Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі (бұдан әрі – уәкілетті орган) «А» компаниясынан кедендік баж бен ҚҚС есептеу туралы аумақтық мемлекеттік кірістер департаментінің (бұдан әрі – кеден органы) тексеру нәтижелері туралы хабарламаға шағым алды.
Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, кеден органы тауарлардың кедендік құны – «отқа төзімді қоспа», «қабыршықтанған каустикалық сода» мәлімдемесінің дұрыстығы мәселесі бойынша кедендік тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша жалпы сомасы 7279,3 мың теңгеге хабарлама шығарылды.
«А» компаниясы кеден органының тұжырымдарымен келіспей, апелляциялық шағыммен жүгінді, онда кеден органы шешімінің күшін жоюды сұрайды.
Осылайша, «А» компаниясы әкелінетін тауарлармен мәміле құны бойынша коммерциялық құжаттар бойынша ресімделген жоғарыда көрсетілген тауарларды импорттағанын (1-әдіс) және біртекті тауарлармен мәміле құны бойынша ТБЖ ұсынымдарына (3-әдіс) және резервтік әдіске (6-әдіс) сәйкес хабарлайды.
Кедендік тексеру барысында кеден органы тауарларға арналған 9 декларация (бұдан әрі – ТД) бойынша бұзушылықтарды анықтады, оның ішінде ТБЖ ұсынымдарына сәйкес кедендік тазарту барысында 2 ТД бойынша қосымша тексерулер тағайындалды және кеден органы қосымша құжаттарды, оның ішінде экспорттық декларацияның түпнұсқаларын сұрады.
Қосымша тексерулер шеңберінде «А» компаниясы құжаттарды толық көлемде ұсынды, осыған байланысты «А» компаниясы қамтамасыз ету түрінде енгізген ақшалай қаражат қайтарылды, тиісінше кеден органы тауарлардың кедендік құнын растады.
Бұдан басқа, «А» компаниясы жөнелтуші елдің экспорттық декларацияларында тауарлардың келу орны туралы мәліметтердің болмауына қатысты кеден органының дәлелдерімен келіспейді. «А» компаниясы экспорттық декларацияларда жеткізу шартының коды – CIP және алушының атауы көрсетілгенін атап өтеді. Сондай-ак ақ темір жол жүкқұжаты мен буып-түю парағында алушы және жүк алушы – «А» компаниясы, межелі станция және оның коды көрсетілген. Осылайша, бұл құжаттар тауарды жеткізу орнын растайды.
Сондай-ақ «А» компаниясы 3 ТД бойынша кеден органы баға ақпаратының көзін дұрыс қолданбаған деп есептейді, өйткені баға көзі «Қазақстан Республикасындағы кедендік реттеу туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 68 және 69-баптарында белгіленген 90 күнтізбелік күннің шегінен асады.
Бұдан басқа, «А» компаниясы кеден органы 2-ші ТД бойынша ТД көрсетілген тауарлардың құнына әсер ететін факторларды ескермегенін, атап айтқанда:
– жеткізушінің елі, жөнелту орны, жіберуші немесе алушы арасындағы қашықтық;
– әкелінген тауардың саны, салмағы;
– жеткізушінің көлік түрі (әуе, жер үсті, теңіз);
– тауарды тарифтеу әдісі (вагон, контейнер, автомобиль);
– жеткізу шарттары.
«А» компаниясының позициясына сүйене отырып, әрбір ТД-ны көрсетілген факторлар бойынша алшақтықтар болуы мүмкін баға көздерімен салыстыру емес, жоғарыда көрсетілген параметрлер бойынша қарау керек.
Бұрын пайдалануда болған контейнерлердің кедендік құнына қатысты «А» компаниясы шарттарға сәйкес сатып алынатын тауар орналасқан контейнерлер импортталғанын хабарлайды. Бұл жағдайда контейнер тауарды тасымалдауға арналған контейнер болды, осыған байланысты оларға экспорттық декларация берілмейді. Сондай-ақ, ҚХР кеденінің кедендік жүк декларациясын ресімдеу ережелеріне сәйкес «экспорт бөлімінде теміржолды, автокөлікті және контейнерді құрамдастырылған пайдаланумен экспорт декларацияланбайды» деп көрсетілген.
Сондай-ақ, «А» компаниясы жасалған келісім-шарт аясында отқа төзімді материалдарды сатып алатын өндіруші зауыттың ресми дистрибьюторы болып табылатындығын хабарлайды.
«1С Бухгалтерия» бағдарламасында көрсетілген мәліметтермен 1 ТД бойынша алшақтықты анықтау бөлігінде «А» компаниясы бұл жағдай осы құжатты бөлу қажеттілігімен түсіндіріледі, өйткені ТД-да әртүрлі кедендік баж салығы бар мәліметтер мәлімделген. Нәтижесінде салық есептілігін қалыптастыру кезінде жойылған сәтсіздік орын алды.
Бұл ретте «А» компаниясы бұл мәліметтерге сілтеме жасау дұрыс емес деп санайды, өйткені «1С Бухгалтерия» бағдарламасындағы кедендік құн анықтамалық түрде көрсетіледі және бухгалтерлік және салықтық есепте тауардың өзіндік құнының қалыптасуына әсер етпейді.
Баяндалғанның негізінде, «А»компаниясы тексеру нәтижелері туралы хабарламаның күшін жоюды сұрайды.
СЭҚ қатысушысының дәлелдерін тексеріп, кеден органы ұсынған материалдарды зерттеп, уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
Кодекстің 89-бабына сәйкес кеден органдары мен төлеушілердің талаптары бойынша талап қою мерзімі үш жылды құрайды.
Кодекстің 396-бабында кедендік декларациялау кезінде мәлімделген әкелінетін тауарлардың кедендік құнына Кедендік бақылау жүргізу кезінде кеден органы тауарлардың кедендік құнын айқындау мен мәлімдеудің дұрыстығын тексеруді жүзеге асыратыны көзделген.
Тауар бойынша – «отқа төзімді қоспа».
Қаралып отырған жағдайда, «А» компаниясы (сатып алушы) «М» компаниясымен (сатушы) жасалған келісім – шарт шеңберінде 2 ТД-дан «отқа төзімді қоспа» (әртүрлі маркалар) тауарын импорттады.
Келісім-шарт талаптарына сәйкес EXW шарттарында сатып алушы футерлеу материалдарын саны, бағасы бойынша және сомасы 500 000 евро сатып алады тауар үшін төлем тиегеннен кейін 50 күн ішінде 50% алдын ала төлеу және 30% арқылы жүзеге асырылады. Келісімшарттың қолданылу мерзімі 31.12.2020 ж. дейін
Тауардың әрбір партиясымен Сатушы Сатып алушыға мынадай құжаттарды жібереді:
– қаптама парағы (түпнұсқа);
– тауардың жөнелтілген партиясының сомасына арналған спецификациялық шот (түпнұсқа);
– CMR (түпнұсқа);
– өндірушінің сапа сертификаты (түпнұсқа);
– тауардың шығу тегі сертификаты (түпнұсқа);
– экспорттық декларация (түпнұсқа).
Келісімшартқа №1 қосымша келісімнің шарттарына сәйкес келісімшарттың қолданылу мерзімі 31.12.2024 ж. дейін ұзартылды.
Жоғарыда көрсетілген келісімшартқа №2 қосымша келісіммен тараптар келісім-шарттың сомасын 535 000 еуроға өзгерту жөніндегі келісімге келді, ал №3 қосымша келісімнің шарттары бойынша келісім-шарттың құны 900 000 еуроны құрады.
Келісімшартқа нөмірсіз қосымша келісімнің шарттары бойынша EXW және FCA жеткізу (өздігінен алып кету) шарттары бойынша өзгерістер енгізілді.
Сондай-ақ, «А» компаниясы «В» компаниясымен (Польша) (Экспедитор) жүкті тасымалдау бойынша көлік экспедициясының шартын жасады, оның талаптары шартқа өтінімдерде келісіледі.
Осы тауарларды «А» компаниясы декларациялаған кезде кедендік құн әкелінетін тауарлармен жасалған мәміле құны бойынша айқындалады (1-әдіс).
Кейіннен тауарларды шығарғаннан кейін кеден органы кедендік тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша анықтау әдісі өзгертілді және кедендік құн мөлшері ұлғайтылды.
Қазақстан Республикасының аумағына әкелінген тауарлардың бағалық ақпаратына кеден органы жүргізген талдау «А» компаниясы мәлімдеген СЭҚ-қа өзге қатысушылар мәлімдеген ұқсас тауарлардың кедендік құнымен салыстырғанда тауарлардың кедендік құнындағы елеулі айырмашылықтарды көрсетті.
Кедендік бақылауды жүргізу шеңберінде «А» компаниясының кеден органы құжаттар мен мәліметтерді, оның ішінде:
– сатып алу-сатудың сыртқы сауда шарттары;
– шот – фактура;
– тауар-көлік жүкқұжаттары;
– әкелінетін тауарларға ақы төлеу туралы құжаттар;
– әкелінетін, бірдей, біртекті тауарларды есепке алу туралы бухгалтерлік құжаттар;
– өндірушінің прайс-парақтары, оның коммерциялық ұсыныстары;
– жөнелтуші елдің экспорттық декларациялары;
– импортталған тауарларды тасымалдау қызметтерін көрсетуге арналған шарттар және көлік шығыстарына арналған шот-фактуралар.
ТД-ның бірі бойынша «А» компаниясы құжаттардың көшірмелерін ұсынды: ТД, инвойсқа арналған ерекшелік, транзиттік декларация, тасымалдауға арналған өтінімдер, қаптау парақтары, ТЭ шарттары, Ақпараттық хат, инвойс, ШФ, куәлік.
Екінші ТД бойынша құжаттардың көшірмелері ұсынылды: ТД, CMR, инвойсқа спецификация, буып-түю парағы, карантиндік фитосанитариялық бақылау актісі, жүкқұжат, ТД/КДТ, экспедициялық өтінім, инвойс, ШФ, экспорттық декларация.
«А» компаниясы мен кеден органы ұсынған құжаттарды зерделеп, мыналарды анықтады.
Тауар бойынша – «отқа төзімді қоспа, M ZH» маркасы тауар құнын құрайды (42 – баған) – 43 449 еуро, тауар бойынша – «отқа төзімді қоспа, M R30» маркасы тауар құнын құрайды (42-баған) – 19 616,85 еуро.
3816 00 00 коды бойынша экспорттық декларацияларда көрсетілген деректер және 2 ТД-да мәлімделген деректер бойынша құнның 12,57 еуро сомасындағы айырмасы белгіленген. Бұл ретте тауардың маркалары бойынша құнын есептеу мүмкін еместігін атап өту қажет, өйткені экспорттық декларацияларда маркалар бойынша, ал тауардың коды бойынша бөлінбестен мәліметтер көрсетілген.
Бұдан басқа, келісімшартқа қосымшаларға сәйкес жалпы сома 131 066,33 еуроны құрайды және осы сомаға «А» компаниясы ақша қаражатын аударуды жүзеге асырды.
Бұл ретте келісімшартқа қосымшалар мен аударуға арналған өтініштер 2 ТД-да мәлімделген барлық тауарларға жатады.
Осылайша, 2 ТД-да (барлық тауарлар бойынша) және келісімшартқа қосымшаларда, сондай-ақ ақша қаражатын аударуға арналған өтініштерде мәлімделген құн бойынша айырмашылықтар анықталған жоқ.
Сонымен қатар сайтта https://ec.еигораның/eu/taxation_customs кедендік тексеру барысында «А» компаниясы ұсынған тіркеу нөмірлері бар экспорттық декларациялары бар.
Сонымен бірге кеден органы біртекті тауарлармен жасалған мәміле құны бойынша баға ақпаратының көзі ретінде қабылдаған ТД бойынша (3 – әдіс) «глинозем негізіндегі тығыз бетон қоспалары, LICOFEST 20», шығарылған елі – Италия, жеткізу шарты –EXW.
Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 30.10.2012ж. №202 «Бірдей тауарлармен мәміле құны бойынша (2-әдіс) және біртекті тауарлармен мәміле құны бойынша (3-әдіс) тауарлардың кедендік құнын айқындау әдістерін қолдану туралы» шешіміне сәйкес бағаланатын (әкелінетін) тауарлар сол елде өндірілген тауарлар біртекті тауарлар болып табылады, сондай-ақ сапасы, беделі және тауар белгісінің болуы сияқты сипаттамалар ескеріледі.
Бағаланатын тауарлар басқа елде және басқа өндіруші өндіргенін ескере отырып, бұл TД баға туралы ақпарат көзі ретінде пайдаланыла алмайды.
Кодекстің 65-бабына сәйкес тауарлардың кедендік құны және оны айқындауға қатысты мәліметтер дұрыс, саны жағынан айқындалатын және құжатпен расталған ақпаратқа негізделуге тиіс.
Тауарлардың кедендік құнын айқындау тауарлардың еркін немесе жалған кедендік құнын пайдалануға негізделмеуге тиіс.
Мәміленің құны бойынша кедендік құнды айқындау мүмкін болмаған жағдайда санамаланған әдістердің әрқайсысы рет-ретімен қолданылады. Бұл ретте, егер тауарлардың кедендік құнын алдыңғы әдісті пайдалану арқылы айқындау мүмкін болмаса, әрбір келесі әдіс қолданылады.
Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 27.03.2018ж. №42 шешімімен бекітілген Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік аумағына әкелінетін тауарлардың кедендік құнына Кедендік бақылау жүргізу ерекшеліктері туралы Ереженің 5-тармағына сәйкес әкелінетін тауарлардың біртекті тауарлар бағасымен салыстырғанда неғұрлым төмен бағасын анықтау тауарлардың кедендік құнын дұрыс айқындамаудың белгісі болып табылады. Осы мән-жайларды анықтау тауарлардың кедендік құнына кедендік тексеруді тағайындау және жүргізу үшін негіздердің бірі болып табылады, бірақ кедендік құнды айқындау әдісін жою және (немесе) өзгерту үшін негіз болып табылмайды.
Сонымен бірге, тексеру актісінде кедендік құнды айқындаудың негізгі әдісін қолдану мүмкін еместігінің дәлелді дәлелдері келтірілмеген.
Тауардың мәлімделген кедендік құны келісім-шартқа қосымшаларда және ақша қаражатын аударуға арналған өтініштерде көрсетілген құнға сәйкес келетіндіктен, кеден органының "отқа төзімді қоспа" тауар бойынша кедендік төлемдер мен салықтарды есептеуі негізсіз жүргізілген.
Тауар бойынша – «қабыршықтанған каустикалық сода».
«А» компаниясы «G» компаниясымен (сатушы) жасалған келісім – шарттар бойынша Қытайдан 5 ТД тауар – «қабыршықтанған каустикалық сода» импорттады.
Келісім-шарттардың талаптарына сәйкес сатушы Инкотермс 2010 жеткізілімінің халықаралық шарттарына сәйкес сатуға және жеткізуге міндеттенеді, ал сатып алушы келісім-шарттардың ажырамас бөлігі болып табылатын қосымшаларда көрсетілген техникалық шарттарға сәйкес ыдыстарда, мөлшерде, ассортиментте ҚХР өндірісінің жүктерін қабылдауға және төлеуге міндеттенеді.
Жеткізілетін тауар мынадай құжаттардың түпнұсқаларымен сүйемелденеді: инвойс, буып-түю парағы, сапа сертификаты, шығу тегі сертификаты және тауар-көлік (теміржол) жүкқұжаты, сондай-ақ экспорттық декларацияның көшірмесі.
Барлық келісімшарттар бойынша жалпы сома 86 355 АҚШ долларын құрайды.
Тауарды тиеуді сатушы 100% алдын ала төлем алғаннан кейін 20 күнтізбелік күн ішінде жүзеге асырады.
Келісімшарттарға №1 қосымшаларға сәйкес каустикалық қабыршықтанған соданың жалпы құны 86 355 долларды құрайды, жеткізу шарты – CIP ҚР қаласы (Инкотермс 2010), төлеу шарты-100% алдын ала төлеу, контейнердің құны бағаға кірмейді (көрсетілген станцияға қайтару).
«G» компаниясының ақша қаражатын аударуға арналған өтінішіне сәйкес «А» компаниясы 86 355 АҚШ доллары сомасына белгіленген келісімшарттық сома мөлшерінде ақша аударымын жүзеге асырды.
«G» компаниясының прайс-парағынан шығатын тауардың құны – «каустикалық сода» инвойсқа сәйкес келеді, жеткізу шарты – CIP ҚР қаласы, төлем шарты-100% алдын ала төлем.
Сондай-ақ ҚХР жөнелткен елдің декларациясында келесі мәліметтер көрсетілген: келісімшарт, салмақ, жеткізу шарты, тауардың коды мен құны.
Жол тізімдемесінде «ҚР қаласы» және ҚХР жөнелткен елдің декларациясында – CIP көрсетілген.
Көрсетілген мәліметтер тауарларды жеткізу келісімшартқа қосымшаларда және прайс – парақта көрсетілген құн бойынша «ҚР CIP қаласы» жеткізу шарттарында жүзеге асырылғанын куәландырады.
Осылайша, кедендік тексеру актісінде кедендік заңнаманы бұзуға әкеп соққан дәлелдеу базасы ретінде көрсету экспорттық декларацияларда тауардың келу орны туралы мәліметтердің болмауы дәрменсіз болып табылады.
Бұдан басқа, кедендік тазарту барысында 2 ТД мәлімделген «қабыршықтанған каустикалық сода» тауарына қатысты кеден органы қосымша тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша мәлімделген кедендік құн қабылданды.
Бұл ретте тексеру актісінде кедендік құнды айқындаудың негізгі әдісін қолдану мүмкін еместігінің дәлелді дәлелдері жоқ.
Осыған байланысты, кеден органы «қабыршықтанған каустикалық сода» тауары бойынша кедендік төлемдер мен салықтарды негізсіз есептеген.
Тауар бойынша – «бұрын пайдалануда болған контейнерлер».
«А» компаниясы ҚХР-дан «H» компаниясымен жасалған келісім-шарт негізінде «контейнерлер 20 футтық б/у, 2 дана» – тауарын әкелуді жүзеге асырды.
Келісімшарт талаптарына сәйкес жеткізілетін тауардың сапасы мен көлемі келісімшарттың ажырамас бөлігі болып табылатын ерекшелікте келісіледі.
Осы келісімшартқа техникалық сипаттамамен CPT жеткізу шарттарында 20 футтық контейнердің бағасы белгіленген, саны – 1.
Бұл өнімге проформа-шот бар, онда контейнер бірлігінің бағасы спецификациямен сәйкес келеді.
«А» компаниясы ТД 31-бағанында 2 контейнер мәлімдегенін назарға ала отырып, кеден органының осы тауар бойынша кедендік төлемдер мен салықтарды есептеуі заңды болып табылады.
Апелляциялық комиссияның шешімімен кедендік тексеру нәтижелері «қабыршықтанған каустикалық сода» және «отқа төзімді қоспа» – тауарлар бойынша кедендік әкелу бажын және ҚҚС есептеу бөлігінде заңсыз деп танылды, ал кедендік әкелу бажын және ҚҚС «бұрын пайдалануда болған контейнерлер» – тауар бойынша есептеу заңды деп танылды.
