясының кәсіпкерлік қызметінде көрсетілген автомобильдердің іс жүзінде пайдаланылуын растайтын құжаттардың, атап айтқанда, автомобильдерді белгілі бір лауазымды тұлғаларға немесе кәсіпорын бөлімшелеріне бекіту жөніндегі құжаттардың (бұйрықтардың), автомобильдерді өндірістік қызметте пайдалану регламенті жөніндегі ереженің, жол парақтарының жоқ екенін көрсету керек.
Бұдан басқа, «В» компаниясы 2019 жылы 20 паркомест, 2020 жылы 22 паркомест жалға алғанын атап өткен жөн, ал көрсетілген кезеңдерде ұсынылған шот-фактуралар мен автокөлікті жалдау бойынша орындалған жұмыстардың актілеріне сәйкес іс жүзінде тиісінше 6 және 4 автомобиль пайдаланылған.
Сондай-ақ, «В» компаниясы қосымша тұрақ орындарын пайдаланған кәсіпорын қызметкерлерінің тізбесін, «В» компаниясының қызметкерлерін тұрақ орындарымен қамтамасыз етуді көздейтін ұжымдық шартты ұсынбаған.
Осылайша, тұрақ орындарын жалдау бойынша шығыстар «В» компаниясының табыс алуға бағытталған қызметін жүзеге асыруға байланысты, сондай-ақ салық салынатын айналым мақсатында жүзеге асырылғанын растайтын құжаттардың болмауына байланысты салықтық тексеру нәтижелері қайта қарауға жатпайды.
Тиісінше, тұрақ орындарын жалдау бойынша шығыстарды шегеруден алып тастау және олар бойынша ҚҚС есепке жатқызудан алып тастау бойынша тексеру нәтижелері негізделген болып табылады.
Бұл ретте, тексеру нәтижелері бойынша «В» компаниясының офистік үй-жайды жалдау бойынша шығыстарды шегерімнен 2018 жыл үшін 19 914,2 мың теңге сомасында алып тастау және Салық кодексінің 242 және 400-баптары негізінде 2018 жылғы 4-тоқсан үшін 18,1 мың теңге сомасында есепке жатқызылған ҚҚС (29.12.2018 ж. №000001155 шот-фактура) алып тастау негізсіз болып табылады.
«Атамекен» Ұлттық палатасына мүшелік жарналар бойынша шегерімдерді азайтуға қатысты
«В» компаниясының шағымында тексерушілерге 2018 жылы «Атамекен» Ұлттық палатасына (бұдан әрі – ҰКП) 8 496,4 мың теңге сомасындағы мүшелік жарналар шегерімдерден алынып тасталғаны, бұл ретте арифметикалық қателік жіберіліп, соның нәтижесінде мүшелік жарналар бойынша алып тасталған шегерім сомасы заңсыз арттырылғаны көрсетілген.
2015-2018 жылдар кезеңінде төленген мүшелік жарналардың жалпы сомасы 9 319,2 мың теңгені құрады, оның ішінде 2018 жылға мүшелік жарналар 1 214,5 мың теңгені құрады. Бұл ретте, «В» компаниясы іс жүзінде шегерімге 8 104,7 мың теңге (9 319,2 – 1 214,5), салықтық тексеру актісінде көрсетілгендей 8 496,4 мың теңге емес, тиісінше, арифметикалық қатеге байланысты шегерімдерді 391,6 мың теңге сомасына ұлғайту қажет.
Шағымда Салық Кодексінің 243-бабының 10-тармағына сәйкес мүшелік жарналардың сомалары төленген шекте есептелген мөлшерде шегерімге жатқызылатыны, бұл ретте «В» компаниясы 2015, 2016, 2017 жылдары есептелген мүшелік жарналарды ҰКП-ға шегерімге жатқызбағаны атап өтілді, өйткені төлем 30.05.2018 жылы
Салықтық тексеру актісіне сәйкес, «В» компаниясы Салық Кодексінің 243-бабы 10-тармағының 2) тармақшасын бұза отырып, 2018 жылы «Атамекен» Ұлттық палатасына 2015-2017 жылдарға есептелген 8 496,4 мың теңге сомасындағы мүшелік жарналарды шегерімге жатқызылған.
Шағымды қарау шеңберінде мыналар анықталды:
Салық кодексінің 242-бабы 3-тармағына сәйкес шегерімдерді салық төлеуші табыс алуға бағытталған оның қызметіне байланысты осындай шығыстарды растайтын құжаттар болған кезде нақты жүргізілген шығыстар бойынша жүргізеді.
Салық Кодексінің 243-бабы 10-тармағының 2) тармақшасына сәйкес ҚР Үкіметі бекіткен міндетті мүшелік жарналардың шекті мөлшерінен аспайтын мөлшерде Қазақстан Республикасының Ұлттық Кәсіпкерлер палатасына салық төлеуші төлеген жеке кәсіпкерлік субъектілерінің мүшелік жарналары шегерімге жатады.
Осылайша, салық заңнамасында ҰКП салық төлеушісі төлеген жеке кәсіпкерлік субъектілерінің мүшелік жарналарын шекті мөлшерден аспайтын мөлшерде және осындай шығыстарды растайтын құжаттар болған кезде шегерімге жатқызу көзделген.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 31 желтоқсандағы № 1560 қаулысымен ҰКП-ға міндетті мүшелік жарналардың мынадай шекті мөлшерлері бекітілді:
- республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және есепті күнтізбелік жылдың алдындағы күнтізбелік жылдың 1 қаңтарында қолданыста болатын есепті күнтізбелік жылдың алдындағы күнтізбелік жылда жиынтық жылдық кірісі 60 000 АЕК-тен асатын және 1 500 000 АЕК-тен аспайтын кәсіпкерлік субъектілері үшін-есепті күнтізбелік жылдың 1 қаңтарына 160 АЕК мөлшерінде;
- республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және есепті күнтізбелік жылдың алдындағы күнтізбелік жылдың 1 қаңтарында қолданыста болатын есепті күнтізбелік жылдың алдындағы күнтізбелік жылдағы жылдық жиынтық табысы 1 500 000 АЕК-тен асатын кәсіпкерлік субъектілері үшін-есепті күнтізбелік жылдың 1 қаңтарына 4 000 АЕК мөлшерінде төленеді.
«Қазақстан Республикасының Ұлттық Кәсіпкерлер палатасы туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 29-бабының 4 және 5-тармақтарына сәйкес Ұлттық палата міндетті мүшелік жарна бойынша есеп айырысуды жүзеге асыру үшін «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының Кодексінде (Салық кодексі) белгіленген тәртіппен мемлекеттік кірістер органы ұсынған мәліметтер негізінде кәсіпкерлік субъектілеріне шот ұсынады.
Кәсіпкерлік субъектілері ұлттық палата шығарған шот негізінде ағымдағы жылғы 25 мамырдан, 25 тамыздан, 25 қарашадан кешіктірмей міндетті мүшелік жарналарды тең үлестермен төлейді.
Қаралатын жағдайда компанияның есепті күнтізбелік жылдың алдындағы күнтізбелік жылдағы «В» жиынтық жылдық кірісі мынаны құрады:
а) 2015 жылы-60 000 АЕК жоғары және 1 500 000 АЕК жоғары емес:
- 2014ж. жылдық жиынтық табыс 116 914,3 мың теңгені құрады, 2015ж. мүшелік жарна сомасы 158,5 мың теңгені құрады (шекті мөлшері =160 * АЕК 1852 теңге = 296,3 мың теңге);
б) 2016ж., 2017ж. және 2018ж. - 1 500 000 АЕК жоғары:
- 2015ж. жылдық жиынтық табыс 3 064 226,1 мың теңгені құрады, 2016ж. мүшелік жарна сомасы 1 071,1 мың теңгені құрады (шекті мөлшері = 4000 * АЕК 1982 теңге = 7 928,0 мың теңге);
- 2016ж. жылдық жиынтық табыс 12 651 682,3 мың теңгені құрады, 2017ж. мүшелік жарна сомасы 6 875,0 мың теңгені құрады (шекті мөлшері = 4000 * АЕК 2121 теңге = 8 484,0 мың теңге);
- 2017ж. жылдық жиынтық табыс 3 977 465,0 мың теңгені құрады, 2018ж. мүшелік жарна сомасы 1 214,5 мың теңгені құрады (шекті мөлшері = 4000* АЕК 2405 теңге = 9 620,0 мың теңге).
Төлем ҰКП 25.05.2018 ж. № 2332 (2015 ж.міндетті мүшелік жарна 158,5 мың теңге сомасында), 25.05.2018 ж. № 0246 (2016 ж. міндетті мүшелік жарна) ұсынған шоттар негізінде жүргізілді.
1 071,1 мың теңге сомасында), 25.05.2018 ж. № 0128 (2017 ж. міндетті мүшелік жарна 6 875,0 мың теңге сомасында), 25.05.2018 ж. № 0305 (2018 ж. міндетті мүшелік жарна 1 214,5 мың теңге сомасында).
Төлем 30.05.2018 ж. №169, 170, 171 төлем тапсырмаларымен 9 319,2 мың теңге сомасында жүргізілді және Дт 7010 «Сатылған өнімдер мен көрсетілген қызметтердің өзіндік құны» және Кт 3387 «Қысқа мерзімді дебиторлық берешек» бойынша бухгалтерлік есепте көрсетілді.
Төленген мүшелік жарналардың сомасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 31.12.2013 ж. №1560 қаулысымен бекітілген ҰКП-ға міндетті мүшелік жарналардың шекті мөлшерінен аспайтынын атап өту қажет.
Сондай-ақ, бұрын айтылғандай, мүшелік жарналар сомасын шегеруден алып тастағанда тексерушілерге 391,6 мың теңге сомаға арифметикалық қате жіберілген.
Бұл ретте тексерушілер шегерімдерден 8 496,4 мың теңге мөлшеріндегі мүшелік жарналар сомасын алып тастағанын, бұл ретте «В» компаниясы 2015-2017жж. үшін төлеген мүшелік жарналар 8 104,7 мың теңгені құрағанын атап өткен жөн.
Осылайша, салық кодексінің 242-бабының 3-тармағына және 243-бабының 10-тармағына сәйкес 2015-2017 жылдарға есептелген 8 496,4 мың теңге сомасындағы мүшелік жарналарды төлеу бойынша шығыстарды тексеру нәтижелері бойынша алып тастау негізсіз болып табылады.
Күмәнді міндеттемелер бойынша кірісті ұлғайтуға және ҚҚС бойынша есепке жатқызуды түзетуге қатысты
Шағымнан «В» компаниясы жеткізушілермен жасасқан құрылыс жұмыстарын орындауға арналған шарттарда міндетті түрде 5.3-тармақ келесі мазмұнда "нақты орындалған жұмыстар құнының 5% мөлшеріндегі соманы бас мердігер орындалған жұмыстардың сапасын қамтамасыз етуде ұстап қалады және Тапсырыс беруші салынған объектіні пайдалануға қабылдау актісін бекіткен күннен бастап 12 немесе 24 ай өткен соң Мердігер Бас мердігерге онда аталған лауазымды адамдар қол қойылған кепілдік міндеттемелерді қамтамасыз ету сомасын қайтару үшін 5% мөлшерінде актіні тапсырған жағдайда төленеді деп" қарастырылған.
«В» компаниясы шарт бойынша орындалған жұмыстар сомасының 5% - ы кепілдік жарнаны құрайтынын және орындалған жұмыстардың сапасын қамтамасыз ету үшін, кредиторлық берешектен кепілдік жарнаға қайта жіктелетінін түсіндіреді, ол кейіннен жұмыс жасайтын жабдықтаушымен объектіні пайдалануға қабылдау күнінен кейін 12 немесе 24 ай өткен соң (шарт талаптарына байланысты) төленеді.
«В» компаниясы 26 155,5 мың теңге сомасындағы кредиторлық берешек "күмәнді" болып табылмайды, тиісінше оны салықтық тексеру нәтижелері бойынша 2019 жылғы кіріске жатқызу заңды болып табылмайды деп есептейді.
Сонымен қатар, шағымда «В» компаниясы 2019 жылы барлық кредиторлық берешектен 36 816,0 мың теңге сомасындағы 10 953,5 мың теңге сомасындағы күмәнді міндеттемелер бойынша кірісті көрсетті.
Салықтық тексеру актісінен «В» компаниясы Салық кодексінің 230-бабы 1-тармағын, КТС бойынша декларацияда (100.00 Н.) 2019 жылғы міндеттемелерді есептен шығарудан түскен 25 899,4 мың теңге сомасындағы және 2020 жылғы міндеттемелерді есептен шығарудан түскен 212,9 мың теңге сомасындағы кірісті, сондай-ақ «В» компаниясы Салық кодексінің 230-бабы 1-тармағын Салық кодексінің 405-бабы 1-тармағы күмәнді міндеттемелер бойынша 2019 жылғы 4-тоқсан үшін 4 102,5 мың теңге сомасында және 2020 жылғы 4-тоқсан үшін 25,5 мың теңге сомасында есепке жатқызылатын ҚҚС сомасына түзету жүргізілмеген.
Шағымды қарау аясында мыналар анықталды.
Салық кодексінің 230-бабының 1 және 2-тармақтарына сәйкес сатып алынған тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) бойынша, сондай-ақ қызметкерлердің Салық кодексінің 322-бабының 1-тармағына сәйкес айқындалатын есептелген кірістері бойынша туындаған және осы баптың 2-тармағына сәйкес есептелетін үш жылдық кезең ішінде қанағаттандырылмаған міндеттемелер күмәнді деп танылады. Алынған кредиттер (қарыздар, микрокредиттер) бойынша күмәнді міндеттемелер бойынша табысқа алынған кредиттің (қарыздың, микрокредиттің) сомасы енгізілмейді.
Көрсетілген күмәнді міндеттемелер, осы Кодекстің 10-бөлімінде айқындалған тәртіппен есепке жатқызудан алып тасталуға жататын қосылған құн салығын қоспағанда, салық төлеушінің жылдық жиынтық табысына енгізілуге жатады.
Күмәнді міндеттеме бойынша кіріс есептелетін үш жылдық кезең аяқталған салық кезеңінде танылады:
1) кредит (қарыз, микрокредит) шарттары бойынша туындаған күмәнді міндеттемелер бойынша - кредит (қарыз, микрокредит) шартының талаптарына сәйкес сыйақы төлеу мерзімі басталған күннен кейінгі күннен бастап;;
2) лизинг шарттары бойынша туындаған күмәнді міндеттемелер бойынша - лизинг шартының талаптарына сәйкес лизингтік төлемді төлеу мерзімі басталған күннен кейінгі күннен бастап жүзеге асырылады;
3) жұмыскерлердің есепке жазылған кірістері бойынша туындаған күмәнді міндеттемелер бойынша - осы Кодекстің 322-бабының 1-тармағына сәйкес жұмыскерлердің кірістері есепке жазылған күннен бастап жүзеге асырылады;
4) Осы тармақтың 1) - 3) тармақшаларында көрсетілмеген күмәнді міндеттемелер бойынша:
орындау мерзімі белгіленген сатып алынған тауарлар (жұмыстар, қызметтер) бойынша міндеттемені орындау мерзімі аяқталған күннен кейінгі күннен бастап;
орындау мерзімі белгіленбеген, сатып алынған тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) бойынша міндеттеме бойынша тауар берілген, жұмыстар орындалған, қызметтер көрсетілген күннен бастап есептеледі.
Салық кодексінің 405-бабының 1-тармағына сәйкес егер сатып алынған тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер бойынша міндеттеменің бір бөлігі немесе бүкіл мөлшері салық кодексінің 230-бабына сәйкес күмәнді деп танылса, онда бұрын осындай тауарлар бойынша есепке жатқызылатын деп танылған қосылған құн салығының сомасына азайту жағына қарай есепке жатқызылатын қосылған құн салығының сомасына түзету жүргізіледі. Тауарларға, жұмыстарға, көрсетілетін қызметтерге қосылған құн салығынан басқа, күмәнді міндеттеменің мөлшеріне сәйкес келетін мөлшерде, Салық кодексінің 400-бабы 1-тармағының 2) және 3) тармақшалары негізінде бұрын есепке жатқызылатын болып танылған Салық кодексінің 400-бабы.
Осы тармақта көзделген түзету үш жылдық кезең аяқталған, күннен бастап есептелетін салық кезеңінде жүргізіледі:
орындау мерзімі белгіленген сатып алынған тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер бойынша міндеттемені орындау мерзімі аяқталған күннен кейінгі;
орындау мерзімі белгіленбеген, сатып алынған тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер бойынша міндеттеме бойынша тауарларды беру, жұмыстарды орындау, қызметтерді көрсету тәртібін айқындайды.
Осылайша, КТС мен ҚҚС есептеу мақсатында күмәнді міндеттеме бойынша табыс орындалу мерзімі белгіленген сатып алынған тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) бойынша міндеттемені орындау мерзімі аяқталған күннен кейінгі күннен бастап есептелетін үш жылдық кезең аяқталған салық кезеңінде және тауар берілген, жұмыстар орындалған, қызметтер көрсетілген күннен бастап танылады орындау мерзімі белгіленбеген сатып алынған тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) бойынша міндеттемелер.
2019 жылғы салықтық тексеру актісіне сәйкес 2019 жылы күмәнді міндеттемелер бойынша табыс сомасына жылдық жиынтық табыс 25 899,4 мың теңге мөлшерінде және 2020 жылы «В» компаниясының келесі 32 өнім берушісі бойынша 212,9 мың теңге мөлшерінде ұлғайтылды.
Көрсетілген жеткізушілер бойынша «В» компаниясы шағымға құжаттар (шарттар, шот-фактуралар, орындалған жұмыстардың актілері, 2017-2019 жылдарға арналған 3310 шот бойынша айналым-сальдо ведомостары) қоса берілді, оларға сәйкес кепілдік жарналарын ескере отырып, күмәнді міндеттемелерді тану үшін талап қою мерзімі тек 2021 немесе 2022 жылдары туындайды.
Осылайша, «В» компаниясы ұсынған құжаттарға сәйкес жоғарыда көрсетілген жеткізушілермен 2017-2018 жылдар кезеңінде қаржы-шаруашылық операциялар жүргізілді, демек, кепілдік жарналарын ескере отырып, күмәнді міндеттемелерді тану үшін талап қою мерзімі 2021 немесе 2022 жылдары туындайды, ал «В» компаниясы кепілдік орындалған жұмыстардың сапасын қамтамасыз ету үшін кепілдік мерзімінің өту мерзімін ескере отырып (шарттың талаптарына байланысты 12 немесе 24 ай), өйткені талап қою мерзімінің өтуі Қаржы-шаруашылық операцияларын жүзеге асыру аяқталған күннен бастап есептеледі.
Баяндалғанның негізінде 2019 жылға күмәнді міндеттемелер бойынша кірістің өсуі бойынша 25 899,4 мың теңге сомасында, 2020 жылға 212,9 мың теңге сомасында тексеру және 2019 жылдың 4 тоқсанына күмәнді міндеттемелер бойынша есепке жатқызылатын ҚҚС сомаларын түзету нәтижелері 4 102,5 мың теңге сомасында және 2020 жылдың 4 тоқсанына Салық кодексінің 230-бабы 1-тармағының және 405-бабы 1-тармағының негізінде үш жылдық кезеңнің аяқталуына байланысты 25,5 мың теңге сомада негізсіз болып табылады.
Өзге де кірістің ұлғаюына қатысты 860,5 мың теңге сомасында
«В» компаниясы 2019 жылғы өзге де кірістердің 860,5 мың теңге сомасына ұлғаюына сәйкес емес, өйткені бұл сома 21.11.2019 ж. шетел валютасын айырбастаудан (сомасы 2 157,23 АҚШ доллары) пайда болды, яғни «Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ның 21.11.2019 ж. үзінді көшірмесімен және шетел валютасы конвертацияланған 21.11.2019 ж. №001824486981 төлем тапсырмасымен расталады.
Салықтық тексеру актісіне сәйкес «В» компаниясы Салық кодексінің 225-бабын бұза отырып, 2019 жылғы жылдық жиынтық табысты 860,5 мың теңге өзге кірістер сомасына төмендеткен.
Шағымды қарау барысында мыналар анықталды.
Салық кодексінің 225-бабының 1-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасының резиденті-заңды тұлғаның жылдық жиынтық табысы осы тұлғаның Қазақстан Республикасындағы және оның шегінен тыс жерлердегі көздерден салық кезеңі ішінде алуға жататын (алынған) табыстарынан тұрады.
Салық кодексінің 226-бабының 1-тармағында жылдық жиынтық табысқа салық төлеуші табыстарының барлық түрлері, оның ішінде басқа да табыстар енгізіледі деп айқындалған.
Қаралатын жағдайда 6290 «Өзге кірістер» шотының Кт бойынша бухгалтерлік есеп деректері бойынша 893,3 мың теңге сомасы көрсетілген.
Бұл ретте, 2019 жылғы КТС бойынша декларацияда (100.00 Н.) 100.00.004 «Өзге кірістер» жолы бойынша 32,9 мың теңге сомасы көрсетілген, тиісінше жылдық жиынтық табыс 860,5 мың теңге (893,3 - 32,9) мөлшеріндегі өзге кірістер сомасына ұлғайтылуы тиіс.
Осылайша, жылдық жиынтық табысты 860,5 мың теңге мөлшеріндегі басқа да кірістер сомасына ұлғайту және көрсетілген бөлікте КТС тиісті есептеу негізделген болып табылады.
4 078,1 мың теңге сомасында өткізілген тауарлар (жұмыстар, қызметтер) бойынша шығыстарды 2019 жылы шегерімдердерден азайтуға қатысты
«В» компаниясы шағымда 2019 жылы өткізілген тауарлар (жұмыстар, қызметтер) бойынша шығыстардың азаюына сәйкес емес 4 078,1 мың теңге сомасында екенін көрсетеді, өйткені шегерімге жатқызылған шығыстар бухгалтерлік құжаттармен расталады.
Салықтық тексеру актісінен «В» компаниясы Салық кодексінің 242-бабын бұза отырып, 2019 жылы сатылған тауарлар, жұмыстар, қызметтер бойынша шығыстарды 4 078,1 мың теңге сомасында шегерімге жатқызғаны жөн.
Шағымды қарау барысында мыналар анықталды.
Жоғарыда көрсетілгендей, тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер бойынша шығыстарды шегеру осы шығыстар кіріс алуға бағытталған жағдайда, операцияны не оқиғаны жасау фактісін тіркейтін бастапқы құжаттарды растайтын құжаттар болған кезде жүргізіледі.
Салық кодексінің 190-бабының 1 және 3-тармақтарына сәйкес салық төлеушінің (салық агентінің) салық салу объектілері және (немесе) салық салуға байланысты объектілер туралы ақпаратты қорыту және жүйелеу, сондай-ақ салықтар мен бюджетке төленетін төлемдерді есептеу және салық есептілігін жасау мақсатында осы Кодекстің талаптарына сәйкес есепке алу құжаттамасын жүргізу процесі салықтық есепке алу болып табылады.
Егер осы баптың 4-тармағында өзгеше белгіленбесе, салықтық есепке алу бухгалтерлік есепке алу деректеріне негізделеді. Бухгалтерлік құжаттаманы жүргізу тәртібі Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы заңнамасында белгіленеді.
Қаралатын жағдайда, тексеру нәтижелері бойынша 2019 жылы өткізілген тауарлар (жұмыстар, қызметтер) бойынша, оның ішінде сатып алу бойынша шығыстар 4 078,1 мың теңге сомасында азайтылды:
- тауар-материалдық қорлар сомасы 1,7 мың теңге;
- консультациялық және өзге де қызметтер мен жұмыстар сомасы 1 624,9 мың теңге;
- Салық кодексінің 264-бабы негізінде шегерімге жатқызылмайтын жұмыстар мен қызметтердің құны, ТМҚ өзіндік құны 64,5 мың теңге сомасына;
- алдыңғы салық кезеңдеріндегі болашақ кезеңдердің шығыстары деп танылған және есепті салық кезеңінде шегерімге жатқызылатын жұмыстар мен қызметтердің құны, ТМҚ өзіндік құны 163,4 мың теңге сомасында;
- болашақ кезеңдердің шығыстары деп танылатын және кейінгі салық кезеңдерінде шегерімге жатқызылуы тиіс жұмыстар мен қызметтердің құны, ТМҚ өзіндік құны 2 223,6 мың теңге.
2019 жылы тауар-материалдық қорларды сатып алу бойынша айырмашылықтарға қатысты 1,7 мың теңге сомасында 1310, 3310 шоттардың бухгалтерлік есеп деректеріне сәйкес осы есепті кезеңде 19 699,3 мың теңге сомасына тауар-материалдық қорлар сатып алынғанын атап өткен жөн.
Бұл ретте, 2019 жылғы КТС бойынша декларацияда (100.00 Н.) 19 701,0 мың теңге сомасында тауар-материалдық қорларды сатып алу бойынша шығыстар көрсетілген, тиісінше, «В» компаниясы 1,7 мың теңге сомасында шығыстарды артық көрсеткен (100.00 Н.). 19 699,3 - 19 701,0).
Консультациялық, өзге де қызметтер мен жұмыстарды сатып алу бойынша шығыстардың 1 624,9 мың теңге сомасындағы алшақтығына қатысты атап өткен жөн.
2019 жылғы бухгалтерлік есеп деректеріне сәйкес «В» компаниясы 360 416,0 мың теңге сомасына консультациялық, өзге де қызметтер мен жұмыстарды сатып алды, оның ішінде:
- дебет 7010 кредит 3310-75 905,8 мың теңге;
- дебет 7210 кредит 3310 - 282 123,2 мың теңге (дебет бойынша айналым 371,2 мың теңге, кредит бойынша 282 494,4 мың теңге);
- дебет 1720 кредит 3310-2 387,0 мың теңге.
Бұл ретте, салық органының ақпаратынан көрініп тұрғандай, салықтық тексеру барысында 2019 жылы 4 021,7 мың теңге сомасына тұрақ орындарын жалдау бойынша шығыстар алынып тасталды.
Баяндалғанды ескере отырып, консультациялық, өзге де қызметтер мен жұмыстарды сатып алу бойынша шығыстардың жалпы сомасы 356 394,3 мың теңге (360 416,0 - 4 021,7).
Бұл ретте, «В» компаниясы КТС бойынша декларацияда (100.00 Н.) 2019 ж.консультациялық қызметтер бойынша шығыстар 152 083,7 мың теңге мөлшерінде және өзге де қызметтер мен жұмыстар бойынша – 205 935,3 мың теңгені, барлығы 358 019,0 мың теңге сомасында құрады.
Демек, «В» компаниясы 2019 жылы 1 624,7 мың теңге сомасында жоғарыда көрсетілген шығыстарды артық шегерімге жатқызған (19 699,3 - 19 701,0), тиісінше, салықтық тексеру нәтижелері бойынша осы шығыстарды шегерімдерден алып тастау негізделген болып табылады.
Жұмыстар мен қызметтердің құнына қатысты, алдыңғы салық кезеңдеріндегі болашақ кезеңдердің шығыстары деп танылған және есепті салық кезеңіндегі шегерімге жатқызылатын ТМҚ өзіндік құнын және жұмыстар мен қызметтердің құнын, болашақ кезеңдердің шығыстары деп танылатын және кейінгі салық кезеңдерінде шегерімге жатқызылуы тиіс ТМҚ өзіндік құнын атап өткен жөн.
2019 жылғы 1720 «Болашақ кезеңдердің шығыстары» шотын талдау деректеріне сәйкес жыл басындағы сальдо 4 115,0 мың теңгені, жыл соңындағы сальдо 2 223,6 мың теңгені құрады, тиісінше көрсетілген бөліктегі тексеру нәтижелері негізді.
Ал 2019 жылғы КТС бойынша декларацияда (100.00 Н.) келесі деректер көрсетілген:
- алдыңғы салық кезеңдеріндегі болашақ кезеңдердің шығыстары деп танылған және есепті салық кезеңінде шегерімге жатқызылатын жұмыстар мен қызметтердің құны, ТМҚ өзіндік құны (100.00.009.05 жолы) 4 278,4 мың теңге сомасында;
- болашақ кезеңдердің шығыстары деп танылатын және кейінгі салық кезеңдерінде шегерімге жатқызылуы тиіс жұмыстар мен қызметтердің құны, ТМҚ өзіндік құны (100.00.009.09 жолы) 0 теңге сомасына.
Демек, салықтық тексеру нәтижелері бойынша 100.00.009.05 жолы бойынша шығыстар 163,4 мың теңге сомасына негізді түрде азайтылды .4 115,0 - 4 278,4) және 100.00.009.09 жолы бойынша шығыстар 2 223,6 мың теңге (2 223,6 – 0,0) сомасына ұлғайтылды.
Осылайша, 2019 жылы өткізілген тауарлар (жұмыстар, қызметтер) бойынша шығыстарды шегерімдерден 4 078,1 мың теңге сомасында алып тастау және көрсетілген бөлікте КТС тиісті есептеу негізді болып табылады.
2018 жылғы 4 тоқсан үшін салық салынатын айналымды және ҚҚС есептеуді салыстырмалы ұлғайту 9,8 мың теңге сомасына, 2019 жылғы 2 тоқсан үшін 15,8 мың теңге сомасына, 2019 жылғы 4 тоқсан үшін 59,2 мың теңге сомасына қатысты
Шағымда 2018 жылғы 4-тоқсан, 2019 жылғы 2-тоқсан және 2019 жылғы 4-тоқсан үшін ҚҚС бойынша салық салынатын айналымдардың салық есептілігінде көрсетілген сомалары көрсетілген кезеңдер үшін берілген шот-фактуралар бойынша салық есебі тіркелімдерінің деректеріне сәйкес келетіні көрсетілген.
Салықтық тексеру актісінен «В» компаниясы Салық кодексінің 380-бабын бұза отырып, 2018 жылғы 4-тоқсанда 81,5 мың теңге сомасында, 2019 жылғы 4-тоқсанда 278,4 мың теңге сомасында тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді өткізу бойынша салық салынатын айналымды көздегені келіп шығады.
Шағымды қарау барысында мыналар анықталды.
Салық кодексінің 380-бабының 1-тармағына сәйкес егер салық кодексінің 381-бабында өзгеше көзделмесе, өткізу бойынша айналым мөлшері, егер Қазақстан Республикасының трансферттік баға белгілеу туралы заңнамасында өзгеше көзделмесе, мәміле тараптары қолданатын бағалар мен тарифтерді негізге ала отырып, оларға қосылған құн салығын енгізбей, өткізілетін тауарлардың, жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің құны ретінде айқындалады.
Салық кодексінің 394-бабының 18) тармағына сәйкес түсті және қара металдардың сынықтары мен қалдықтарын өткізу бойынша айналымдар қосылған құн салығынан босатылады.
Қарастырылып отырған жағдайда, «В» компаниясы 2019 жылдың 2 тоқсанына ҚҚС бойынша салық есептілігінде 219 851,9 мың теңге мөлшерінде ҚҚС салынатын айналымды, 26 366,3 мың теңге сомасында есептеуге ҚҚС көрсетті.
Тексеру нәтижелері бойынша ҚҚС салынатын айналым өзгеріссіз қалдырылды, ал есептеуге ҚҚС 26 382,2 мың теңгені құрады немесе 15,8 мың теңге сомасына ұлғайтылды, бұл ретте тексеру актісінде бұзушылықтың мән-жайлары мен фактілері көрсетілмеген, бухгалтерлік құжаттарға сілтемелер жоқ.
«В» компаниясы шағымға 2019 жылғы 2 тоқсанда берілген 219 851,9 мың теңге сомасындағы шот-фактуралар бойынша салық есебінің тіркелімі және металл сынықтарын өткізу бойынша «В» компаниясының атына ұсынылған 132,3 мың теңге сомасындағы (ҚҚС-сыз) 16.04.2019 жылғы №40 шот-фактураның көшірмесі қоса берілді.
Түсті және қара металдардың сынықтары мен қалдықтарын өткізу ҚҚС бойынша босатылған айналымға жататындықтан, тиісінше 2019 жылғы 2-тоқсан үшін 15,8 мың теңге (132,3*12%) сомасында есептеу негізделмеген болып табылады.
2019 жылдың 4 тоқсанында ҚҚС есептеу бойынша ұқсас жағдай 59,2 мың теңге сомасында болды.
«В» компаниясы 2019 жылдың 4 тоқсанына ҚҚС бойынша салық есептілігінде 365 910,5 мың теңге мөлшерінде ҚҚС салынатын айналымды, 43 883,4 мың теңге сомасында есептеуге ҚҚС көрсетті.
Тексеру нәтижелері бойынша ҚҚС салынатын айналым 366 188,9 мың теңгені құрады немесе 278,4 мың теңге сомасына ұлғайтылды, есептеуге ҚҚС 43 942,7 мың теңге сомасын құрады немесе 59,2 мың теңге сомасына ұлғайтылды, бұл ретте тексеру актісінде бұзушылықтардың мән-жайлары мен фактілері көрсетілмеген, бухгалтерлік құжаттарға сілтемелер жоқ.
«В» компаниясы шағымға 2019 жылдың 4 тоқсанында берілген 365 910,5 мың теңге сомасындағы шот-фактуралар бойынша салық есебінің тіркелімі және қара сынықтар мен қалдықтарды сату бойынша «А» компаниясының атына ұсынылған 215,0 мың теңге сомасындағы (ҚҚС-сыз) 24.12.2019 ж. №274 шот-фактураның көшірмесі қоса берілді металдар.
Түсті және қара металдардың сынықтары мен қалдықтарын өткізу ҚҚС бойынша босатылған айналымға жататындықтан, тиісінше 2019 жылғы 4-тоқсан үшін 25,8 мың теңге (215,0*12%) сомасында есептеу негізсіз болып табылады.
Сондай-ақ, тексеру нәтижелері бойынша 33,4 мың теңге (59,2-25,8 арифметикалық қате) сомасында қосымша ҚҚС қате есептелгенін атап өткен жөн.
Бұдан әрі, «В» компаниясы 2018 жылдың 4 тоқсанына ҚҚС бойынша декларацияда (300.00 Н.) 316 323,7 мың теңге мөлшерінде ҚҚС салынатын айналымды, 37 958,8 мың теңге сомасында есептеуге ҚҚС көрсетті.
Тексеру нәтижелері бойынша ҚҚС салынатын айналым 316 405,2 мың теңгені құрады немесе 81,5 мың теңге сомасына ұлғайтылды, есептеуге ҚҚС 37 968,6 мың теңге сомасын құрады немесе 9,8 мың теңге сомасына ұлғайтылды, бұл ретте тексеру актісінде бұзушылықтардың мән-жайлары мен фактілері көрсетілмеген, бухгалтерлік құжаттарға сілтемелер жоқ.
«В» компаниясы шағымға 2018 жылғы 4-тоқсанда берілген шот-фактуралар бойынша салық есебінің тіркелімін қоса берді, оған сәйкес айналым 316 323,7 мың теңгені құрады және 2018 жылғы 4-тоқсандағы айналым-сальдо ведомосы да аталған айналымды растайды.
Демек, салық салынатын айналымның ұлғаюына байланысты 2018 жылғы 4-тоқсан үшін 9,8 мың теңге сомасында ҚҚС есептеу негізсіз болып табылады.
Баяндалғанның негізінде, кеңселік үй-жайды жалдау бойынша есептен 2018ж. шығыстар мен ҚҚС шегерімдерінен алып тастау, 2018ж. «Атамекен» Ұлттық палатасына мүшелік жарналарды төлеу жөніндегі шығыстар, 2019ж. күмәнді міндеттемелер бойынша кірісті ұлғайту бөлігіндегі 25 899,4 мың теңге сомасы, 2020ж. күмәнді міндеттемелер бойынша және есепке жатқызылатын ҚҚС сомаларын түзету бөлігіндегі 212,9 мың теңге сомасы, 2018 жылғы 4-тоқсанда, 2019 жылғы 2-тоқсанда, 2019 жылғы 4-тоқсанда салық салынатын айналымды ұлғайту нәтижелері туралы шағымдалатын хабарламаның күші жойылсын, ал қалған бөлігінде өзгеріссіз қалдырылсын.
Апелляциялық комиссия отырысының қорытындысы бойынша салық органының шағым жасалған бөлігіндегі іс-әрекетін заңды емес деп тану туралы шешім қабылданды.
