Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі (бұдан әрі – уәкілетті орган) «С» компаниясынан кедендік баж бен ҚҚС есептеу туралы аумақтық мемлекеттік кірістер департаментінің (бұдан әрі – кеден органы) тексеру нәтижелері туралы хабарламаға шағым алды.
Іс материалдарынан көрініп тұрғандай, кеден органы тауарлардың кедендік құны – «Сантехника жиынтықта» және «полипропилен қаптары» өтініштерінің дұрыстығы мәселесі бойынша кедендік тексеру жүргізді, оның нәтижелері бойынша жалпы сомасы 16 886,1 мың теңгеге хабарлама шығарылды.
«С» компаниясы кеден органының тұжырымдарымен келіспей, апелляциялық шағыммен жүгінді, онда кеден органы шешімінің күшін жоюды сұрайды.
Осылайша, «С» компаниясы кедендік заңнамамен тауарлардың кедендік құнын анықтау әдістері белгіленгенін түсіндіреді. Әрбір әдіс тауарлардың кедендік құнын айқындаудың кейінгі әдістерін қолдануды негіздей отырып, рет-ретімен қолданылады.
«Қазақстан Республикасындағы кедендік реттеу туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 72-бабында әкелінетін тауарлардың кедендік құны, оның ішінде екі балама құнның неғұрлым жоғарысын кедендік мақсаттар үшін қабылдауды көздейтін жүйе негізінде айқындалмауға тиіс деп айқындалған.
Кедендік тексеру актісін негізге ала отырып, кедендік декларациялау кезінде тауарлардың кедендік құнына түзету жүргізілді, осыған байланысты «С» компаниясы тауарлардың кедендік құнына қайта түзету жүргізуді қолайсыз деп санайды.
Егер бұрын «сантехника жиынтықта» тауар бойынша кедендік құнның мөлшері 0,20 АҚШ долларын/кг құраса және 0,30 АҚШ доллары/кг құны бойынша түзетілсе, тиісінше кеден органының деректер базасында ұқсас тауарлар бойынша 0,30 АҚШ доллары/кг құны бойынша мәліметтер бар, демек, кедендік құнды 0,49 АҚШ доллары/кг құны бойынша қабылдау мүмкін емес, өйткені ол екі балама құнның неғұрлым жоғарғысы болып табылады.
Сондай-ақ, «С» компаниясы тауарлардың кедендік құнын түзету бойынша бұрын шығарылған шешімдерді кері қайтарып алу бойынша кеден органының тұжырымдарын негізсіз деп санайды, өйткені көрсетілген шешімдер тауарлардың кедендік құнын түзету жолымен талапты орындау түрінде өз қолданысын тоқтатты.
Баяндалғанның негізінде, «С» компаниясы тексеру нәтижелері туралы хабарламаның күшін жоюды сұрайды.
«С» компаниясының дәлелдерін тексеріп, кеден органы ұсынған материалдарды зерттеп, уәкілетті орган мынадай қорытындыға келді.
Кодекстің 89-бабына сәйкес кеден органдары мен төлеушілердің талаптары бойынша талап қою мерзімі үш жылды құрайды.
Кодекстің 396-бабында кедендік декларациялау кезінде мәлімделген әкелінетін тауарлардың кедендік құнына Кедендік бақылау жүргізу кезінде кеден органы тауарлардың кедендік құнын айқындау мен мәлімдеудің дұрыстығын тексеруді жүзеге асыратыны белгіленген.
Қаралып отырған жағдайда «С» компаниясы Иран Республикасынан «Сантехника жиынтықта», «полипропилен қаптар» тауарларын әкелуді жүзеге асырды.
Тауарларды декларациялау «ішкі тұтыну үшін шығару» кедендік рәсімі бойынша жүргізілді, әкелінген тауарлардың кедендік құнын декларант әкелінетін тауарлармен мәміле құны бойынша айқындады (1-әдіс).
ТБЖ ұсынымына байланысты тауарды кедендік тазарту барысында «полипропилен қаптары» тауарына қатысты кедендік құнға түзету жүргізілді және 0,33 АҚШ доллары/кг есебімен есептелген кедендік төлемдер мен салықтар төленді.
Бұдан әрі кеден органы кедендік тексеру тағайындады, оның шеңберінде кеден органы Кодекстің 417 және 426-баптарының негізінде «С» компаниясының атына құжаттарды және (немесе) мәліметтерді, оның ішінде келісім-шарттар мен келісім-шарттарға толықтыруларды, экспорттық декларацияларды, ақша қаражатын аударуға арналған өтініштерді, Тасымалдау (тасымалдау) жөніндегі құжаттарды, өндірушінің прайс-парақтарын және оның коммерциялық ұсыныстарын, әкелінетін тауарлардың физикалық және техникалық сипаттамалары, сапасы мен беделі туралы құжаттар мен мәліметтерді ұсыну бойынша талап жіберді.
Сонымен қатар, бұл хатты пошта байланыс операторы тіркеу деректерінде көрсетілген орналасқан жері бойынша «С» компаниясының болмауына байланысты берген жоқ, ол туралы тексеру актісі жасалды.
Сондай-ақ кеден органы «тексерілетін тұлғаға камералдық кедендік тексерудің алдын ала актісін жіберу немесе тапсыру, тексерілетін тұлғаның камералдық кедендік тексерудің алдын ала актісіне жазбаша қарсылығын ұсыну, сондай-ақ мұндай қарсылықты қарау қағидалары мен мерзімдерін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 29.04.2021ж. №413 бұйрығы шеңберінде кедендік тексерудің алдын ала актісін жіберді.
Бұл ретте «С» компаниясы кедендік тексерудің алдын ала актісіне жазбаша қарсылығын кеден органына ұсынған жоқ.
«С» компаниясы кеден органына ұсынған құжаттарды зерделеу кезінде мыналар анықталды.
ТД 44–бағанында «С» компаниясымен «03011 – тауарлармен мәміле жасау кезінде жасалған шарт (келісімшарт)» деген кодтың астында №01 тауарларды беру шарты, ал «03012 - құжаттарға өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізетін құжатқа деген 0301 кодтың астында көрсетілген мәліметтері» деген кодтың астында осы Шартқа №01 және 02 қосымша келісімдер көрсетілген.
«С» компаниясы (сатып алушы) мен «Р» компаниясы (Мәскеу) (Өнім беруші) арасында жасалған тауарларды жеткізу шартының талаптарына сәйкес тауар үшін төлем тауарды алғаннан кейін 180 күнтізбелік күн ішінде жеткізілетін тауардың әрбір партиясы үшін Өнім беруші көрсеткен үшінші тараптың есеп айырысу шотына жүргізілуі мүмкін.
Төлем валютасы - АҚШ доллары, еуро, рубль болуы мүмкін.
Жеткізілетін тауардың әрбір партиясы үшін Өнім берушінің есеп айырысу шотына немесе өнім беруші көрсеткен үшінші тараптың есеп айырысу шотына алдын ала ақы төлеуге жол беріледі.
Өнім беруші CIP шарттарына сәйкес Қазақстанға тауарды жеткізуді жүзеге асыру міндеттемесін өзіне алады. Тауарға меншік құқығы CIP Ақтау жеткізу шарттарына сәйкес жүк тасымалдаушыдан сатып алушыға тауар берілген сәттен бастап сатып алушыға өтеді.
Төлемді алу үшін Дубайдағы банктің деректемелері көрсетілген.
№02 қосымша келісіммен жоғарыда көрсетілген шартқа шарттың сомасын және қолданылу мерзімін өзгерту бөлігінде өзгерістер енгізілді.
Бұл ретте «АСТАНА-1» АЖ қоса берілген құжаттарда жеткізу шартына №01 қосымша келісім жоқ.
Сондай – ақ, 20 ТД бағанында жеткізу шартымен - CFR Ақтау, жөнелтуші/экспорттаушы үш түрлі компанияны көрсетті.
Инкотермске сәйкес CFR – «Баға және жүк» («құн және жүк») сатушы тауарды кеме бортына жеткізетінін немесе осылайша жеткізілген тауарды жеткізетінін білдіреді. Тауардың жоғалу немесе бүліну тәуекелі тауар кеме бортында болған кезде өтеді. Сатушы шарт жасасуға және тауарды аталған межелі портқа дейін жеткізу үшін қажетті барлық шығыстар мен жалдау ақысын төлеуге міндетті.
«С» компаниясының құжаттарды ұсынбауына байланысты импортталған тауарды жеткізу шартын, сондай-ақ тауарды тасымалдау бойынша көлік шығыстарын (сатып алушы немесе сатушы) кім көтергенін және жөнелту пунктінен Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік аумағына келу орнына дейін тасымалдау (тасымалдау) бойынша шығыстарды тауардың құнына кіргізгенін анық анықтау мүмкін емес.
Сондай-ақ «С» компаниясы импортталған тауар үшін төлемнің қалай жүргізілгенін түсіндірмейді. Тауар үшін төлемді растау мақсатында шағымға өзара есеп айырысулар және өнім берушімен өзара қарым-қатынастар туралы құжаттар (өзара есеп айырысуларды салыстыру актісі, инвойстар, төлем тапсырмалары және т.б.) қоса берілмеген.
Сонымен қатар, 2019 жылғы кеден органдарының деректер базасына сәйкес «сантехника жиынтықта» тауары, шығарылған елі – Иран, «С» компаниясы сияқты жеткізушіден тауарды жеткізуді жүзеге асыратын СЭҚ басқа да қатысушылары 0,50 АҚШ доллары/кг құны бойынша мәлімдейді.
Кодекстің 65-бабына сәйкес тауарлардың кедендік құны және оны айқындауға қатысты мәліметтер дұрыс, саны жағынан айқындалатын және құжатпен расталған ақпаратқа негізделуге тиіс.
Кодекстің 66-бабының 3-тармағында сатып алушы тікелей сатушыға немесе өзге тұлғаға сатушының пайдасына жүзеге асырған немесе жүзеге асыруға жататын осы тауарлар үшін барлық төлемдердің жалпы сомасы әкелінетін тауарлар үшін іс жүзінде төленген немесе төленуге жататын баға болып табылады деп көзделген. Бұл ретте төлемдер Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған кез келген нысанда тікелей немесе жанама жүзеге асырылуы мүмкін.
Кодекстің 67-бабының 1-тармағына сәйкес әкелінетін тауарлардың кедендік құнын олармен жасалған мәміле құны бойынша айқындау кезінде осы тауарлар үшін іс жүзінде төленген немесе төленуге жататын бағаға қосымша есепке жазулар, оның ішінде әкелінетін тауарларды Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік аумағына келу орнына дейін тасымалдауға (тасымалдауға) арналған шығыстар қосылады.
Кодекстің 67-бабының 3-тармағында осы баптың 1-тармағында көрсетілген әкелінетін тауарлар үшін іс жүзінде төленген немесе төленуге жататын бағаға қосымша есепке жазулар дұрыс, саны айқындалған және құжатпен расталған ақпарат негізінде жүргізіледі деп айқындалған. Мұндай ақпарат болмаған кезде әкелінетін тауарлармен жасалатын мәміле құны жөніндегі әдіс (1-әдіс) қолданылмайды.
«С» компаниясы кедендік тексеру барысында тауарлардың кедендік құнын растайтын құжаттарды ұсынбауына байланысты және Кодекстің 66-бабының нормаларын назарға ала отырып, оған сәйкес әкелінетін тауарлардың кедендік құны олармен жасалған мәміле құны, яғни осы тауарлар үшін іс жүзінде төленген немесе төленуге жататын баға болып табылады, кеден органының кедендік баждар мен ҚҚС есептеуі заңды болып табылады.
Кодекстің 417-бабының 6-тармағына сәйкес тексерілетін тұлға кедендік тексеру кезінде талап ету бойынша кедендік декларацияда мәлімделген құжаттарды ұсынбаған жағдайда, осындай құжаттардың негізінде кедендік декларацияда мәлімделген мәліметтер дұрыс мәлімделмеген болып есептеледі.
Бұл ретте кедендік баждарды, салықтарды, арнайы, демпингке қарсы, өтемақы баждарын есептеу Кодекстің 399-бабында белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.
«Тауарларға арналған декларацияда көрсетілген мәліметтерге өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу және Кеден одағы Комиссиясы мен Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының кейбір шешімдерінің күші жойылды деп тану туралы» Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 10.12.2013ж. №289 шешімімен ТД – ға өзгерістер енгізу тәртібі мен жағдайлары көзделген тауарларға арналған декларацияда мәлімделген мәліметтерге өзгерістер (толықтырулар) енгізу тәртібі (бұдан әрі - тәртіп) бекітілді.
Тәртіптің 11-тармағында тауарлар шығарылғаннан кейін ТД-да мәлімделген мәліметтерді өзгерту (толықтыру) жүргізілген кедендік бақылау нәтижелері бойынша ТД-да мәлімделген дұрыс емес мәліметтер анықталған жағдайда жүргізілетіні белгіленген.
Кеден органының бастамасы бойынша тауарлар шығарылғаннан кейін ТД-да мәлімделген мәліметтерге өзгерістер (толықтырулар) енгізу тәртіптің 21-тармағына сәйкес тауарлар шығарылғаннан кейін тауарларға арналған декларацияда мәлімделген мәліметтерге өзгерістер (толықтырулар) енгізу туралы кеден органының шешімі негізінде жүзеге асырылады және декларантқа қол қойғызып тапсырылады не ол қабылданған күннен бастап 5 жұмыс күнінен аспайтын мерзімде табыс етілгені туралы хабарламасы бар тапсырысты пошта жөнелтілімімен жіберіледі.
Жоғарыда баяндалғанды ескере отырып, кедендік тексеру нәтижелері бойынша кедендік әкелу бажын және ҚҚС есептеу заңды болып табылады.
Апелляциялық комиссияның шешімімен кедендік тексеру нәтижелері заңды деп танылды.
